Εμφανίζονται 86 τίτλοι με αναζήτηση: Αρχαιολογικοί χώροι στην ευρύτερη περιοχή: "ΑΡΚΑΔΙΑ Νομός ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ" .
ΑΡΚΑΔΙΑ (Αρχαία περιοχή) ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
ΜΑΝΤΙΝΕΙΑ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
Region: Arcadia
Periods: Geometric, Archaic, Classical, Hellenistic, Roman
Type: Fortified city
Summary: A rival of Tegea as the most important Arkadian city.
Physical Description:
Located ca. 12 km NE of modern Tripolis on the upland plain,
Mantinea occupied the area of 5 smaller villages that had synoicized at an uncertain
date (cf. Tegea). The oldest section of the city was centered on the Gortsouli
(ancient Ptolis) hill. In the 4th century B.C. the city was rebuilt and new city
walls, ca. 4 km in length, were built with over 100 towers and 9 or 10 gates.
The course of the river Ophis was altered to provide additional defense. The city
walls are among the best fortifications of Classical Greece and may have been
designed by the same Thebian engineer who planned the walls of Messene. The city
had a Temple of Hera and a colonnaded agora with a theater at its W end.
Description:
Already mentioned in Homer's Iliad, Mantinea of the Classical
period was a synoicism of 5 smaller villages. It was one of the most important
of Arkadian cities and a rival of Tegea. Mantinea was allied with Sparta until
the Peloponnesian War when it sided with Athens. In 385 B.C. Sparta destroyed
Mantinea and dispersed the inhabitants. In 371 B.C. the city was rebuilt with
new fortification walls and repopulated. In 370 B.C. Lykomedes of Mantinea instigated
the foundation of the Arkadian League, but in 364 the city left the league to
form a new alliance with Sparta. In 222 B.C. the city revolted against Macedonian
control and suffered destruction by Antigonos Doson, who then rebuilt the city
and renamed it Antigoneia, a name that it retained until the 2nd century A.D.
Exploration:
Excavations by the French School directed by G. Fougeres
and V. Berard in 1887-1889.
Donald R. Keller, ed.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 8 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
Region: Arcadia
Periods: Classical, Hellenistic, Roman
Type: Fortified city
Summary: One of the largest cities in the Peloponnese.
Physical Description:
One of the largest cities in the Peloponnese, Megalopolis
is located on a large plain and is bisected by the Helisson river. The city was
protected by ca. 9 km of city walls and occupied by the inhabitants of ca. 40
abandoned Arcadian villages. On the N bank the civic center of the city included
the agora, stoas, the Philippian Stoa, Sanctuary of Zeus Soter, and other civic
buildings. The S bank section of the city was the center of the Arcadian League
and the location of the Thersileion (the league's council house). The theater
in the S sector was the largest in Greece with ca. 20,000 seats.
Description:
Megalopolis was founded ca. 370 B.C. by Epaminondas of
Thebes as the capital of the Arcadian League and as a buffer city to help contain
the Spartans. During the 4th century B.C. Megalopolis politically favored Macedonia
and suffered a number of Spartan attacks. In the 3rd century the city joined the
Achaean League. In 223 B.C. the Spartans (under Cleomenes III) succeeded in taking
and destroying Megalopolis. The city was rebuilt and enjoyed some prosperity,
but never regained political power, and by the 2nd century A.D. it was a minor
town much in ruin. It was finally abandoned at the end of the Roman period.
Exploration:
Excavations in 1890-93 directed by W. Loring and others
for the British School. M. Kavallieratos excavated in 1901 and in 1962-63 cleaning
and minor excavations conducted by E. Stikas and C. Christou.
Donald R. Keller, ed.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 13 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΤΕΓΕΑ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
Region: Arcadia
Periods: Geometric, Archaic, Classical, Hellenistic, Roman, Byzantine
Type: Fortified city
Summary: One of the oldest and most powerful cities of Arkadia.
Physical Description:
Ancient Tegea, ca 10 km SE of modern Tripolis, extended
over a large area on an upland plain that had previously been occupied by 9 smaller
villages. It had a city wall from ca. 370 B.C. and, in addition to the agora,
theater, stadium and other civic buildings, it was the location of a Sanctuary
of Demeter and Kore where many Geometric and Archaic votives have been excavated.
The main sanctuary of ancient Tegea, however, was the Temple of Athena Alea, reputed
in ancient times as one of the most important religious centers in Greece. The
sanctuary originated in the Geometric period and served throughout antiquity as
a famous place of asylum for fugitives and exiles, including a number of former
kings of Sparta. The Archaic Temple of Athena was replaced by a new temple in
the 4th century B.C. and in the 5th century A.D. a Christian church was built
in its cella.
Description:
Tegea, one of the oldest cities of Arkadia, was first recorded
in the Homeric Catalogue of Ships. In the Archaic period the 9 villages of Tegea
joined in a synoicism to form one large city (cf. Mantinea and Sparta). After
a long period of struggle, Tegea was forced into the role of a vassal state by
Sparta at ca. 560 B.C. It remained under Spartan control until it joined the Arkadian
League and fought against Sparta in 362 B.C. At ca. 370 B.C. Tegea constructed
its first city walls. During the 3rd century, however, Tegea suffered 3 defeats
by the Spartans. In 222 B.C. Tegea was forced into the Achaean League and it continued
to lose political power during the Hellenistic period. The city retained its prosperity
and commercial importance, however, and flourished well into the Roman period.
At ca. A.D. 395 Tegea was destroyed by the Goths, but was rebuilt under the name
Nikli, and became one of the most important Byzantine cities in the Peloponnese.
Exploration:
G. Fougeres and V. Berard excavated in 1888-1889 for the
French School. The Temple of Alea Athena was investigated by A. Milchhofer in
1879 and by W. Dorpfeld in 1882: it was excavated by G. Mendel and C. Dugas of
the French School between 1900 and 1910. K. Dimakopoulou excavated at the site
in 1964-1965. The current excavations (1990-) are conducted by the Norwegian Institute
at Athens, under the direction of E. Oestby.
Donald R. Keller, ed.
This text is cited Nov 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 58 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΑΣΕΑ (Αρχαία πόλη) ΒΑΛΤΕΤΣΙ
Asea in Arcadia
Asea is located in the heart of the Peloponnese. The Asea valley was
inhabited, first in the Middle/Upper Paleolithic period (ca. 40.000 B.P) by people
making their living from hunting and fishing. During most of the Neolithic period
and the Bronze Age there were several villages in the valley, of which the most
important one was located on the Asea Paleokastro hill. After a couple of dark
centuries, an urban settlement developed on and around the Paleokastro with the
hill as its akropolis. Just to the north of the akropolis a cultplace was located,
which especially during Classical times attracted visitors from near and afar
in order to make their offerings. This and much more has been learnt through the
Asea Valley Survey undertaken between 1994-1996 and directed by Jeannette Forsen
from Goteborg University. As a direct spinoff from the survey the Late Archaic
temple located on top of the mountain Ayios Elias in Asea was excavated in 1997.
During a four week long campaign Swedish, Finnish and Norwegian scholars found
evidence of a nearly unbroken chain of cult practice from the Late Bronze Age
to Hellenistic times. Sporadic finds of a younger date were also made. The city
walls on and below the Asea Paleokastro were documented in the year 2000. The
preliminary results of this work show that only the spurwalls are of Hellenistic
date, whereas other walls on top of the akropolis are of Classical date.
Jeanette Forsen
This text is cited Jun 2005 from The Swedish Institute at Athens URL below
ΜΑΝΤΙΝΕΙΑ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
Το θέατρο της Μαντίνειας καταλαμβάνει το δυτικό πέρας της Αγοράς. Επειδή έγινε σε κάμπο, το κοίλο εξοικονομήθηκε σε τεχνητή επίχωση, και το χώμα συγκρατήθηκε με ημικυκλικό τοίχο, με μεγάλες πολυγωνικές πέτρες. Σκάλες οδηγούσαν στο διάζωμα και τις υψηλότερες κερκίδες. Διατηρήθηκαν ελάχιστες σειρές εδωλίων και 7 κλίμακες μεταξύ των κερκίδων. Το θέατρο χρονολογείται στα τέλη του 4ου αι. π.Χ.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Τριπόλεως
ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
Το θέατρο της Μεγαλόπολης έγινε σε ψυσικό ύψωμα, αλλά με τεχνητή επιχωμάτωση της ανατολικής πλευράς του για τη στήριξη εδωλίων. Πιθανότατα είχε δύο διαζώματα στο κοίλο, με είκοσι σειρές καθισμάτων και δεκαεπτά σειρές στο ανώτερο τμήμα του (Επιθέατρο), που ανεβάζουν τη χωρητικότητά του σε 18 με 20.000 θεατές. Η διάμετρος του κοίλου υπολογίζεταισε 145 μ. περίπου. Ήταν το μεγαλοπρεπέστερο θέατρο της αρχαίας Ελλάδας.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Τριπόλεως
ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ (Αρχαία πόλη) ΛΕΒΙΔΙ
Το θέατρο του Ορχομενού χτίστηκε σε φυσικό λόφο με εξαιρετική θέα προς τα δύο Ορχομένια πεδία, ιδιαιτέρως προς το κάμπο της Κανδήλας. Σώθηκε το ανάλημμα της σκηνής και η κυκλική ορχήστρα, με θρόνους στην πρώτη σειρά (Προεδρία) και λίθινο κυλινδρικό βάθρο στα κράσπεδα της ορχήστρας. Ανάμεσα στα κτιστά εδώλια, υπάρχουν κλίμακες που οδηγούσαν στις ανώτερες σειρές του κοίλου. Η κατασκευή του θεάτρου ανάγεται στους πρώϊμους ελληνιστικούς χρόνους.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Τριπόλεως
ΤΕΓΕΑ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
Το αρχαίο θέατρο της Τεγέας, επειδή έγινε επίσης σε επίπεδο χώρο, σχηματίστηκε από υψηλή επίχωση χώματος, που περιβαλλόταν από ισχυρό ανάλημμα. Το πρώτο θέατρο, που χτίστηκε στον 4ο αι. Π.Χ. είχε ευθύγραμμες σειρές εδωλίων. Το νεώτερο θέατρο, που έγινε με χορηγία του Αντιόχου του Επιφανούς, το 174 Π.Χ. και συνεχίστηκε στα αυτοκρατορικά χρόνια, έφερε ισχυρό ημικυκλικό ανάλημμα, πάνω στο οποίο κτίστηκε η εκκλησία της Επισκοπής. Οι σκάλες του κοίλου, και η ΝΑ γωνία της σκηνής, ανήκουν επίσης στη νεώτερη φάση της κατασκευής του θεάτρου.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΑΓΙΟΣ ΣΩΣΤΗΣ (Οικισμός) ΤΕΓΕΑ
Στο ύψωμα όπου σήμερα είναι χτισμένο το χωριό Αγιος Σώστης, κοντά
στoν αρχαιολογικό χώρο της Παλαιάς Επισκοπής
Τεγέας, τοποθετείται από αρκετούς
ερευνητές η ακρόπολη της αρχαίας
Τεγέας. Στην κορυφή του λόφου έχουν ανασκαφεί από τον Κ. Ρωμαίο λείψανα του
ιερού της Δήμητρος και της Κόρης. Εχουν αποκαλυφθεί ο περίβολος του ιερού, καθώς
και ένα χάσμα ημικυκλικού σχήματος και βάθους δύο μέτρων, το οποίο εικάζεται ότι
ήταν ο χώρος λατρείας του ιερού. Η θέση του ιερoύ είναι στην πλατεία του χωριού.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΒΕΡΒΕΝΑ (Χωριό) ΑΣΤΡΟΣ
Στη θέση Παντελεήμονας της Βέρβενας, σε μια έρημη πλαγιά και σε υψόμετρο 1300μ. περίπου, βρίσκονται τα ερείπια του ιερού της Αρτέμιδος. Απέχει περίπου 45' με τα πόδια από το χωριό Βέρβαινα.
Το 1907 ο Βουρβουραίος καθηγητής αρχαιολογίας Κ. Α. Ρωμαίος έκανε ανασκαφές με πολύ σημαντικά αποτελέσματα. Βρέθηκαν πολλά αρχιτεκτονικά λείψανα από ένα μαρμάρινο ναό και δεκάδες μικροευρήματα αφιερώματα των πιστών. Θραύσματα από αγγεία, χάλκινες αιχμές βελών, πήλινα γυναικεία ειδώλια και άλλα ευρύματα έδειχναν ότι στο μέρος εκείνο λατρευόταν η Αρτεμις, κατεξοχήν Αρκαδική θεά.
Γύρω στο 540 π.χ. χτίστηκε ένας τετράστυλος αμφιπρόστυλος ναός δωρικού ρυθμού. Ο ναός αυτός παρουσιάζει πολλές πρωτοτυπίες στα κιονόκρανα, τα τρίγλυφα και τα γείσα. Μέσα στο σηκό του ναού υπήρχε ένα κολοσσιαίο μαρμάρινο άγαλμα της Αρτέμιδος, ύψους 3μ. από το οποίο βρέθηκε ένα μικρό του τμήμα μόνο. Σύμφωνα με τις αρχαιολογικές ενδείξεις ο ναός πρέπει να λειτουργούσε μέχρι το τέλος της ελληνιστικής περιόδου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΔΗΜΗΤΡΑ (Χωριό) ΚΟΝΤΟΒΑΖΑΙΝΑ
Κοντά στο χωριό Δήμητρα της Γορτυνίας βρίσκεται το αρχαίο ιερό της Δήμητρας της Ελευσίνιας. Στην εποχή του Παυσανία βρισκόταν σε καλή κατάσταση, αλλά ακόμη και σήμερα σώζονται κάποια μέλη από το ιερό.
ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ (Οικισμός) ΑΣΤΡΟΣ
Στη θέση Ανεμόμυλος, 400 μ. βόρεια του χωριού Ελληνικό, υπάρχουν τα λείψανα αρχαίου ναού του 4ου αι. π.Χ., που θεωρείται ότι ανήκει στον Απόλλωνα. Σώζονται τα θεμέλια του ναού. Πάνω τους υπάρχει μικρό κτίσμα με δομικά υλικά από το αρχαίο ιερό.
ΚΟΝΤΟΒΑΖΑΙΝΑ (Χωριό) ΑΡΚΑΔΙΑ
Πάνω σε πλαγιά του Αφροδεισίου όρους, σε απόσταση 4 χιλ. από την Κοντοβάζαινα και δίπλα από το δρόμο προς το Νέο Πάος, σώζεται τά ερείπια του αρχαίου ιερού της Αφροδίτης Ερυκίνης. Κατά την αρχαιότητα το ιερό αυτό υπήρξε σημαντικό κέντρο λατρείας όπως και μαντείο της περιοχής.
Το ναό ανέσκαψε η αρχαιολόγος Χρ. Καρδαρά και έφερε στο φώς το τελεστήριο, ένα τμήμα θεμελίωσης μεγάλων διαστάσεων ναού, εντός του σηκού θεμελίωση μικρότερου μεταγενέστερου ναού, Ιεροφυλάκιο ή θησαυρό σε μονόλιθο, όπως και σύστημα μεταφοράς ύδατος για ομαδικά λουτρά.
Θεωρείται ότι ο ναός υπήρξε στην αρχαιότητα.σημαντικό λατρευτικό κέντρο για ολόκληρη την περιοχή.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίa, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΛΥΚΑΙΟΝ (Βουνό) ΑΡΚΑΔΙΑ
H Ιερή Κορυφή των Αρκάδων. Ολοι οι γενεαλογικοί και πολλοί θρησκευτικοί μύθοι και λατρευτικά
έθιμα των αρχαίων Αρκάδων έχουν την προέλευσή τους στο όρος Λύκαιο που δεσπόζει
στα δυτικά της πεδιάδας της Μεγαλόπολης. Από αυτό κατάγονται και όλοι οι ιδρυτές
των αρκαδικών πόλεων με πρώτο το βασιλιά Λυκάονα. Σύμφωνα με τη μυθολογία, στο
όρος Λύκαιο η Ρέα γέννησε το Δία στη θέση "Κρητέα" του βουνού, κοντά στο μετέπειτα
άλσος του Παρρασίου ή Πυθίου Απόλλωνα, και εμπιστεύτηκε την ανατροφή του στις
νύμφες Νέδα, Θεισόα και Αγνώ (μερικοί μύθοι αναφέρουν και τη νύμφη Ιθώμη). Οι
νύμφες κράτησαν και ανέθρεψαν το θεϊκό βρέφος και το γλίτωσαν από τα δόντια του
πατέρα του Κρόνου. Κατόπιν το βρέφος το πήραν οι Κουρήτες για να το διασώσουν
από τις ορέξεις του Κρόνου.
