Πληροφορίες τοπωνυμίου

Venetian Castle

ΑΝΔΡΟΣ (Κωμόπολη) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
It was built in 1207 and all the building work lasted for 26 years. You can see it just at the end of the peninsula of Hora - Andros town opposite the square of "the Unknown sailor".The little island on which the imposing Venetian castle is built , is connected by Hora with a little stony arch. The castle used to be a fort to protect Hora in the past. However , its greater part was destroyed during the second world war.

• http://www.villadora.gr/english/view_CastlesEN.htm... (1 φωτ.)

Πάνω Κάστρο ή Κάστρο Φανερωμένης

ΚΟΧΥΛΟΣ (Χωριό) ΑΝΔΡΟΣ
Το Πάνω Κάστρο ή Κάστρο της Φανερωμένης ή της Γριάς το Κάστρο ήταν η ισχυρότερη και μεγαλύτερη μεσαιωνική πολιτεία της Ανδρου. Χτίστηκε από τους Βενετούς πάνω σε ένα εντυπωσιακό οροπέδιο βόρεια του Ορμου Κορθίου, σε υψόμετρο περίπου 600 μ. Μπορούσε να προστατεύσει περίπου 1000 (ή και περισσότερους) κατοίκους και εθεωρείτο απόρθητο λόγω των υψηλών βράχων που το περιβάλλουν και του ισχυρού του τείχους. Η ιστορία του είναι άγνωστη και ίσως αυτό να τροφοδότησε τους θρύλους που το περιβάλλουν. Σύμφωνα με το γνωστότερο, οι Τούρκοι, που δεν μπορούσαν να το καταλάβουν, έστειλαν στο κάστρο μια γριά με την έγκυο κόρη της να ζητήσουν βοήθεια, όμως το βράδι η γριά άνοιξε την πύλη και μπήκαν οι Τούρκοι που έσφαξαν όλους τους κατοίκους. Στη συνέχεια η γριά, μετανιωμένη για την πράξη της, ανέβηκε σε ένα ψηλό βράχο και αυτοκτόνησε πηδώντας στη θάλασσα. Ετσι η μνήμη της γριάς έμεινε σε δύο απο τα αξιοθέατα της περιοχής: "της γριάς το κάστρο" και την όμορφη παραλία "της γριάς το πήδημα". Σήμερα στο κάστρο, όπου φτάνει κανείς απο ένα μονοπάτι που ξεκινά απο το Κοχύλου, υπάρχουν ερείπια σπιτιών, εκκλησιών, δεξαμενών νερού και η εκκλησία της Φανερωμένης. Ομως πάνω απ' ολα υπάρχει η εκπληκτική θέα στο Αιγαίο και ένα επιβλητικό τοπίο

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Κορθίου

• http://www.andros.gr/island/ax1_gr.htm#pk (1 φωτ.)

• http://www.villadora.gr/english/view_CastlesEN.htm... (1 φωτ.)
Ιστοσελίδα Δήμου Κορθίου
• http://www.korthi.gr/fa_in2_gr.htm (1 φωτ.)

