Πληροφορίες τοπωνυμίου

Αγαθονήσι

ΑΓΑΘΟΝΗΣΙ (Νησί) ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΣ
  Αγαθονήσι, ΒΑ των Νοτίων Σποράδων και σε απόσταση 8 ναυτικών μιλίων από τις Μικρασιατικές ακτές, με έκταση 13,4 τ.χ. και μήκος ακτών 32 περίπου χιλιομέτρων. Το σχήμα του μοιάζει με γάιδαρο γι' αυτό και κάποιες από τις παλαιότερες ονομασίες του ήταν Γάιδαρος ή Γαϊδουρονήσι.
  Το Αγαθονήσι κατά την αρχαιότητα σύμφωνα με τους αρχαίους ιστορικούς, συγγραφείς και γεωγράφους ονομαζόταν Υετούσσα. Ο Θουκυδίδης το ονομάζει Τραγαία, τράβων Τραγαίαι νήσοι - καθώς το συμπεριλαμβάνει μαζί με τα παρακείμενα νησιά και βραχονησίδες που το περιβάλλουν (Κουνελονήσι, Κατσαγάνι, Νερονήσι, Στρογγυλή, Πίττα κ.α.) - ο Πλούταρχος το αναφέρει ως Τραγιά και ο Στέφανος Βυζαντινός Τραγαιαί. Η σημερινή ονομασία του, που χρησιμοποιείται τα τελευταία πενήντα περίπου χρόνια, πηγάζει από τον αγαθό-καλό χαρακτήρα των κατοίκων του, και το κείμενο της μετονομασίας του νησιού το υπόγραψαν όλοι οι κάτοικοι.
  Κατά την προελληνική περίοδο πρώτοι κάτοικοι της Τραγαίας (Αγαθονήσι) ήταν οι Κάρες. Κατά τους ιστορικούς χρόνους κατοικείται από Δωριείς οι οποίοι εκδιώχθηκαν με τη σειρά τους από τους Ίωνες της Μιλήτου. Αυτό φαίνεται από τα λείψανα αρχαιοτάτων κτισμάτων και οικισμών των περιόδων αυτών. Η Τραγαία ήταν πατρίδα του περιπατητή φιλοσόφου Θεογίτου του Τραγαιώτη, που υπήρξε μαθητής του Αριστοτέλη και δίδαξε στην περιπατητική φιλοσοφική σχολή της Αθήνας. Λόγω της γεωγραφικής θέσης του νησιού οι κάτοικοί του έγιναν μάρτυρες πολλών ναυμαχιών. Το 494 π.Χ. είδαν τη ναυμαχία της Λάδης μεταξύ του περσικού στόλου του Δαρείου και των επαναστατών Ιώνων βοηθούμενων από Αιολείς. Το 74 π.Χ., όπως μας λέει ο Πλούταρχος, ο Αυτοκράτορας της Ρώμης Ιούλιος Καίσαρ, πλέοντας από την Ιταλία προς τη Μικρά Ασία, πιάστηκε από πειρατές της Τραγαίας και μεταφέρθηκε στη νησίδα Φαρμακονήσι, όπου και κρατήθηκε. Το νησί γίνεται κτήμα του Βυζαντινού κράτους. Λόγω της καθαρότητας της Ελληνικής γλώσσας καθώς και από τα πολλά βυζαντινά ευρήματα, βγάζουμε το συμπέρασμα ότι οι σημερινοί κάτοικοι ίσως είναι απόγονοι πολιτικών βυζαντινών εξορίστων.
  Το 1087 το νησί περιέρχεται στη δικαιοδοσία της Πάτμου όταν με το χρυσόβουλο ο Όσιος Χριστόδουλος γίνεται κάτοχος των νησιών και κτίζει τη Μονή της Πάτμου. Η κατοίκηση του νησιού δεν ήταν πάντα συνεχής, γι' αυτό και μέχρι τον 14ο αιώνα ήταν κρησφύγετο ληστοπειρατών. Το 1522 μαζί με τα άλλα Δωδεκάνησα περιέρχεται στην κυριαρχία των Τούρκων. Στις 29 Απριλίου του 1912 οι Ιταλοί διαδέχονται τους Τούρκους. Στις 8-9-1943 οι Γερμανοί καταλαμβάνουν το νησί που προσωρινά είχε ελευθερωθεί. Στις 7 Μαρτίου του 1948 γίνεται η επίσημη ενσωμάτωση με την Ελλάδα. Το 1954 το Αγαθονήσι γίνεται αυτόνομη κοινότητα, μέχρι τότε ανήκε διοικητικά στην Πάτμο.
