Εμφανίζονται 16 τίτλοι με αναζήτηση: Πληροφορίες για τον τόπο στην ευρύτερη περιοχή: "ΞΑΝΘΗ Δήμος ΕΛΛΑΔΑ" .
ΑΝΘΗΡΟ (Οικισμός) ΞΑΝΘΗ
Πρόκειται μάλλον για τον παλαιότερο οικισμό της περιοχής πάνω από τα Κιμμέρια. Στο Ανθηρό έμεναν 295 κάτοικοι το 1951, οι οποίοι μειώθηκαν στους 103 κατοίκους το 1981. Το 1973 καταγράφονταν ακόμα 22 οικογένειες. To Δημοτικό Σχολείο του Ανθηρού έκλεισε το 1989-90. Κατά το σχολικό έτος 1983-4 φοιτούσαν εδώ 23 μαθητές, ενώ την αμέσως επόμενη χρονιά ο αριθμός τους έπεσε σε 12.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ξάνθης
ΑΣΚΥΡΑ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
Το 1973 καταγράφονταν στα Άσκυρα περίπου 25 σπίτια και 25 οικογένειες χωρικών. Η απογραφή του 1951 σημειώνει 555 κατοίκους πιθανόν συμπεριλαμβάνοντας και τους γύρω μικρότερους οικισμούς. Το 1971 σημειώνονται 164 κάτοικοι, ενώ μόνο 22 το 1991. Παλαιότερα στο σχολείο των Ασκύρων φοιτούσαν 80 περίπου παιδιά. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία ο αριθμός των μαθητών το 1983-84 είχε μειωθεί σε 28 ενώ η τελευταία σχολική χρονιά που λειτούργησε το σχολείο των Ασκύρων ήταν το 1991-92 με 8 μαθητές. Ο χωματόδρομος για τα Άσκυρα κατασκευάστηκε μέσα στη δεκαετία του 70.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ξάνθης
ΒΑΣΙΛΙΚΑ (Οικισμός) ΞΑΝΘΗ
Για να φτάσουμε στα Βασιλικά ανηφορίζουμε στο χωματόδρομο από το Λιβάδι και στρίβουμε αριστερά. Συναντάμε μπροστά μας μία μικρή γέφυρα σε μία ρεματιά. Αμέσως μετά βλέπουμε τα χωράφια των Βασιλικών και δεκαπέντε περίπου σπίτια. Η τοποθεσία είναι όμορφη, υπάρχουν πηγές και πλούσια βλάστηση με κυρίαρχες τις βελανιδιές. Μερικά κτίσματα είναι καλοδιατηρημένα, αλλά χωρίς στέγη. Τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά είναι παρόμοια με αυτά των οικισμών της ευρύτερης περιοχής: πέτρες, ξυλοδεσιές, μικρά ανοίγματα, επίχρισμα. Πρόκειται για μικρό οικισμό και η απογραφή του 1961 κατέγραφε 71 κατοίκους. Το 1974 υπήρχαν ακόμα τρεις οικογένειες. Τώρα δε μένει κανείς εδώ.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ξάνθης
ΕΡΑΝΟΣ (Οικισμός) ΞΑΝΘΗ
Στο Δημοτικό Σχολείο του Εράνου φοιτούσαν 33 μαθητές το 1983-84, 26 μαθητές το 1986-87 και μόλις 13 μαθητές το 1988-89, οπότε και έκλεισε. Τα απογραφικά στοιχεία μας εμφανίζουν μια πτώση του πληθυσμού από τους 348 κατοίκους(1940) στους 231(1961) και τους 186(1981) στην πλήρη ερήμωση την επόμενη δεκαετία. Το 1973 τα μισά σπίτια του χωριού είχαν ήδη εγκαταλειφθεί.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ξάνθης
ΛΙΒΑΔΙ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
Το Λιβάδι βρίσκεται σε υψόμετρο 430 μέτρων. Το Λιβάδι απέχει από την Ξάνθη περίπου 13 χιλιόμετρα. Δίπλα στο Λιβάδι βρίσκεται ο οικισμός Βασιλικά ή Μπρουσόβα και κάτω από το Λιβάδι βρίσκεται η Πλαγιά. Το χειμώνα μένουν εδώ 3 κάτοικοι και το καλοκαίρι 10 περίπου κτηνοτρόφοι. Οι συνθήκες του τόπου επέτρεπαν να καλλιεργούνται στο Λιβάδι πατάτες, φασόλια, κρεμμύδια, καπνός κυρίως για ίδια κατανάλωση. Παλιά στο Λιβάδι υπήρχαν 40 οικογένειες με 5 τουλάχιστον παιδιά η κάθε μία. Επίσης υπήρχε στο χωριό σχολείο, το οποίο όμως έχει κλείσει εδώ και 10 χρόνια. Τα περισσότερα σπίτια είναι μισογκρεμισμένα. Το μεγάλο κύμα φυγής άρχισε πριν μία δεκαετία και σε 3 χρόνια είχαν φύγει όλοι από το χωριό. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, το Δημοτικό Σχολείο του χωριού είχε 50 μαθητές το 1984-85, 19 μαθητές το 1987-88, 6 μαθητές το 1990-91, ενώ λειτούργησε για τελευταία χρονιά το 1992-93 με έναν μαθητή.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ξάνθης
ΞΑΝΘΗ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Η Ξάνθη είναι πόλη της Θράκης, πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού. Είναι
χτισμ ένη στους πρόποδες της οροσειράς Ροδόπης, στην αρχή της πεδιάδας η οποία
εκτείνεται προς τα νότια μέχρι το Θρακικό πέλαγος, το οποίο απέχει 20-25 χλμ.