Ελαιόμυλος Χέλμη στον Πιτροφό

ΠΙΤΡΟΦΟΣ (Χωριό) ΑΝΔΡΟΣ
  Ο ελαιόμυλος του Πιτροφού, γνωστός και ως "βίδα" του Πιτροφού, αποτελεί μέρος διόροφου κτίριου και καταλαμβάνει σημαντικό τμήμα απο το ισόγειο "κατώγι" της κατοικίας του "βιδάτορα" ή "λιοτριβιάρη", που αναπτύσεται στον όροφο.
  Αποτελεί θαυμάσιο δείγμα μιας μικρής προβιομηχανικής ζωοκίνητης μονάδας εξαγωγής ελαιόλαδου. Πολλές τέτοιες οικοτεχνικές μονάδες ήταν διάσπαρτες στην ορεινή Ανδρο. Λειτουργούσαν ακόμη κατά τη δεκαετία του '60 και με τον οικοτεχνικό τους χαρακτήρα εξυπηρετούσαν τη μικρή τοπική αγορά. Το συγκεκριμένο ελαιοτριβείο παρουσιάζει όμως και μια ιδιαιτερότητα: διαθέτει πολλούς χώρους σε αντίθεση με τα περισσότερα ελαιοτριβεία της Ανδρου, όπου η διαδικασία περιοριζόταν σε ένα και μόνο μικρό χώρο.
  Ολόκληρο το κτίριο χρονολογείται αρκετά πριν το 1857. Διάφορα σωζόμενα στοιχεία, όπως τρία βόλια, δύο πέτρινες πλάκες αλέσματος, και άλλες δομικές λεπτομέρειες του κτιρίου, δείχνουν οτι ήδη λειτουργούσε κατά το 18ο αιώνα. Το 1857 άλλωστε, μεταπωλήθηκε, μαζί με την οικία του ορόφου, ως ολοκληρωμένο ελαιοτριβείο. Με επιμελημένη εξωτερική πρόσοψη και εσωτερική λιθοδομή παρουσιάζει ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως καμάρες, θολωτές οροφές, κ.ά., που απαντώνται στην αγροτική Ανδρο και χαρακτηρίζουν την αισθητική λειτουργικότητα της αρχιτεκτονικής των Κυκλάδων γενικότερα.
  Ο πρώτος ιδιοκτήτης του το έδωσε ως προικώο για την κόρη του Διαμάντω στο σύζυγό της Σταμάτη Μηλέο. Το κτίριο είναι γνωστό με την επωνυμία "Δεσποτικό", καθώς στην κατοικία φιλοξενήθηκε ο Δεσπότης μετά την Μικρασιατική Καταστροφή το 1922. Το 1955 η Διαμάντω, χήρα τότε του Σταμ. Μηλέου, το πούλησε στο Μιλτιάδη Γονέο, ναυτικό, ο οποίος το λειτούργησε μέχρι το θάνατό του το Γενάρη του 1963. Η χήρα του, Ελισάβετ Γονέου, συνέχισε για 4 ακόμη χρόνια τη λειτουργία του λιοτριβιού έως το 1967, οπότε διεκόπη οριστικά. Εκτοτε ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη απο συγγενικά της πρόσωπα.
  Το 1997, ολόκληρο το κτίριο (κατοικία και παλαιό λιοτρίβι) αγοράστηκε απο τον Ανδριώτη Δημήτρη Χέλμη καταγόμενο απο τον Πιτροφό, πολιτικό μηχανικό και σημερινό ιδιοκτήτη. Ο Δ. Χέλμης παρεχώρησε τη χρήση του ισογείου, όπου βρίσκεται το παλαιό λιοτρίβι που διασώζει ολόκληρο σχεδόν τον εξοπλισμό του, στην Αναπτυξιακή Εταιρεία Ανδρου Α.Ε., για την αποκατάσταση και μετατροπή του σε επισκέψιμο μουσειακό χώρο. Ο επισκέπτης σήμερα μπορεί να δει απο κοντά ένα τυπικό δείγμα μιας καλά σωζόμενης μικρής ελαιοπαραγωγικής μονάδας και να γνωρίσει καλύτερα τη λειτουργία μιας παραδοσιακής μορφής οικοτεχνίας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Μουσείου Ελιάς Κυκλάδων

• http://www.musioelias.gr/xel2_gr.htm (1 φωτ.)

Ελαιόμυλος Λεμπέση στα Ρέματα

ΡΕΥΜΑΤΑ (Οικισμός) ΑΝΔΡΟΣ
  Σε καταπράσινο δροσερό περιβάλλον σπάνιου φυσικού κάλλους, κοντά στο ποτάμι και στο κελάρυσμα του νερού, ο ελαιόμυλος στα Ρέματα σας καλεί να γνωρίσετε μία από τις ορεινές, ζωοκίνητες, οικοτεχνικές μονάδες παραγωγής ελαιόλαδου. Το μονόχωρο ελαιοτριβείο λειτούργησε από το 1845 μέχρι το 1956 από την οικογένεια Λεμπέση στη οποία ανήκει και η κατοικία με τον παλιό νερόμυλο.
  Η μουσειακή παρουσίαση του χώρου θα σας εξοικειώσει με τις προ-βιομηχανικές τεχνολογικές πρακτικές λιοτρίβησης που εξασφάλιζαν άλλοτε στις κοινότητες της περιοχής το ευλογημένο λάδι.
  Στον δεκάλεπτο περίπατο, στο μονοπάτι που συνδέει την ασφαλτωμένη οδό με τον ελαιόμυλο, θα χαρείτε την πλούσια βλάστηση, το κελάϊδισμα των πουλιών και πλήθος αγριολούλουδα. Και εάν θελήσετε, μπορείτε να επεκτείνετε τον φυσιολατρικό σας περίπατο πάνω στα παραδοσιακά ορεινά μονοπάτια του νησιού.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Μουσείου Ελιάς Κυκλάδων

• http://www.musioelias.gr/leb_gr.htm (1 φωτ.)