Στην αρχαιότητα το όρος Λύκαιο υπήρξε μεγάλο θρησκευτικό και αθλητικό
κέντρο και συγκέντρωνε όλα τα αρκαδικά φύλα. Στην κορυφή του, που λούζεται από
εκτυφλωτικό φως, λατρεύτηκε ο Λύκαιος Δίας. Κέντρο λατρείας ήταν το υπαίθριο ιερό
του, κοντά στην κορυφή του βουνού, με το περίφημο βωμό των θυσιών, "το χώμα γης
του Παυσανία", το τέμενος και τις εγκαταστάσεις του. Εκεί γίνονταν όλες οι θρησκευτικές
τελετές αλλά και αθλητικοί αγώνες, τα αρχαία Λύκαια, προς τιμήν του Λυκαίου Διός,
πασίγνωστoι κατά την αρχαιότητα ειδικά στην Πελοπόννησο. Το ιερό του Λυκαίου Διός
ήταν το σπουδαιότερο και σεβαστότερο σε όλη την Αρκαδία.
Το τέμενος ήταν άβατο, αφού η λατρεία και οι μυσταγωγίες εδώ ήταν απόκρυφες. Πιστεύεται
ότι κοντά στο ιερό του Λυκαίου Διός υπήρχε και το ιερό του Πανός, του κατ' εξοχήν
αρκαδικού θεού.
Ο αρχαιολογικός χώρος του Λυκαίου Διός βρίσκεται κοντά στο χωριό Ανω
Καρυές, 30 χλμ. από τη Μεγαλόπολη. Τα σημαντικότερα μνημεία του είναι ο βωμός
του Λυκαίου Διός με τον περίβολό του, κοντά στην κορυφή του Λυκαίου όρους, και
το στάδιο, ο ιππόδρομος, οι δεξαμενές, οι κρήνες και οι ξενώνες που βρίσκονται
σε ένα μικρό και γαλήνιο οροπέδιο ("Κάτω Κάμπος") 3 χλμ. χαμηλότερα. Από το τέμενος
σώζονται αναλημματικοί τοίχoι και βωμός-τύμβος από χώμα. Κοντά στο βωμό υπάρχουν
δύο βάσεις κιόνων, οι οποίες στήριζαν κατά την παράδοση δύο χρυσούς αετούς, που
κοιτούσαν συμβολικά ο ένας προς την ανατολή κι ο άλλος προς την δύση. Στο στάδιο
σώζονται διάσπαρτα μερικά λίθινα εδώλια και βάσεις ανδριάντων.
Στο στάδιο και στον ιππόδρομο γίνονταν τα αρχαία Λύκαια. Ανασκαφές
στο χώρο έγιναν το 1903 από την Αρχαιολογική Εταιρεία με υπεύθυνο τον αρχαιολόγο
Κουρουνιώτη. Η οδική πρόσβαση στον αρχαιολογικό χώρο γίνεται από ομαλό επαρχιακό
δρόμο που περνάει από τα χωριά Λυκόσουρα, Λύκαιο και Ανω Καρυές. Στο στάδιο οδηγεί
χωματόδρομος από τις Ανω Καρυές (3 χλμ.), ενώ προς το ιερό υπάρχει διασταύρωση
λίγο πριν από αυτό.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
...Δύο απ' τα σημαντικότερα αρκαδικά ιερά βρίσκονται στο όρος Λύκαιο και την αρχαία Λυκόσουρα. Στο Λύκαιο λατρευόταν ο Λύκαιος Ζευς, ο οποίος δεν είχε ναό, αλλά ένα μεγάλο βωμό στην κορυφή του όρους, σε υψόμετρο περίπου 1.400 μ. Ο βωμός είχε διάμετρο 30 μ. και ύψος 1,5 μ. και έφερε υπολείμματα θυσιών, καμμένα χώματα και οστά ζώων. Στη βάση του βουνού υπήρχε το τέμενος του Λύκαιου Δία και είχε διαστάσεις 55χ120 μ. Ανατολικά του βωμού, στη βάση του υψώματος, σώζονται οι βάσεις δύο κιόνων, πάνω στους οποίους υπήρχαν δύο επίχρυσοι αετοί. Οι αετοί μεταφέρθηκαν αργότερα στο ιερό του Λύκαιου Δία στη Μεγαλόπολη. Στο τέμενος βρέθηκαν χάλκινα ειδώλια, που παριστάνουν αρκαδικούς ποιμένες ή τον Ερμή, σε μορφή βοσκού. Χαμηλότερα από το βωμό και το τέμενος, προς τ' ανατολικά, στη θέση Κάτω Κάμπος, αποκαλύφθηκαν σημαντικές αθλητικές εγκαταστάσεις, στις οποίες ετελούντο πανελλήνιοι αγώνες, τα Λύκαια, τα οποία ο Παυσανίας θεωρεί παλαιότερα των Παναθηναίων και των Ολυμπιακών Αγώνων. Οι Λυκαιονίκαι εβραβεύοντο μ' ένα χάλκινο αντικείμενο. Απεκαλύφθησαν λείψανα ιπποδρόμου και σταδίου, θεμέλια ξενώνα, κρηνική κατασκευή και δεξαμενή, ενώ παραπλεύρως υπήρχε ιερό και άλσος του θεού Πανός.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Τριπόλεως
ΛΥΚΟΣΟΥΡΑ (Αρχαία πόλη) ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ
The ruins are 7 km W of Megalopolis. The only source for the city
is Pausanias' reference (8.37-38) to the Sanctuary of Despoina, a very ancient
Chthonic divinity identified with Persephone-Kore, whose date was confirmed by
excavations undertaken in 1889 and later. To the E and to the N foundations of
a Doric portico have been found, before which, from E to W are arranged three
altars consecrated to Demeter, Despoina, and the Great Mother. The temple was
15 m from the altar farthest to the W, and was perhaps constructed in the 4th
c. B.C. It is a Doric prostyle temple, with a hexadic facade of marble, on three
steps, oriented to the E. Recognizable are a pronaos and a cella, the major part
of which was occupied by a pedestal which supported a group of cult statues in
marble. These were the work of Damophon of Messene, active around the middle of
the 2d c. B.C. They represented Demeter, Despoina, Artemis, and Anytos. During
the excavation many fragments of sculpture recognizable as belonging to the group
were found, which permitted its reconstruction after a coin of Megalopolis. Despoina
and her mother Demeter were seated, while Artemis and Anytos were standing. The
remains of the group are in the National Museum at Athens. One exited from the
temple to the outside through a lateral door in the S wall. In the cella are the
remains of a mosaic, and before the temple there are two bases for bronze statues.
Several tiles with the inscription Depoinas have come from the excavation, and
date between 74 and 66 B.C. To the S of the pronaos several bases for offerings
have been found, while the N part of the temple has been under discussion, even
to the foundations. The temple dates, according to the latest interpretation,
to the 2d c. B.C. On the N side in a spot called megaron by Pausanias, the remains
of a large monumental altar have been found. The ancient city was located at the
head of the plain of Terzi, to the W of the sanctuary. There the city walls have
been identified, dating from the 5th-4th c. B.C., and the foundation of a temple
has been found under a Byzantine chapel.
G. Bermond Montanari, ed.
This text is from: The Princeton encyclopedia of classical sites,
Princeton University Press 1976. Cited Nov 2002 from
Perseus Project URL below, which contains bibliography & interesting hyperlinks.
Το Ιερό της Δέσποινας, κοντά στην αρχαία Λυκόσουρα, περιλαμβάνει σημαντικά
οικοδομήματα λατρευτικού και λειτουργικού χαρακτήρα. Στη δεύτερη ομάδα ανήκουν
μία δεξαμενή νερού, μία μνημειακή κρηνική κατασκευή, ένας δρόμος που οδηγούσε
στο κυρίως Ιερό, που κατέληγε σε πρόπυλο και είχε μία μακρά Στοά στη νότια πλευρά
του. Το Ιερό περιελάμβανε το Ναό της Δέσποινας, το Βωμό της Μεγάλης Μητέρας, το
Βωμό της Δέσποινας και το Βωμό της Δήμητρας. Βόρεια από το ναό και τους Βωμούς
υπήρχε μακρά Στοά και πίσω ο περίβολοςτου Ιερού. Νότια του Ιερού, βρέθηκαν τα
λείψανα του λεγόμενου Μεγάρου, δηλαδή ενός μνημειώδους Βωμού.
Ο Ναός της Δέσποινας έχει μήκος 21,35 και πλάτος 11,15 μ. Νότια του
Ναού, υπάρχουν κτιστές βαθμίδες, στις οποίες εκάθοντο οι μύστες και θεατές των
ιεροπραξιών που ελάμβαναν χώρα στο ναό. Ο σηκός του ναού στέγαζε το περίφημο μαρμάρινο
σύνταγμα της Δήμητρας, της Δέσποινας, της Αρτεμης και του Τιτάνα Ανυτου και ήταν
έργο του διάσημου γλύπτη Δαμοφώντα από τη Μεσσηνία. Η Δέσποινα ήταν κόρη της Δήμητρας
και του Ποσειδώνα και ήταν η πιο σεβαστή θεότητα των Αρκάδων. Το γλυπτό σύνταγμα
έγινε γύρω στα μέσα του 2ου αι. π.Χ. Μπροστά απ' το γλυπτό σύνταγμα υπήρχε ψηφιδωτό,
διαστάσεων 7,30 χ 9,25 μ. Παρίστανε ένα λιοντάρι αριστερά κι ένα άλλο θηρίο δεξιά.
Τα περισσότερα γλυπτά βρίσκονται σήμερα στο Εθνικό
Αρχ/κο Μουσείο Αθηνών, υπάρχουν όμως εκμαγεία στο τοπικό
μουσείο του Ιερού στο οποίο επίσης εκτίθενται κι άλλα ευρήματα απ' τις ανασκαφές
του Ιερού, που έγιναν απ' τον Κων/νο Κουρουνιώτη, στις αρχές του αιώνα μας.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Τριπόλεως
ΜΑΝΤΙΝΕΙΑ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
ΜΗΛΕΑ (Χωριό) ΜΑΝΤΙΝΕΙΑ
Nοτιοανατολικά της αρχαίας Μαντινείας, κοντά στο χωριό Μηλιά έχουν
αποκαλυφθεί λείψανα του Ιερού του Ιππίου Ποσειδώνα, ενός από τα σημαντικότερα
ιερά της Αρχαίας Αρκαδίας. Μαζί του αποκαλύφτηκαν από νεώτερες και παλιότερες
ανασκαφές νεώτερα κτίσματα, τάφοι με αρχαίες επιγραφές και διάφορα άλλα ευρήματα.
Το Ιερό ήταν κοντά στην πηγή Αρνη, στην οποία κατά την παράδοση γεννήθηκε
και ο ίδιος ο Θεός. Μάλιστα ο Παυσανίας επισκέφτηκε το ιερό κατεβαίνοντας από
την Αρχαία Νεστάνη. Σήμερα το ιερό βρίσκεται σε αγροτική περιοχή και μάλιστα το
βόρειο τμήμα του έχει καταληφθεί από οικοδομή των ιδιοκτητών.
Σύμφωνα με την παράδοση ο ναός του Ποσειδώνα αποτελούσε άβατο και
μόνο στον ιερέα επιτρεπόταν να εισέρχεται σε αυτόν μια φορά το χρόνο. Στη ρωμαϊκή
περίοδο ο ναός ερειπώθηκε, αλλά ο αυτοκράτορας Ανδριανός που επισκέφτηκε τη Μαντινεία
το 130-131 π.Χ. φρόντισε προσωπικά για την ανοικοδόμησή του και μάλιστα διόρισε
και επιστάτες που θα επέβλεπαν το άβατο του ιερού.
Ο πρώτος ναός του Ιππίου Ποσειδώνα κτίστηκε από τους αρχιτέκτονες Τροφώνιο και Αγαμήδη από τον Ορχομενό της Βοιωτίας οι οποίοι είχαν κατασκευάσει και το θολωτό τάφο-θησαυρό του Υριέως στη Βοιωτία και τον πρώτο ναό του Απόλλωνος στους Δελφούς.
Το ιερό είχε ανακαλύψει ο αρχαιολόγος Fougeres, αλλά επειδή στη συνέχεια
χάθηκαν όλες οι ενδείξεις του ιερού, έγινε εκ νέου ανασκαφή από τον αρχαιολόγο
Θ. Σπυρόπουλο. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν τη βάση του ιερού, πλέγμα δωματίων, τις
βάσεις πεσσών ενός πολύθυρου, κιβωτιόσχημο τάφο των πρώιμων Βυζαντινών χρόνων
(που ανήκε μάλλον σε ένα τοπικό γαιοκτήμονα ο οποίος μετέτρεψε το ιερό σε αγρόκτημα)
με αρχιτεκτονικό και επιγραφικό υλικό ("Απελευθερωτικές" επιγραφές των ρωμαϊκών
χρόνων) από το αρχαίο ιερό, επιγραφές, κιονόκρανα και ασβεστολιθικές πλάκες για
την κατασκευή υδραγωγείου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΑΣΤΡΟΣ (Λιμάνι) ΑΡΚΑΔΙΑ
Βόρεια του κάστρου του Παραλίου Αστρους και πάνω στο ύψωμα που σχηματίζεται στη μικρή χερσόνησο, διακρίνονται λείψανα αρχαϊκών τειχών. Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, πρόκειται για τείχος που ξεκίνησαν να χτίζουν οι Αιγινίτες οι οποίοι μετοίκησαν στην περιοχή, αλλά τελικά το άφησαν ημιτελές. Στο σημείο αυτό οδηγεί μονοπάτι.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΑΣΕΑ (Αρχαία πόλη) ΒΑΛΤΕΤΣΙ
Βόρεια της Κάτω Ασέας Μαντινείας, στο λόφο Παλιόκαστρο, σώζονται τα
ερείπια από την ακρόπολη της αρχαίας Ασέας καθώς και λείψανα των τειχών της πόλης,
που ερευνήθηκε από ομάδα Σουηδών αρχαιολόγων. Η πόλη εγκαταλείφθηκε κατά την ρωμαιοκρατία
και ξενακατοικήθηκε τον 15ο αιώνα μ.Χ. Στην ίδια θέση υπάρχουν και ίχνη κατοίκησης
από τους νεολιθικούς έως τους μεσοελλαδικούς χρόνους. Η Αρχαία Ασέα
ήταν σημαντική αρκαδική πόλη. Κατά την παράδοση ιδρύθηκε από τον Ασεάτη, γιό του
Λυκάωνα. Μετά την επικράτηση των Θηβαίων του στρατηγού Επαμεινώνδα, προσχώρησε
στην Αχαϊκή Συμπολιτεία και οι κάτοικοί της μετοίκησαν στη Μεγαλόπολη. Ενδεικτικό
της σπουδαιότητάς της ήταν ότι της παραχωρήθηκε το δικαίωμα να κόβει δικά της
νομίσματα. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν οικοδομικά λείψανα ελληνιστικών κυρίως χρόνων
και ενός ναού καθώς και άλλα ευρήματα, τα οποία εκτίθενται στα αρχαιολογικά μουσεία
της Τρίπολης, της
Τεγέας και του Ναυπλίου.
Σε κορυφή υψώματος πάνω από την Ασέα, με εκπληκτική θέα στο οροπέδιο,
βρίσκονται λείψανα (βάση) αρχαίου ναού που δεν έχει ακόμα με βεβαιότητα ταυτισθεί.
Εικάζεται ότι ανήκει στην Αθηνά. Διάσπαρτα οικοδομικά μέλη υπάρχουν στο γύρω χώρο.
Η πρόσβαση γίνεται από την πάνω Ασέα με χωματόδρομο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Ο χαμηλός λόφος της Ασέας, κοντά στο Φραγκόβρυσο έχει προίστορικά και ελληνιστικά λείψανα και τμήμα του τείχους της ελληνιστικής Ασέας. Από την ίδια περιοχή προέρχεται ακέφαλο άγαλμα καθιστής θεάς, που φέρει επιγραφή Αγεμό. Πρόσφατα βρέθηκε από μας και άλλο σπουδαίο άγαλμα καθιστής θεάς, δίπλα στο δρόμο που οδηγεί στη Μεγαλόπολη. Το άγαλμα ίσως ήταν στημένο σε παρόδιο Ιερό και παριστάνει τη θεά Αθηνά, όπως φαίνεται από κατάλοιπα σιδηρών καρφιών, που κρατούσαν στο στήθος την αιγίδα που φορούσε η θεά. Χρονολογείται στους ύστερους αρχαίκούς χρόνους και είναι έργο σπουδαίου καλλιτέχνη, πιθανόν του Ενδοίου, που γνωρίζουμε ότι εργάστηκε για την περιοχή αυτή και για την Τεγέα.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ (Οικισμός) ΑΣΤΡΟΣ
Το Ελληνικό της Κυνουρίας είναι μεγάλη Ακρόπολη, σε απόσταση 8 χιλ.
ΝΔ του Αστρους. Επιφανειακά
ευρήματα μαρτυρούν κατοίκηση, ήδη από τους Πρωτοελλαδικούς χρόνους. Στους πρώιμους
ελληνιστικούς χρόνους, η ακρόπολη περιβλήθηκε από τείχος, που είχε περίμετρο 1000
περίπου μέτρα. Είχε πάχος 2,20 μ. επτά ορθογώνιους και τρεις ημικυκλικούς πύργους.