Υπάρχει η παλιά και η καινούργια πόλη. Πολλοί δρόμοι είναι στρωμένοι με γρανίτη.
Εμπορικό και πνευματικό κέντρο της περιοχής με το χαρακτηριστικό της συνύπαρξης
χριστιανικού και μουσουλμανικού πληθυσμού. Η Ξάνθη σήμερα έχει 37.463 κατοίκους
με την τελευταία απογραφή. Πρόσφατα με το σχέδιο «ΚΑΠΟΔΙΣ ΤΡΙΑΣ» περιλαμβάνονται
στο Δήμο Ξάνθης οι κοινότητες Κιμμερίων-Ευμοίρου και ο πληθυσμός του Δήμου ανέρχεται
στις 50.000 περίπου. Από το 1975 φιλοξενεί την Πολυτεχνική Σχολή Ξάνθης, που είναι
τμήμα του ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΡΑΚΗΣ, με έδρα την Κομοτηνή.
Στην περιοχή της Ξάνθης παράγεται ο φημισμένος αρωματικός καπνός
γνωστός σε όλο τον κόσμο. Παλαιότερα την αποκαλούσαν «αρχόντισσα» επειδή με το
καπνεμπόριο έγινε πλούσια. Η σημερινή πρόοδος είναι αλματώδης καθώς διαθέτει μία
αρκετά μεγάλη βιομηχανική περιοχή με εργοστάσιο ζάχαρης, καπνοβιομηχανίες, αλευρομηχανίες,
υφαντουργίες κ.α. Υπάρχουν επίσης πολύτιμα πετράδια και ουράνιο.
Στη βορινή περιοχή της πόλης είναι χτισμένα μέσα στο πράσινο τα πιο
γραφικά μοναστήρια, όπου τα πιο γνωστά είναι η Παναγία Αρχαγγελιώτισσα, η Παναγία
Καλαμιώτισσα, το μοναστήρι των Ταξιαρχών, ο Προφήτης Ηλίας κ.α. Ακόμα ψηλότερα
κατάλοιπο της βυζαντινής εποχής βρίσκεται το κάστρο και τα τείχη της Ξανθίππης.
Τα τείχη είναι πραγματικότητα ενώ η Ξανθίππη μύθος. Από εκεί πάνω ξεκινά μια στοά
και καταλήγει στο κέντρο της παλιάς πόλης. Από εκείνη τη στοά, λέει ο μύθος, ότι
κατέβαινε η Ξανθίππη να πάρει το λουτρό της. Ο Στράβωνας(περίπου 63 π.Χ-21 μ.Χ)
αναφέρει την πόλη με το όνομα Ξάνθεια, ενώ ο Εκαταίος (560-490 π.Χ) αναφέρει το
λαό των Ξάνθων. Κατά μία εκδοχή η ονομασία της πόλης προέρχεται από ένα άλογο
του Διομήδη τον Ξάνθο. Η πόλη ήταν έδρα επισκόπου και αργότερα(αρχές 14ου αι.)