Ιστορικά στοιχεία
  Ο ζωοκίνητος ελαιόμυλος στα Ρέματα είναι μικρό μονόχωρο κτίσμα, μέρος συγκροτήματος, που περιλαμβάνει επίσης κατοικία και παλαιό νερόμυλο για την άλεση σιτηρών. Απο τον καιρό που κτίστηκε μέχρι σήμερα ανήκει στην οικογένεια Λεμπέση.
  Το συγκρότημα αναπτύσεται σε πολλά επίπεδα που μεταξύ τους επικοινωνούν με λιθόκτιστες εξωτερικές σκάλες και μικρή κεντρική υπαίθρια αυλή. Η κατοικία έχει αποκατασταθεί απο την οικογένεια Λεμπέση σε πρώτη φάση και διαθέτει ευρύχωρη σάλα στον όροφο. Ο χώρος κάτω απο τη σάλα χρησιμοποιήθηκε ως κελάρι για τη φύλαξη και αποθήκευση των αγαθών. Η κουζίνα και ο φούρνος κοντά στο νερόμυλο χρησίμευαν κυρίως για τις καθημερινές ανάγκες της οικογένειας του "λιοτριβιάρη", παρά σχετιζόταν με τη λειτουργία των δύο μύλων.
  Το συγκρότημα χρονολογείται στα 1780. Πρώτος ιδιοκτήτης ήταν ο Αθανάσιος Λεμπέσης, προπάππος του σημερινού ιδιοκτήτη. Το 1840 την ιδιοκτησία κληρονόμησε ο Δημήτριος Αθανασίου Λεμπέσης, παππούς του σημερινού ιδιοκτήτη, ο οποίος είχε διατελέσει δήμαρχος της Αρνης. Τα πρώτα του χρόνια εργάστηκε στον οικογενειακό μύλο, κατόπιν σε σαπωνοποιεία της Σύρου και ένα διάστημα έζησε στη Σμύρνη. Γύρω στα 1845 μετέτρεψε το μονόχωρο κτίριο σε ελαιόμυλο ώστε να επεκταθεί η δραστηριότητα του οικογενειακού συγκροτήματος και στη λιοτρίβηση.
  Με το θάνατό του, στα ενενήντα του χρόνια, το συγκρότημα ανέλαβε ο γυιός του Ιωάννης Δημητρίου Λεμπέσης, πατέρας του σημερινού ιδιοκτήτη, που συνέχισε την αδιάκοπη λειτουργία των δύο μύλων μέχρι το έτος 1956, όταν η κατοικία, ο νερόμυλος και ο ελαιόμυλος υπέστησαν μεγάλες καταστροφές (όπως και πολλά άλλα κτίσματα στην περιοχή) κατά τη διάρκεια πλημμύρας που ακολούθησε μεγάλη καταιγίδα. Τότε διεκόπη οριστικά η λειτουργία τους. Ο Ιωάννης Λεμπέσης απεβίωσε το 1996 σε ηλικία 102 ετών.
  Το 1974 η διάνοιξη του δρόμου έδωσε τη δυνατότητα στο γυιό του, Δημήτρη Ιωάννου Λεμπέση, να αρχίσει τις εργασίες αποκατάστασης του συγκροτήματος που ηλεκτροδοτήθηκε το 1985. Ο σημερινός ιδιοκτήτης παρεχώρησε στην Αναπτυξιακή Εταιρεία Ανδρου Α.Ε. τη χρήση και επέτρεψε την αποκατάσταση και μετατροπή του ελαιόμυλου σε μουσειακό χώρο. Ο επισκέπτης μπορεί να δει μια μικρή παραδοσιακή, οικοτεχνική μονάδα ζωοκίνητης και χειροκίνητης τεχνολογίας, που απαντάται σε όλη την ορεινή Ανδρο και εξυπηρετούσε τις τοπικές ανάγκες κατανάλωσης.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Μουσείου Ελιάς Κυκλάδων

• http://www.musioelias.gr/leb2_gr.htm (1 φωτ.)

