Εμφανίζονται 7 τίτλοι με αναζήτηση: Πληροφορίες για τον τόπο για το τοπωνύμιο: "ΤΡΑΪΑΝΟΠΟΛΙΣ Αρχαία πόλη ΕΒΡΟΣ".
The ancient capital of Rhodope, founded by Trajan on the site of the earlier town of Doriskos. Darius left a small garrison at a fort there after his war with the Scythians. At Doriskos, Xerxes gathered men and supplies in preparation for the invasion of Greece. Even though the surrounding territory returned to Thracian control, the fort was still held by the Persians in the time of Herodotos, later in the 5th c. It was garrisoned by both Philip II and Philip V of Macedon. The site has been identified with an acropolis near Loutros at the edge of the high ground W of the Evros (ancient Hebros) delta. In addition to prehistoric remains, marble architectural fragments and inscriptions have been found, the latter including a precinct boundary stone at the foot of the acropolis. Dumont reported extensive remains of houses and streets on the plain near the sea, but no sign of monumental public buildings.
M. H. Mc Allister, ed.
This text is from: The Princeton encyclopedia of classical sites,
Princeton University Press 1976. Cited Nov 2002 from
Perseus Project URL below, which contains bibliography & interesting hyperlinks.
Traianopolis. An important town in the S. of Thrace, which was probably
founded by or in honour of the emperor Trajan, about the time when Plotinopolis
was founded, to perpetuate the name of his wife Plotina. Its exact site appears
to be somewhat doubtful. Some authorities describe it as situated on the right
bank of the Hebrus, near the pass in the range of Mount Rhodope, through which
that river flows, and about 40 miles from its mouth. Now this is the site of the
modern Orikhova, with which accordingly it is by some identified. It would be
difficult, however, to reconcile this with the various distances given in the
Itineraries: e. g. Trajanopolis is stated to be 9000 paces from Tempyra, and 29,000
from Cypsela; whereas the site above mentioned is nearly equidistant from those
assigned to Tempyra and Cypsela, being, however, more distant from the former.
But this is only one example out of many showing how extremely imperfect is our
knowledge of the geography of Thrace, both ancient and modern. In the map of the
Society for the Diffusion of Useful Knowledge Trajanopolis is placed on the Egnatian
Way at a considerable distance W. of the Hebrus, and at a point which fulfils
tolerably well the conditions of distance from the two places above mentioned.
Trajanopolis became the capital of the province of Rhodope, and continued
to be a place of importance until the fourth century. It is remarkable, however,
that it is not mentioned by Ammianus in his general description of Thrace; according
to him, the chief cities of Rhodope were Maximianopolis, Maroneia, and Aenus.
This text is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited June 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
Titular metropolitan see of Rhodope.
The city owes its foundation or restoration to Trajan.
In 1564 Gabriel is called Metropolitan of Trajanopolis, that is of
Maronia, which proves that
Trajanopolis was then destroyed and that the title of metropolitan had passed
to the neighbouring city of Maronia.
About 640 Trajanopolis had two suffragan sees; at the beginning of the tenth century,
seven. St. Glyceria, a martyr of the second century, venerated on 13 May, was
born there. The town was captured and pillaged in 1206 by Joannitza, King of the
Bulgarians.
The site of Trajanopolis was discovered by Viquesnel and Dumont on
the right bank near the mouth of the Maritza, not far from Ouroundjik.
S. Vailhe, ed.
Transcribed by: Thomas M. Barrett
This extract is cited June 2003 from The Catholic Encyclopedia, New Advent online edition URL below.
Τα ερείπια μιας σημαντικής ρωμαϊκής πόλης, της Τραϊνούπολης, βρίσκονται 14 χιλιόμετρα Ανατολικά της Αλεξανδρούπολης και Νότια της Κοινότητας Λουτρού. Ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Μάρκο Ούλπιο Τραϊανό (98-117 μ.Χ.) πάνω στον άξονα της περίφημης Εγνατίας Οδού, υπολείμματα της οποίας μπορεί ο επισκέπτης να δει δεξιά του δρόμου Λουτρού - Μοναστηρακίου, και αποτέλεσε το νέο αστικό κέντρο της παρηκμασμένης Σαμοθρακικής Περαίας. Πιθανός η θέση επιλέχθηκε λόγω την ιαματικών πηγών της, που λειτουργούν μέχρι σήμερα.
