Πληροφορίες τοπωνυμίου

Laconian Professionals WebPage
• http://www.laconia.org/monemb.htm (4 φωτ.)

  "...Περάσαμε τις μέρες μας τριγυρίζοντας στο φρούριο επισκεπτόμενοι τα αξιοθέατα. Προηγουμένως το φρούριο Μπενεφσέ ήταν γνωστό στη λαϊκή γλώσσα ως Μενεξή, στα Φράγκικα ως Μαλβαζία, στα Ελληνικά ως Μονεμβασία, αλλά στα Αραβικά ως Μπενεφσέ (σημ. Μ.Π., ίον, βιολέτα). Ο λόγος που του δόθηκε αυτό το όνομα είναι ο ακόλουθος: Οι κορυφές των βουνών και οι πλαγές κι η μεγαλύτερη έκταση στη γύρω περιοχή γεμίζουν από ία, νάρκισσους, υάκινθους και ζουμπούλια. Επειδή το άρωμα των ίων εισχωρεί μέσα στις ανθρώπινες φλέβες τόσο μεθυστικά, ονομάζουν το φρούριο αυτό Μπενεφσέ...",
Εβλιγιά Τσελεμπή, Τούρκος περιηγητής που επισκέφθηκε την Μονεμβασιά, στα 1668.
  Η Μονεμβασιά, Μονεμβάσια ή Μονοβάσια, όπως λέγεται στην περιοχή ο βράχος που υψώνεται επιβλητικά σε μικρή απόσταση από την ανατολική ακτή της Λακωνικής Χερσονήσου. Με την στεριά συνδέεται μόνο μέσω μια γέφυρας και από κει πήρε το όνομα Μονεμβασία. ΙΣΤΟΡΙΑ
  Η κτίση της χρονολογείται από τον 6ο αιώνα, όταν έγινε η πρώτη επιδρομή των Αράβων και των Σλάβων στο Μοριά. Τότε πολλοί από τους Λάκωνες διασκορπίστηκαν κι άλλοι κατέφυγαν στο βράχο της Μονεμβασίας, όπου ίδρυσαν την ομώνυμη πολιτεία. Οι Φράγκοι οι οποίοι πήραν την Κωνσταντινούπολη δεν μπόρεσαν να γίνουν κύριοι της Μονεμβασιάς παρά ύστερα από πολλά χρόνια, εξαιτίας της γερής οχύρωσης της πολιτείας από το φυσικό και ακατάλυτο κάστρο των βροχών.
  Την πολιορκία της Μονεμβασιάς ανέλαβε το 1245 ο γιος του Γοδεφρείδου Α' Βιλλεαρδουίνου, Γουλιέλμος Β' ο Βιλλεαρδουίνος, ο οποίος έστελνε μηνύματα αν ήθελαν να του παραδώσουν ειρηνικά τα κλειδιά του κάστρου. Οι Μονεμβασιώτες όμως έμεναν αμετάπειστα. Τότε ο Γουλιέλμος ζήτησε βοήθεια και παράγγειλε να του στείλουν ναυτική δύναμη, τέσσερις γαλέρες γεμάτες στρατό. Η πολιορκία κράτησε τρία χρόνια. Τελικά το 1249 παραδόθηκαν τα κλειδιά του κάστρου στο Φράγκο κατακτητή, υπό ευνοϊκούς όρους. Η Μονεμβασιά έμεινε στη Φράγκικη κατοχή 13 χρόνια από το 1249.
  Μετά τη μάχη της Πελαγονίας το 1259 ο πρίγκιπας Γουλιέλμος για να εξαγοράσει την απελευθέρωσή του, έδωσε ως λύτρα στους βυζαντινούς τη Μονεμβασία. Κατά εκείνη τη περίοδο η Μονεμβασία έγινε σπουδαία εμπορική σκάλα.
  Το 1446 την κυριεύουν οι Βενετοί και την κρατούν ως τα 1540 σε λίγο την παίρνει ο Θωμάς Παλαιολόγος που ύστερα την παραδίνει στον Πάπα. Μετά τους Βενετούς έρχονται οι Τούρκοι. Μέσα στο 17ο αιώνα ο Μοροζίνι την πολιόρκησε. Τέλος την κατέλαβαν πάλι οι Τούρκοι από το 1715 ως το 1821. Όταν κηρύχτηκε η Επανάσταση του '21, οι Έλληνες πολιόρκησαν από στεριά και θάλασσα τη Μονεμβασιά και ήταν η πρώτη Ελληνική οχυρή πολιτεία που λυτρώθηκε από τη μακρόχρονη σκλαβιά.
ΚΑΤΩ ΠΟΛΗ