Δύο νεκροταφεία των ελληνιστικών και των ρωμαίκών χρόνων, ανέσκαψε τα έτη 1979-80
ο έφορος Θ. Σπυρόπουλος κοντά στις εκκλησίες των αγίων Σάββα και Χριστοφόρου.
Τα ευρήματα εκτίθενται στα Μουσεία
Τριπόλεως και Αστρους.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΜΑΝΤΙΝΕΙΑ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
Κοντά στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Μαντινείας βρίσκεται λόφος
χαρακτηριστικού σχήματος, ο λόφος Γκορτσούλι και ο αρχαιολογικός του χώρος. Στούς
πρόποδες του λόφου υπάρχει μικρός οικισμός, ενώ ένας χωμάτινος δρόμος οδηγεί στην
κορυφή του. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους στη θέση αυτή υπήρχε εκτεταμένος οικισμός
και ακρόπολη των Πρωτοελλαδικών χρόνων. Στους αρχαϊκούς χρόνους η πόλη μεταφέρθηκε
στον επίπεδο χώρο, δηλαδή στη θέση του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Μαντινείας.
Στην κορυφή του λόφου, όπου και ο ναός της Ζωοδόχου Πηγής, βρέθηκαν σε ανασκαφές
του Θ. Σπυρόπουλου μυκηναϊκά όστρακα και ένα ναϊκό κτίσμα ορθογωνίου σχήματος
στο εσωτερικό του οποίου αποκαλύφθηκαν πολλοί σφαιρικοί αρύβαλλοι και άλλα ευρήματα
των όψιμων αρχαϊκών χρόνων. Λείψανα ναϊκού κτίσματος ανακαλύφθηκαν επίσης και
στον κοντινό λόφο Τριπήχι, όπου βρέθηκαν χαρακτηριστικά λατρευτικά πήλινα εδώλια
κάποιας θεότητας, τα οποία εκτίθενται στο Αρχαιολογικό
Μουσείο Τρίπολης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Στη Μαντίνεια υπήρχε ιερό και ναός του Αντίνοου, που λατρευόταν σαν
θεός και προς τιμήν του τελούνταν αγώνες, που ονομάζονταν Αντινόεια. Η λατρεία
είχε καθιερωθεί από τον αυτοκράτορα Αδριανό, το 2ο αι. μ.Χ. Οπως είναι γνωστό,
ο Αντίνοος καταγόταν από τη Βιθυνία
του Πόντου, που ήταν αποικία
των Μαντινέων. Μπροστά στη δεξιά πάροδο του θεάτρου της Μαντινείας, ευρέθη Ιερό
του ήρωα Ποδάρους που μετατράπηκε στα μεσαιωνικά χρόνια σε εκκλησία.
Μετά τη μεταφορά της πόλης απ' το ύψωμα Γκορτσούλι στον επίπεδο χώρο,
η ακρόπολη φιλοξένησε πολλά ιερά των ιστορικών χρόνων. Λείψανα ενός ναού διαστάσεων
16,16 χ 6,50 μ. βρέθηκαν από τη Θ. Καράγιωργα στη νότια πλαγιά του λόφου Γκορτσούλι.
Στη θέση αυτή, υπήρχε Ιερό από τα γεωμετρικά χρόνια, που άκμασε κυρίως στα αρχαϊκά
και κλασσικά χρόνια. Βρέθηκαν πολλά ειδώλια, χάλκινες και σιδερένιες περόνες,
χάλκινες ταινίες με διακόσμηση, κάτοπτρο και χάλκινο αγαλματίδιο του 5ου αι. π.Χ.
Η λατρεία είχε καθιερωθεί προς τιμήν της Δήμητρας ή της θεάς των τοκετών Ειλείθυιας.
Στο λόφο Γκορτσούλι υπήρχε εκτεταμένος οικισμός των Πρωτοελλαδικών
χρόνων, ενώ στην κορυφή του λόφου βρέθηκαν σε ανασκαφές του Θ. Σπυρόπουλου όστρακα
μυκηναϊκά κι ένα ακόμη ναϊκό κτίσμα, ορθογώνιου σχήματος, με πρόδομο καισηκό,
στο εσωτερικό του οποίου αποκαλύφθηκαν πολλοί σφαιρικοί αρύβαλλοι και άλλα μικρότερα
ευρήματα των όψιμων αρχαϊκών χρόνων. Ταπεινά λείψανα ναϊκού κτίσματος και Βωμικής
κατασκευής αποκαλύφθηκαν από τον Θ. Σπυρόπουλο στο κτήμα Καραντούνη, στο λόφο
Τριπήχι. Η επίχωση είχε εντελώς αποξεσθεί, αλλά σε φυσικές κοιλότητες βρέθηκαν
αρκετά πήλινα ειδώλια, που παριστάνουν μία γυναικεία μορφή, ντυμένη με πέπλο και
απόπτυγμα, με πόλο στην κεφαλή και με κοσμήματα από πηλό ή άλλο υλικό στο λαιμό,
την κεφαλή και τ' αυτιά. Εχουν τυποποιημένη όρθια στάση, με τα χέρια κολλημένα
στα ισχία, μια τυπολογία που διατηρήθηκε λόγω θρησκευτικού συντηρητισμού μέχρι
τα όψιμα κλασσικά χρόνια. Τα ειδώλια παριστάνουν ασφαλώς κάποια θεότητα, πιθανόν
τη Δήμητρα ή την Αρτεμη. Χαρακτηριστικοί τύποι των λατρευτικών ειδωλίων που βρέθηκαν
στα Ιερά στο Γκορτσούλι και το Τριπήχι έχουν εκτεθεί στην αίθουσα των Αρκαδικών
Ιερών στο Μουσείο Τριπόλεως.
Ενα απ' τα σημαντικότερα ιερά της Αρκαδίας ήταν το Ιερό του Ιππιου
Ποσειδώνα, κοντά στην πηγή Αρνη, στην οποία κατά την παράδοση γεννήθηκεο ίδιος
ο Θεός. Ο Παυσανίας επισκέφθηκε το ιερό κατεβαίνοντας από την αρχαία Νεστάνη,
η οποία είχε εγκαταλειφθεί στην εποχή του, σώζονταν όμως τα τείχη, που διατηρούνται
και σήμερα, στο λόφο τηςΠανηγυρίστρας. Τα τείχη έγιναν μετά την εισβολή του Φιλίππου
Β. Ο πρώτος ναός του Ιππιου Ποσειδώνα κτίστηκε από τους αρχιτέκτονες Τροφώνιο
και Αγαμήδη, που κατάγονται απ' τον Ορχομενό
της Βοιωτίας και ανήκουν στο γένος των Μινυών. Οι ίδιοι διάσημοι αρχιτέκτονες
είχαν κατασκευάσει και το θολωτό τάφο-θησαυρό του Υριέως στη Βοιωτία
και τον πρώτο ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς.
Το ιερό είχε ταυτίσει ο ερευνητής της Μαντίνειας Fougeres, στις αρχές
του αιώνα, έκτοτε όμως, όλες οι ενδείξεις χάθηκαν και χρειάστηκε να γίνει από
μας εκ νέου λεπτομερής τοπογραφική μελέτη και εν συνεχεία ανασκαφή του περίφημου
Ιερού. Από την παράδοση γνωρίζουμε ότι ο ναός του Ποσειδώνος ήταν άβατο και ενηλύσιο
και μόνο στον ιερέα επιτρεπόταν να εισέρχεται εντός αυτού, άπαξ του έτους. Στα
ρωμαίκά αυτοκρατορικά χρόνια, ο ναός είχε ερειπωθεί και ο αυτοκράτορας Αδριανός,
που επισκέφθηκε τη Μαντίνεια το 130-131 μ.Χ. επιμελήθηκε προσωπικά την ανοικοδόμησή
του και διόρισε επιστάτες για να εξασφαλιστεί το άβατο του Ιερού.
Στις ανασκαφές μας βρέθηκε ένας ευρύχωρος, ορθογώνιος χώρος, το δάπεδο
του οποίου είχε στρωθεί με κεράμους από παλαιότερο κτίσμα. Φαίνεται ότι διατηρήθηκε
το περίγραμμα του αρχαίου ναού, αλλά στα Βυζαντινά χρόνια πήρε άλλο προορισμό.
Προς νότον έχουν διατηρηθεί βάσεις πεσσών ενός πολύθυρου, αλλά το βόρειο τμήμα
του ναού έχει καλυφθεί από οικοδομή των ιδιοκτητών. Νότια και δυτικά από το κεντρικό
αυτό κτίσμα αποκαλύφθηκε πλέγμα δωματίων, που έχουν χτιστεί με υλικό του αρχαίου
Ιερού.
Στα πρώιμα Βυζαντινά χρόνια, το ιερό του Ποσειδώνα μετατράπηκε σε
αγρόκτημα και αγροικία κάποιου τοπικού γαιοκτήμονα, του οποίου φαίνεται πως αποκαλύψαμε
και τον τάφο στη ΝΔ περίμετρο του Ιερού. Ο τάφος ήταν κιβωτιόσχημος και κτισμένος
με επιμέλεια, με αρχιτεκτονικό και επιγραφικό υλικό του αρχαίου Ιερού. Οι επιγραφές
που βρέθηκαν ανήκουν στις λεγόμενες "Απελευθερωτικές", δηλαδή αυτοί που εξασφάλισαν
τις οικονομικές και λοιπές προϋποθέσεις για ν' απαλλαγούν απ' το καθεστώς της
δουλείας ζήτησαν την εγγύηση του Θεού. Χρονολογούν δε το έτος απελευθέρωσής τους
με χρονική αφετηρία την επίσκεψη του Αδριανού στη Μαντίνεια. Ο γαιοκτήμονας συνοδευόταν
από σιδερένιο ακόντιο και ζώνη με περίτεχνη πόρπη.
Στο χώρο της ανασκαφής βρέθηκαν σημαντικά λείψανα του αρχαίου ιερού,
κιονόκρανα κι επιγραφές και πολλές ασβεστολιθικές πλάκες που χρησιμοποιήθηκαν
για την κατασκευή υδραγωγείου. Οπως αναφέραμε το ιερό του Ποσειδώνα είχε κτιστεί
κο ντά στην πηγή Αρνη, που είναι επίσης γνωστό μινυακό τοπωνύμιο.
Ο Αδριανός, κατά την άφιξή του στη Μαντίνεια, επισκέφθηκε τον τάφο
του Επαμεινώνδα και μάλιστα έγραψε προσωπικά επίγραμμα, που τοποθετήθηκε πάνω
στον τάφο του μεγάλου στρατηγού. Ως γνωστόν, ο Θηβαίος πολέμαρχος τάφηκε στο πεδίο
της μάχης του 362 π.Χ., ο δε τάφος έφερε αρχικά απλή στήλη, με ανάγλυφη παράσταση
ασπίδος, το σήμα της οποίας ήταν δράκος, διότι ο ευγενής Θηβαίος καταγόταν απ'
την γενεά των Σπαρτών, δηλαδή των ανδρών που φύτρωσαν από τη γη, από τα δόντια
του Δράκοντα που φύλασσε την κρήνη του Αρεως και τον οποίο εφόνευσε ο οικιστής
των Θηβών, Κάδμος.
Σε κοντινή απόσταση από τον τάφο του Επαμεινώνδα υπήρχε ο τάφος του
Γρύλλου, του γιού του ιστορικού Ξενοφώντα, που αρίστευσε στην ιππομαχία που προηγήθηκε
της κρίσιμης μάχης.
Σε πρόσφατες ανασκαφές μας στον επίπεδο χώρο ανατολικά του υψώματος
της Σκοπής, αποκαλύψαμε κάποια στοιχεία της τοπογραφίας των σπουδαίων αυτών ταφικών
μνημείων και κάποιες ασθενείς ενδείξεις γιατον πιθανό τάφο του Γρύλλου. Η μεγάλη
καταστροφή των μνημείων απ' τις καλλιέργειες δεν υπόσχεται σημαντικά πορίσματα.
Πάντως, για πρώτη φορά βρέθηκε στην περιοχή ένας τάφος του τέλους της γ' χιλιετίας
π.Χ.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Τριπόλεως
ΠΑΛΑΙΟΚΑΣΤΡΟ (Χωριό) ΓΟΡΤΥΣ
Δυτικά του Παλαιόκαστρου υπάρχει λόφος ο οποίος περιβάλλεται από 2 τείχη. Πρόκειται περί της Ακρόπολης της Ομηρικής πόλεως Φηρής και του Κάστρου Αράκλωβο. Το Αράκλωβο ήταν το ισχυρότερο Κάστρο τα χρόνια της Φραγκοκρατίας στην Ελλάδα. Φρούραρχός του ο γενναίος Δοξαπατρής Βουτσαράς ο οποίος αγωνιζόταν με ρόπαλο αντί για δόρυ. Στη βορειοανατολική πλευρά τον Κάστρου σώζεται τμήμα τείχους μυκηναϊκής εποχής. Είναι το μόνο φρούριο που δεν μπόρεσαν να καταλάβουν οι Φράγκοι. Το Αράκλωβο εικονίζεται σε τοιχογραφία τον Δημαρχείου της Αθήνας έργο τον Φώτη Κόντογλου. Ενοριακό ναό έχει την πετρόκτιστη Εκκλησία της 'Ευαγγελίστριας'. Το Μυκηναϊκό Κέντρο με απέραντο Νεκροταφείο (θολωτών τάφων) και Νεκρομαντείο (του 1100π.χ.) αποτελεί δείγμα λαμπρού Πολιτισμού για την περιοχή. Το νεκρομαντείο περιγράφεται στη Λ' ραψωδία της Οδύσσειας. Στην ανακάλυψη τον νεκρομαντείον ιδιαίτερα συνέβαλε ο καθηγητής Θεόδωρος Σπυρόπουλος και ο Ιωάννης Πισιμίσης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Γόρτυνος
ΤΥΡΟΣ (Λιμάνι) ΑΠΟΛΛΩΝ
Πάνω και νότια από τη σημερινή Παραλία Παραλίας Τυρού και Σαπουνακαίικων,
υψώνεται ο λόφος Κάστρο με λείψανα αρχαίου οχυρωμένου οικισμού στην κορυφή του.
Η οχύρωση ξαναχτίστηκε στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. Σύμφωνα με τον καθηγητή K.
Ρωμαίο, ο οποίος έκανε ανασκαφές στην περιοχή, τα ερείπια στο Κάστρο ταυτίζονται
με την αρχαία κώμη Τύρο,
την οποία αναφέρει ο Στέφανος Βυζάντιος, χωρίς να υποδεικνύει τη θέση της. Στη
θεώρησή του αυτή κατέληξε ο Ρωμαίος βασιζόμενος στις επιγραφές που βρήκε σε συνδυασμό
με το επίθετο Τυρίτας, που είχε εδώ ο Απόλλων. Τα ερείπια αναφέρει ο Leake, ο
οποίος και πρώτος επισήμανε ότι το αρχαίο όνομα του οικισμού διατηρήθηκε στο σύγχρονο
χωριό Τυρός. Ο Boblaye βασισμένος στις πληροφορίες του Lagarde τοποθετεί εδώ τις
Πρασιές. Προσθέτουν εδώ ότι
ο Lagarde βρήκε επιγραφές και νομίσματα αυτοκρατορικών χρόνων. Ο Ross και ο Gurtlus
αναφέρουν τα ερείπια και τοποθετούν εδώ τις Πρασιές, ενώ ο Bursian τα ταυτίζει
με τον αρχαίο οικισμό Τυρό Ο Κ. Ρωμαίος έδωσε περισσότερες πληροφορίες για τα
λείψανα του οικισμού και με την ανασκαφή του στον Προφήτη Ηλία Μελάνων, όπου και
το Ιερό του Απόλλωνα Τυρίτα, βεβαίωσε την υπόθεση ότι το όνομα του αρχαίου οικισμού
διασώθηκε στο σημερινό χωριό. Οι Waterhouse και Simson βρήκαν στο λόφο κεραμική
και ένα πυριτόλιθο ίσως από αιχμή βέλους. Η υπόλοιπη κεραμική που παρατήρησαν
ήταν μελάμβαψη όστρακα.
Το τείχος περιβάλει την κορυφή του λόφου, η οποία στο ψηλότερο σημείο
της είναι βραχώδης και ανώμαλη. Σώζεται κυρίως στη βόρεια πλευρά του λόφου, σε
μήκος 300 μ. περίπου με 4 τετράγωνους πύργους κι έναν ημικυκλικό. Έχει τοιχοδομία
πολυγωνική αλλά όχι επιμελημένη με αδρά δουλεμένη την εξωτερική επιφάνεια των
λίθων και σε μερικά σημεία σώζεται σε ύψος 4 μέτρα. Ενας πύργος της βόρειας πλευράς
έχει μήκος μετώπου 4,80 μ., εξέχει από το τείχος 3,30 μ. και διασώζει 6 στρώσεις
λίθων συνολικού ύψους 3 μ.. Ενας λίθος στην κατώτατη στρώση του ίδιου πύργου έχει
μήκος 2,45 μ., ύψος 0,80 μ., πάχος 0,90 μ. Το πάχος του τείχους είναι 2,30 μ.