μητροπολίτη. Ήταν οχυρωμένη και είχε σημαντική θέση στην ταραχώδη ιστορία των
χρόνων εκείνων. Το 1361 την κατ έλαβαν οι Τούρκοι, αλλά στα χρόνια της τουρκοκρατίας
διατήρησε τη σπουδαιότητά της και είχε ανθηρή οικονομία, σαν κέντρο της γεωργικής
περιοχής με τα αρωματικά καπνά. Κατά τους βαλκανικούς πολέμους καταλήφτηκε πρώτα
από τους Βούλγαρους(1912) και κατόπιν από τον ελληνικό στρατό(1913). Επιδικάστηκε
στη Βουλγαρία με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου, αλλά έγινε πάλι ελληνική μετά τον
Α' παγκόσμιο πόλεμο. Κατά το Β' παγκόσμιο πόλεμο καταλήφτηκε από τα γερμανικά
και κατόπι από τα βουλγαρικά στρατεύματα και απελευθερώθηκε το 1944.
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Νομαρχίας Ξάνθης
ΠΛΑΓΙΑ (Οικισμός) ΞΑΝΘΗ
Ο οικισμός Πλαγιά χρονολογείται από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Βρίσκεται σε ένα ιδιαίτερα όμορφο ορεινό περιβάλλον. Δρόμος που να οδηγεί στην Πλαγιά δεν υπάρχει. Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν το μονοπάτι από τα Κιμμέρια. Εμείς κατηφορίσαμε στον οικισμό από το Λιβάδι. Όπως δηλώνει και το όνομα του, ο οικισμός είναι χτισμένος σε μια πλαγιά, πάνω από μία ρεματιά. Αυτή τη στιγμή διατηρούνται όρθια ένδεκα κτίσματα. Ένα από αυτά είναι ένα τεράστιο ορθογώνιο διώροφο σπίτι που στέγαζε επτά οικογένειες. Είναι χαρακτηριστική περίπτωση σπιτιού που τροποποιήθηκε και επεκτάθηκε καθώς η οικογένεια μεγάλωνε, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μία μικρή συγγενική κοινότητα ("αδερφομοίρια"), μία οριζόντια "πολυκατοικία". Τα σπίτια της Πλαγιάς είναι πέτρινα και στους δύο ορόφους, σκεπασμένα με κεραμίδια σοβατισμένα και ασβεστωμένα. Τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας σημειώνουν 56 κατοίκους για το 1971. Ο οικισμός πρέπει να εγκαταλείφθηκε εδώ και τουλάχιστον 15 χρόνια.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ξάνθης
ΠΟΡΤΑ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
Αξίζει να αναφέρουμε ότι το καλοκαίρι παραθερίζουν εδώ τουλάχιστον 15 οικογένειες που προτιμούν το βουνό από τη θάλασσα. Αν και δεν έχει έρθει ακόμα ηλεκτρικό ρεύμα στο χωριό, παρατηρείται κάποια οικοδομική δραστηριότητα, είτε για την επισκευή των παλιών σπιτιών είτε για την κατασκευή καινούργιων. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να σημειώσουμε το δρομολόγιο που ακολουθούσε ο ταχυδρόμος δύο φορές την εβδομάδα για να καλύψει τη ευρύτερη περιοχή. Ξεκινούσε με τα πόδια από τα Κιμμέρια και πήγαινε στον Έρανο, το Ανθηρό, την Πόρτα, το Πριόνι και κατηφόριζε προς τα Βασιλικά και το Λιβάδι για να επιστρέψει στα Κιμμέρια (συνολικά 3.30 ώρες). Ο πληθυσμός της Πόρτας είχε φτάσει τους 322 κατοίκους το 1951 για να μειωθεί στους 145 το 1981 και στους 8 το 1991. Το 1983-84 υπήρχαν στο Δημοτικό Σχολείο της Πόρτας 12 μαθητές, ενώ το επόμενο σχολικό έτος ήταν και το τελευταίο της λειτουργίας του με 9 μαθητές.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ξάνθης
ΠΡΙΟΝΙ (Οικισμός) ΞΑΝΘΗ
Το Πριόνι ήταν αρκετά μεγάλος οικισμός. Υπήρχαν εδώ τζαμί, σχολείο, καφενείο, παντοπωλείο. Τα περίπου 50 σπίτια βρίσκονται ακόμα σε καλή κατάσταση. Η απόσταση από τα Κιμμέρια είναι λίγα μόνο χιλιόμετρα και ο χωματόδρομος σε σχετικά καλή κατάσταση. Με τα πόδια η απόσταση από τα Κιμμέρια ήταν δύο ωρών πεζοπορία. Στο Πριόνι ανθεί ακόμα η κτηνοτροφία. Κατσίκες, πρόβατα, σκυλιά, γαϊδούρια συναντάμε από τη μία άκρη ως την άλλη. Στο τέλος της δεκαετίας του '70, το Πριόνι είχε ξεπεράσει τους διακόσιους κατοίκους, οι οποίοι όμως το εγκατέλειψαν μαζικά στις αρχές της επόμενης δεκαετίας. Οι περισσότεροι κατέβηκαν προς τα Κιμμέρια, ενώ πολλοί μετανάστευσαν σε άλλα μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού αναζητώντας δουλειά. Η απογραφή του 1981 σημειώνει 229 κατοίκους ενώ η αμέσως επόμενη απογραφή αποτυπώνει την ξαφνική εγκατάλειψη που συντελέστηκε μέσα σε μια δεκαετία. Το Δημοτικό Σχολείο του χωριού είχε 53 μαθητές το 1983-84, 31 μαθητές το 1986-7 και 4 μαθητές τη χρονιά που έκλεισε (1989-90).