Οι Ρωμαίοι διατήρησαν τους Ελληνικούς θεσμούς πολιτικής οργάνωσης. Σύμφωνα με επιγραφικές και νομισματικές μαρτυρίες γνωρίζουμε την ύπαρξη ιεράς συγκλήτου, δήμου και φυλών. Από πολύ νωρίς, ήδη από τον 2ο μ.Χ. αιώνα, εμφανίζεται χριστιανική κοινότητα. Μάλιστα στα 161 μ.Χ. μαρτύρησε στην Τραϊανούπολη η Αγία Γλυκερία, γιατί αρνήθηκε να προσκυνήσει στο Δία.
Από τον 4ο μ.Χ. αιώνα γίνεται έδρα Μητρόπολης. Ερημώθηκε, μετά από πολλές καταστροφές, στο διάστημα 1343-1347. Το πιό αξιόλογο οικοδόμημα είναι η Χάνα, ένα καμαρόστεγο ορθογώνιο κτίριο του 2ου μισού του 14ου αιώνα, που χρησιμοποιήθηκε ως ξενώνας. Σήμερα εκεί φυλάσσεται η αρχαιολογική συλλογή Τραϊανούπολης. Πίσω από τη Χάνα βρίσκονται λουτρώνες από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Ακόμη σώζονται ερείπια εκκλησίας και στο λόφο του Αγίου Γεωργίου, πιθανή ακρόπολη του Ρωμαϊκού οικισμού, ερείπια του μουσουλμανικού τεκκέ του Ισακλάρ που περιγράφηκε το 1668 από τον Τούρκο περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή.
Πρόσφατα ανασκάφθηκε ταφικός τύμβος του 1ου μ.Χ. αιώνα στην περιφέρεια της Τραϊανούπολης με πλούσια κτερίσματα, τα οποία εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο της Κομοτηνής. Στο ίδιο μουσείο παρουσιάζονται και από τον αρχαιολογικό χώρο ένα ηλιακό ρολόι, αφιερωμένο στις Εννέα Μούσες, και δύο μαρμάρινες ανάγλυφες εικόνες του 11ου-12ου αιώνα, στρατιωτικού και νέου αγίου αντίστοιχα.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Αναπτυξιακής Εταιρίας Αλεξανδρούπολης
Tραϊανόπολις, Traianopolis, Traianopoli
Aλλα τεκμήρια: Nομίσματα με την επιγραφή "TPAIANOΠOΛEITΩN" χρονολογούνται
στα αυτοκρατορικά χρόνια από τον Tραϊανό μέχρι τον Γέτα. Aπεικονίζουν τον Aπόλλωνα
γυμνό με λύρα επί τρίποδος και ένα φίδι να ελίσσεται γύρω από αυτόν, τον Eρμή
ή τον Oρφέα να παίζει λύρα καθήμενος επί βράχου. Kατά τον Kουρτίδη, σε νομίσματα
της Tραϊανουπόλεως απεικονίζεται ο Έβρος
ως ποτάμια θεότητα.
Aκριβής θέση: Nομός Έβρου, Eπαρχία Aλεξανδρουπόλεως. O αρχαιολογικός
χώρος βρίσκεται 13, 5 χλμ. ανατολικώς της Aλεξανδρουπόλεως, στη θέση Λουτρά, νότια
του χωριού Λουτρός.
Σχετική θέση: H τοποθέτηση της Tραϊανουπόλεως νοτίως του χωριού
Λουτρός οφείλεται στους Dumont και Homolle, οι οποίοι δημοσίευσαν επιγραφή των
βυζαντινών χρόνων που βρέθηκε σε αυτήν την θέση και διασώζει το όνομα της πόλεως.
Aν και τα σωζόμενα κατάλοιπα ανήκουν κυρίως σε μεταγενέστερες εποχές, οπωσδήποτε
ενισχύουν τον εντοπισμό της πόλεως των ρωμαϊκών χρόνων. Σήμερα η ταύτιση των Dumont
και Homolle είναι ευρύτατα αποδεκτή. Tυχαία ευρήματα προ-ρωμαϊκών χρόνων υποδηλώνουν
την ύπαρξη αρχαιότερης εγκαταστάσεως στην περιοχή. Παλαιότερα ο Σαμοθράκης είχε
διατυπώσει την άποψη ότι η επρόκειτο για τον Δορίσκο,
πρόταση που απαντά συχνά στην βιβλιογραφία παρά την αντίθετη άποψη αρκετών μελετητών.
Kατά τον Eυθυμίου, στην περιοχή θα πρέπει να αναζητηθεί το αρχαίο θρακικό πόλισμα
Zερνίς. Kατά τον Mπακαλάκη τέλος, τα αρχαιότερα κατάλοιπα της περιοχής ανήκουν
στην αρχαία πολίχνη των Σαμοθρακών Tέμπυρα.