και σύμφωνα με την τοιχοδομία του μπορεί να χρονολογηθεί στις αρχές του 3ου αι.
π.Χ. Μέσα στον οχυρωτικό περίβολο βρέθηκαν λίθινοι τριπτήρες και όστρακα ελληνιστικών
και ρωμαϊκών χρόνων. Σημειώνουμε τμήμα από βάση άβαφου σκυφού τεφρού πηλού, άλλο
από βάση μικρού σκυφού με μαύρο χρώμα εξωτερικά και κόκκινο εσωτερικά και λαιμό
άβαφου αμφορέα.
Στο δημαρχείο Λεωνιδίου βρίσκονται μια πήλινη πυραμιδόσχημη αγνίθα,
ένα θραύσμα κυφού με δικτυωτή διακόσμηση του 2ου μισού του 4ου αι. π.Χ. και λίγα
όστρακα από μελαμβαφή και άβαφα αγγεία. Ο Κ. Ρωμαίος αναφέρει ότι στις αρχές του
αιώνα κάτοικος της περιοχής είχε βρεί χάλκινο επιμήκη κύβο με έξι έδρες, μήκους
9 εκατ. που απέληγε και στα δύο άκρα σε κεφαλή λιονταριού και το συσχετίζει μα
άλλους παρόμοιους του ιερού της Ορθίας. Αλλοι κάτοικοι επίσης βεβαιώνουν ότι παλαιότερα
υπήρχε κοντά στην κορυφή του Κάστρου μια μαρμάρινη πλάκα με λατινικά γράμματα
αλλά αργότερα χάθηκε. Πιθανολογείται ότι είναι η ίδια που είδε και ο Lagarde.
Το 1969 κάτω από το λόφο, στην αυλή της εκκλησίας της Μεταμορφώσεως, βρέθηκαν
υπολείμματα κτιρίου, ίσως των ρωμαϊκών χρόνων. Αναμφισβήτητα τα ερείπια του αρχαίου
οικισμού στο Κάστρο πρέπει να αποδοθούν στον οικισμό Τυρός που αναφέρεται από
τον Στέφανο Βυζάντιο. Η διάσωση του ονόματος στο σημερινό χωριό Τυρός
και το επίθετο Τυρίτας "του Απόλλωνα" που λατρευόταν στη γειτονική
κορυφή, αποτελούν αδιάσειστα επιχειρήματα για την ταύτιση. Ο οικισμός θα πρέπει
να άκμασε κυρίως στα ελληνιστικά χρόνια, αλλά συνέχισε να ζει και στα ρωμαϊκά.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΕΥΑ (Αρχαίος οικισμός) ΑΣΤΡΟΣ
Ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Αρκαδίας
είναι η Έπαυλη του Ηρώδου Αττικού στην Εύα Δολιανών Κυνουρίας, στην περιοχή της
μονής Λουκούς. Η Εύα ήταν αρχαία κώμη της Κυνουρίας από την οποία σήμερα σώζονται
ελάχιστα λείψανα (θραύσματα κεραμικής κ.λ.π.). Ο Ηρώδης Αττικός (103-179 μ.Χ.)
υπήρξε πάμπλουτος ρήτορας, φιλόσοφος και πολιτικός αλλά και λάτρης και συλλέκτης
έργων τέχνης. Ο πατέρας του Αττικός είχε ήδη στην Εύα μια μικρή έπαυλη από την
οποία φαινεται να διηύθυνε τις οικονομικές επιχειρήσεις του στην Πελοπόννησο.
Ο Ηρώδης Αττικός, έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές του στην Ρώμη
και Αθήνα και καταλάβει αρκετά
αξιώματα στην Ελλάδα και στην Ρώμη αποφάσισε να επεκτείνει την έπαυλη που κληρονόμησε
από τον πατέρα του. Στην απόφασή του αυτή φαίνεται να συνετέλεσε και η πλούσια
ιστορία της περιοχής, όπως και η γειτνίασή της με το διπλανό ιερό του Πολεμοκράτη.
Στην πολυτελή έπαυλή του της Εύας συγκέντρωσε λοιπόν ένα μεγάλο μέρος από τη συλλογή
του σε έργα τέχνης της εποχής όπως και προγενέστερα, μετατρέποντας την έτσι σε
ένα είδος Μουσείου αρχαίας τέχνης και σε καλλιτεχνικό και επιστημονικό ίδρυμα,
αντάξιο των μεγάλων ιδρυμάτων της Ελληνιστικής Ανατολής.
Σήμερα η Έπαυλη του Ηρώδη Αττικού θεωρείται ένα από τα πλουσιώτερα
αρχαιολογικά μνημεία της Ευρώπης. Ο πλούτος των αρχιτεκτονικών, γλυπτών και ψηφιδωτών
της ευρημάτων είναι εκπληκτικός. Η Έπαυλη είναι ένα τεράστιο κτιριακό και πολεοδομικό
συγκρότημα που ξεπερνά τα 20.000 τ.μ. Κτίστηκε σύμφωνα με τις αρχές της ρωμαϊκής
αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας. Η διάταξη μάλιστα των κτισμάτων της βρίσκεται
σε χαρακτηριστική συμφωνία με τα κτίρια της βίλλας του αυτοκράτορα Αδριανού στο
Τίβολι, προς τον οποίο ο Ηρώδης θέλησε έτσι να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του για
την αυτοκρατορική εύνοια που απολάμβανε.
Ο χώρος της Έπαυλης περιλαμβάνει αίθριο (αυλή) που αποτελούσε το κέντρο
της έπαυλης , τεχνητή τάφρο-ποταμό, τρεις στοές με εκπληκτικά ψηφιδωτά δάπεδα,
εξέδρα, Μέγαρο και λουτρικό συγκρότημα. Σώζονται ερείπια από την έπαυλη, υδραγωγείο
με δύο τόξα σε πολύ καλή κατάσταση, ιερό των Νυμφών, θεμέλια οικοδομημάτων, ψηφιδωτά
δάπεδα, κίονες και διάσπαρτο οικοδομικό υλικό.
Η ταύτιση της Έπαυλης έγινε το 1906 από τον αρχαιολόγο Κ. Ρωμαίο,
αν και η θέση ήταν γνωστή από τον περασμένο αιώνα. Οι συστηματικές ανασκαφές άρχισαν
το 1979 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα από τον Έφορο Αρχαιοτήτων Δρα Θ. Σπυρόπουλο.
Τα πλούσια ευρήματα από την Έπαυλη εκτίθενται στα Αρχαιολογικά
Μουσεία της Τρίπολης και του Αστρους,
ενώ άλλα παραμένουν σε αποθηκευτικούς χώρους του τελευταίου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Το περικαλλέστερο και λαμπρότερο έργο των ρωμαϊκών χρόνων στην Ελλάδα
έγινε στην Εύα της Αρκαδίας, 1,5 χιλ. ΝΑ των Κάτω
Δολιανών. Πρόκειται για την έπαυλη του πλούσιου Μαικήνα Ηρώδη Αττικού από
τον Μαραθώνα, που υπήρξε
η σημαντικότερη προσωπικότητα των ρωμαίκών αυτοκρατορικών χρόνων και της όψιμης
αρχαιότητας. Η ίδρυση της μεγάλης βίλλας στην Εύα Αρκαδίας, αποτελεί ένα ιστορικό
παράδοξο, που ερμηνεύεται μόνο απ' την πολυτάραχη ζωή της οικογένειας του πλούσιου
Μαραθώνιου. Οι συνεχείς προστριβές της οικογένειας με τους Αθηναίους εξαιτίας
του υπέρογκου πλούτου και του φθόνου που τον συνοδεύει, αλλά και της πολιτικής
επιρροής που διέθετε η οικογένεια στην αυτοκρατορική αυλή της Ρώμης,
την οδήγησαν να αναζητήσει πολιτικά και κοινωνικά ερίσματα στην περιοχή των Ελευθερολακώνων
του Πάρνωνα και της αριστοκρατικής
και ολιγαρχικής Σπάρτης.
Το μεγάλο κτήμα αποκτήθηκε απ' τον παππού του Ηρώδη, Ίππαρχο ή τον
πατέρα του Αττικό, οι οποίοι έχτισαν και την πρώτη μικρή έπαυλη στην περιοχή,
πριν από τη δήμευση της περιουσίας τους απ' το Δομιτιανό, γύρω στο 90 μ.Χ. Την
αρχική μικρή εγκατάσταση επεξετεινε ο Ηρώδης δημιουργώντας τη μεγαλύτερη στον
ελλαδικό χώρο έπαυλη, εφάμιλλη των επαύλεων και Ανακτόρων των Ρωμαίων αυτοκρατόρων
στην Ιταλία. Ο ίδιος ο Ηρώδης που έζησε απ' το 103-179 μ.Χ. σπούδασε και διέπρεψε
στη Ρώμη και στην Ελλάδα, όπου έλαβε τα ανώτερα θεσμικά αξιώματα, έφθασε δε μέχρι
και το βαθμό του υπάτου (consul ordinarius).
Η βίλλα της Εύας, ολοκληρώθηκε στα χρόνια της Βασιλείας του Αδριανού
(117-138 μ.Χ.) και αποκρυσταλλώνει τις αρχές της εξέλιξης του φαινομένου της Βίλλας
στην περίοδο του λεγόμενου high empire. Ο Ηρώδης σαν Ελληνας είναι προσκολλημένος
στην ελληνική παράδοση, ακολουθεί όμως στην Βίλλα του πολλές από τις επιλογές
του φίλου και προστάτη του Αδριανού, όπως τις αποτύπωσε εκείνος στη μεγάλη βίλλα
του, στο Τίβολι της Ρώμης. Η έπαυλη της Εύας απέβη τελικώς τεράστιο συγκρότημα,
μία πραγματική πόλη. Τα κτίρια έχουν διαταχθεί με βάση τους κυρίαρχους άξονες
της ελληνορωμαίκής πολεοδομίας, είναι δηλαδή ορθογώνια και αναπτυγμένα αξονικά.
Το αρχαιότερο και επισημότερο κτίσμα της βίλλας, είναι η μεγάλη Βασιλική,
στη βόρεια πλευρά της, που ήταν χώρος υποδοχής αλλά και συγκέντρωσης καλλιτεχνικών
έργων και λατρευτικών αγαλμάτων. Ανάμεσα στα καλλιτεχνικά και εθνικά κειμήλια
που συνέλεξε ο Ηρώδης Αττικός και μετέφερε στην Εύα, είναι και οι στήλες των Μαραθωνομάχων,
μία από τις οποίες σώθηκε ολόκληρη και διατηρεί και το επίγραμμα που αναφέρεται
στους πεσόντες Μαραθωνομάχους.
Δίπλα στη Βασιλική είχε κτιστεί η Βιβλιοθήκη του Ηρώδη Αττικού. Ανατολικά,
προς την πλευρά της θάλασσας, ιδρύθηκαν ένας υπαίθριος και ένας ημιυπαίθριος κήπος.
Στο εσωτερικό υπήρχαν Νυμφαία και μία Εξέδρα, που χρησίμευε σαν θερινό εστιατόριο,
περιρρεόμενο από πλούσια νερά. Όλοι οι χώροι ήταν κατακόσμητοι με εξαιρετικά γλυπτά,
που υπογράμμιζαν το χαρακτήρα των κατασκευών. Το κεντρικό τμήμα της βίλλας αποτελούσε
η μεγάλη περίστυλη αυλή της, που ήταν γεμάτη με προτομές και αγάλματα. Την κεντρική
αυλή της βίλλας περιέβαλε τεχνητός ποταμός, πέρα απ' τον οποίο υπήρχαν οι στοές
της έπαυλης, κατακόσμητες με ψηφιδωτά δάπεδα. Επίκεντρο του εκθεσιακού προγράμματος
των γλυπτών αριστουργημάτων, υπήρξε η εξέδρα της βίλλας στην οποία είχαν τοποθετηθεί
και πολλές προτομές Ρωμαίων αυτοκρατόρων. Το σύνολο συμπληρωνόταν μ' ένα Ιερό
προς τιμήν του Αντίνοου, στο οποίο βρέθηκε και το άγαλμά του, με τα λουτρά της
βίλλας, τη λεγόμενη δυτική Βασιλική και τα διάφορα ψυλάκια σ' όλη την έκταση του
χώρου.
Στην ανασκαφή αποκαλύφθηκαν εκατοντάδες γλυπτά και θραύσματα γλυπτών,
που αποδεικνύουν το συλλεκτικό και διακοσμητικό οίστρο του ιδρυτού της έπαυλης.
Πεθαίνοντας ο Ηρώδης, κληροδότησε τη βίλλα του στην αυτοκρατορική οικογένεια της
Ρώμης. Τo μεγάλο μνημείο καταστράφηκε επανειλημμένα από σεισμούς και βαρβαρικές
επιδρομές και μετατράπηκε σε χριστιανικό ίδρυμα στους πρώιμους χριστιανικούς χρόνους.
Από τότε συνεχίστηκε η καταστροφήτου μέχρι τη συστηματική της ανασκαφή, που άρχισε
το 1979 απ' τον Έφορο Αρχαιοτήτων Θ. Σπυρόπουλο.
Δυστυχώς, πολλά αριστουργήματα καταστράφηκαν και σε πολύ πρόσφατους
χρόνους, αφού μέχρι και το 1960 λειτουργούσε μέσα στα σπλάχνα της βίλλας ένα μεγάλο
ασβεστοκάμινο, που αποτέφρωνε τους θησαυρούς της. Η ανασκαφή κατέστη δυνατή, χάρη
στην ένταξη του έργου στα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ελπίζουμε ότι θα
έχουμε ανάλογη βοήθεια στο μέλλον, για την ολοκλήρωση του έργου ανάδειξης και
αναστήλωσης του μνημείου και για την ίδρυση του Μουσείου της έπαυλης, που θα στεγάσει
τα αριστουργήματα της ανασκαφής της.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΑΝΘΗΝΗ (Αρχαία πόλη) ΑΣΤΡΟΣ
Στην παραλία του Αγίου Ανδρέα και δίπλα στη θάλασσα υπάρχει βραχώδης λόφος, το "νησί του Αγιου Ανδρέα", με λείψανα αρχαίου οχυρωμένου οικισμού.Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη ο οικισμός ταυτίζεται με την αρχαία πόλη Ανθήνη. Σώζονται τμήματα από τον εξωτερικό περίβολο με πύργους του 5ου-4ου αιώνας. π.Χ. Αργότερα η πόλη μεταφέρθηκε χαμηλότερα προς τη θάλασσα, όπου σώζονται υστερορωμαϊκά ερείπια και συμπληρωματική οχύρωση από τους βυζαντινούς χρόνους. Κοντά στο κάστρο σώζεται μισό κατεστραμμένο τοξωτό λιθόκτιστο γεφύρι.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας
ΓΟΡΤΥΣ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
Ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Γόρτυνος βρίσκεται σε μαγευτική
τοποθεσία, δίπλα στο Λούσιο ποταμό, στην έξοδο του φαραγγιού του και κοντά στα
χωριά Ελληνικό (7 χιλ.) και
Ατσίχoλος (3 χιλ.). Σύμφωνα
με τις τοπικές παραδόσεις την έκτισε ο Γόρτυς, δισέγγονος του βασιλιά Αρκάδα.
Η πόλη είχε Ασκληπιείο, ισχυρό τείχος και ήταν φημισμένη για τα λουτρά της. H
πόλη ήκμασε τον 4ο π.Χ. αιώνα. Η λουτροθεραπεία ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την
λατρεία του Ασκληπιού. Αρκετές πληροφορίες για την αρχαία Γόρτυνα δίνει ο Παυσανίας
στα "Αρκαδικά" του.
Η πόλη ήταν χτισμένη επάνω στον αρχαίο δρόμο που οδηγούσε από την
Μεγαλόπολη στην αρχαία Ολυμπία.
Από εδώ περνούσαν οι Σπαρτιάτες αθλητές για τους Ολυμπιακούς αγώνες. Αναφέρεται
επίσης ότι όταν κατέβηκε ο Μ. Αλέξανδρος στην Πελοπόννησο, από εδώ ήρθε πρώτα
για να προσκυνήσει καταθέτοντας την πανοπλία του.
Ανασκαφές του 1952 απεκάλυψαν τα λουτρά και έδειξαν ότι η πόλη καταστράφηκε
τον 2ο μ.Χ. αιώνα.Έχουν ανακαλυφθεί ερείπια της πόλης, οι δύο οχυρωματικοί της
περίβολοι, ενός ναού του Ασκληπιού, των πολύ εξελιγμένων τεχνολογικά εγκαταστάσεων
των λουτρών και λείψανα δημόσιων οικοδομημάτων, ιερών και κατοικιών. Εύκολη είναι
η πρόσβαση μόνο για το Ασκληπιείο.
Δίπλα από τον αρχαιολογικό χώρο περνά ο δρόμος Ελληνικού-Ατσίχoλου.