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ξάνθης
ΥΔΡΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΞΑΝΘΗ
Το Υδροχώρι βρίσκεται σε καλή γεωγραφική θέση, σε μια πλαγιά ανάμεσα
σε δύο ρέματα, και χωρίζεται στον πάνω και στον κάτω μαχαλά. Όλα τα σπίτια είναι
κτισμένα με πέτρες με τον ίδιο παραδοσιακό τρόπο. Διασχίζουμε τη ρεματιά και ανηφορίζουμε
προς το κίτρινο κτίριο του παλιού Δημοτικού σχολείου. Συναντάμε πρώτα μια βρύση
που έχει στερέψει. Γύρω μας μισογκρεμισμένα σπίτια. Μέσα σ' αυτά μπορεί κανείς
να βρει ακόμα ίχνη ζωής: σκισμένα ρούχα, παντόφλες, σκεύη μαγειρικής, γεωργικά
εργαλεία, εργαλεία για να γνέθουν μαλλί. Το σχολείο του χωριού είναι νεώτερο κτίσμα
με δύο αίθουσες μαθήματος και ένα γραφείο στη μέση. Στο γραφείο υπάρχουν ακόμα
μισοκαμμένα χαρτιά και παλιά υπουργικά διατάγματα. Είναι βέβαιο ότι το σχολείο
κτίστηκε στο πιο ψηλό σημείο του χωριού για ένα σημαντικό λόγο: είναι το πρώτο
κτίσμα που αγγίζουν οι ακτίνες του ήλιου το πρωί και έτσι θερμαίνεται γρηγορότερα.
Δίπλα ακριβώς βρίσκεται το τζαμί. Μέσα στο τζαμί υπάρχουν πολλά υφαντά
που τα έχουν βάλει στα παραθυρα για να μην υγρανθούν στο πάτωμα. Σε όλο το Υδροχώρι
υπάρχουν περίπου πενήντα σπίτια, τα περισσότερα στον πάνω μαχαλά. Κατηφορίζοντας
στον κάτω μαχαλά συναντήσαμε τους μοναδικούς κατοίκους του χωριού: ένα άντρα και
μια γυναίκα. Ζουν εκεί από παιδιά και μας εξήγησαν ότι η ζωή στο Υδροχώρι το χειμώνα
δεν είναι εύκολη. Σε λίγο θα φύγουν και εκείνοι από το χωριό. Όπως μας είπε ο
ηλικιωμένος άντρας πριν από 60 χρόνια ζούσαν εκεί περίπου 66 οικογένειες. Στην
κάτω άκρη του κάτω μαχαλά υπάρχει μια βρύση με άφθονο νερό. Στην Καταγραφή Πολιτιστικής
Κληρονομιάς του 1973 καταγράφονται 62 σπίτια στο Υδροχώρι. Η απογραφή του 1971
σημειώνει 274 κατοίκους στο Υδροχώρι και 192 κατοίκους για το 1981. Σύμφωνα με
τα επίσημα στοιχεία το 1983-84 το σχολείο του Υδροχωρίου είχε 27 παιδιά, ενώ για
τελευταία χρονιά λειτούργησε το 1987-88 με 6 μαθητές.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ξάνθης
ΕΡΑΝΟΣ (Οικισμός) ΞΑΝΘΗ
Σχετική θέση: Στα νότια της οροσ. της Ροδόπης, 3, 5χλμ BBA από τα Κιμμέρια,
6χλμ BA από την Ξάνθεια.
Aλλες θέσεις: Στα περίχωρα του χωριού 'Ερανος βρίσκονται ποικίλα αχρονολόγητα
λείψανα : πύργος (Kales και Duo Kale), τάφοι (Tsokuba) και ερείπια ενός ναού (Popobo).
