Πληροφορίες τοπωνυμίου

  Η Ζάκυνθος ήταν γνωστή από τα προϊστορικά χρόνια. Ο Όμηρος την αναφέρει ως Υλήεσσα (δασωμένη) και θεωρεί πρώτο οικιστή της τον Ζάκυνθο, γιό του βασιλιά της Φρυγίας Δάρδανου. Η μυθολογία θέλει τους θεούς Αρτεμη και Απόλλωνα να τριγυρίζουν γοητευμένοι στο νησί από τις ομορφιές του. Οι κάτοικοί του πολέμησαν στο πλευρό του Οδυσσέα κατά τον Τρωϊκό Πόλεμο κι αργότερα κέρδισαν την ανεξαρτησία τους από την Ηγεμονία της Ιθάκης και απέκτησαν δημοκρατική διακυβέρνηση.
  Χάρη στη γεωγραφική του θέση και στις πηγές πίσσας που διέθετε, το νησί γνώρισε μεγάλη εμπορική και πολιτιστική άνθηση στα ιστορικά χρόνια. Έμεινε ουδέτερο στους Περσικούς Πολέμους, αλλά κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο συμμάχησε με τους Αθηναίους. Η Ζάκυνθος υποτάχθηκε στους Μακεδόνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου κι αργότερα στους Ρωμαίους, που της παραχώρησαν σχετική αυτονομία. Στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου η Ζάκυνθος ανήκε στην επαρχία της Ιλλυρίας. Ο χριστιανισμός έφτασε στο νησί με τη Μαρία Μαγδαληνή το 34 μ.Χ. όπως θέλει η παράδοση. Στη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων λεηλατείται από πειρατές και Βάνδαλους. Αλλά και αργότερα υπέστη πολλά από τους Σταυροφόρους. Το 1185 η Ζάκυνθος μαζί με την Κεφαλλονιά περιέρχονται στην κυριαρχία των Ορσίνι. Οι Τούρκοι δεν κατάφεραν πάντως να πατήσουν το νησί.
  Η Ενετοκρατία (1484 - 1797) πλούτισε τον ζακυνθινό πολιτισμό κι οργάνωσε το νησί σε πολιτεία. Κάτω από την προστασία των Ενετών, η νέα πόλη ξέφυγε από τα όρια του Κάστρου και έφτασε ως τη θάλασσα, με ωραία ρυμοτομία και επιβλητικά κτίρια.
  Όμως οι ευγενείς καταδυνάστευαν τους Ποπολάρους. Όταν αργότερα οι Γάλλοι δημοκρατικοί κατέλαβαν το νησί, έγιναν δεκτοί με ανακούφιση από το λαό.
  Οι Ρώσοι δεν έμειναν για πολύ, ενώ οι Αγγλοι που τους διαδέχτηκαν, φρόντισαν για τον εκσυγχρονισμό της διοίκησης, για δημόσια έργα και για τη δημόσια υγεία.
  Το όνειρο των Ζακυνθινών να ενωθούν με την Ελλάδα έγινε μετά από πολύ αγώνα, στις 21 Μαϊου 1864, οπότε και υψώθηκε οριστικά η ελληνική σημαία στο νησί.
Το νησί της μουσικής, της ποίησης και της φιλοξενίας.
  Πατρίδα του Διονυσίου Σολωμού, του εθνικού μας ποιητή, του Ανδρέα Κάλβου, του Ούγκο Φώσκολου και του Ξενόπουλου, η Ζάκυνθος είχε πάντα και διατηρεί και σήμερα υψηλότατο πολιτιστικό επίπεδο.
  Οι βενετσιάνικες επιρροές ζυμώθηκαν με την ελληνική παράδοση και έδωσαν έναν ιδιαίτερο πολιτισμό με λεπτές αποχρώσεις και χάρη. Στο νησί καλλιεργήθηκαν κι αναπτύχθηκαν όλες οι μορφές της Τέχνης. Γι' αυτό κι η Ζάκυνθος δίκαια ονομάστηκε Φλωρεντία της Ανατολής.