  Ήταν το προάστιον. Ορισμένα σταθερά στοιχεία της είναι ο μητροπολιτικός ναός του Ελκόμενου Χριστού η Πλατεία μπροστά του, η Αγορά ή Φόρος, ο κεντρικός εμπορικός δρόμος με τα μαγαζιά που παρέμειναν στην ίδια θέση της Βυζαντινής μέσης οδού. Διακρίνεται ένας σημαντικός κάθετος άξονας από την πόλη του παραθαλάσσιου τείχους (Πορτέλο) . Η πόλη προστατευόταν όπως και σήμερα από τις τρεις πλευρές με τείχη, ένα θαλάσσιο και δύο κάθετα προς αυτό που ένωναν τις άκρες τους με το βράχο που την προστάτευε από την τέταρτη πλευρά. Το βυζαντινό θαλάσσιο τείχος είναι αυτό που σώζεται ακόμη και έχει υποστεί αναρίθμητες επισκευές. Οι δρόμοι ήταν αρκετά στενοί, συνήθως καλντερίμια (λιθόστρωτοι) και είχαν κατά το δυνατό λίγα σκαλιά για να κυκλοφορούν εύκολα τα ζώα. Συχνά τα σπίτια επεκτείνονται πάνω τους με θολωτές δρομικές. Πλατείες εκτός από της μητροπόλεως δεν είναι γνωστές. Η πυκνότητα των χτισμάτων θα πρέπει να ήταν ασφυκτική.
  Ο παλαιότερος τύπος σπιτιού διαφέρει αισθητά από τα σπίτια της πάνω πόλης έχουν όμως με αυτά και κοινά μορφολογικά στοιχεία.   Οπωσδήποτε υπήρχε και κάποια αποβάθρα, αλλά η θέση και η οργάνωση του λιμανιού κατά τη βυζαντινή εποχή είναι τελείως άγνωστα. Κατά την εποχή της μεγάλης ακμής της Μονεμβασιάς ο οικισμός αναπτύχθηκε πολύ και απλώθηκε πολύ. Η κάμψη της πόλεως που άρχισε προς το τέλος του 14ου αιώνα και συνεχίστηκε σταθερά κατά την Α' Ενετοκρατία είχε ως αποτέλεσμα την γεωγραφική συρρίκνωση. Κατά την Τουρκοκρατία οι αλλαγές ήταν πιο αισθητές. Εγκαταστάθηκαν στη ρίζα του βράχου και μετέτρεψαν σε τζαμί το Καθολικό του παλαιότερου μοναστηριού των κατηχουμένων. Στην πλατεία απέναντι από τον Ελκόμενο έγινε το δεύτερο τζαμί. Η πόλη κλείστηκε και πάλι με τείχη κάθετα προς το θαλάσσιο ενώ η τούρκικη συνοικία χωρίστηκε με ένα τείχος το οποίο είχε χωριστή πύλη. Κατά τα 25 χρόνια της Β' Ενετοκρατίας οι αλλαγές που σημειώθηκαν ήταν πολύ αισθητές. Τότε επισκευάστηκαν οι περισσότεροι ναοί και ο ναός του Ελκομένου. Χτίστηκαν δύο μεγαλύτεροι ναοί εξαρχής η Παναγία η Κρητικιά και ο 'Άγιος Νικόλαος καθώς και άλλα μικρότερα.
ΠΑΝΩ ΠΟΛΗ
  Δεν υπάρχει εμπορική δραστηριότητα, δεν υπάρχουν ίχνη μαγαζιών, ενώ σώζονται τρεις κοινόχρηστες στέρνες εντυπωσιακών διαστάσεων, (καράβι, κάτεργο, κερατσίνι). Κατά την εγκατάσταση του 1540 των Τούρκων, οι οποίοι δεν επέτρεπαν στους χριστιανούς να κατοικούν στην Πάνω Πόλη, εξαφανίστηκαν οι Εκκλησίες, εκτός από την Αγία Σοφία, η Θεοτόκος Οδηγήτρια που την είχαν μετατρέψει σε τζαμί. Την περιέκλειαν τείχη από τρεις πλευρές και από την τέταρτη ο βράχος. Κάποια περίοδο η πόλη ξεπέρασε τα τείχη και κάλυψε τη μεγαλύτερη έκταση ολόκληρου του βράχου, για να επανέλθει και πάλι στα παλιά της όρια.
  Η εντυπωσιακή παραλληλία των κτισμάτων μεταξύ τους δείχνει ότι υπήρχε κάποια μορφή αρχικού σχεδιασμού. Τα κτίσματα δεν ήταν πολύ πυκνά και δε φαίνεται να είχαν μέτωπο στους δρόμους. Οργανωμένα σε ομάδες, μέσα στις οποίες δέσποζε κάποιο σπίτι κλείνονταν από κάποιο περίβολο, σε ορισμένες περιπτώσεις οχυρωμένο, μέσα στον οποίο υπήρχαν δέντρα ίσως και περιβόλια. Τεράστιος αριθμός μικρών δεξαμενών δείχνουν ότι μεγάλες κοινές δεξαμενές δεν ήταν απαραίτητες. Η έδρα της διοικήσεως της Μονεμβασίας βρισκόταν πιθανότατα στην πάνω πόλη, όπως και ο Φρούραρχος, και θα πρέπει να υπήρχαν κτίρια για την εξυπηρέτηση τους αλλά και κτίρια στρατιωτικής χρήσεως.
  Όταν οι Τούρκοι την παρέλαβαν ήταν άδεια ενώ οι τελευταίες αριστοκρατικές οικογένειες μετανάστευσαν στη Βενετία. Κατά την Τουρκοκρατίας έγιναν διάφορα έργα από τους κατακτητές. Χτίστηκε ένα τζαμί, ένα δεύτερο Φρούριο στην ανατολική πλευρά του "Κασσίμ Πασά" διαμορφώθηκαν και 3 κοινόχρηστες δεξαμενές.