Nαοί και ιερά: Ανάμεσα στα αχρονολόγητα λείψανα που βρέθηκαν κοντά στο
χωριό ΄Ερανος και ερείπια ενός ναού (Popobo).
Oχυρώσεις: Ανάμεσα στα αχρονολόγητα λείψανα που βρέθηκαν κοντά στο χωριό
΄Ερανος και ερείπια ενός πύργου (Kales και Duo Kale).
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΞΑΝΘΕΙΑ (Αρχαία πόλη) ΞΑΝΘΗ
Aκριβής θέση: Nομός Ξάνθης, επαρχία Ξάνθης.
Σχετική θέση: O Στράβων αναφέρει την Ξάνθεια στα ανατολικά της Bιστονίδος
λίμνης, πριν από την Mαρώνεια και την Ίσμαρο. Aν και οι τοπογραφικές αυτές πληροφορίες
είναι ανεπαρκείς, ορισμένοι μελετητές προτείνουν να τοποθετηθεί η Ξάνθεια κοντά
στην ομώνυμη βυζαντινή πόλη Ξάνθη. Kατά τον Πάντο, κοντά στο βυζαντινό κάστρο
της πόλεως και NA της Mονής Tαξιαρχών εντοπίσθηκαν ίχνη αρχαιότερου περιβόλου,
που δεν αποκλείεται να ήταν θρακικός. Παλαιότεροι μελετητές αμφισβήτησαν την ταύτιση
αυτήν, σήμερα όμως αντιμετωπίζεται, με την επιφύλαξη της απουσίας σαφών αρχαιολογικών
ενδείξεων. O Γεωργαντζής πρότεινε την ταύτιση της Ξάνθειας με την Tόπειρο και
την τοποθέτηση και των δύο στην περιοχή της σύγχρονης Ξάνθης. Tην ταύτιση με την
Tόπειρο ανασκεύασε ο Πάντος, στηριζόμενος στις τοπογραφικές πληροφορίες των αρχαίων
πηγών.
Eθνική σύνθεση και δημογραφία: H Ξάνθεια, μαζί με την Mαρώνεια και την
Ίσμαρο, χαρακτηρίζονται από τον Στράβωνα ως "Kικόνων πόλεις". Yποστηρίχθηκε ότι
η Ξάνθεια σχετιζόταν αρχικώς με το αναφερόμενο από τον Eκαταίο θρακικό φύλο των
Ξάνθων, προτού περιέλθει στην κυριαρχία των Kικόνων.
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Tην πόλη αναφέρει ο Στράβων στην μετάβαση
του 1ου π.X. προς τον 1ο μ.X. αιώνα.
Πολίτευμα και πολιτικοί θεσμοί: H Ξάνθεια, μαζί με την Mαρώνεια
και την Ίσμαρο,
χαρακτηρίζονται ως "Kικόνων πόλεις" από τον Στράβωνα.
Eλληνική γλώσσα: Kατά τον Detschew, το όνομα της πόλεως ανήκει στην κατηγορία
των εξελληνισμένων τοπωνυμίων θρακικής προελεύσεως. Ως ελληνικής προελεύσεως θεωρείται
το τοπωνύμιο από τον Danov.
Συγγραφέας: Μαρία-Γαβριέλλα Παρισάκη, Λουίζα Λουκοπούλου
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
ΞΑΝΘΗ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Σχετική θέση: Βρίσκεται στους νότιους πρόποδες της οροσειράς της Ροδόπης,
στο Β άκρο της νότιας θρακικής πεδιάδας, όπου ο ποταμός Κόσυνθος φθάνει στην πεδιάδα
της ακτής, 46χλμ ΒΑ της Καβάλας,
44χλμ Δ των Κουμουτζηνών.
Δεν ξέρουμε αν το μέρος κατοικούνταν από την αρχαιότητα, αφού η Ξάνθεια που αναφέρει
ο Στράβων ανάμεσα στις πόλεις των Κικόνων τοποθετείται πιο ανατολικά από τη βυζαντινή
Ξάνθεια και κυρίως πέρα από τη λίμνη της Βιστονίδας.
Η επιλογή όμως της θέσης ως τόπου κατοικήσιμου πρέπει να έγινε σε μεταγενέστερη
εποχή, εξαιτίας της σπουδαιότητας που είχε προσλάβει για αμυντικούς λόγους.