  Η μουσική "κυλάει στις φλέβες" των Ζακυνθινών. Η επίδοσή τους στην τέχνη αυτή άρχισε από τα πανάρχαια χρόνια, τότε που λατρευόταν στο νησί ο θεός της Μουσικής, Απόλλωνας. Τον καιρό της Ενετοκρατίας αναπτύχθηκε η ζακυνθινή καντάδα, που φτάνει ως τις μέρες μας. Η πρώτη μουσική σχολή στην Ελλάδα ιδρύθηκε μόλις το 1815 στη Ζάκυνθο, που υπήρξε γενέτειρα μεγάλων μουσικών με διεθνή αναγνώριση.
  Το θέατρο με την επήρεια των Ιταλών γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη στο νησί ήδη από τον 15ο αιώνα. Το 1571 ανεβαίνουν στη σκηνή για πρώτη φορά "οι Πέρσες" του Αισχύλου. Η σάτυρα στις Ομιλίες, ένα είδος λαϊκής επιθεώρησης, βρίσκει μεγάλη απήχηση στο λαό, ενώ η όπερα ενώνει αριστοκράτες και ποπολάρους.
  Σήμερα η Ζάκυνθος είναι ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά κέντρα της Ελλάδας. Σπάνιες συναυλίες και άλλες αξιόλογες εκδηλώσεις οργανώνονται κάθε χρόνο στο νησί.
  Η πνευματική ζωή στο νησί υπήρξε επίσης σπουδαία. Η πρώτη ελληνική Ακαδημία ιδρύθηκε στη Ζάκυνθο τον 16ο αιώνα.
  Κι οι σημερινοί Ζακυνθινοί, άνθρωποι ανοιχτόκαρδοι, γλεντζέδες και φιλόξενοι, με ζωηρό ταμπεραμέντο, δείχνουν ιδιαίτερη κλίση στις τέχνες και τα γράμματα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Νομαρχίας Ζακύνθου

Ιστοσελίδα Νομαρχίας Ζακύνθου
• http://www.zakynthos.gr/greek/history/history.htm (2 φωτ.)

1. Προϊστορικοί και αρχαίοι χρόνοι
  Η παρουσία της Ζακύνθου σημειώνεται από τους μυθικούς ήδη χρόνους. Η πρώτη αναφορά στο νησί γίνεται από τον Όμηρο στα έργα του Ιλιάδα και Οδύσσεια. Λέγεται ότι πήρε το όνομά της από τον Ζάκυνθο, γιο του βασιλιά της Φρυγίας Δάρδανου. O Zάκυνθος με Αχαιούς πολεμιστές από την πόλη Ψωφίδα της Αρκαδίας, όπου βασίλευαν τα αδέλφια του, κατοίκησε πρώτος το νησί δίνοντας του το όνομά του. Έχτισε μάλιστα ακρόπολη, πιθανόν στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα το Βενετσιάνικο κάστρο, την οποία και ονόμασε Ψωφίδα. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Παυσανία και του Θουκυδίδη αυτό συνέβη το 1500 π.Χ. Οι νέοι κάτοικοι λάτρευαν τους Ολύμπιους θεούς, κυρίως τον Απόλλωνα και την Αρτεμη, όπως αποδεικνύεται και από αρχαία νομίσματα που έχουν βρεθεί στο νησί.