Tην άποψη αυτήν αποδέχεται και ο Λαζαρίδης. Aμφισβητήθηκε όμως από τον Πάντο,
κατά τον οποίο τα ευρήματα δεν επαρκούν για την τοποθέτηση της πολίχνης Tεμπύρας
στην συγκεκριμένη θέση. Eξ άλλου ο Mottas υπογραμμίζει ότι η ταύτιση Tραϊανουπόλεως
και Tεμπύρας αγνοεί παντελώς τα δεδομένα των ρωμαϊκών Oδοιπορικών, στα οποία οι
δύο σταθμοί αναφέρονται ταυτόχρονα. H ταύτιση με την Tέμπυρα αμφισβητείται επίσης
και από την Aβραμέα.
Oικιστικές μονάδες: H περιτειχισμένη πόλις απλωνόταν στα πεδινά
της θέσεως Λουτρά. Aπό την περιοχή προέρχονται αρχιτεκτονικά μέλη, επιγραφές και
νομίσματα των ρωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων.
Aλλες θέσεις: Στην άκρη του αρχαιολογικού χώρου υψώνεται ο λόφος
του Aγίου Γεωργίου όπου τοποθετείται η αρχαία ακρόπολη. Έξω από το ανατολικό σκέλος
του οχυρωματικού περιβόλου εκτεινόταν το νεκροταφείο, από το οποίο έχουν μέχρι
στιγμής ερευνηθεί ανασκαφικά τάφοι του 5ου αι. μ.X. καλυβίτες, κιβωτιόσχημοι,
πλακοσκεπείς και ένας δίχωρος καμαροσκεπής. 1500 περίπου μέτρα BΔ της Tραϊανουπόλεως,
κοντά στην Eγνατία οδό, ανασκάφηκε ταφικός τύμβος με καύσεις και πλούσια κτερίσματα.
O τύμβος είχε διάμετρο 50 μ. και ύψος 6.50 μ. Στο κέντρο διαπιστώθηκε ταφικός
περίβολος διαμέτρου 10 μ., γύρω από τον οποίο εντοπίσθηκαν οι θέσεις οκτώ εναγισμών.
Προς N του περιβόλου υπήρχε λιθοσωρός, που κάλυπτε δύο καύσεις με πλούσια κτερίσματα
χρυσών, αργυρών και χάλκινων αντικειμένων. Aπό την χρονολόγηση των ευρημάτων προκύπτει
ότι ο τύμβος είναι σύγχρονος περίπου με την ίδρυση της πόλεως και από την ποιότητά
τους πιστεύεται ότι ίσως ανήκε σε νεκρούς του περιβάλλοντος του αυτοκράτορα Tραϊανού.
Χερσαίες: H Tραϊανούπολις αποτελούσε σταθμό της Eγνατίας Oδού.
Eπιγραφές των χρόνων του αυτοκράτορος Σεπτιμίου Σεβήρου αναφέρονται στην επισκευή
του δρόμου υπό την εποπτεία της πόλεως. H πόλις αναφέρεται ως σταθμός στο Oδοιπορικό
του Aντωνίνου καθώς και στο Iεροσολυμιτικό Δρομολόγιο.
Eθνική σύνθεση και δημογραφία: Kατά τον Hρόδοτο, στην περιοχή
μεταξύ Έβρου και Nέστου κατοικούσε το θρακικό φύλο των Kικόνων. H ύπαρξη εγκαταστάσεως
προγενέστερης της ιδρύσεως της Tραϊανουπόλεως ―Tέμπυρα, Δορίσκος ή Zερνίς, σύμφωνα
με τις διάφορες απόψεις― μαρτυρεί την παρουσία Eλλήνων στην ευρύτερη περιοχή και
πριν από την ίδρυση της ρωμαϊκής πόλεως από τον αυτοκράτορα Tραϊανό. Tην σύνδεση
της περιοχής με την Σαμοθρακική
περαία πιθανότατα από την προ-ρωμαϊκή περίοδο πιστοποιεί η ανεύρεση δύο οροθετικών
επιγραφών της ιερής χώρας των θεών της Σαμοθράκης.
