Πληροφορίες τοπωνυμίου

Αλωνίσταινα

  Mέσα στην μικρή κοιλάδα μεταξύ Βυτίνας και Πιάνας, κάτω απ' την σκυθρωπή σκιά του Μαινάλου, στα ριζά της Οστρακίνας μέχρι τις βόρειες προεκτάσεις του όρους Φαλάνθου, είναι χτισμένη η Αλωνίσταινα, σε υψόμετρo 1.050 μέτρων.
  Το πυκνό ελατόδασος που περικυκλώνει το χωριό το έχει καταστήσει από παλιά ως τοποθεσία θερινής αναψυχής, τελευταία μάλιστα και χειμερινής καθώς πολύ κοντά της βρίσκεται το χιονοδρομικό κέντρο της Οστρακίνας.
  Μετά από ένα περιπετειώδες ταξίδι στην εθνική οδό Κορίνθου-Τριπόλεως λόγω των πρόσφατων κατολισθήσεων, λίγο πριν την Τρίπολη στρίψαμε δεξιά γιά Βυτίνα. Όσο πλησιάζουμε αρχίζει να ορθώνεται μπροστά μας ο αυστηρός σκούρος ορεινός όγκος του πυκνοδασωμένου Μαινάλου.
  Έξω απ' τη Βυτίνα μπαίνουμε του καρδιά του βουνού, καθώς ακολουθούμε τη μαγευτική διαδρομή των εννέα χιλιομέτρων που οδηγεί στην Αλωνίσταινα.
  O καιρός είναι βροχερός και, καθώς ο φόβος μας για ομίχλη στην περιοχή βγήκε αληθινός, η περιορισμένη ορατότητα δεν μας επιτρέπει την πανοραμική θέα και την φωτογράφιση από το περίφημο "Διάσελο", στα 1120 μέτρα.
  Η τοποθεσία αυτή είναι γνωστή απ' τις μάχες που έγιναν εδώ κατά τη διάρκεια της επανάστασης του '21,αλλά και από το φαινόμενο της οφθαλμαπάτης που δημιουργείται στους ταξιδιώτες που ενώ κινούνται νομίζουν πως βρίσκονται στο ίδιο σημείο. Για όσους έχουν μελετήσει τα απομνημονεύματα των αγωνιστών του εικοσιένα, η Αλωνίσταινα φέρνει στη σκέψη τους μέρες ηρωικής θυσίας, καθώς υπήρξε φύτρα λεβεντογέννα πλήθους αγωνιστών με ηγέτες τους Δημητρακόπουλους, αλλά και τους Κωτσακαίους, την οικογένεια της μητέρας του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
  Το ιστορικό παρελθόν, όμως, δεν μπορεί να επισκιάσει τις εντυπώσεις που δημιουργεί το υπέροχο τοπίο και όσοι γίνονται κοινωνοί της εκπληκτικής ομορφιάς του το παρομοιάζουν με Ελβετικό.
  Η πρώτη εντύπωση απ' το χωριό είναι ότι διατηρεί την παραδοσιακή μορφή του καθώς υπάρχουν πολλά παλιά αρχοντικά, αντιπροσωπευτικά δείγματα της αρκαδικής αρχιτεκτονικής, με μεγάλα τοξωτά ανοίγματα, χτισμένα από Λαγκαδινούς μαστόρους.
  Η Αλωνίσταινα έχει ανακηρυχθεί διατηρητέος οικισμός και είναι καλοσυντηρημένη με σύγχρονες πέτρινες αναπλάσεις στους δρόμους και στις πλατείες της.
  Στα παλιά αρχοντικά που δίνουν το χρώμα της ιστορίας και της ακμής του τόπου έχουν γίνει εργασίες στήριξης για να αντέξουν στη φθορά του χρόνου.
  Τα περισσότερα σπίτια των ευκατάστατων Αλωνιστιωτών είναι διώροφα, με το απαραίτητο υπόγειο, και στα παλαιότερα απ’ αυτά υπάρχουν ωραία θυρώματα από πελεκητές πέτρες. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό σ' αυτές τις παραδοσιακές οικοδομές είναι η πέτρινη σκάλα, ο επιβλητικός εξώστης με τα φουρούσια και το ξύλινο ή σιδερένιο κιγκλίδωμα.