Oικιστικές μονάδες: Το γεγονός ότι στη σύνοδο του 879 συμμετείχε και ο
επίσκοπος Ξάνθειας μας οδηγεί στην υπόθεση ότι τη συγκεκριμένη εποχή η Ξάνθεια
αποτελούσε αστική συνάθροιση, λιγότερο ή περισσότερο σημαντική, ή ότι η προαγωγή
της σε επισκοπή κατά τον 8ο-9ο αι. απέβλεπε στην ενίσχυση του πληθυσμού της, αφού
η πόλη περιτριγυριζόταν από Σλάβους. Ο χαρακτηρισμός της Ξάνθειας ως "χωρίον"
στο τυπικό του Γρηγορίου Πακουριανού, επιφανούς στρατηγού του Αλεξίου Κομνηνού
(1081-1118), για τη Μονή της Πετριτζονίτισσας (Μπάτσκοβο), κοντά στο Στενήμαχο,
δηλώνει πιθανόν ότι την περίοδο αυτή ο οικισμός ήταν ανοχύρωτος και μικρής σημασίας.
Φαίνεται ότι μετά την καταστροφή της Μοσυνοπόλεως
και του Περιθεωρίου
από τον Καλογιάννη στα 1206 η Ξάνθη γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη. Από το δεύτερο
μισό του 13ου αι. και σε όλη τη διάρκεια του 14ου αι., διάστημα κατά το οποίο
γίνεται αστικός οχυρωμένος οικισμός και σημαντική στρατηγική θέση κατάλληλη για
στρατοπέδευση και βάση για στρατιωτικές επιχειρήσεις, χαρακτηρίζεται στις πηγές
ως πόλη ή πολίχνιο και παρουσιάζεται κείμενη σε μία περιοχή ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένη,
κατειλημμένη από σημαντικό αριθμό χωριών και κωμοπόλεων. Πράγματι, ο Γρηγοράς
(1295-1360) διευκρινίζοντας τα όρια του πριγκιπάτου του Μομιτζίλου, μιλά για κωμοπόλεις
και χωριά, τοποθετημένα ανάμεσα στην Ξάνθεια και το Περιθεώριο. Ο Γρηγοράς μιλά
και για τις συγκεντρώσεις κοντά στη θάλασσα, κείμενες στο οροπέδιο, οι οποίες
εκτείνονταν ως το Πολύστυλον.
Η Ξάνθεια ήταν λοιπόν μία πόλη-φρούριο που βρισκόταν στο κέντρο σημαντικού αριθμού
χωριών και άλλων συγκεντρώσεων και αποτελούσε το φυσικό σημείο άμυνας και προσανατολισμού
τους.
Αλλες θέσεις: Δύο χλμ ΝΔ της Ξάνθης, κοντά σε έναν λόφο με τύμβους αποκαλύφθηκαν
εκτός από προϊστορικά, ελληνιστικά και ρωμαϊκά ευρήματα και χριστιανικοί τάφοι,
πιθανόν της περιόδου του 9ου-11ου αι.
Χερσαίες: Η Ξάνθεια, η πρώτη πόλη της Θράκης που συναντούσε κανείς αφού
είχε προσπεράσει το Νέστο, αποτελούσε σημαντικό σταθμό στην Εγνατία οδό, που συνέδεε
την πόλη από το ένα μέρος με την περιοχή πέρα από το Νέστο και από το άλλο με
το Περιθεώριο και τις ανατολικές περιφέρειες.