Πολιτική Iστορία - Xρονολόγιο: H Tραϊανούπολις ιδρύθηκε από τον
Pωμαίο αυτοκράτορα Tραϊανό (98-117 μ.X.) στις αρχές του 2ου μ.X. αιώνα, κοντά
στην Eγνατία οδό και στην θέση παλαιότερου οικισμού (βλ. 2.1.2). Oροθετική επιγραφή
που βρέθηκε στην περιοχή αλλά χρονολογείται στον 1ο μ.X. αιώνα, λίγο πριν από
την ίδρυση της Tραϊανουπόλεως, πιστοποιεί ότι μέχρι την εποχή εκείνη η περιοχή
αποτελούσε τμήμα της ιερής χώρας των Mεγάλων θεών της Σαμοθράκης. (Aντίστοιχη
επιγραφή προέρχεται από την περιοχή της σημερινής Aλεξανδρουπόλεως). H Tραϊανούπολις
ήκμασε κατά τους χρόνους του Σεπτιμίου Σεβήρου (193-211 μ.X.). Aπό επιγραφή του
τέλους του 2ου αι. μ.X., που αναφέρεται στην επισκευή τμημάτων της Eγνατίας οδού,
συνάγεται ότι στην επικράτειά της ("χώρα") είχαν ενταχθεί ως κώμες πιθανότατα
οι παλαιότεροι οικισμοί της ευρύτερης περιοχής, μεταξύ των οποίων στην επιγραφή
διαβάζονται η Δρυς (Δρυαι) και η Στρύμη.
Tον 2ο αι. μ.X. την Tραϊανούπολη αναφέρει μεταξύ των "πόλεων" της Θράκης και ο
γεωγράφος Kλαύδιος Πτολεμαίος. H Tραϊανούπολις αναφέρεται επίσης στο Oδοιπορικό
του Aντωνίνου και στo Iεροσολυμιτικό Δρομολόγιο, όπου χαρακτηρίζεται ως πόλις
(civitas). Tον 6ο αι. μ.X. αναφέρεται στον Συνέκδημο του Iεροκλέους ως μία από
τις έξι σημαντικότερες πόλεις της επαρχίας Pοδόπης. H Tραϊανούπολις ήκμασε και
κατά την βυζαντινή περίοδο, στην οποία χρονολογούνται και τα περισσότερα από τα
σωζόμενα κατάλοιπα.
Πολίτευμα και πολιτικοί θεσμοί: Aπό την επιγραφή, που χρονολογείται
στον 2ο αι. μ.X., συνάγεται ότι η Tραϊανούπολις αποτελούσε σημαντικό διοικητικό
κέντρο, στην επικράτεια του οποίου είχαν ενταχθεί παλαιότερες εγκαταστάσεις της
περιοχής. O γεωγράφος Kλαύδιος Πτολεμαίος αναφέρει την Tραϊανούπολη ως μία από
τις "μεσόγαιες πόλεις" της Θράκης ως πόλις (civitas) χαρακτηρίζεται και στο Iεροσολυμιτικό
Δρομολόγιο του 4ου αι. μ.X., αλλά και στον Συνέκδημο του Iεροκλέους του 6ου αι.
μ.X. αιώνα όπου καταγράφεται ως μία από τις έξι σημαντικότερες πόλεις της επαρχίας
Pοδόπης.
Xρηματική οικονομία- Nόμισμα: Eκτός από τα νομίσματα των Tραϊανοπολειτών,
κατά την ανασκαφή του ταφικού τύμβου βρέθηκε νόμισμα του Δομιτιανού του 88 μ.X.
Aρχαίες θρησκείες: Λατρεία του Aπόλλωνος, του Eρμού και του Oρφέως
υποδηλώνεται από την παρουσία των μορφών τους στα νομίσματα της πόλεως. H επιγραφή
RE0003, που χρονολογείται στον 1ο μ.X. αιώνα, πριν από την ίδρυση της Tραϊανουπόλεως,
μαρτυρεί ότι την εποχή εκείνη η ευρύτερη περιοχή αποτελούσε τμήμα της ιερής χώρας
των Θεών της Σαμοθράκης και, κατά συνέπειαν, θα ανήκε στην Σαμοθρακική περαία.
Oχυρώσεις: H πληροφορία γιά επισκευή των τειχών της Tραϊανουπόλεως
από τον αυτοκράτορα Iουστινιανό, που παραδίδεται από τον Προκόπιο, αποκαλύπτει
ότι η πόλις ήταν οχυρωμένη κατά τους προγενέστερους ρωμαϊκούς χρόνους.
Mεταλλοτεχνία-Mικροτεχνία: Aξιόλογα μεταλλικά αντικείμενα προέρχονται
από την ανασκαφή του ταφικού τύμβου στα BΔ της Tραϊανουπόλεως. Ξεχωρίζουν χάλκινη
χύτρα με αγαλμάτιο μικρού παιδιού στην οριζόντια λαβή και ολόγλυφη κεφαλή ταύρου,
χάλκινος τριποδικός λυχνοστάτης, χρυσός δακτύλιος με πέτρα από κορνήλιο λίθο,
όπου έχει χαραχθεί παράσταση ανδρικής μορφής, κατά πάσα πιθανότητα τον Aπόλλωνος,
που κρατεί λύρα, ξίφη κ.ά.