  Το άλλο στοιχείο που μας κινεί το ενδιαφέρον είναι τα πολλά νερά, οι πηγές και τα μικρά ρέματα που συναντάς κυριολεκτικά σε κάθε σου βήμα. Το πασίγνωστο Κεφαλάρι κάτω απ’ το ναϊσκο του Αγίου Νικολάου μάς εντυπωσιάζει με την υπόγεια διαμόρφωση για τη συλλογή του νερού και τη διοχέτευσή του με ελικοειδή αυλάκια στους κήπους.
  Στην πλατεία του χωριού αντικρίζουμε το άγαλμα της μητέρας του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Ζαμπείας Κωτσάκη. Ο Γέρος του Μοριά πέρασε εδώ τα παιδικά του χρόνια, καθώς η μητέρα του γύρισε για ασφάλεια κοντά στα αδέρφια της, όταν οι Τούρκοι σκότωσαν τον άντρα της και πατέρα του δεκάχρονου τότε Θεόδωρου.
  Απέναντι από το άγαλμα βρίσκεται η μονόκλιτη βασιλική εκκλησία της Αγίας Παρασκευής και δίπλα στην είσοδό της ο τάφος της Ζαμπείας.
  Ένα κατηφορικό μονοπάτι κάτω απ' την πλατεία, δίπλα στο ρέμα που διατρέχει κατά μήκος την Αλωνίσταινα βρίσκεται ο ερειπωμένος παλαιός υδρόμυλος, ιδιοκτησίας του ναού, την παρουσία του οποίου υπενθυμίζει το βαγένι και τμήμα του κτιρίου.
  Στην έξοδο του χωριού λειτουργούσε ο δεύτερος υδρόμυλος, ο οποίος στη συνέχεια μετατράπηκε σε υδροκίνητο ξυλουργείο.
  Λίγο πριν την Αγία Παρασκευή βρίσκουμε το χάνι, ένα μνημείο μιας άλλης εποχής. Πρόκειται για δύο διαδοχικά κτίσματα των αρχών του περασμένου αιώνα, πασίγνωστα στους μετακινούμενους από την ύπαιθρο προς την πρωτεύουσα του νομού προτού μπει το αυτοκίνητο στη ζωή τους. Οι άνθρωποι τότε μετακινούνταν είτε με ιπποκίνητες άμαξες, είτε με τα ζώα τους.
  Η διαδρομή ήταν μακρινή και η Αλωνίσταινα ένας ενδιάμεσος σταθμός που προσφέρετο για ανάπαυση ή και διανυκτέρευση. Στα χάνια σε ειδικούς χώρους ξεκουράζονταν τα ζώα και σε διπλανό κτίριο λειτουργούσε εστιατόριο και ξενοδοχείο για τους ταξιδιώτες.
  Η ομίχλη και το ψιλόβροχο επιτάχυναν τον ερχομό της νύχτας και καθώς τα φώτα άναψαν το χωριό γεμίζει με σκιές και μοιάζει σα να ζωντανεύουν οι μύθοι και οι θρύλοι που ακολουθούν από την αρχαιότητα την περιοχή.
  Η Αλωνίσταινα αναπαύεται στην αγκαλιά του Μαινάλου, του βουνού που κατοικούσε ο Πάνας, ο τραγοπόδαρος θεός των ποιμνίων και των βοσκών. Το πανέμορφο αυτό ορεινό τοπίο έχει εμπνεύσει ποιητές όπως τον Γκαίτε, τον Πουσέν και τον Βιργίλιο ο οποίος μάλιστα έγραψε πως το Μαίναλο "πάντα ακούει τα ερωτικά τραγούδια των βοσκών και τη φλογέρα του Πάνα".
  Το άλλο πρωί μας περίμενε μια ευχάριστη έκπληξη. Οι στέγες, τα πεζούλια και οι φράχτες είχαν γίνει κάτασπρα από το χιόνι που έπεσε τη νύχτα και η Αλωνίσταινα μας φανερώνει μια ακόμη απ' τις πολλές ομορφιές της.
  Εμείς, πλημμυρισμένοι απ' τις μαγευτικές εικόνες, συνεχίζουμε τη φωτογράφιση της τοποθεσίας αυτής που συνδυάζει την ομορφιά της φύσης με την ιστορία.
  Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας το χωριό, που τότε ονομαζόταν Λενίσταινα, συνδέθηκε με την εξέγερση των Αρκάδων κατά του Φιλίππου της Σαβοίας, ο οποίος τους είχε επιβάλει έκτακτη φορολογία ως αντίποινα για τις σχέσεις τους με τον αντίζηλό του δούκα των Αθηνών.
  Το 1715 η Αλωνίσταινα, όπως και όλη η Πελοπόννησος, κατακτήθηκε από τους Τούρκους. Οι κάτοικοι του χωριού σε αντίθεση με τους άλλους Πελοποννήσιους που δέχθηκαν τους Τούρκους παθητικά, αμύνθηκαν και για αρκετό διάστημα απέκρουσαν την προέλαση του εχθρού, με αρχηγό τον Δήμο Κολοκοτρώνη. Κατά την τουρκοκρατία η Αλωνίσταινα, που είχε πληθυσμό περί τους 750 κατοίκους, αποτέλεσε τμήμα του ορεινού καζά της Καρύταινας.
  To 1819 τα κλέφτικα σώματα του Πλαπούτα και του Νικηταρά ήλθαν σε σύγκρουση με τους Τούρκους, κατά την οποία οι Τούρκοι είχαν σημαντικές απώλειες και απείλησαν να την καταστρέψουν σε αντίποινα.
  Η Αλωνίσταινα πήρε αμέσως μέρος στον Αγώνα του 1821 και από τους κατοίκους της σχηματίστηκε ο πρώτος πυρήνας του στρατού του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Τον Απρίλιο του 1821 δύο χιλιάδες Τούρκοι κατέλαβαν λεηλάτησαν και κατέκαψαν μέρος του χωριού, το οποίο αργότερα ανακαταλήφθηκε από τους Έλληνες που εγκατέστησαν στρατόπεδο στη γειτονική θέση Διάσελο.
  Κατά την εκστρατεία των Αιγυπτίων, οι Έλληνες σημείωσαν σημαντική νίκη επί του Ιμπραήμ πασά στις αρχές του 1825. Σύντομα όμως 20.000 Αιγύπτιοι ανάγκασαν τις μικρές ελληνικές δυνάμεις να αποσυρθούν και το χωριό κάηκε ολοκληρωτικά.
  Aπό τις οικογένειες της Αλωνίσταινας που πρωταγωνίστησαν στο Αγώνα του '21, εκτός από την ιστορική οικογένεια των Κωτσακαίων, είναι και η οικογένεια των Δημητρακόπουλων η οποία αντιπροσωπεύτηκε από τον γνωστό για την αδιαλλαξία του στην εφαρμογή των νόμων, Τουρκοβασίλη, στρατολόγο και αρχηγό της προσωπικής φρουράς του Κολοκοτρώνη, καθώς και από τους αγωνιστές Γεώργιο και Σταύρο και τον πολιτικό Παναγιώτη Δημητρακόπουλο.
  Πολύ γνωστή για την προσφορά της στην Ελληνική Επανάσταση είναι και η ποιμενική οικογένεια του Προύντζου, απ' την τοποθεσία Καλύβια Καρδαρά, της οποίας ογδόντα μέλη υπήρξαν αγωνιστές και οι περισσότεροι σκοτώθηκαν στη μάχη.
  Κοντά στην Αλωνίσταινα, μέσα σε μια χαράδρα του Μαινάλου, κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας, υπήρχε ένα ζωντανό κεφαλοχώρι, το Αρκουδόρεμα, τόπος ιστορικός, που ήταν κρυσφύγετο και ορμητήριο των κλεφταρματωλών. Στη θέση αυτή κατά την αρχαιότητα βρισκόταν η αρχαία πόλη, καθώς και ο τάφος της Καλλιστούς, θυγατέρας του Λυκάονα και μητέρας του Αρκάδα.
  Το χωριό μετά την απελευθέρωση εγκαταλείφθηκε και ερημώθηκε. Το μόνο κτίσμα που σώζεται είναι το παλιό εκκλησάκι της Κοίμησης της Θεοτόκου, χτισμένο το 1719, με συντηρημένες τις παλαιές τοιχογραφίες του.