Στη θέση του ποταμού υπάρχει το παλιό μονότοξο πέτρινο γεφύρι του Πολυγένη και
πολύ κοντά η βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Ανδρέα Γόρτυνος και ο παλιός νερόμυλος
του Κόκορη. Σε μικρή απόσταση στο δρόμο για τον Ατσίχoλο, αρχίζουν τα αναπλασμένα
μονοπάτια του φαραγγιού του Λούσιου, που αποτελούν ιδεώδεις πεζοπορικές διαδρομές.
Στο σημείο αυτό υπάρχει σχετική σήμανση με πινακίδες.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
..Ανάλογη εικόνα παρουσιάζει και μια άλλη σημαντική αρκαδική πόλη που έχει ανασκαφεί μερικώς απ' τη Γαλλική Σχολή, η αρχαία Γόρτυς, στη δεξιά όχθη του Γορτύνιου ποταμού, που στο πάνω ρεύμα του ονομάζεται και σήμερα Λούσιος. Αποκαλύφθηκαν λείψανα τειχών που χρονολογούνται τον 3ο αι.π.Χ., θεμέλια δημοσίων οικοδομημάτων και ιδιωτικών κατοικιών, λουτρά και ξενώνες και λείψανα του περίφημου ναού του Ασκληπιού, διαστάσεων 23,99 χ 13,44 μ. στο εσωτερικό του οποίου ο Παυσανίας είδε αγάλματα του Ασκληπιού και της Υγείας, έργα του Σκόπα.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΕΠΙΣΚΟΠΗ (Χωριό) ΤΕΓΕΑ
Ο χώρος της Επισκοπής Τεγέας, είναι από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς
χώρους της Αρκαδίας. Βρίσκεται
μεταξύ των χωριών Στάδιο και
Επισκοπή. Περιλαμβάνει μνημεία από διάφορες περιόδους. Τα σημαντικότερα είναι
το αρχαίο μαρμάρινο θέατρο των ελληνιστικών χρόνων, που ανέγειρε στα 175 μ.Χ.
περίπου ο Αντίοχος Γ' ο Επιφανής, τμήματα της αρχαίας Αγοράς των ελληνιστικών
και ρωμαϊκών χρόνων, τμήμα παλαιοχριστιανικής Βασιλικής (5ος - 6ος αι. μ.Χ.) που
περιλαμβάνει ψηφιδωτό δάπεδο που αναπαριστά τους τέσσερις ποταμούς της Εδέμ και
τους μήνες του έτους, βωμός αυτοκρατορικής λατρείας (1ος - 4ος αιώνας μ.Χ.) και
τμήματα βυζαντινού οικισμού (10ος - 13ος αιώνας μ.Χ.).
Οι αρχαιολογικές έρευνες έδειξαν ότι στη θέση του θεάτρου προϋπήρχε
και άλλο παλαιότερο θέατρο του 4ου π.Χ. αι. Συγκεκριμένα, το ημικυκλικό κοίλο,
το ανάλημμα, οι σκάλες και μέρη των τοίχων της σκηνής ανήκουν στο νεότερο θέατρο
του Αντιόχου, ενώ ο κατώτερος λίθος που προεξέχει από τους λίθους των εδωλίων
που ανασκάφηκαν από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή ανήκει στο προγενέστερο θέατρο.
Μάλιστα φέρει και επιγραφή με το όνομα του δωρητή της πρώτης σειράς των επιβλητικότερων
εδωλίων: "Κύμβαλος ανέθηκεν. Διονύσω αγωνοθετήσας".
Στο κοίλο του θεάτρου είναι χτισμένος ο ωραίος βυζαντινός Ναός της
Παναγίας, ο οποίος οικοδομήθηκε το 1888 από τον Τεγεατικό Σύνδεσμο για να αντικαταστήσει
την προγενέστερη ερειπωμένη βυζαντινή βασιλική (11ου ή 12ου αιώνα) που αποτελούσε
τη μητρόπολη του μεσαιωνικού Νικλίου.
Κοντά στην εκκλησία, όπως και στο εσωτερικό του παρακείμενου πάρκου
σώζονται υπολείμματα μεσαιωνικών τοίχων. Στο χώρο του πάρκου, προστατευμένο από
ειδικό στέγαστρο βρίσκεται το ψηφιδωτό δάπεδο με αναπαράσταση των Ποταμών της
Εδέμ και των Μηνών του έτους που αποτελεί τμήμα της λεγόμενης Βασιλικής του Θύρσου.
Είναι το μόνο που έχει διασωθεί από τις δύο παλαιοχριστιανικές Βασιλικές που αποκάλυψε
ο καθηγητής Berard της Γαλλικής αποστολής και οποίες στο μεταξύ αφανίσθηκαν. Οι
ανασκαφές ξεκίνησαν τον περασμένο αιώνα από Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή οπότε αποκαλύφθηκαν
τμήμα του αρχαίου θεάτρου, λείψανο της Στοάς της αρχαίας Αγοράς και λείψανα δύο
παλαιοχριστιανικών Βασιλικών. Στο διάστημα 1982-1995 έγιναν νέες ανασκαφές από
τον Έφορο Αρχαιοτήτων Δρα Θ. Σπυρόπουλο, οι οποίες χρηματοδοτήθηκαν από το ΄Ιδρυμα
"ΒΙΟΧΑΛΚΟ Μ. Ν. Στασινόπουλος".
Οι ανασκαφές αυτές αποκάλυψαν μεταξύ άλλων τμήμα του κοίλου του Θεάτρου,
τμήμα του περιμετρικού του τείχους, την Αγορά και θεμέλια ιερού της ρωμαϊκής περιόδου.
Ιερό της Δήμητρος και της Κόρης
Στο ύψωμα όπου σήμερα είναι χτισμένο το χωριό Αγιος
Σώστης, κοντά στην Επισκοπή, τοποθετείται από αρκετούς ερευνητές η ακρόπολις
της αρχαίας Τεγέας. Στην κορυφή του λόφου έχουν ανασκαφεί από τον Κ. Ρωμαίο λείψανα
του ιερού της Δήμητρος και της Κόρης. Έχουν αποκαλυφθεί ο περίβολος του ιερού,
καθώς και ένα χάσμα ημικυκλικού σχήματος και βάθους δύο μέτρων , το οποίο εικάζεται
ότι ήταν ο χώρος λατρείας του ιερού. Η θέση του ιερού είναι στην πλατεία του χωριού.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΘΥΡΕΑ (Αρχαία πόλη) ΑΣΤΡΟΣ
Ο οικισμός στο νησί του Παραλίου Αστρους ταυτίζεται ίσως με την πόλη Θυρέα στην οποία εγκαταστάθηκαν οι Αιγινήτες στην αρχή του Πελοποννησιακού πολέμου.
Στο λόφο υπήρχε εγκατάσταση των Πρωτοελλαδικών ήδη χρόνων, το δε σωζόμενο τείχος, χρονολογείται στους κλασσικούς χρόνους.
Η κώμη στο νησί του Αγ. Ανδρέα περιεβάλλετο από οχυρωματικό περίβολο των κλασσικών ή ελληνιστικών χρόνων. Στο εσωτερικό του οχυρώματος σώζονται ίχνη αρχαίων οικοδομημάτων.
Προϊστορική κατοίκηση που συνέχισε και στα πρώιμα ιστορικά χρόνια, παρουσιάζει η θέση Χερρονήσι, στο νότιο άκρο του Θυρεατικού κόλπου.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΚΑΦΥΑΙ (Αρχαία πόλη) ΛΕΒΙΔΙ
Δυτικά του Αρκαδικού Ορχομενού,
υπάρχει πόλη αξιόλογη, οι αρχαίες Καφυές, που άφησαν τ' όνομά τους στο ανάχωμα
που είδε ο Παυσανίας στον κάμπο της Κανδήλας.
Σήμερα μπορεί να δει κανείς ανατολικά από το χωριό Χωτούσα
λείψανα του τείχους και των πύργων του που μοιάζουν με τα τείχη του Ορχομενού
και της Μαντινείας. Στις
Καφυές υπήρχε μία περίφημη κρήνη, που ονομαζόταν Μενελαίς, από το βασιλιά Μενέλαο,
ο οποίος περιόδευε την Αρκαδία
στρατολογώντας πολεμιστές για τον πόλεμο της Τροίας.
Η πηγή είναι ακόμα στη θέση της, αλλά χρειάζεται ανασκαφή για ν' αποκαλυφθεί τυχόν
κρηνική κατασκευή.
Μέσα στην πόλη διενεργήσαμε μια ανασκαφή, στο κτήμα του Χ. Αποστολόπουλου,
όπου αποκαλύψαμε λείψανα αρχαίου ναού, πάνω στον οποίο κτίστηκε Παλαιοχριστιανική
Βασιλική. Ο αρχαίος ναός, πιθανότατα του 4ου αι. π.Χ. φαίνεται οτι ειχε πρόσταση
και ισως και πτερο απο μαρμάρινους ραβδωτούς κίονες που ενσωματώθηκαν στην παλαιοχριστιανική
εκκλησία. Στο ίδιο νεώτερο κτίσμα ενσωματώθηκε κι ένα αρχαίο βάθρο, που έφερε
την επιγραφή: Δημήτριος καί Διόγνητος oυ υιός Τεγεαται έποίησαν α πόλις Αυτοπα
-- σίνω τάν αυτάς ευεργέτιν
Ασφαλώς πρόκειται για βάθρο του Ιερού, που έφερε άγαλμα ή σύμπλεγμα
του ναού, πιθανόν το λατρευτικό άγαλμα. Από το κείμενο του Παυσανία μπορούμε να
υποθέσουμε ότι επρόκειτο για άγαλμα του Ποσειδώνα ή για γλυπτό σύμπλεγμα του Ποσειδώνα
και της Αφροδίτης.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Τριπόλεως
ΜΑΝΤΙΝΕΙΑ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
Ο Αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Μαντινείας βρίσκεται 14 χιλ. από
την Τρίπολη στο Μαντινειακό οροπέδιο στη θέση Παλαιόπολη. Η αρχαία Μαντινεία ήταν
μαζί με την Τεγέα οι σημαντικότερες
πόλεις της Αρκαδίας για μια
μεγάλη περίοδο. Τα ερείπια της "αρχαιότατης και μεγίστης πόλεως των κατά
την Αρκαδία" κατά τον Πολύβιο, αποκαλύφθηκαν κατά τις ανασκαφές που έγιναν
το 1887-1889 από την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Η αρχαία Μαντινεία καταστράφηκε
και ξανακτίστηκε πολλές φορές στην πολυτάραχη ζωή της. Είναι περισσότερο γνωστή
από τη νικηφόρα μάχη των Θηβαίων κατά των συνασπισμένων Αρκάδων και Σπαρτιατών,
στην οποία έχασε τη ζωή του ο Επαμειμώνδας. Την κοσμούσαν ωραία οικοδομήματα και
αγάλματα του Πραξιτέλη και άλλων καλλιτεχνών που ακολούθησαν τη σχολή του.
Οι ανασκαφές του Γάλλου αρχαιολόγου Fougeres έφεραν στο φως σχεδόν
ολόκληρα τα τείχη της πόλης με τους πύργους και τις πύλες (υπήρχαν 126 πύργοι
και 10 πύλες), καθώς και την Αγορά, έναν ορθογώνιο χώρο, όπου κατέληγαν οι κεντρικές
αρτηρίες της πόλης. Σε έναν από τους δρόμους, την οδό της Τεγέας, υπήρχε μεγάλη
στοά με κίονες. Σήμερα σώζονται δέκα από αυτούς. Στις ίδιες ανασκαφές αποκαλύφθηκε
αρχαίο θέατρο κοντά στην Αγορά, η σκηνή του οποίου διατηρείται σήμερα ανέπαφη.
Οι ανασκαφές αποκάλυψαν επίσης τους ναούς του Ηραίου και του Σωτήρος Διός, το
Βουλευτήριο, πλήθος γλυπτών (έργα και του Πραξιτέλη), που φυλάσσονται στο εθνικό
Μουσείο των Αθηνών, όπως και μια Βυζαντινή εκκλησία.
Από το θέατρο έχει ανασκαφεί η σκηνή, η ορχήστρα και μερικά από τα
χαμηλότερα χτιστά εδώλια του κοίλου. Οι κερκίδες χαμηλά ήταν τουλάχιστον επτά.
Είναι ένα από τα ελάχιστα θέατρα της κυρίως Ελλάδας που για την κατασκευή του
κοίλου σχηματίστηκε τεχνητή επίχωση, επειδή η πόλη βρισκόταν σε τελείως επίπεδο
χώρο. Η προσέλευση των θεατών στο κοίλο γινόταν από 4 συνολικά εισόδους που υπήρχαν
στο πίσω μέρος του ημικυκλικού αναλημματικού τοίχου, του οποίου διατηρούνται μερικά
μέρη. Η διάμετρος του αναλήμματος είναι 67 μ. και η ακτίνα της ορχήστρας 10,87
μ. Το αρχαίο θέατρο χρησιμοποιείται περιστασιακά σήμερα για ανέβασμα θεατρικών
παραστάσεων. Κοντά στον αρχαιολογικό χώρο της Μαντινείας βρίσκεται
ο λόφος Γκορτσούλι και ο αρχαιολογικός του χώρος. Στη θέση αυτή υπήρχε εκτεταμένος
οικισμός και ακρόπολη των Πρωτοελλαδικών χρόνων. Στους αρχαϊκούς χρόνους η πόλη
μεταφέρθηκε στον επίπεδο χώρο, δηλαδή στη θέση του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας
Μαντινείας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Η Μαντίνεια που ανασκάφηκε από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή τα έτη 1887 -1888 περιβάλλεται από τείχος με πολλούς πύργους και πύλες, τα ανώτερα τμήματα του οποίου ήταν χτισμένα με πλίθες. Το έτος 385 π.Χ. ο βασιλιάς της Σπάρτης Αγησίπολις, έφραξε την έξοδο του ποταμού Όφι, που περνούσε μέσα απ' την πόλη, το νερό πότισε τις πλίθες και προκάλεσε την κατάρρευση του τείχους. Στο κέντρο της πόλης αποκαλύφθηκαν τα δημόσια οικοδομήματα, τα οποία ανήκουν κυρίως στη ρωμαίκή εποχή. Ο χώρος της Αγοράς είχε στα δυτικά το κοίλο του θεάτρου, βόρεια μία αψιδωτή εξέδρα και μία πλατιά στοά, ανατολικά άλλη στοά και μεγάλα δημόσια κτίσματα και νότια το Βουλευτήριο, που ήταν διακοσμημένο με πολλά γλυπτά έργα". Εξαιρετικής τέχνης ανάγλυφα από τις Γαλλικές ανασκαφές είναι οι τρεις πλάκες που βρίσκονται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Η μία πλάκα παριστάνει το μουσικό αγώνα μεταξύ του Απόλλωνα και του Σάτυρου Μαρσύα. Οι δύο άλλες πλάκες φέρουν ανά τρεις Μούσες. Τα ανάγλυφα χρονολογούνται στον πρώιμο 40 αι. Π.Χ. και αποδίδονται στο διάσημο γλύπτη Πραξιτέλη.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
Ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Μεγάλης Πόλης βρίσκεται 3χιλ. έξω
από την σημερινή πόλη της Μεγαλόπολης, κοντά στο δρόμο Μεγαλόπολης-Καρύταινας,
και 35 χλμ. από την Τρίπολη.
Κεντρικό μνημείο είναι το Αρχαίο Θέατρο, το οποίο αποτελεί μεγάλη
μαρτυρία της κραταιάς Αρκαδικής Ομοσπονδίας του Επαμεινώνδα και της πανίσχυρης
Μεγάλης Πόλης, της νεώτερης πόλης της αρχαίας
Αρκαδίας, που γνώρισε αίγλη και μεγαλείο, αλλά χάθηκε μέσα σε δύο αιώνες.
Όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας, "Η δε επέκεινα του ποταμού
μοίρα η κατά μεσηβρίαν παρείχετο ες μνήμην θέατρον μέγιστον των εν τη Ελλάδι"
(Παυσ. VIII 32.1), το θέατρο ήταν το μεγαλύτερο και αρχαιότερο θέατρο της αρχαίας
Ελλάδας. Κατασκευάστηκε από τον Αργείτη Πολύκλειτο λίγο μετά το 370 π.χ. Το
κοίλο είχε διάμετρο 145 μ., ενώ η ορχήστρα του 30 μ. περίπου. Θεωρείται ότι
το κοίλο περιελάμβανε δύο διαζώματα, με 20 σειρές εδωλίων στα δύο κατώτερα μέρη
του και 17 στο ανώτερο μέρος. Κατόπιν τούτου υπολογίζεται πως η χωρητικοτητά
του ήταν 18.200 θεατές περίπου.