  Κοντά στο εξωκλήσι του Αϊ-Νικόλα υπάρχουν οι μοναδικοί στο είδος τους (στα Δωδεκάνησα) Θόλοι, βυζαντινά κτίσματα που κατά πάσα πιθανότητα από κάποιους αεραγωγούς που έχουν στην οροφή τους να ήταν μεγάλες αποθήκες συντήρησης τροφίμων. Παρόμοιος θόλος σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση στο Μαράθι (ένα από τα νησάκια του συμπλέγματος των Αρκιών) και υπολείμματα υπάρχουν και στο Φαρμακονήσι. Λίγο πιο εκεί και πίσω από το εκκλησάκι υπάρχει ένα μεγάλο βάραθρο (βότσος κατά την τοπική ονομασία) όπου οι κάτοικοι λένε ότι επικοινωνεί με υπόγειες στοές από τη μια άκρη του νησιού στην άλλη. Στον κόλπο του καθολικού υπάρχει και ο θρύλος του νησιού. Πριν χρόνια καθώς ένα πλοίο ταξίδευε για Σάμο ναυάγησε και μια γυναίκα με το παιδί της πνίγηκε. Οι κάτοικοι, τους θάψανε σ' ένα εγκαταλελειμμένο ασβεστοκάμινο χωρίς να τους διαβάσει παπάς. Έκτοτε φημολογείται πως τα βράδια βγαίνει μια γυναίκα και φωνάζει. Μαρτυρίες ντόπιων δεν μπορούν να εξηγήσουν τη λάμψη που εκπέμπει το ασβεστοκάμινο κάποιες πολύ σκοτεινές και αφέγγαρες νύχτες.
  Σήμερα στο Αγαθονήσι ζουν περίπου 150 κάτοικοι. Ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία και αλιεία. Καθώς το νησί είναι πλούσιο σε αλιεύματα υπάρχουν πολλές ιχθυοκαλλιέργειες, όπως στο Βαθύ Πηγάδι και στον απάνεμο κόλπο του Καθολικού. Στο μονοτάξιο δημοτικό σχολείο του νησιού φοιτούν σήμερα 9 μαθητές. Παρά τις δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν οι κάτοικοι δεν χάνουν το κουράγιο, το χαμόγελο και τη ζεστασιά τους.
  Η ήσυχη ζωή του νησιού, η φιλοξενία των κατοίκων, η καθαρότητα των παραλιών του καθώς και οι πολλές φυσικές ομορφιές του ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Τα φρέσκα ψάρια, η νόστιμη φάβα (φλισκουκούδι) και το ντόπιο κρασί αξίζει κανείς να τα δοκιμάσει στις γραφικές, δίπλα στο κύμα, ταβερνούλες. Αν τύχει και είναι Πάσχα, το αρνάκι σερβίρεται όχι στη σούβλα αλλά γεμιστό με ρύζι στο φούρνο. Τον Αύγουστο στις 23 θα χορέψει και θα γλεντήσει στο πανηγύρι της Παναγιάς.
  Στο Αγαθονήσι μπορεί να πάει κανείς πολύ εύκολα καθώς έχει καθημερινή επικοινωνία το καλοκαίρι με Λέρο, Πάτμο, Λειψούς, Σάμο και Χίο. Στο νησί λειτουργεί επίσης μεγάλο και σύγχρονο ελικοδρόμιο. Ο απάνεμος και ήσυχος κόλπος του Αγ. Γεωργίου είναι ιδανικός για τα διάφορα σκάφη που προσεγγίζουν στο νησί.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του evretirio-dodekanisou.gr, της ΚΙΝΗΤΡΟ Εκδοτικής

• http://www.evretirio-dodekanisou.gr/agathonisi/his...

• http://www.agathonisi.cjb.net