Το απόσπασμα παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Αγίου Νικολάου Κρήτης

• http://eplan.hypermart.net/school/programs/mystras... (3 φωτ.)

  Το 375 μ.Χ. στα νότια παράλια της Πελοποννήσου σημειώθηκε ισχυρός σεισμός, αποτέλεσμα του οποίου ήταν να δημιουργηθούν τεράστιες εδαφικές ανωμαλίες όπως καθιζήσεις εδαφών, καταποντισμός νησίδων κ.τ.λ. Τότε φαίνεται ότι αποσπάστηκε ο βράχος που είναι κτισμένη η Μονεμβασία. Οι πρώτοι κάτοικοι, όπως πληροφορούμαστε από τα χρονικά κτίσης της πόλης, έφτασαν τον έκτο χρόνο της βασιλείας του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μαυρίκιου (582-602 μ.Χ.), δηλαδή το 588 μ.Χ. Κυνηγημένοι από τις επιδρομές των βαρβάρων, οι κάτοικοι της Λακωνικής γης προσπάθησαν να βρούν ασφαλές σημείο για νέα εγκατάσταση, άλλοι μεν προτίμησαν τη Σικελία, άλλοι δε, οι πιο ευγενείς, με επικεφαλής τον Επίσκοπό τους, εγκαταστάθηκαν στην Ν.Α. πλεύρα του βράχου, για να είναι και αθέατοι από την απέναντι στεριά και για να έχουν άνετη επικοινωνία με τον υπόλοιπο κόσμο από τη θάλασσα. Την πόλη αυτή που δημιούργησαν, την ονόμασαν Μονεμβασία, ακριβώς γιατί είχε μία μόνο είσοδο. Η γεωγραφική θέση της πόλης γρήγορα την κατέστησε ναυτική και εμπορική δύναμη τόσο μεγάλη, ώστε κατόρθωσε να εξασφαλίσει εξαιρετικά προνόμια από τους Βυζαντινούς Αυτοκράτορες για το "Ικανόπλουν θαλατουργόν της". Έτσι, στα μέσα του 7ου μ.Χ. αιώνα, έφτασε να έχει εμπορικές σχέσεις με τη Σικελία και την Καλαβρία. Οι Μονεμβασίτες καραβοκύρηδες εκτός από τα περίφημα μεταξωτά και το κρασί της πόλης, μετέφεραν στη Δύση και προϊόντα της Ανατολής, με αποτέλεσμα να αποκομίζουν τεράστια οικονομικά οφέλη για να κάνουν τη Μονεμβάσια και οικονομική δύναμη. Η οικονομική δύναμη της Μονεμβάσιας δεν απέρρεε μόνο από τη ναυτιλία και το εμπόριο, αλλά ανάπτυξη παρουσίασε και η βιοτεχνία, που ήταν κυρίως οικοτεχνία, όπου κατασκευάζονταν υψηλής ποιότητας υφαντά, μεταξωτά, δέρματα αλλά κυρίως παρασκευάζονταν στα οινοποιία της το περίφημο κρασί της. Όλος αυτός ο πλούτος που σιγά-σιγά συσσωρεύτηκε στην πόλη, δημιούργησε την ανάγκη στους κατοίκους της να ασφαλιστούν από τις επιδρομές των πειρατών. Άρχισαν, λοιπόν, να την οχυρώνουν με μεγάλη επιμέλεια. Τέτοια ήταν η φροντίδα τους ώστε καθιέρωσαν και μία φορολογική πρακτική, σύμφωνα με την οποία η περιουσία όσων πέθαιναν χωρίς κληρονόμους, κληροδοτούνταν στην Κοινότητα και διατίθονταν αποκλειστικά για την κατασκευή των νέων τειχών και τη συντήρηση των παλαιών. Η πρακτική αυτή είναι γνωστή σαν "ΑΒΙΩΤΙΚΙΟΝ". Αυτή η οχύρωση έκανε την πόλη απόρθητη, για τα μέσα της εποχής, και γι’ αυτό άρχισε να γίνεται και στρατιωτική δύναμη. Όμως, οι Μονεμβασίτες είχαν και άλλες ανησυχίες και στην πόλη δημιουργήθηκε αξιόλογη πνευματική κίνηση. Υπήρχαν φιλοσοφικές σχολές στις οποίες σπούδασαν αρκετοί επώνυμοι της εποχής και πλούσιες βιβλιοθήκες, οι οποίες διέθεταν χειρόγραφα, χρυσόβουλα και χρονικά, όπως η ονομαστή βιβλιοθήκη της Οικογένειας των Λικινίων. Το προϊόν που κυρίως εξάγονταν ήταν το κρασί, το οποίο λόγω της αρίστης ποιότητάς του πωλούνταν στις πλουσιότερες αγορές της Μεσογείου, η δε φήμη του είχε φτάσει μέχρι την Ισπανία. Η εξαιρετική ποιότητα του κρασιού αυτού οφειλόταν στην ποικιλία των αμπελιών της περιοχής Επιδαύρου. Σήμερα βέβαια, δεν υπάρχουν αυτοί οι αμπελώνες. Καταστράφηκαν από τις τόσες επιδρομές που υπέστη η περιοχή. Παρ’ όλα αυτά όμως, η Μονεμβάσια μέχρι τα τελευταία χρόνια, δηλαδή ακόμα και μέχρι τη δεκαετία του 1950, φημίζονταν για τα κρασιά της και τις ταβέρνες της. Από παλιούς Μονεμβασίτες που ασχολούνταν με την παρασκευή του κρασιού, λέγεται ότι η Μονεμβάσια πάντα είχε καλό κρασί και για το ότι χρησιμοποιούσαν νερό της βροχής για να γίνεται η ζύμωση του μούστου, τα δε βαρέλια ήταν τοποθετημένα στις μεγάλες δροσερές υπόγειες καμάρες, αλλά και οτιί οι Μονεμβασίτες ήταν πάντοτε καλοί "πότες".
Από το βιβλίο "Μονεμβασία" Γιώργος Ν. Βουνελάκης