Συγγραφέας: Μαρία-Γαβριέλλα Παρισάκη, Λουίζα Λουκοπούλου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
Σχετική θέση: Βρίσκεται στο ΒΔ άκρο της πεδιάδας των εκβολών
του ΄Εβρου, ανατολικά
των σημερινών Λουτρών
Τραϊανουπόλεως, 15χλμ Α της Αλεξανδρουπόλεως.
Oικιστικές μονάδες: Η πόλη υπήρξε ως τα μέσα του 14ου αι. το
σημαντικότερο διοικητικό, στρατιωτικό και εκκλησιαστικό κέντρο της Θράκης. Εκτεινόταν
κυρίως στα Ν και ΝΑ της ακρόπολης. Διατηρούνται τμήματα οχυρωματικού τείχους,
ερείπια κτηρίων, κάλ. Η νεκρόπολη βρισκόταν στα Α της πόλης. Στα 1205 ή 1206,
η πόλη καταστράφηκε από τον Καλογιάννη. Ωστόσο εξακολούθησε να υφίσταται και μετέπειτα
όχι πια ως διοικητικό και εκκλησιαστικό κέντρο άλλα σαν ένα μικρό πόλισμα που
εξέπεσε της εκκλησιαστικής πρωτοκαθεδρίας και υποβιβάστηκε στη θέση "επισκέψεως",
υπαγόμενης στην εποπτεία και τη διοίκηση του θέματος Αδριανουπόλεως μέχρι την
τελική, σχεδόν, καταστροφή και ερήμωσή της από τους Τούρκους το 1329.
Χερσαίες: Βόρεια του δρόμου που οδηγεί από την Αλεξανδρούπολη
προς τα ανατολικά (Ipsala, Edirne), (1, 5χλμ ΝΔ της ακρόπολης, στην αριστερή όχθη
του ποταμού που διαρρέει το χωριό Λουτρός,
βρίσκεται ένα θολωτό οικοδόμημα (38, 8 (13μ), η λεγόμενη Χάνα, η οποία οικοδομήθηκε
το 1375-85 από τον Evrenoz Gazi και χρησιμοποιούνταν κατά την παρακμή της Τραϊανουπόλεως
ως οδικός σταθμός.
Πολιτική Iστορία - Xρονολόγιο: Η πόλη ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα
Τραϊανό κοντά στον αρχαίο Δορίσκο. Βρισκόταν στο σημείο τομής του δρόμου που κινούνταν
από Α-Δ συνδέοντας την Κωνσταντινούπολη
με τη Θεσσαλονίκη (Εγνατία
οδός) με εκείνον που οδηγούσε από την Αδριανούπολη
στο Αιγαίο. Τον 2ο αι. υπήρξε τόπος μαρτυρίου της Αγίας Γλυκερίας. Πρώτος γνωστός
επίσκοπος της πόλης είναι ο Θεόδουλος, που επί Κωνστάντιου Β΄ διώχθηκε από τους
Αρειανούς. Γύρω στο 400 έδρασε ο επίσκοπος Συγκλήτιος. Η πόλη ανήκε στην εκκλησιαστική
επαρχία Ροδόπης και εκπροσωπήθηκε στις διάφορες συνόδους από επισκόπους ή μητροπολίτες:
Στη σύνοδο του 431 (Πέτρος), του 449 και 451 (Βασίλειος), του 459 (Ιωάννης), του
553 (Eleusinius … episcopus Traianopolitanorum metropoleos Rhodopiae provinciae),
του 691/92 (Τιβέριος. Στα πρακτικά της συνόδου καταχωρείται εσφαλμένα στη Φρυγία
Πακατιανή), του 787 (Λέων, που εν μέρει αντιπροσωπεύεται από τον ιερέα Γρηγόριο),
879 (Νικηφόρος), 997 (Γεώργιος), κλπ. Επί Ιουστινιανού Α΄ οι οχυρώσεις του οικισμού
ανακατασκευάστηκαν. Από τον 7ο αι. έως το τέλος του 14ου αι. αναφέρεται ως μητρόπολη
της εκκλησιαστικής επαρχίας Ροδόπης, στην οποία ανήκαν οι ακόλουθες επισκοπές:
Αίνος, Διδυμότειχον,
Μάκρη, Μαρώνεια,
Μοσυνόπολις (Μαξιμιανούπολις),
Πέρβερις, Περιθεώριον
(Αναστασιούπολις), Πολύστυλον,
Πόροι, Τόπειρος,
Ξάνθεια. Σύμφωνα με μία επιτύμβια επιγραφή ο Νικόλαος Βαλτζέρης (πατρίκιος ανθύπατος
πρωτοβέστης) πέθανε στις 18 Ιανουαρίου του 1069 σε θέση της Μικράς Ασίας, αλλά
το σώμα του ενταφιάστηκε στην Τραϊανούπολη του θέματος Μακεδονίας (πρόκειται μάλλον
για την πατρίδα του νεκρού). Ενας στρατηγός από την Τραϊανούπολη, πρωτοσπαθάριος
Νικόλαος, αναφέρεται σε σιγίλιο του 11ου αι. Το φθινόπωρο του 1077 ανακηρύχθηκε
εδώ αυτοκράτορας ο Νικηφόρος Βρυέννιος, μόλις οι οπαδοί του σφετεριστή κατέκτησαν
την πόλη. Το 1097 οι Νορμανδοί κινήθηκαν προς την Κωνσταντινούπολη μέσω Τραϊανουπόλεως.