To θέατρο είχε σχεδιαστεί τόσο μεγάλο για να εξυπηρετεί τις συγκεντρώσεις
των αντιπροσώπων των συνοικισμένων στην Μεγαλόπολη 40 αρκαδικών πόλεων καθώς
και όλων των Αρκάδων που ήθελαν να παρευρεθούν σ’ αυτές. Για τις θεατρικές παραστάσεις
είχε κατασκευασθεί κινητή ξύλινη σκηνή πάνω σε τροχούς, η οποία συρόταν στη
σκηνοθήκη, όπου και φυλασσόταν. Αργότερα έγινε το προσκήνιο με διαστάσεις 31x
7 μ. Την περίοδο της ακμής της Μεγάλης Πόλεως, όταν δηλαδή αυτή αποτέλεσε τον
"ομφαλόν των Αρκάδων", το θέατρο έφθασε στην πλήρη ανάπτυξή του. Ο
Παυσανίας βεβαιώνει μάλιστα, ότι στο θέατρο και "αένα ός έστιν ύδατος πηγή".
Τότε κατασκευάστηκε και η λίθινη προεδρία.
Συνέχεια του θεάτρου, στη βόρεια πλευρά είναι το Θερσίλειο Βουλευτήριο
της Αρκαδικής Ομοσπονδίας (Κοινού των Αρκάδων) και η Αρχαία Αγορά. Οι ανασκαφές
έχουν αποκαλύψει υπολείμματά τους. Το Θερσίλιο στηριζόταν σε μαρμάρινους στύλους
και χωρούσε 6000 άτομα καθιστά και 10000 όρθια. Υπολογίζεται επίσης ότι το το
τείχος της αρχαίας πόλης είχε μήκος 8850 μέτρα.
Το 1890 αποκαλύφθηκαν από τις ανασκαφές του Βρετανικού Ινστιτούτου
(1890 - 1891), η ορχήστρα, το προσκήνιο, μέρος της προεδρίας, οι χαμηλότερες
λίθινες κερκίδες, τα επιβλητικά αναλήμματα των παρόδων και τα θεμέλια της σκηνοθήκης.
Σήμερα στο χώρο του Θερσυλίου νεώτερες ανασκαφές είναι σε εξέλιξη.
Μετά από πολλά χρόνια αδράνειας της πολιτείας για την υποστήλωση
και συντήρηση του θεάτρου - μάλιστα μέρος του κοίλου του υπέστη κατολοίσθηση
πριν από μερικά χρόνια - είναι ήδη σε εξέλιξη αναστηλωτικές εργασίες στον χώρο
της εισόδου του. Oι εργασίες για τη στερέωση των αναλημμάτων έχουν υπερβολικά
καθυστερήσει,αν και η αποκατάστασή του έχει από πολύ καιρό υπαχθεί σε χρηματοδοτούμενο
Ευρωπαϊκό πρόγραμμα (Unesco).
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
...Τα εντυπωσιακότερα λείψανα αρκαδικής πόλης ανήκουν στην Αρχαία Μεγαλόπολη,
σε απόσταση 1 χιλ. περίπου ΒΔ της σημερινής πόλεως. Είχαν ανασκαφεί τα έτη 1900
και 1901 από την Βρετανική
Αρχαιολογική Σχολή αλλά κατακαλύφθηκαν απ' τις επιχώσεις που συσσώρευσε ο
ποταμός Ελισσών που περνούσε στο μέσον περίπου της αρχαίας πόλεως.
Η πόλη κτίστηκε από τον Επαμεινώνδα μετά τη μάχη των Λεύκτρων,
το 371 π.Χ. Πολλές μικρές αρκαδικές πόλεις υποχρεώθηκαν να λάβουν μέρος στο συνοικισμό
της Μεγαλόπολης. Η πόλη καταστράφηκε το 222 π.Χ. από τον βασιλιά της Σπάρτης Κλεομένη
Γ' και δεν απέκτησε ποτέ πια, παρά την προσωρινή ανόρθωσή της, την παλιά της αίγλη.
Με βάση την περιγραφή του Παυσανία και τις παλαιές και νέες ανασκαφές,
που διόρθωσαν ορισμένα ασαφή σημεία, η πόλη αναπτυσσόταν εκατέρωθεν του ποταμού
Ελισσόντα. Στη νότια όχθη κτίστηκε το αρχαίο θέατρο, το Θερσίλειο Βουλευτήριο
και το Στάδιο. Το Θερσίλειο πήρε το όνομά του απ' τον Ορχομένιο Θερσίλα, ο οποίος
κατέβαλε τη δαπάνη της ανέγερσής του. Βρισκόταν στην πρόσοψη του θεάτρου και είχε
μήκος 66,45 και πλάτος 52,43 μ. Εσωτερικά, έφερε ξύλινα εδώλια, που στηρίζονταν
σε κίονες ακτινωτής διάταξης και χωρούσε περίπου 6.000 άτομα. Ο ομιλητής βρισκόταν
στο σημείο που ενώνονταν οι ακτινωτά διατεταγμένοι κίονες.
Στη βόρεια όχθη του Ελισσόντα, έγιναν τα δημόσια οικοδομήματα της
πόλεως. Εχουν εντοπιστεί ή πιθανολογηθεί το Ιερό του Διός Σωτήρος, το Βουλευτήριο,
το Μητρώο, η Μυρόπωλις Στοά, η Φιλίππειος Στοά και το Γυμνάσιο, δυτικά της Αγοράς.
Η Φιλίππειος Στοά είχε μήκος 155,60 μ. και πλάτος 20 μ. Στην πρόσοψη έφερε δωρική
κιονοστοιχία και εσωτερικά δύο ιωνικού ρυθμού. Ανήκε στην εποχή του Φιλίππου Ε'
(183 π.Χ.). Η Μυρόπωλις Στοά (Στοά των Μυροπωλών) έκλεινε την αγορά απ' τα ανατολικά
και είχε μήκος 91,50 μ. Τα ευρήματα των ανασκαφών μας στα δημόσια οικοδομήματα
της Μεγαλόπολης κι άλλα ευρήματα από την ευρύτερη περιοχή, φυλάσσονται και εκτίθενται
στο μικρό Μουσείο της
Μεγαλόπολης,
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΜΕΘΥΔΡΙΟΝ (Αρχαία πόλη) ΒΥΤΙΝΑ
Στο αρχαίο Μεθύδριον, που πήρε τ' όνομά του απ' τα δύο ποτάμια ρεύματα
του Μυλάοντα και του Μαλοίτα που το περιβάλλουν, διατηρούνται θεμέλια τειχών,
πύργων και άλλων οικοδομημάτων. Λείψανα αρχαίου Ιερού πιθανολογούνται στη θέση
της εκκλησίας της Παναγίας. Αξίζει ν' αναφέρουμε τον Μεθυδριέα Κλέαρχο, ως πρότυπο
ευλαβούς βίου και απέριττων αλλά ευπρόσδεκτων, όχι αιματηρών θυσιών προς τους
θεούς, γεγονός που προκάλεσε την ευμένεια του Απόλλωνα και τους επαίνους της Πυθίας,
που ηθογραφούν τον ήρεμο και αφανή βίο ενός πτωχού Αρκάδα, σε αντίθεση με τη θορυβώδη
χλιδή ενός πλούσιου Ασιάτη των αρχαίων χρόνων.
Το Ιερό του Ιππίου Ποσειδώνα, που βρισκόταν στο Μεθύδριο, θ' αποκαλυφθεί
πιθανόν στις ανασκαφές που διεξάγουμε στην αρχαία πόλη. Πάνω από το αρχαίο μνημείο
εντοπίστηκαν λείψανα των χριστιανικών χρόνων. Ευρήματα του ιερού είναι βάθρο με
ανάγλυφη παράσταση σκηνής κυνηγίου και αναθηματικό μαρμάρινο ανάγλυφο των Διοσκούρων,
που βρίσκονται στο Μουσείο
της Τρίπολης.
Βορειοδυτικά του Μεθυδρίου, στη θέση Πετροβούνι, αποκαλύφθηκαν θεμέλια
ενός ναού, που ταυτίζεται από κάποιους με το ναό του Ίππιου Ποσειδώνα, όμως ο
Παυσανίας γράφει πως ο ναός ήταν στο Μεθύδριο. Ο ναός στο Πετροβούνι έχει διαστάσεις
16,50 χ 8,40μ. και είχε πρόναο και σηκό. Χτίστηκε δε στα πρώιμα κλασσικά χρόνια
και ανακαινίστηκε στα ελληνιστικά.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ (Αρχαία πόλη) ΛΕΒΙΔΙ
Ο αρκαδικός Ορχομενός μεταφέρθηκε στα ιστορικά χρόνια στο ορεινό ύψωμα
πάνω από το Καλπάκι (σημερινός Ορχομενός).
Η πόλις περιβαλλόταν με τείχος, από το οποίο σώθηκαν αρκετά τμήματα. Στο πλέον
επίπεδο τμήμα της ακρόπολης έγινε η Αγορά, η οποία προς Βορράν περιβαλλόταν από
με γάλη στοά (70 χ 11,40 μ.) που χρονολογήθηκε στον40 αι. Π.Χ. Ανατολικά της Αγοράς
ευρέθη το Βουλευτήριο, που είναι ορθογώνιο κτίσμα (41 χ 8,20 μ.) και έφερε εσωτερική
κιονοστοιχία 12 κιόνων. Στο εσωτερικό του βρέθηκαν 12 χάλκινες πλάκες, με προξενικά
ψηφίσματα. Βόρεια του Βουλευτηρίου αποκαλύφθηκε το Θέατρο, πάλι απ' τη Γαλλική
Αρχαιολογική Σχολή, το έτος 1913-14, το άνω μέρος του κοίλου του οποίου ανασκάφηκε
από τον Εφορο Αρχαιοτήτων Θ. Σπυρόπουλο. Νότια της Αγοράς αποκαλύφθηκε ο ναός
της Αρτέμιδος Μεσοπολίτιδος, που είχε μήκος 19,80 και πλάτος 6,45 μ. Ο βωμός του
ναού ήταν ορθογώνιο κτίσμα, μήκους 17,30 και πλάτους 3,54 μ. Το τείχος του Ορχομενού
ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακό, με τους 30 πύργους του, που ήσαν τετράγωνοι και προεξείχαν
από τα μεσοπύργια διαστήματα κατά 4μ. περίπου. Το πάχος του τείχους υπερέβαινε
τα 2,40 μ., ενώ στην ακρόπολη βρέθηκαν πολλές δεξαμενές για τη συλλογή των ομβρίων
υδάτων.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΠΑΛΛΑΝΤΙΟΝ (Αρχαία πόλη) ΤΡΙΠΟΛΗ
Κοντά στο χωριό Παλλάντιο (7 χιλ. από Τρίπολη) και πάνω σε έναν ειδυλλιακό κατάφυτο λοφίσκο βρίσκονται τα λιγοστά λείψανα της αρχαίας πόλης Παλλάντιον. Από την πόλη αυτή ξεκίνησαν άποικοι με επικεφαλής τον Εύανδρο που ίδρυσαν τη Ρώμη.
Τα λείψανα του αρχαίου Παλλαντίου, βρίσκονται πάνω από τη λίμνη Τάκα. Το 1940 διενήργησε εδώ ανασκαφές η Ιταλική Σχολή, στις οποίες βρέθηκαν θεμέλια αρχαίκού ναού, με ξύλινο θριγκό και από έξι ξύλινους κίονες στις στενές πλευρές. Ανάλογοκτίσμα σε σχήμα ναού με σηκό και πρόναο βρέθηκε σε βορειότερο σημείο της Ακρόπολης. Χαμηλότερα βρέθηκαν λείψανα άλλου ναού, περίπτερου, με ξύλινους κίονες και λίθινα θεμέλια που στήριζαν ανωδομή από πλίθες. Τέλος, νοτιοδυτικά, βρέθηκε άλλο ιερό κτίσμα, διαστ. 9,20χ5 μ. που στο μέσο του έφερε Βωμό. Η ακρόπολη είχε περιβληθεί με οχυρωματικό περίβολο
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΠΡΑΣΙΑΙ (Αρχαία πόλη) ΛΕΩΝΙΔΙΟΝ
Δίπλα στην Πλάκα του Λεωνιδίου, στην πλαγιά του λόφου του Αγίου Αθανασίου,
βρίσκονται τα υπολείμματα των αρχαίων Βρασιών (ή Πρασιών), της σπουδαιότερης πόλης
της αρχαίας Κυνουρίας. Σώζονται λείψανα τείχους, πύργων και θεμέλια κτηρίων. Επίσης
διατηρούνται λείψανα των κρηπιδωμάτων του αρχαίου λιμένα.
Λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, η πόλη των Βρασιών βρισκόταν σε ακμή
σε όλη την αρχαιότητα, αλλά καταστράφηκε το 430 π.Χ. από τους Αθηναίους επειδή
χρησιμοποιείτο από τους Λακεδαιμονίους σαν αγκυροβόλιο. Αργότερα, στην εποχή του
Αυγούστου η πόλη προσχώρησε στο Κοινό των Ελευθερολακώνων. Ανασκαφές πραγματοποίησε
στην περιοχή ο καθ. Ρωμαίος ο οποίος και ταύτισε τα λείψανα με τις αρχαίες Βρασιές.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Στην περιοχή Πλάκα Λεωνιδίου διατηρούνται λείψανα τείχους, αρχαίων οικοδομημάτων και κρηπιδωμάτων του λιμένα. Η πόλη καταστράφηκε το 430 Π.Χ. από τους Αθηναίους, επειδή ήταν ναυλόχιο των Λακεδαιμονίων. Στην εποχή του Αυγούστου η πόλη προσχώρησε στο Κοινό των Ελευθερολακώνων.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΤΕΓΕΑ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
Η μεγαλύτερη αρκαδική πόλη, η Τεγέα συνοικίστηκε από 9 δήμους. Επειδή
βρισκόταν σε πεδινό μέρος περιβλήθηκε με ισχυρό τείχος, από το οποίο σώθηκαν ελάχιστα
λείψανα. Η περίμετρός του υπολογίζεται σε 5,5 χιλ. και το ύψος του σε 9 μ. Είχε
πύργους που προεξείχαν 4μ. από το τείχος και περιέκλειε τα σημερινά χωριά Αλέα,
Στάδιο, Ακρα
και Αγ. Σώστη. Η Αγορά της
Τεγέας, βρισκόταν στο χώρο της Παλαιάς Επισκοπής και είχε τετράπλευρο σχήμα. Το
σημερινό χωριό Στάδιο, πιθανολογείται ότι κατέχει τη θέση του αρχαίου Σταδίου
της πόλης, ενώ στο χώρο της Επισκοπής
αποκαλύφθηκε μερικώς το μεγαλοπρεπές θέατρο της Τεγέας, το οποίο κτίστηκε τον
4ο αι. π.Χ. και σχεδόν ολοκληρώθηκε τον 20 αι.π.Χ. με χορηγία του βασιλιά της
Συρίας Αντίοχου του Δ. Βόρεια
του θεάτρου πιθανολογείται το αρχαίο Γυμνάσιο.
Οι Γαλλικές
ανασκαφές του τέλους του περασμένου αιώνα και των αρχών του παρόντος αποκάλυψαν
τη Ν.Δ. γωνία της Στοάς της Αγοράς και το Αγορανομείο των ρωμαίκών χρόνων, ενώ
οι δικές μας ανασκαφές, της τελευταίας 15ετίας που χρηματοδοτήθηκαν απ' το Ίδρυμα
Μ.Ν. Στασινόπουλος ΒΙΟΧΑΛΚΟ, απεκάλυψαν το πέρας της Βόρειας Στοάς, που ανήκει
σε δύο περιόδους: Τους μέσους Ελληνιστικούς και τους Αυτοκρατορικούς Χρόνους.
Νοτιοδυτικά από τη βόρεια στοά ήλθε στο φως ενα ισκόμορφο κτίσμα
των ρωμαϊκών χρόνων το οποίο ταυτίστηκε από τους ανασκαφείς με βάση επιγραφικά
ευρήματα με Βωμό της Αυτοκρατορικής λατρείας, που διήρκεσε απ' τα χρόνια του Αυγούστου
έως την εποχή του Μεγ. Κωνσταντίνου.
Ιδιαίτερη ακμή γνώρισε η Τεγέα και στους Παλαιοχριστιανικούς χρόνους,
στους οποίους υπήρξε έδρα Επισκόπου. Στην περιοχή της Τεγέας εντοπίστηκαν πέντε
παλαιοχριστιανικές βασιλικές, μία στα θεμέλια του ναίδρίου του Αγ. Ιωάννου Προβαντηνού,
όπου πιθανότατα υπάρχει και αρχαίο ιερό, μία πάνω απ' τα λείψανα του ναού της
Αλέας Αθηνάς και τρεις στον άμεσο χώρο της Παλαιάς Επισκοπής. Μία, ανασκάφηκε
από τον Γάλλο αρχαιολόγο V. Berard, αλλά καταστράφηκε εν συνεχεία ολοσχερώς. Ο
ανασκαφέας την είχε ονομάσει Βασιλική της Αγοράς. Η τέταρτη Βασιλική αποκαλύφθηκε,
στα τμήματα που εσώζετο, στο δυτικό άκρο του αγροκηπίου του Τεγεατικού Συνδέσμου.