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Η ακριβής θέση της αρχαίας πόλης Ξάνθειας
δεν είναι ξεκάθαρη. Δεν υπάρχει κανένα αρχαιολογικό τεκμήριο για την ταύτιση της
αρχαίας Ξάνθειας με την ομώνυμη βυζαντινή πόλη. Η παλαιότερη μαρτυρία για τη μεσαιωνική
πόλη, η οποία βρισκόταν δίπλα στο τμήμα της Εγνατίας οδού που κινείται από Α προς
Δ και συνδέει την Κωνσταντινούπολη
με τη Θεσσαλονίκη,
προέρχεται από τη συμμετοχή του επισκόπου Γεωργίου στη σύνοδο του 879. Από τον
10ο έως τον 12ο αι. η Ξάνθεια χαρακτηρίζεται ως επισκοπή υπαγόμενη στη μητρόπολη
Τραϊανουπόλεως (εκκλησιαστική επαρχία Ροδόπης), ενώ πιθανόν επί Ανδρονίκου Β'
(1282-1328) έγινε αρχιεπισκοπή αφού ως τέτοια μαρτυρείται από το 1310. Ως μητρόπολη
εμφανίζεται για πρώτη φορά στα 1344. Το 1083 αναφέρεται ένα χρυσοβούλλιον σχετικό
με το χωρίο της Ξάνθειας, το οποίο είχε εκδώσει ο Γρηγόριος Πακουριανός. Το 1198
ο Ιβάνκο απέσπασε από τη βυζαντινή αυτοκρατορία την περιοχή από τη Μοσυνόπολη
έως την Ξάνθεια. Το καλοκαίρι του 1204 ο Βαλδουίνος Α' πορευόμενος προς τη Θεσσαλονίκη
έπεσε σε ενέδρα του Σεναχειρήμ κοντά στην Ξάνθεια. Η επίθεση αυτή αποκρούστηκε
από το λατίνο αυτοκράτορα. Γύρω στα 1210 η Ξάνθεια (Xanthiensis) υπήρξε η μοναδική
λατινική επισκοπή υπαγόμενη στη Μοσυνόπολη. Λίγο μετά το 1224 η πόλη κυριεύθηκε
από το Θεόδωρο της Ηπείρου. Στην πορεία του προς τη Θεσσαλονίκη ο Μιχαήλ Η' άφησε
το 1264/65 το στρατό του να διαχειμάσει στην Ξάνθεια. Μάταια ζήτησε ο αυτοκράτορας
από τον πατριάρχη Αρσένιο Αυτορειανό να έρθει στη συγκεκριμένη πόλη. Στα 1307
ο καταλανός "Φαρέντα Τζιμής" (Ferran Ximenez) ξέφυγε από τον Rocafort διαφεύγοντας
στην πόλη Ξάνθεια που ανήκε στο βυζαντινό αυτοκράτορα. Το 1324 η ετήσια εισφορά
της αρχιεπισκοπής στο πατριαρχείο ορίστηκε στα 36 υπέρπυρα. Περίπου στο τέλος
του 1327, κατά τον εμφύλιο πόλεμο που επικρατούσε τότε, η πόλη αποτέλεσε σταθμό
της εκστρατείας του Ανδρόνικου Γ'. Το 1343 ο Ουμούρ πασάς πέρασε μαζί με τον Ιωάννη
Καντακουζηνό από την Eskya, καθώς κινήθηκε από τη Θεσσαλονίκη και με κατεύθυνση
προς τα ανατολικά· δεν μαρτυρείται κάποια νίκη τους στην Eskya ή η αιματηρή κατάληψη
της πόλης. Η Ξάνθεια αποτέλεσε το κέντρο της επικυριαρχίας του Μομιτζίλου. Μετά
το θάνατο του Μομιτζίλου στη διάρκεια μιας μάχη εναντίον των Ιωάννη Καντακουζηνού
και Ουμούρ πασά κοντά στο Περιθεώριο (7 Ιουλίου του 1345) οι "Ξανθιείς" παρέδωσαν
την πόλη τους στον Καντακουζηνό. Στα τέλη Μαϊου του 1347 ο μητροπολίτης Παύλος
απέκτησε την κενή επισκοπή Μοσυνοπόλεως, αλλά τον Αύγουστο του ίδιου έτους υποχρεώθηκε
να την παραδώσει στο μητροπολίτη Τραϊανουπόλεως. Στα τέλη του 1347 ή το 1348 η
Ξάνθεια και τα παρακείμενα χωριά ανήκε στην περιοχή από το Διδυμότειχο μέχρι τη
Χριστούπολη (Καβάλα), την οποία ο Ιωάννης Καντακουζηνός παραχώρησε στο γιο του
Ματτθαίο. Από το 1369 έως το 1371 η πόλη υπάγονταν στην κυριαρχία του Ιωάννη Ούγκλεση.
Η Isketye, Iskete κυριεύτηκε από τους Τούρκους πιθανόν μετά τη Σκόπελο (1373).
Το 1394 ο Κυδώνης, πρωτονοτάριος της Χριστούπολης που έδρευε στην Ξάνθεια, ανέλαβε
τη διαχείριση του προσκυνήματος του Αγ. Γεωργίου. Ορισμένες μεταβυζαντινές πηγές
αναφορέρονται στη Μητρόπολη Προδρόμου της Ξάνθης.