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του 3/Θ Δημοτικού Σχολείου Νιάτων Λακωνίας

• http://niata0.tripod.com/kefalaio_1/kefalaio1.htm (3 φωτ.)

• http://www.gianniskofinas.com/lakonia/d_monemv/mon... (20 φωτ.)

Νέα Μονεμβασιά

  Πριν από το πέρασμα στον βράχο της Μονεμβασιάς, στη λακωνική ακτή, απλώνεται ο οικισμός της Νέας Μονεμβασιάς, κέντρο μιας από τις πιο αναπτυγμένες τουριστικά περιοχές όχι μόνο της Λακωνίας, αλλά και της Ελλάδας. Σύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες και γενικά ευρύτατες δυνατότητες για καλή διαμονή, φαγητό σε εστιατόρια, αλλά και γραφικά ταβερνάκια, αγορά για όλες τις απαιτήσεις ευκαιρίες για κάθε είδους διασκέδαση και όλες οι υπηρεσίες που μπορεί να χρειαστεί ο ταξιδιώτης. Και βέβαια, άπειρες δυνατότητες για θαλάσσια αναψυχή. Στις παραλίες κοντά στη Μονεμβασιά, αλλά και σε κάποια απόσταση.
  Μπροστά στον οικισμό βρίσκεται το μικρό λιμάνι Μαντράκι με διαμορφωμένη πλαζ με βότσαλα. Στη βόρεια πλευρά η παραλία Πέρα Κάκαβος και σε 6 χιλιόμετρα το Πορί με ωραία παραλία. Ωραίες ακρογιαλιές και φιλόξενοι ορμίσκοι υπάρχουν και νότια της Μονεμβασιάς. Στους οικισμούς Αγία Παρασκευή, Νόμια, Αγιος Στέφανος και στη μεγάλη παραλία Ξιφίας σε 7 χιλιόμετρα. Στο εσωτερικό, σε υψόμετρο 340, τα Φούτια με καταπληκτική θέα, και νοτιότερα, στην ανατολική ακτή πάντα, ο Αγιος Φωκάς με τους μικρούς όρμους του.
(κείμενο: Σωτήρης Μπακανάκης)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Μάρτιο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Λακωνίας.