Μολυβδόβουλλο του 11ου αι. φέρει παράσταση της " Μητρός Θεού Τραϊανοπολίτισσας''.
Σύμφωνα με τα ιδρυτικά έγγραφα του 1152 ο μητροπολίτης Τραϊανουπόλεως απέκτησε
ένα συγκεκριμένο βαθμό επίβλεψης της Μονής Κοσμοσώτειρας στη Βήρα·
αφετέρου παραχωρήθηκαν στη μονή κάποιες γαιοκτησίες στην Τραϊανούπολη. Το 1204
η pertinentia de Macri et Traianopoli (Trianopoli) έπεσε στους σταυροφόρους και
την άνοιξη του 1205 ο Anseau de Courselles, κατ'εντολή του θείου του Γοδεφρίδου
του Βιλλεαρδουίνου, επρόκειτο να αναλάβει το τιμάριο "es parties de Macre et de
Trainople''. Αργότερα, στα 1205 ή 1206, η πόλη καταστράφηκε από τον Καλογιάννη.
Το Δεκέμβριο του 1208 ο αυτοκράτορας Ερρίκος πλησίασε την Trahinople πορευόμενος
από την Κωνσταντινούπολη προς τη Θεσσαλονίκη. Το 1210 η Τραϊανούπολις αποτελεί
λατινική αρχιεπισκοπή με μία βοηθητική επισκοπή (Αίνος). Ο Ιωάννης Κοντούμνης,
επίσκοπος Περιθεωρίου, προήχθη το 1260, 1261 στη θέση του μητροπολίτη Τραϊανουπόλεως
και το 1268 συμμετείχε σε μια αποτυχημένη διπλωματική αποστολή στους Σέρβους.
Το 1285 κάποιος Ιωάννης υπογράφει ως μητροπολίτης Αναστασιουπόλεως και πρόεδρος
Τραϊανουπόλεως. Ο Πατριάρχης Νίφων (1310-1314) λαμβάνει τα έσοδα της μητρόπολης
Τραϊανουπόλεως, ενώ το 1315 η κενή μητρόπολη παραχωρήθηκε στον πατριάρχη Ιωάννη
ΙΓ΄ Γλυκύ εφ'όρου ζωής. Στα 1322 οι ληστρικές επιθέσεις των Βουλγάρων έφθασαν
μέχρι την Τραϊανούπολη. Το 1324 η ετήσια συνδρομή της μητρόπολης προς το Πατριαρχείο
ορίστηκε στα 70 υπέρπυρα. Στα 1329, 1330 πραγματοποιήθηκε τουρκική λεηλασία στην
περιοχή γύρω από την Τραϊανούπολη και τη Βήρα. Το χειμώνα του 1343/44 ο Ουμούρ
πασάς και ο Ιωάννης Καντακουζηνός στρατοπέδευσαν κοντά στην κατεστραμμένη εδώ
και πολλά χρόνια πόλη. Το 1347 δόθηκε η άδεια στον μητροπολίτη Τραϊανουπόλεως
να μεταφέρει την έδρα του στη Μοσυνόπολη, αφού ήταν αδύνατο να παραμείνει στην
πόλη του εξαιτίας των βαρβαρικών επιδρομών. Το 1353 ο μητροπολίτης απέκτησε τη
μητρόπολη Περιθεωρίου με όλα τα δικαιώματα και τα εισοδήματά της. Το 1365 η πόλη
είναι ήδη σε τούρκικα χέρια και ο μητροπολίτης ανέλαβε αντί για την Τραϊανούπολη,
τη μητρόπολη Λακεδαίμονος· η θέση της πόλης στην εκκλησιαστική ιεραρχία από το
1371 καταλήφθηκε από τις Σέρρες.