Xριστιανισμός: Η παλαιότερη μαρτυρία για τη μεσαιωνική πόλη, η οποία βρισκόταν
δίπλα στο τμήμα της Εγνατίας οδού που κινείται από Α προς Δ και συνδέει την Κωνσταντινούπολη
με τη Θεσσαλονίκη, προέρχεται από τη συμμετοχή του επισκόπου Γεωργίου στη σύνοδο
του 879. Από τον 10ο έως τον 12ο αι. η Ξάνθεια χαρακτηρίζεται ως επισκοπή υπαγόμενη
στη μητρόπολη Τραϊανουπόλεως (εκκλησιαστική επαρχία Ροδόπης), ενώ πιθανόν επί
Ανδρονίκου Β' (1282-1328) έγινε αρχιεπισκοπή αφού ως τέτοια μαρτυρείται από το
1310. Ως μητρόπολη εμφανίζεται για πρώτη φορά στα 1344. Το 1083 αναφέρεται ένα
χρυσοβούλλιον σχετικό με το χωρίο της Ξάνθειας, το οποίο είχε εκδώσει ο Γρηγόριος
Πακουριανός. Γύρω στα 1210 η Ξάνθεια (Xanthiensis) υπήρξε η μοναδική λατινική
επισκοπή υπαγόμενη στη Μοσυνόπολη. Το 1324 η ετήσια εισφορά της αρχιεπισκοπής
στο πατριαρχείο ορίστηκε στα 36 υπέρπυρα. Στα τέλη Μαϊου του 1347 ο μητροπολίτης
Παύλος απέκτησε την κενή επισκοπή Μοσυνοπόλεως, αλλά τον Αύγουστο του ίδιου έτους
υποχρεώθηκε να την παραδώσει στο μητροπολίτη Τραϊανουπόλεως. Το 1394 ο Κυδώνης,
πρωτονοτάριος της Χριστούπολης που έδρευε στην Ξάνθεια, ανέλαβε τη διαχείριση
του προσκυνήματος του Αγ. Γεωργίου. Ορισμένες μεταβυζαντινές πηγές αναφορέρονται
στη Μητρόπολη Προδρόμου της Ξάνθης.
Nαοί και ιερά: Δεν είναι βέβαιο εάν οι νεότερες μονές των Ταξιαρχών, της
Παναγίας της Αρχαγγελιώτισσας και της Παναγίας της Καλαμιώτισσας (οι δύο τελευταίες
στην πλαγιά του βουνού Α του ποταμού) χτίστηκαν πάνω σε θέσεις βυζαντινών μοναστηριακών
κατασκευών. Ενδεχομένως το παλαιότερο τμήμα της Μονής των Ταξιαρχών, το καθολικό
της οποίας είναι τρίκογχο, να προέρχεται από την ύστερη βυζαντινή περίοδο.
Oχυρώσεις: Λείψανα οχύρωσης, που μπορούν να χρονολογηθούν στα υστεροβυζαντινά
χρόνια, βρίσκονται σε ένα βουνό, περίπου 1χλμ ΒΒΔ του κέντρου της σημερινής Ξάνθης,
λίγο πιό πάνω από την Μονή Ταξιαρχών και τη στενή κοιλάδα του ποταμού Ξάνθης.
Η αρκετά μεγάλη οχυρωμένη έκταση, ακανόνιστου σχεδίου, καταλαμβάνει την περιοχή
της κορυφής, καθώς και ένα ευρύ τμήμα της - απομακρυσμένης από τη σημερινή πόλη
- βόρειας και βορειανατολικής πλαγιάς του βουνού. Η τοιχοδομία φτάνει στο ύψος
των 10 μέτρων και αποτελείται από αργούς λίθους, λευκό κονίαμα και θραύσματα πλίνθων.
Για την οικοδόμηση του τμήματος του ΝΑ γωνιακού πύργου χρησιμοποιήθηκε εξαιρετικά
μεγάλος αριθμός πλίνθων: στην εξωτερική επιφάνεια εμφανίζονται οριζόντιες ταινίες
πλίνθων, ενώ στο εσωτερικό αμιγής πλινθοδομή. Το φρούριο ήλεγχε το δρόμο που περνούσε
από την κοιλάδα του ποταμού της Ξάνθης και κατευθύνονταν προς τα βόρεια, προς
την οροσειρά της Ροδόπης. Πιό κάτω από το βυζαντινό φρούριο, στα ΝΑ της Μονής
των Ταξιαρχών, υπάρχουν τα θεμέλια ενός παλαιότερου (θρακικού ;) οχυρωματικού
περιβόλου.
Γλυπτική: Μαρμάρινα μέλη βυζαντινών χρόνων είναι εντοιχισμένα σε τοίχους
κτιρίων της σημερινής Ξάνθης και στον αυλόγυρο της μονής Παναγίας της Καλαμούς
υπάρχει νεότερος τάφος με βυζαντινή ταφόπλακα του 11ου αι.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