Menites Springs

ΜΕΝΗΤΕΣ (Οικισμός) ΑΝΔΡΟΣ

• http://www.androsnetcenter.gr/Chora/Menites.htm (4 φωτ.)

The tower of Lorenzo Kairi

ΜΕΣΑΡΙΑ (Χωριό) ΑΝΔΡΟΣ

• http://www.villadora.gr/english/view_TowersEN.htm

Tower of Bisti-Mouvela

ΣΤΕΝΙΕΣ (Χωριό) ΑΝΔΡΟΣ

• http://www.villadora.gr/english/view_PyrgoBisthEN....

Folero tower

ΣΤΡΑΠΟΥΡΙΕΣ (Χωριό) ΑΝΔΡΟΣ

• http://www.villadora.gr/english/view_TowersEN.htm

Νερόμυλοι-Ανεμόμυλοι

ΚΟΡΘΙΟ (Δήμος) ΑΝΔΡΟΣ
  Οπως και στα υπόλοιπα κυκλαδονήσια έτσι και στην Ανδρο χρησιμοποιείται η δύναμη του ανέμου, σήμερα με ανεμογεννήτριες και παλιότερα με ένα εκτεταμένο δίκτυο ανεμόμυλων.
   Στην περιοχή Κορθίου (αλλά και στη Σέριφο) αναπτύχθηκε ένας ξεχωριστός τύπος ανεμόμυλου, ο οριζόντιος ταβλόμυλος, με τη φτερωτή να περιστρέφεται οριζόντια, με κατακόρυφο άξονα. Σε όλη την περιοχή σώζονται αρκετοί τέτοιοι (αλλά και κλασικού τύπου) ανεμόμυλοι, οι οποίοι λειτουργούσαν μέχρι τα μέσα του αιώνα παράγοντας αλεύρι.
  Σε αντίθεση με τα άλλα νησιά, η Ανδρος διαθέτει άφθονα νερά. Ηταν επόμενο λοιπόν, να χρησιμοποιηθεί και η δύναμη του νερού. Δημιουργήθηκε έτσι ένα ακόμη μεγαλύτερο δίκτυο νερόμυλων, μιάς και η χρήση του νερού ως κινητήριας δύναμης έχει έναντι του ανέμου το συγκριτικό πλεονέκτημα της σταθερότητας και του ελέγχου, ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών.
  Στην περιοχή Κορθίου σώζονται περισσότεροι από 40 νερόμυλοι, άριστα δείγματα προβιομηχανικής τεχνολογίας. Οι περισσότεροι βρίσκονται στα Διποτάματα, υπάρχουν όμως και στα Αηδόνια, το Βουνί, την Πίσω Μεριά.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Κορθίου

Ιστοσελίδα Δήμου Κορθίου
• http://www.korthi.gr/na_in2_gr.htm (1 φωτ.)

Περιστεριώνες

   Τα μοναδικά αυτά δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής θα τα βρείτε σε μεγάλο αριθμό στην περιοχή του Δήμου.
   Τα κτίσματα αυτά χρησιμεύουν για φωλιές των περιστεριών, αλλά και σαν αποθήκες ή ακόμη και κατοικίες.
  Περπατώντας στα παλιά καλντερίμια θα συναντήσετε πολλούς περιστεριώνες, άλλους περίτεχνους και άλλους λιτούς, μικρούς και μεγάλους. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι καλοδιατηρημένοι και ασπρισμένοι, ήρεμα σημεία αναφοράς στο τοπίο, άλλοτε γαλήνιο κι αυτό και άλλοτε σκληρό κι απότομο.

Ιστοσελίδα Δήμου Κορθίου
• http://www.korthi.gr/pe_in2_gr.htm (1 φωτ.)

Σπήλαιο Αλαδινού (Φόρος)

ΑΛΑΔΙΝΟ (Οικισμός) ΑΝΔΡΟΣ
  Κοντά στον οικισμό Βακόνι βρίσκεται το μήκους 57μ. σπήλαιο του Αλαδινού. Καλύπτει έκταση 580τ.μ. και περιλαμβάνει εντυπωσιακά σταλακτιτικά δημιουργήματα, καθώς και συγκρότημα από κατάλευκα διαφανή ασβεστιτικά παραπετάσματα, μοναδικά στο είδος τους.
  Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (2003) του Επαρχείου Ανδρου.