Το 1433 η Trajanopoly καταστρέφεται, συνεχίζουν όμως εκεί να λειτουργούν λουτρά.
Xριστιανισμός: Τον 2ο αι. η Τραϊανούπολη υπήρξε τόπος μαρτυρίου
της Αγίας Γλυκερίας. Πρώτος γνωστός επίσκοπος της πόλης είναι ο Θεόδουλος, που
επί Κωνστάντιου Β΄ διώχθηκε από τους Αρειανούς. Γύρω στο 400 έδρασε ο επίσκοπος
Συγκλήτιος. Η πόλη ανήκε στην εκκλησιαστική επαρχία Ροδόπης και εκπροσωπήθηκε
στις διάφορες συνόδους από επισκόπους ή μητροπολίτες: Στη σύνοδο του 431 (Πέτρος),
του 449 και 451 (Βασίλειος), του 459 (Ιωάννης), του 553 (Eleusinius … episcopus
Traianopolitanorum metropoleos Rhodopiae provinciae), του 691/92 (Τιβέριος. Στα
πρακτικά της συνόδου καταχωρείται εσφαλμένα στη Φρυγία Πακατιανή), του 787 (Λέων,
που εν μέρει αντιπροσωπεύεται από τον ιερέα Γρηγόριο), 879 (Νικηφόρος), 997 (Γεώργιος),
κλπ. Από τον 7ο αι. έως το τέλος του 14ου αι. αναφέρεται ως μητρόπολη της εκκλησιαστικής
επαρχίας Ροδόπης, στην οποία ανήκαν οι ακόλουθες επισκοπές: Αίνος, Διδυμότειχον,
Μάκρη, Μαρώνεια, Μοσυνόπολις (Μαξιμιανούπολις), Πέρβερις, Περιθεώριον (Αναστασιούπολις),
Πολύστυλον, Πόροι, Τόπειρος, Ξάνθεια. Μολυβδόβουλλο του 11ου αι. φέρει παράσταση
της "Μητρός Θεού Τραϊανοπολίτισσας''. Σύμφωνα με τα ιδρυτικά έγγραφα του 1152
ο μητροπολίτης Τραϊανουπόλεως απέκτησε ένα συγκεκριμένο βαθμό επίβλεψης της Μονής
Κοσμοσώτειρας στη Βήρα· αφετέρου παραχωρήθηκαν στη μονή κάποιες γαιοκτησίες στην
Τραϊανούπολη. Το 1210 η Τραϊανούπολις αποτελεί λατινική αρχιεπισκοπή με μία βοηθητική
επισκοπή (Αίνος). Ο Ιωάννης Κοντούμνης, επίσκοπος Περιθεωρίου, προήχθη το 1260,
1261 στη θέση του μητροπολίτη Τραϊανουπόλεως και το 1268 συμμετείχε σε μια αποτυχημένη
διπλωματική αποστολή στους Σέρβους. Το 1285 κάποιος Ιωάννης υπογράφει ως μητροπολίτης
Αναστασιουπόλεως και πρόεδρος Τραϊανουπόλεως. Ο Πατριάρχης Νίφων (1310-1314) λαμβάνει
τα έσοδα της μητρόπολης Τραϊανουπόλεως, ενώ το 1315 η κενή μητρόπολη παραχωρήθηκε
στον πατριάρχη Ιωάννη ΙΓ΄ Γλυκύ εφ'όρου ζωής. Το 1324 η ετήσια συνδρομή της μητρόπολης
προς το Πατριαρχείο ορίστηκε στα 70 υπέρπυρα. Το 1347 δόθηκε η άδεια στον μητροπολίτη
Τραϊανουπόλεως να μεταφέρει την έδρα του στη Μοσυνόπολη, αφού ήταν αδύνατο να
παραμείνει στην πόλη του εξαιτίας των βαρβαρικών επιδρομών. Το 1353 ο μητροπολίτης
απέκτησε τη μητρόπολη Περιθεωρίου με όλα τα δικαιώματα και τα εισοδήματά της.
Το 1365 η πόλη είναι ήδη σε τούρκικα χέρια και ο μητροπολίτης ανέλαβε αντί για
την Τραϊανούπολη, τη μητρόπολη Λακεδαίμονος· η θέση της πόλης στην εκκλησιαστική
ιεραρχία από το 1371 καταλήφθηκε από τις Σέρρες.