Πρόκειται για τη γνωστή Βασιλική του Θύρσου, από την οποία σώθηκε ωραίο ψηφιδωτό
δάπεδο, με παράσταση των μηνών και των τεσσάρων ποταμών της Εδέμ: Γεών, Φισών,
Ευφράτης και Τίγρης. Στα θεμέλια της βασιλικής, ο Ορλάνδος σημείωσε λείψανα αρχαίου
ναού του Απόλλωνα.
Η μεγαλύτερη Βασιλική αποκαλύφθηκε στις δικές μας ανασκαφές, βορείως
της στοάς της αρχαίας αγοράς. Είναι πεντάκλιτη, με νάρθηκα, αίθριο και πιθανότατα
βαπτιστήριο και ωραία ψηφιδωτά δάπεδα, από τα οποία σώθηκαν ορισμένα τμήματα με
παραστάσεις πουλιών. Χρονολογείται μετά τα μέσα του 50υ αι. μ.Χ. Η συγκεκριμένη
Βασιλική και πιθανότατα και τα υπόλοιπα παλαιοχριστιανικά μνημεία της Τεγέας,
καταστράφηκαν κατά την περίοδο των Σλαβικών επιδρομών του 70υ και 80υ αι. μ.Χ.
Τον 10 αι. σημειώνεται νέα ακμή της περιοχής, που εκφράζεται και
με την ανέγερση της εκκλησίας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, η οποία γκρεμίστηκε
και ξαναχτίστηκε το 1888 στην ίδια θέση και με το ίδιο σχέδιο από τον Τεγεατικό
Σύνδεσμο. Η εκκλησία αυτή είναι χτισμένη στο εξωτερικό ανάλημμα και σε μέρος του
κοίλου του ελληνιστικού θεάτρου. Από τους μέσους βυζαντινούς χρόνους προέρχεται
η οχύρωση μικρού τμήματος της πάλαι ποτέ κραταιάς Τεγέας και διατηρούνται μέχρι
σήμερα λείψανα του τείχους αυτού, βόρεια της εκκλησίας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Από την ίδια εποχή έχουμε μία μικρή οικοδομική δραστηριότητα στο
χώρο των ανασκαφών μας. Συγκεκριμένα χτίστηκε ένας πυλώνας με αρχαίο οικοδομικό
υλικό, απέναντι από τη βόρεια στοά της αρχαίας αγοράς και οδηγεί σε μία μικρή
μονόκλιτη εκκλησία και σε ταπεινά κτίσματα που μαρτυρούν την παρακμή ενός πλούσιου
και λαμπρού παλαιοχριστιανικού κέντρου. Μερικά κτιριακά λείψανα και αρχιτεκτονικά
μέλη, στην περιοχή της μεγάλης παλαιοχριστιανικής βασιλικής, χρονολογήθηκαν στην
περίοδο της πρώτης Φραγκοκρατίας, η οποία στην Τεγέα διήρκεσε ως το έτος 1297,
όταν ο στρατηγός του Βυζαντίου Ανδρόνικος Παλαιολόγος κατεδάφισε το τείχος της
Τεγέας, για να μην επανακαταληφθεί η περιοχή από τους Φράγκους. Ο χώρος εγκαταλείφθηκε
και οι κάτοικοί του κατέφυγαν σε ορεινές περιοχές, όπως τα Τσιπιανά,
τ' Αγιωργήτικα, το Στενό
και κυρίως το Μουχλί.
Τα σημαντικότερα Ιερά της αρχαίας Τεγέας είναι το περίφημο
Ιερό της Αλέας Αθηνάς, το Ιερό των Καρποφόρων Θεοτήτων (Δήμητρα και Κόρη)
στον Αγιο Σώστη και το μικρό Ιερό της Κνακεάτιδος Αρτέμιδος, κοντά στο χωριό Μαυρίκι.
Πιθανόταταστο χώρο της Επισκοπής, υπήρχε το Ιερό της Πολιάτιδος (Πολιούχου) Αθηνάς,
στο οποίο, όπως γράφει ο Παυσανίας, εφυλάσσετο ένας πλόκαμος της Μέδουσας, που
αποτελούσε το φυλαχτό της πόλης. Εχουν σωθεί νομίσματα της Τεγέας, με παράσταση
της Αθηνάς, με κράνος και δόρυ, που παραδίδει στο βασιλιά Κηφέα, το γιο του Αλέου,
το ιερό φυλαχτό, που το έχει τοποθετήσει η κόρη του βασιλιά Στερόπη, μέσα σε υδρία.
Εκεί πιθανόν υπήρχε και ναόςτου Διονύσου και του Απόλλωνος με επίχρυσο άγαλμα
του Θεού.
Στην περιοχή του Αγ. Σώστη, βρέθηκαν πολλές εκατοντάδες από ωραία
ειδώλια, προφανώς από αποθέτες του ιερού. Ανάμεσα στα ειδώλια βρέθηκε κι ένα που
παριστάνει γυναίκα καθισμένη στη ράχη καμήλας. Πιστεύεται ότι παριστάνει την Αφροδίτη,
τη λατρεία της οποίας έφερε στην Τεγέα από την Πάφο
της Κύπρου η Λαοδίκη. Ο μικρός ναίσκος προς τιμήν της Αρτέμιδος στο χωριό Μαυρίκι
είναι τετράστυλος, αμφιπρόστυλος, με δωρικούς κίονες, με απλό σηκό, χωρίς πρόναο
και οπισθόδομο.
Ο μεγαλύτερος όμως ναός της Τεγέας και ο δεύτερος σε μέγεθος στην
Πελοπόννησο, μετά του Διός στην Ολυμπία, είναι ο ναός της Αλέας Αθηνάς στην Αλέα.
Ο παλαιός ναός κάηκε στις αρχές του 4ου αι. και ξαναχτίστηκε μεγαλοπρεπής με σχέδια
του Πάριου Σκόπα, ο οποίος επέβλεψε και τη γλυπτή διακόσμησή του. Ο στυλοβάτης
του ναού είχε διαστάσεις 47,55χ19,19 μ. Η είσοδος ήταν από τα ανατολικά, με μικρότερη
είσοδο στο μέσο της βόρειας πλευράς του σηκού. Ο ναός είναι περίπτερος, αμφιπρόστυλος,
με πρόναο και οπισθόδομο. Στο εσωτερικό του σηκού, υπήρχαν εκατέρωθεν ανά 7 ημικίονες
μειωνικές βάσεις και κορινθιακά κιονόκρανα. Ο ναός ήταν ολομάρμαρος με εξαιρετική
ανάγλυφη διακόσμηση στους τοιχοβάτες, τα τοιχόκρανα και τις υδρορρόες του. Στα
αετώματα υπήρχαν γλυπτές συνθέσεις, με θέματα από το ηρωικό παρελθόν της Τεγέας.
Το ανατολικό αέτωμα παρίστανε το κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου, στο οποίο επρώτευσε
η ηρωίδα της Αρκαδίας, Αταλάντη. Στο δυτικό αέτωμα είχε απεικονιστεί η μάχη μεταξύ
του γιού του Ηρακλή και της Αύγης Τήλεφου με τον Αχιλλέα. Το λατρευτικό σύνταγμα
παρίστανε τον Ασκληπιό και την Υγεία και ήταν έργο του Σκόπα ή ίσως της Σχολής
του, ενώ τα αετώματα κοσμούσαν μαρμάρινα αγάλματα Νικών. Θραύσματα από τα γλυπτά
αυτά εκτίθενται σήμερα στο μουσείο
της Τεγέας, στην Αλέα.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΤΕΥΘΙΣ (Αρχαία πόλη) ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ
Στο ύψωμα της συνοικίας "Πλάτσα" της
Δημητσάνας, τοποθετείται η αρχαία κώμη Τεύθις την οποία αναφέρει και ο Παυσανίας.
Βασιλιάς της ήταν ο Όρνυτος ή Τεύθις. Οι κάτοικοι της έλαβαν μέρος στον Τρωικό
πόλεμο, μαζί με τους άλλους Αρκάδες. Ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει ότι στην
Τευθίδα υπήρχαν ναοί της Αθηνάς, της Αφροδίτης και της Αρτέμιδος. Από την αρχαία
κώμη σώζονται σήμερα τμήματα οχυρωματικών τοίχων μεταξύ μερικών σπιτιών. Ευρήματα
από την αρχαία κώμη εκτίθενται στην τοπική αρχαιολογική συλλογή που στεγάζεται
στη Βιβλιοθήκη της Δημητσάνας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΑΓΙΟΣ ΣΩΣΤΗΣ (Οικισμός) ΤΕΓΕΑ
Στην περιοχή του Αγ. Σώστη, βρέθηκαν πολλές εκατοντάδες από ωραία
ειδώλια, προφανώς από αποθέτες του ιερού. Ανάμεσα στα ειδώλια βρέθηκε κι ένα που
παριστάνει γυναίκα καθισμένη στη ράχη καμήλας. Πιστεύεται ότι παριστάνει την Αφροδίτη,
τη λατρεία της οποίας έφερε στην Τεγέα από την Πάφο
της Κύπρου η Λαοδίκη. Ο μικρός ναίσκος προς τιμήν της Αρτέμιδος στο χωριό Μαυρίκι
είναι τετράστυλος, αμφιπρόστυλος, με δωρικούς κίονες, με απλό σηκό, χωρίς πρόναο
και οπισθόδομο.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΑΣΕΑ (Αρχαία πόλη) ΒΑΛΤΕΤΣΙ
Πρόκειται για αρχαίο ναό ο οποίος είναι- πιθανώς- αφιερωμένος στο
θεό Ποσειδώνα. Βρίσκεται λίγο έξω από την Ασέα. Στην κορυφή του υψώματος του Προφήτη
Ηλία βρίσκονται τα ερείπια αρχαίου ναού. Στην τοποθεσία αυτή που φέρει το όνομα
Αϊ Λιας πραγματοποιήθηκαν ανασκαφές το 1936 από τον Σουηδό αρχαιολόγο Ερρίκο Χόλμπεργκ
και εκτός από το ναό ανακαλύφθηκαν και ερείπια κτισμάτων νεολιθικής εποχής τα
οποία δεν μπορούν να καθοριστούν σαφώς καθώς και διάφορα κεραμεικά ευρήματα τα
οποία μαρτυρούν ότι η περιοχή κατοικήθηκε στην νεολιθική εποχή πριν από 3000 χρόνια
περίπου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Βαλτετσίου
ΜΑΙΝΑΛΟΣ (Αρχαία πόλη) ΦΑΛΑΝΘΟΣ
Στην περιοχή της αρχαίας πόλης Μαινάλου ερευνήθηκε μεγάλο ναϊκό κτίσμα, πιθανόν εκατόμπεδος ναός, ως κεντρικό Ιερό των παραμαινάλιων οικισμών, το οποίο είχε δυστυχώς υποστεί σοβαρές φθορές από καλλιεργητικές εργασίες.
Μεταξύ των ευρημάτων του είναι και πήλινο πόδι
από άγαλμα φυσικού περίπου μεγέθους, από ακρωτήριο ή την εναέτια σύνθεση του ναού.
Ίσως πρόκειται για το μνημονευόμενο απ' τον Παυσανία Ιερό της Λυκοάτιδος Αρτέμιδος.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΠΑΛΛΑΝΤΙΟΝ (Αρχαία πόλη) ΤΡΙΠΟΛΗ
Δυτικά του αρχαίου Παλλαντίου και στη θέση Βίγλα,σε βραχώδη και ερημική
τοποθεσία σώζονται λείψανα σημαντικού περίπτερου δωρικού ναού του 6ου αι. π.Χ.
ο οποίος αποδίδεται από τον Παυσανία στην Αθηνά Σώτειρα και στον Ποσειδώνα.
Σύμφωνα με την αρχαία παράδοση ιδρύθηκε από τον Οδυσσέα κατά την επιστροφή
του από την Τροία. Ο ναός κτίστηκε πάνω σε προγενέστερο ναό (7ος π.Χ. αιών) και
ήταν μεγαλοπρεπής (με μάρμαρο Δολιανών και με αετωματικά γλυπτά).
Έχουν ανακαλυφθεί πλήθος και ποικιλία αναθημάτων, δείγμα της ακτινοβολίας
του ναού στις κοντινές αρχαίες πόλεις. Πάνω στα ερείπια του ναού έχει χτιστεί
μικρή εκκλησία αφιερωμένη στη Μεταμόρφωση του Σωτήρα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Μεταξύ της Ασέας και του Παλλαντίου, στη θέση Βίγλα του Βορείου όρους, ανασκάφηκαν τα θεμέλια του προκλασσικού δωρικού ναίσκου της Αθηνάς Σώτειρας και του Ποσειδώνα. Ο αρχικός ναός ήταν μικρό ξυλόστεγο κτίσμα, με πήλινα ακρωτήρια. Τον 6ο αι. π.Χ. ξαναχτίστηκε ένας μικρός ναός, ενώ προς το τέλος του ίδιου αιώνα έγινε μαρμάρινος περίπτερος δωρικός ναός, από τον οποίο σώθηκαν και αρκετά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ (Οικισμός) ΑΣΤΡΟΣ
Το Ελληνικό είναι τοποθεσία στην Κυνουρία,
8 χιλ. ΝΔ του Αστρους, στο
δρόμο Αστρους-Αγίου Πέτρου,
με ελάχιστα σπίτια. Σε παρακείμενη θέση και πάνω στο λόφο Τειχιό υπάρχουν λείψανα
αρχαίου οικισμού ο οποίος πιθανόν ταυτίζεται με την πόλη Θυρέα.
Σώζονται τμήματα τειχών του 5ου, του 4ου και του 3ου αιώνα π.Χ. Επίσης σώζονται
κατάλοιπα κτηρίων και δεξαμενές της ίδιας εποχής. Υπάρχουν επίσης ίχνη κατοίκησης
από τη μυκηναϊκή περίοδο.
ΜΗΛΙΑ (Οικισμός) ΜΑΝΤΙΝΕΙΑ
Μία πρόσφατη ανασκαφή μας, κοντά στην εκκλησία του Αγ. Νικολάου, στο
χωριό Μηλιά Μαντινείας, αποκάλυψε μερικά σημαντικά ευρήματα από λακκοειδείς κυρίως
τάφους των ύστερων γεωμετρικώνχρόνων (750 π.Χ.). Τα ευρήματα βρίσκονται στο Μουσείο
της Τρίπολης και περιλαμβάνουν οινοχόηκαι οκτώ μικρά κυάθια, σκύφους, κύπελλα,
διακοσμημένα με σπείρες, γωνίες και κυματοειδείς γραμμές. Κύλικας ύστερων μυκηναϊικών
χρόνων. Ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα είναι δύο μεγάλα αγγεία, που είχαν τοποθετηθεί
σαν σήματα πάνω σε τάφους, όπως οι περίφημοι αμφορείς και κρατήρες στο γεωμετρικό
νεκροταφείο του Διπύλου του Κεραμεικού στην Αθήνα. Διακοσμούνται με θέματα απ'
τα ταφικά έθιμα της εποχής, άλογα σέρνουν άρματα, που συνοδεύουν το νεκρό στην
τελευταία του κατοικία.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Τριπόλεως
ΠΑΛΑΙΟΚΑΣΤΡΟ (Χωριό) ΓΟΡΤΥΣ
Σε μικρό λόφο κοντά στο χωριό Παλαιόκαστρο Γορτυνίας, αποκαλύφθηκε
τυχαία μεγάλο και σημαντικό νεκροταφείο της μυκηναϊκής περιόδου. Αρχικά το 1955
ανεσκάφησαν δύο μυκηναϊκοί τάφοι. Οι ανασκαφές ξανάρχισαν το 1979 από τον Εφορο
Αρχαιοτήτων Θ. Σπυρόπουλο και διήρκεσαν 12 έτη. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως περίπου
100 λαξευτούς τάφους διαφόρων τύπων (θολωτοί, θαλαμωτοί, φρεατοειδείς, λακκοειδείς
και κιβωτόσχημοι). Αποκαλύφτηκε επίσης, και μία κατασκευή λατρευτικού και τελετουργικού
σκοπού η οποία θεωρείται ότι χρησίμευε σαν Νεκρομαντείο των ύστερων μυκηναϊκών
χρόνων. Το νεκρομαντείο αυτό θεωρείται σαν το αρχαιότερο και μοναδικό μυκηναϊκό
Νεκρομαντείο της αρχαίας Ελλάδας. Τα πλούσια ευρήματα του νεκροταφείου εκτίθενται
στο Μουσείο Τριπόλεως.
...Το σπουδαιότερο όμως μνημείο των μυκηναίκών χρόνων στην Αρκαδία, είναι το μεγάλο
Νεκροταφείο στο Παλαιόκαστρο Γορτυνίας, που χρονολογείται απ' το 1500 έως 1050
Π.Χ. Εχουμε ανασκάψει τα τελευταία χρόνια περισσότερους από 100 θολωτούς και θαλαμωτούς
τάφους, με εκπληκτικά ευρήματα που έχουν γεμίσει τις προίστορικές συλλογές του
Μουσείου Τριπόλεως.