  Ερημωμένο είναι και το Λιμποβίτσι, το ένδοξο χωριό των Κολοκοτρωναίων, χωμένο μέσα στο ελατόδασος, πάνω απ' την Αλωνίσταινα και το Αρκουδόρεμα. Το άλλοτε κραταιό Αρκαδικό χωριό θυμίζουν μόνο το ανακατασκευασμένο σπίτι του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, δίπλα στα ερείπια του παλαιού, που λειτουργεί ως μουσείο εικόνων από τη ζωή και τη δράση του Γέρου του Μοριά, η παραδοσιακή πέτρινη βρύση και η μονόκλιτη βασιλική εκκλησία του Αι-Γιάννη.
  Κυνηγημένος από τους Τούρκους ο γενάρχης των Κολοκοτρωναίων Τριαντάφυλλος Τσεργίνης, έφθασε και εγκαταστάθηκε στο Λιμποβίτσι τριακόσια χρόνια πρίν από την επανάσταση, και η οικογένειά του έζησε εδώ για 12 γενιές. Το σπίτι καταστράφηκε στα Ορλωφικά το 1770 και ξαναχτίστηκε από τον Κωνσταντή Κολοκοτρώνη, πατέρα του Θεόδωρου. Σ' αυτό το σπίτι έμενε κατά καιρούς ο Γέρος του Μοριά, ιδίως όταν έφυγε από το χωριό της μητέρας του, την Αλωνίσταινα.
  Αν η Αρκαδία είναι ένας προνομιακός φυσικός εξώστης της Πελοποννήσου, η περιοχή του δήμου Φαλάνθου, στον οποίο ανήκει ο οικισμός της Αλωνίσταινας, είναι ο φυσικός εξώστης της Αρκαδίας.
  Το μαγευτικό ορεινό τοπίο το κατάφυτο από έλατα, τις δρυς, τα πουρνάρια και τις αριές, θεωρήθηκε στις αρχές του περασμένου αιώνα, ιδανικό για τη θεραπεία της φυματίωσης και γι' αυτό δημιουργήθηκαν στην περιοχή σανατόρια. Ένα απ' αυτά, της Κορφοξυλιάς, ερειπωμένο πλέον, βρίσκεται έξω απ' την Αλωνίσταινα.
  Το ζωντανό κεφαλοχώρι των 1.500 κατοίκων γύρω στα 1850, σήμερα έχει λιγοστούς κατοίκους το χειμώνα ενώ το καλοκαίρι οι κάτοικοι αυξάνονται.
  Οι Αλωνιστιώτες ακολούθησαν και αυτοί το γνωστό δρόμο που πήραν οι περισσότεροι ορεινοί πληθυσμοί της χώρας είτε προς την εσωτερική μετανάστευση κυρίως προς την εύφορη Μεσσηνία, είτε προς το εξωτερικό με προτίμηση την Αμερική.
  Όσοι απέμειναν ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία, τη γεωργία, την υλοτομία και τη μελισσοκομία και τα βασικά προϊόντα που παράγουν είναι κηπευτικά, κτηνοτροφικά, μέλι, πατάτες, μήλα, καρύδια, κάστανα και ξυλεία από το δάσος.
  Το χωριό βέβαια διατηρεί την παραδοσιακή ομορφιά του και το ιδιαίτερου κάλλους περιβάλλον, είναι πόλος έλξης για τους επισκέπτες, ιδίως τα σαββατοκύριακα όταν έχει χιονίσει και λειτουργεί το κοντινό χιονοδρομικό κέντρο της Οστρακίνας.
  Το χιονοδρομικό προσελκύει πολλούς φίλους του σκι από την Πελοπόννησο αλλά και από άλλες περιοχές της Ελλάδας και διαθέτει σαλέ με εστιατόριο τρεις αναβατήρες μεταφοράς 200, 300 και 500 ατόμων την ώρα και πέντε πίστες.
  Το ταξίδι μας φθάνει στο τέλος του και παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής, αφήνοντας πίσω μας τις εικόνες της μαγείας του δάσους, της παράδοσης, της ιστορίας και των μύθων που ξεκινούν από το βάθος του χρόνου με οδηγούς τους τη μουσική του Πάνα και τα τραγούδια των Νυμφών και αγκαλιάζουν με αρμονία τις αυστηρές κορυφές του Μαινάλου.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Οκτώβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες

• http://www.echorama.gr/alonis.htm (19 φωτ.)