Φαράγγι Διποτάματα

ΣΥΝΕΤΙ (Χωριό) ΑΝΔΡΟΣ
  Τα Διποτάματα είναι μια ποταμιά μεγάλου φυσικού κάλλους, μήκους περίπου 7 χιλιομέτρων, στη νοτιοανατολική περιοχή του νησιού, ανάμεσα στο Συνετί, Παλαιόκαστρο και Κοχύλου. Το νερό σήμερα έχει λιγοστέψει, αλλά ακόμη και σε περιόδους ανομβρίας δεν σταματάει ποτέ. Το φυσικό περιβάλλον έχει μείνει στο μεγαλύτερο μέρος του αναλλοίωτο, γιατί η κυκλοφορία έχει διακοπεί τα τελευταία 35 χρόνια. Όπως είναι φυσικό η βλάστηση είναι πολύ πυκνή (πικροδάφνες, σχίνα, μουριές, συκιές, αγριοβελανιδιές, άγριοι θάμνοι, καλαμιές, βούρλα, βατομουριές, μυρτιές, άγριο δυόσμο, μέντα, λυγαριές, κισσοί). Ολη η ρεματιά αποτελεί καταφύγιο πλήθους ζώων όπως νυφίτσες, ασβοί, λαγοί, φίδια και πουλιών (κυρίως πέρδικες).
   Τη χαράδρα διασχίζει πλατύ πλακόστρωτο καλντερίμι (ο μοναδικός δρόμος που ένωνε μέχρι το 1950 τη Χώρα με το Κόρθι). Στο σημείο που τέμνεται με το ποτάμι υπάρχει τοξωτό γεφύρι και κατά διαστήματα υπάρχουν μικρές βρύσες-γούρνες. Υπάρχουν κι άλλα στενότερα σκαλωτά μονοπάτια που συνδέουν τα υπόλοιπα χωριά της περιοχής με τα χωράφια και τις ομάδες των νερόμυλων που τα εξυπηρετούσαν. Σώζονται επίσης (εκτός από τα μονοπάτια, τους φράχτες-ξερολιθιές, τους νερόμυλους και τα βοηθητικά τους κτίσματα) μαντριά, στάβλοι, κονάκια, αγροτικές αποθήκες, αλώνια και ξωκλήσια. Αλλά τα σημαντικότερα κτίσματα της περιοχής είναι οι νερόμυλοι.
  Ο λόγος που στα Διποτάματα χτίστηκε μεγάλος αριθμός νερόμυλων, ήταν οι ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες για την εγκατάσταση και λειτουργία τους: άφθονο νερό, καλοί δρόμοι προσπέλασης, προστατευμένο περιβάλλον, μικρή απόσταση από τα χωριά κ.ά. Σήμερα σώζονται (ακέραιοι, ερειπωμένοι ή σε ίχνη) 22 νερόμυλοι σε ολόκληρη τη χαράδρα. Οι περισσότεροι από αυτούς που σώζονται είναι σε πολύ καλή κτιριακή κατάσταση. Σε λίγους μύλους υπάρχουν κοντινά ή συνεχόμενα βοηθητικά κτίσματα, όπως δωμάτιο για διανυκτέρευση του μυλωνά, μαντρί, στάβλος ή αποθήκη. Υδραυλικά έργα τεράστιας σημασίας και έκτασης για την εποχή και το τεχνολογικό της επίπεδο τροφοδοτούσαν και συχνά συνέδεαν τους νερόμυλους μεταξύ τους. Σε στενά σημεία της ρεματιάς υπήρχαν φράγματα, που δημιουργούσαν λίμνες, όπου συγκεντρωνόταν το νερό για το πότισμα και τη λειτουργία των νερόμυλων. Από εκεί ξεκινούσαν τα αυλάκια, που οδηγούσαν το νερό στη δεξαμενή του κάθε μύλου και από εκεί το νερό έπεφτε στην τρύπα απ' όπου οδηγείτο στο μηχανισμό του μύλου. Το νερό που περίσσευε μαζί με αυτό που έβγαινε από το μύλο (έχοντας πρώτα περιστρέψει τη φτερωτή του), διοχετευόταν στο αυλάκι του επόμενου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Κορθίου

• http://www.andros.gr/korthi/di_in2_gr.htm (3 φωτ.)