Οι τάφοι είναι σκαμμένοι στο μαλακό βράχο και είναι οικογενειακοί. Οι νεκροί θάβονται
στο έδαφος, υπάρχει όμως και μία περίπτωση καύσης. Μαζί με τα λείψανα των νεκρών
βρέθηκαν πλούσια κεραμικά σκεύη, σε μεγάλη ποικιλία και άριστη διατήρηση.
Τo μυκηναϊκό Νεκροταφείο του Παλαιοκάστρου, είναι από τα μεγαλύτερα
και καλύτερα διατηρημένα στην Ελλάδα. Βρέθηκαν εκατοντάδες αγγεία, τροχήλατα,
καλοψημένα και διακοσμημένα με θέματα γεωμετρικά αλλά και εικονιστικά, πουλιά,
ψάρια, χταπόδια, που αντιπροσωπεύουν ρυθμούς και εργαστήρια τοπικά αλλά και της
ευρύτερης περιοχής και άλλων ρυθμών της μυκηναίκής τέχνης. Κύριο σχήμα είναι η
υδρία, αλλά υπάρχουν και αμφορείς, κρατήρες, πυξίδες, κύπελλα, αλάβαστρα, κύλικες
και πλήθος μικρών και μεγάλων αγγείων, μια εξαιρετικά πλούσια συλλογή μυκηναίκού
υλικού, εφάμιλλη των καλύτερων περιοχών της Ελλάδος. Τους νεκρούς συνόδευαν επίσης
χάλκινα όπλα, ξίφη, μαχαίρια, αιχμές ακοντίων, πόρπες και περόνες, κουμπιά και
σφονδύλια, χρυσά ελάσματα και εμβλήματα του αξιώματος των νεκρών.
Το σημαντικότερο όμως εύρημα του νεκροταφείου είναι το μοναδικό μνημείο
του Νεκρομαντείου, του αρχαιότερου που έχει αποκαλυφθεί σ' όλη την Ελλάδα. Αποτελείται
από έναν θαλαμωτό τάφο, η οροφή του οποίου έχει κοπεί σε τετράγωνο οπαίον. Από
κει ρίχνονταν οι προσφορές στις ψυχές των νεκρών (γάλα με μέλι, κρασί, νερό),
καθώς και το αίμα των ζώων που θυσιάζονταν, για να προκαλέσειτην αφύπνιση των
ψυχών στον Αδη, ώστε να δώσουν μαντεία για τους ζώντες.
Το Νεκρομαντείο αυτό ταιριάζει με την περιγραφή του Νεκρομαντείου
στη ραψωδία λ' της Οδύσσειας, που είναι γνωστή σαν Νέκυια. Ο Οδυσσέας επισκέπτεται
τον Κάτω Κόσμο, ανοίγει λάκκο με το σπαθί του, σφάζει ζώα για τους νεκρούς και
το αίμα τους τρέχει μέσα από το οπαίο προς τον Αδη. Το αίμα και οι επικλήσεις
του ήρωα, αφυπνίζουν τις άσαρκες ψυχές των νεκρών, ενώ ο μάντης Τειρεσίας, του
δίνει χρησμό για τα μελλούμενα.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Τριπόλεως
ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΛΕΩΝΙΔΙΟΝ
Κοντά στο χωριό Παλαιοχώρι και στη θέση Μικρή Τούρλα έχουν ανακαλυφθεί ίχνη μυκηναϊκού νεκροταφείου. Συγκεκριμένα έχουν αποκαλυφθεί δύο κιβωτιόσχημοι και ένας θολωτός τάφος της μυκηναϊκής περιόδου. Θεωρείται βέβαιο ότι στην περιοχή υπήρχε οικισμός της ίδιας περιόδου. Στη θέση των τάφων βρέθηκαν ενδιαφέροντα ευρήματα, κυρίως κεραμικά των μυκηναϊκών και υστερομυκηναϊκών χρόνων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Μυκηναίκά νεκροταφεία και ασφαλώς και οικισμοί υπήρχαν στη Βασκίνα και το Παλαιοχώρι. Στην πρώτη θέση έγινε ανασκαφή απ' τον έφορο Αρχ/των Θ. Σπυρόπουλο και βρέθηκαν δύο κτιστοί τάφοι, βαρελόσχημοι, των ύστερων μυκηναίκών χρόνων, ενώ δύο κιβωτιόσχημοι κι ένας θολωτός τάφος βρέθηκαν στη λεγόμενη μικρή Τούρλα στο Παλαιοχώρι Κυνουρίας. Έδωσαν ενδιαφέροντα ευρήματα, κυρίως κεραμικά των υστερομυκηναίκών επίσης χρόνων.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
Mεγάλων διαστάσεων ορθογώνιο οικοδόμημα στα νοτιοανατολικά της αρχαίας
Αγοράς, από την οποία το χώριζε ο ποταμός Ελισσώνας. Χρησίμευε ως χώρος συνεδριάσεως
των "μυρίων", των 10.000 μελών της Αρκαδικής Συμπολιτείας. Κατά τον Παυσανία,
η ίδρυση του κτηρίου αποδίδεται στον Θερσίλο και ανάγεται στον 4ο αι. π.Χ.
H ανοικοδόμηση του κτηρίου συνδέεται ιστορικά με την ίδρυση της Mεγαλόπολης
από τον Eπαμεινώνδα το 371 π.X., μετά την ήττα των Λακεδαιμονίων από τους Θηβαίους
στα Λεύκτρα.
Στη νότια πλευρά της αίθουσας συνεδριάσεων βρισκόταν το ορθογωνίου
σχήματος βήμα. Περιμετρικά των τριών πλευρών του ήταν εγκατεστημένες κερκίδες
με ξύλινα, πιθανόν, εδώλια. Τη διάταξη αυτή ακολουθούσαν οι 5 κιονοστοιχίες, με
65 συνολικά κίονες, που στήριζαν τη στέγη. Για να εξασφαλίζεται η δυνατότητα συνεχούς
οπτικής επαφής των συνέδρων με τον ομιλητή, οι κίονες αυτοί ήταν διατεταγμένοι
ακτινωτά σε νοητούς άξονες από το κέντρο προς τις τρεις πλευρές.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Ιδρυματος Μείζονος Ελληνισμού
ΑΓΙΩΡΓΙΤΙΚΑ (Χωριό) ΚΟΡΥΘΙΟ
Έξω από το χωριό Αγιωργίτικα και κοντά στο δημόσιο δρόμο, βρέθηκε ένας τεράστιος προϊστορικός μεταλλουργικός κλίβανος με συμπληρωματικές εγκαταστάσεις (πλυντήρια, δεξαμενές και εργαστήρια) για τον εμπλουτισμό και τήξη του μεταλλεύματος, που θεωρείται ο μεγαλύτερος κλίβανος των Προϊστορικών Χρόνων (πριν από 2000 π.Χ.).
Το δάπεδο του κλιβάνου φέρει έντονα ίχνη φωτιάς από την καμήνευση. Ο κλίβανος και οι εγκαταστάσεις πλυντηρίων προορίζονταν για καμίνευση και επεξεργασία χαλκούχου μεταλλεύματος που εξωρυσσόταν στην περιοχή.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
...Ιδιαίτερη ακμή γνώρισε στους προίστορικούς χρόνους η περιοχή των Αγιωργήτικων και του Στενού Μαντινείας, όπου αποκαλύφθηκαν πρόσφατα πολύ σημαντικές μεταλλουργικές εγκαταστάσεις. Πρόκειται πράγματι για απίστευτα μεγάλες εγκαταστάσεις εξόρυξης, τήξης και εμπορίας χαλκού, που τροφοδοτούσε και περιοχές της Μεσογείου, πιθανότατα από έναν εμπορικό σταθμό, που ήταν ιδρυμένος κοντά στη Λέρνη του Αργους. Βρέθηκαν μεγάλοι θερμομεταλλουργικοί κλίβανοι για την τήξη του μεταλλεύματος, εγκαταστάσεις πλυντηρίων για τον εμπλουτισμό του και βοηθητικά κτίρια, μέσα στα οποία βρήκαμε αγγεία που χρονολογούν τη λειτουργία της εγκατάστασης, μέχρι το 1700 π.Χ. περίπου, δηλαδή μέχρι τους χρόνους εισόδου των Ινδοευρωπαίων στην Ελλάδα. Είναι πιθανό ότι οι σχέσεις της Αρκαδίας με την Κύπρο, τη χώρα του χαλκού, είχαν αρχίσει ήδη απ' αυτήν τη μακρινή περίοδο.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΣΤΕΝΟ (Χωριό) ΚΟΡΥΘΙΟ
Κοντά στο χωριό Στενό (δίπλα από το σιδηροδρομικό σταθμό) βρίσκονται τέσσερεις αρχαίοι Μεταλλουργικοί Κλίβανοι και εγκατάστασεις πλυντηρίων μεταλλουργίας που λειτουργούσαν στους προϊστορικούς (1700 π.Χ.) και στους υστερορωμαϊκούς χρόνους (400 μ.Χ.). Εκεί γινόταν ανάτηξη των μεταλλούχων σκουριών της προϊστορικής καμινίας.
Οι κλίβανοι αποκαλύφθηκαν το 1980 και χρονολογούνται στους πρωτοελλαδικούς και μεσοελλαδικούς χρόνους.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
...Ιδιαίτερη ακμή γνώρισε στους προίστορικούς χρόνους η περιοχή των Αγιωργήτικων και του Στενού Μαντινείας, όπου αποκαλύφθηκαν πρόσφατα πολύ σημαντικές μεταλλουργικές εγκαταστάσεις. Πρόκειται πράγματι για απίστευτα μεγάλες εγκαταστάσεις εξόρυξης, τήξης και εμπορίας χαλκού, που τροφοδοτούσε και περιοχές της Μεσογείου, πιθανότατα από έναν εμπορικό σταθμό, που ήταν ιδρυμένος κοντά στη Λέρνη του Αργους. Βρέθηκαν μεγάλοι θερμομεταλλουργικοί κλίβανοι για την τήξη του μεταλλεύματος, εγκαταστάσεις πλυντηρίων για τον εμπλουτισμό του και βοηθητικά κτίρια, μέσα στα οποία βρήκαμε αγγεία που χρονολογούν τη λειτουργία της εγκατάστασης, μέχρι το 1700 π.Χ. περίπου, δηλαδή μέχρι τους χρόνους εισόδου των Ινδοευρωπαίων στην Ελλάδα. Είναι πιθανό ότι οι σχέσεις της Αρκαδίας με την Κύπρο, τη χώρα του χαλκού, είχαν αρχίσει ήδη απ' αυτήν τη μακρινή περίοδο.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΜΑΝΤΙΝΕΙΑ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
Στοά, στα νότια της Aγοράς, που υπήρξε η έδρα της τοπικής Bουλής και
ιδρύθηκε τον 4ο αι. π.Χ.
Το κτήριο είχε αρχικά σχήμα Π, και αποτελούνταν από τρεις πτέρυγες
με κιονοστοιχία. Αργότερα (τέλη 4ου - αρχές 3ου αι. π.Χ.), νότια της κύριας πτέρυγας
και ενωμένη με αυτήν, κτίστηκε μία νέα στοά, η οποία επικοινωνούσε με την παλαιότερη
μέσω δύο κλιμακοστασίων. Aνατολικά του όλου συγκροτήματος κτίστηκε, κατά το 2ο
αι. μ.X., ένα δωμάτιο αφιερωμένο, πιθανότατα, στη λατρεία των αυτοκρατόρων.
Η λειτουργία του κτηρίου προσδιορίζεται από επιγραφές που βρέθηκαν
στο εσωτερικό του και στην ευρύτερη περιοχή. Αποτελεί σπάνιο παράδειγμα χρήσης
αυτού του αρχιτεκτονικού τύπου για τη στέγαση βουλευτηρίου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Ιδρυματος Μείζονος Ελληνισμού
ΠΑΛΑΙΟΠΥΡΓΟΣ (Χωριό) ΛΕΒΙΔΙ
Ανατολικά του Αρχαίου Ορχομενού, στη θέση Μύτικα Παλαιοπύργου, έχει αποκαλυφθεί μεγάλος μηκυναϊκός οικισμός, ίσως ο μεγαλύτερος που έχει αποκαλυφθεί στην Αρκαδία. Θεωρείται ότι ανήκει στον μυκηναϊκό Ορχομενό. Στην ίδια θέση υπήρχε ιερό που λειτουργούσε από τα αρχαϊκά χρόνια μέχρη την ρωμαϊκή περίοδο. Σώζονται τα θεμέλια του ενός ναού και ενός βωμού.
Ο αρχαιολογικός χώρος εκτείνεται στην πλαγιά υψώματος και βρίσκεται δίπλα από τον επαρχιακό δρόμο, κοντά στο χωριό Παλαιόπυργος του Δήμου Λεβιδίου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
Στη θέση Μύτικας Παλαιοπύργου, στην ευρύτερη περιοχή του Ορχομενού,
αποκαλύφθηκαν λείψανα σημαντικού μυκηναίκού οικισμού. Φαίνεται ότι η σημαντική
αυτή πόλη της Αρκαδίας άλλαζε θέση ανάλογα με τις επικρατούσες κλιματολογικές
συνθήκεςή τις ιστορικές συγκυρίες. Ετσι, στα προΪστορικά χρόνια και στα ρωμαΪκά,
η πόλη είχε κτισθεί σε επίπεδο χώρο και στους πρόποδες του υψώματος, πάνω στο
οποίο κτίστηκε ο Ορχομενός των Ιστορικών χρόνων, ενώ στη μυκηναΪκή εποχή, η πόλη
μεταφέρθηκε ανατολικότερα, στη θέση Μύτικας. Ο Όμηρος γνωρίζει πιθανότατα αυτόν
τον Ορχομενό, τον οποίο ονομάζει "πολύμηλον" δηλαδή με πολλά πρόβατα.
Πάνω στα λείψανα του οικισμού αυτού κτίστηκε από τα αρχαϊκά ήδη χρόνια
(6ο αι. π.Χ.) ένα αξιόλογο Ιερό, με σημαντικά ευρήματα. Το ναϊό κτίσμα του Ιερού
είναι χτισμένο με απλές πέτρες, έχει ορθογώνιο σχήμα και φέρει προς ανατολάς του
απλό λίθινο Βωμό. Στην ανασκαφή βρέθηκαν μεταξύ άλλων πήλινο ακρωτήριο ναού, του
λεγόμενου "Λακωνικού Τύπου" δηλαδή δίσκος 3/4 κύκλου, με γραπτή διακόσμηση στην
κύρια επιφάνειά του, μικρά πήλινα ειδώλια ανδρικών μορφών με έντονη ιθυφαλλική
διάπλαση και ένα ωραίο ειδώλιο, που παριστάνει Σάτυρο καθισμένο σε γυναικεία στάση
πάνω σε όνο ή ημίονο. Οι ιθυφαλλικές μορφές και ο εποχούμενος Σάτυρος που χρονολογούνται
στα αρχαϊκά χρόνια, υποδηλώνουν πρώιμη Διονυσιακή και οργιαστική λατρεία στον
Αρκαδικό Ορχομενό, πράγμα σημαντικό για τη θρησκειολογία και τη λατρεία του Διονύσου,
που είναι η οψιμότερη στο ελληνικό Πάνθεο και συνδέεται με την συνώνυμη πόλη του
Ορχομενού της Βοιωτίας.
Κείμενο: Εφόρου Αρχαιοτήτων Dr. Θεόδωρου Γ. Σπυρόπουλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριπόλεως
ΤΟΡΘΥΝΕΙΟΝ (Αρχαία πόλη) ΒΥΤΙΝΑ
Στο λόφο Σακοβούνι κοντά στην Καμενίτσα Γορτυνίας υπάρχει σημαντικότατος νεολιθικός οικισμός που κατοικήθηκε μέχρι τα ύστερα μυκηναϊκά χρόνια καθώς και νεολιθικό σπήλαιο (θέση "Παναγία"). Ο οικισμός περιλαμβάνει αψθδωτά κτήρια. Οι ανασκαφές έγιναν την τελευταία δεκαετία από τον Εφορο Αρχαιοτήτων Δρ. Θ. Σπυρόπουλο.
Στο σπήλαιο έχουν βρεθεί αγγεία και οστά. Ο αρχαιλογικός χώρος της Καμενίτσας περιλαμβάνει επίσης προϊστορικά οικιστικά λείψανα (θέσεις "Αγιάννης" και "Κάστρο"), μεσαιωνικά λείψανα (θέση "Αβύσαινα"), μεσαιωνικό φρούριο (θέση "Κάστρο") και οικισμό των ελληνιστικών χρόνων στη θέση "Αγια-Σωτήρα" (πιθανόν η αρχαία κώμη Τορθύνιον).
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΝΕΣΤΑΝΗ (Χωριό) ΜΑΝΤΙΝΕΙΑ
Βρίσκεται στον οικισμό Νεστάνης, στη βόρια πλευρά, κάτω από το σημερινό Νεκροταφείο του Αγίου Νικολάου. Τη βρύση αυτή κατασκεύσε ο Φίλιππος ο Μακεδών όταν είχε στρατοπεδεύσει στην περιοχή.
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