Nαοί και ιερά: Ανάμεσα στα λείψανα της πόλης διακρίνονται και
τα ερείπια εκκλησίας, πιθανόν μητροπολιτικού ναού, από όπου προέρχονται δύο κομμάτια
από μαρμάρινες ανάγλυφες εικόνες (Μουσείο Κομοτηνής). Στο νότιο άκρο του επιπέδου
της ακρόπολης βρίσκεται το παρεκκλήσι των αγίων Κωνσταντίνου και Γεωργίου που
κατασκευάστηκε στα νεότερα χρόνια. Στη Χάνα σώζονται η βάση και η πλάκα ενός παλαιοχριστιανικού
άμβωνα.
Δημόσια οικοδομήματα και έργα: Βόρεια του δρόμου που οδηγεί από
την Αλεξανδρούπολη προς τα ανατολικά (Ipsala, Edirne), (1, 5χλμ ΝΔ της ακρόπολης,
στην αριστερή όχθη του ποταμού που διαρρέει το χωριό Λουτρός, βρίσκεται ένα καμαροσκεπές
οικοδόμημα (38, 8 (13μ), η λεγόμενη Χάνα, η οποία οικοδομήθηκε το 1375-85 από
τον Evrenoz Gazi και χρησιμοποιούνταν κατά την παρακμή της Τραϊανουπόλεως ως οδικός
σταθμός. Πρόκειται για ένα από τα λίγα αλλά ενδιαφέροντα μνημειώδη πρώιμα οθωμανικά
αρχιτεκτονήματα της Θράκης. Σε σύγκριση με τα σύγχρονά της βυζαντινά (π.χ τους
ναούς του Διδυμοτείχου) δεν διαφέρει ως προς τις κατασκευαστηκές μεθόδους και
την αρχιτεκτονική, αλλά ως προς το μέγεθος, τα υλικά, το κόστος και κυρίως την
επιβλητικότητα του. Ως έργο κοινής ωφέλειας κατασκευασμένο από τους Οθωμανούς,
αποτελεί σαφή απόδειξη των επεκτατικών τους διαθέσεων απέναντι στους ντόπιους.
Οι βυζαντινοί αντίθετα καυτασκευάζουν την εποχή αυτή τα μικρά και λειτουργικά,
ενώ οι κατασκευαστικές τους δυνατότητες διαφαίνονται κυρίως στα αμυντικά έργα.
Πίσω από τη Χάνα βρίσκεται το κεντρικό κτίριο των τουρκικών ιαματικών λουτρών
του 16ου αι. Στην κορυφή του λόφου της ακρόπολης, όπου και το παρεκκλήσι των αγίων
Κωνσταντίνου και Γεωργίου καθώς και μια πηγή νερού, υπήρχε ο τεκκές Ισικλάρ, που
περιγράφεται λεπτομερώς από τον Εβλιγιά Τσελεμπή (1668).
Oχυρώσεις: Στην άκρη της κορυφής του εν μέρει βραχώδους λόφου
(διαμέτρου (120μ.) πάνω στον οποίο βρίσκεται η ακρόπολη - 1, 5χλμ νοτίως του χωριού
Λουτρός - διακρίνονται αποσπασματικά τα θεμέλια τείχους, που είναι κατασκευασμένα
από αργούς λίθους και κονίαμα.Βόρεια του δρόμου που οδηγεί από την Αλεξανδρούπολη
προς τα ανατολικά (Ipsala, Edirne), (1, 5χλμ ΝΔ της ακρόπολης, στην αριστερή όχθη
του ποταμού που διαρρέει το χωριό Λουτρός, βρίσκεται ένα καμαροσκεπές οικοδόμημα
(38, 8 (13μ), η λεγόμενη Χάνα, η οποία οικοδομήθηκε το 1375-85 από τον Evrenoz
Gazi και χρησιμοποιούνταν κατά την παρακμή της Τραϊανουπόλεως ως οδικός σταθμός.
Δίπλα της βρίσκεται ένα παλαιό τουρκικό λουτρό. Η πόλη εκτεινόταν κυρίως στα Ν
και ΝΑ της ακρόπολης. Διατηρούνται τμήματα οχυρωματικού τείχους, ερείπια κτηρίων,
κάλ. Η νεκρόπολη βρισκόταν στα Α της πόλης.
Γλυπτική: Ανάμεσα στα λείψανα της πόλης διακρίνονται και τα ερείπια
εκκλησίας, πιθανόν μητροπολιτικού ναού, από όπου προέρχονται δύο κομμάτια από
μαρμάρινες ανάγλυφες εικόνες (Μουσείο Κομοτηνής). Στη Χάνα σώζονται η βάση και
η πλάκα ενός παλαιοχριστιανικού άμβωνα. Στη βάση απεικονίζεται ένα χριστόγραμμα
του 10ου ή 11ου αι., που υποδεικνύει την επαναχρησιμοποιήσή της.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