  Στους Περσικούς πολέμους η Ζάκυνθος δεν έλαβε μέρος. Στον Πελοποννησιακό πόλεμο υποστήριξε την αθηναϊκή συμμαχία και συμμετείχε στην εκστρατεία εναντίον της Σικελίας. Μετά την αποτυχία της εκστρατείας, η αθηναϊκή συμμαχία διαλύεται και η Ζάκυνθος κατακτήθηκε από τους Σπαρτιάτες. Αργότερα θα βρεθεί υπό την κυριαρχία των Μακεδόνων έως ότου κατακτηθεί τελικά από την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
2. Ρωμαϊκοί και Βυζαντινοί χρόνοι
  O 2os αιώνας π.Χ. βρίσκει τη Ζάκυνθο υπό Ρωμαϊκή κατοχή. Αρχικά διοικείται από Ρωμαίο κυβερνήτη σύμφωνα με το Ρωμαϊκό δίκαιο, αργότερα όμως οι Ζακυνθινοί αποκτούν κάποιας μορφής αυτονομία με την υποχρέωση να πληρώνουν ετήσιο φόρο στη Ρώμη και να παρέχουν ένα συγκεκριμένο αριθμό ανδρών για τις Ρωμαϊκές λεγεώνες.
  Παρόλο που πολλές φορές, ιδιαίτερα στην αρχή, προσπάθησαν οι κάτοικοι του νησιού να απαλλαγούν από τη Ρωμαϊκή κηδεμονία δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις όπου συνεργάστηκαν επιτυχώς με τους Ρωμαίους για να υπερασπίσουν το νησί τους από διάφορες επιδρομές, κυρίως πειρατών που εκείνα τα χρόνια λυμαίνονταν τις ακτές τις Μεσογείου.
  Η παρακμή και τελικά η πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας έδωσαν νέα ώθηση σε διάφορους επίδοξους κατακτητές. Για αρκετές δεκαετίες οι ντόπιοι κάτοικοι βρίσκονταν στο έλεος των Γότθων, των Βανδάλων και των Αράβων που με συνεχείς επιδρομές οδήγησαν τους κατοίκους στα όρια της ανέχειας.
  Δεν υπάρχει καμιά ιστορικά βεβαιωμένη πληροφορία για την ακριβή εποχή διάδοσης του χριστιανισμού στη Ζάκυνθο συμπεραίνεται όμως ότι η νέα θρησκεία επικράτησε μετά τα μέσα του 3ου μ.Χ. αιώνα.
  Η ντόπια παράδοση ωστόσο υποστηρίζει ότι το 34 μ.Χ. η Μαρία Μαγδαληνή, πηγαίνοντας από την Ιερουσαλήμ στην Ρώμη, σταμάτησε στη Ζάκυνθο και κήρυξε το λόγο του Ιησού. Λέγεται μάλιστα ότι το χωριό Μαριές στη δυτική πλευρά του νησιού ονομάστηκε έτσι σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος.
  Κατά την Βυζαντινή περίοδο οι κάτοικοι της Ζακύνθου συνεχίζουν ζουν στην ανέχεια και το φόβο, χωρίς καμιά προοπτική ανάπτυξης καθώς μαζί με τα υπόλοιπα νησιά του Ιονίου βρίσκονται σχετικά απομονωμένα στα δυτικά όρια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και αποτελούν εύκολο στόχο των κάθε λογής επιδρομέων.
  Στις αρχές τις 2ης μ.Χ. χιλιετηρίδας, καθώς η Βυζαντινή αυτοκρατορία οδεύει προς την πτώση της, ένα νέο είδος επιδρομέων κάνει την εμφάνισή του. Είναι οι Σταυροφόροι που στο δρόμο για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων δεν χάνουν την ευκαιρία να επιτεθούν στις Βυζαντινές επαρχίες που θα βρεθούν στο δρόμο τους.
3. Φραγκοκρατία
  Στα τέλη του 12ου αιώνα μ.Χ. Φράγκοι επιδρομείς καταλαμβάνουν τα νησιά του Ιονίου και ιδρύουν τις πρώτες στην Ελλάδα Φράγκικες ηγεμονίες. Ιδρύεται έτσι, το 1185, η Παλατινή κομητεία Κεφαλληνίας-Ζακύνθου, που θα διατηρηθεί για τρεις ολόκληρους αιώνες υπό την ηγεμονία της οικογένειας των Ορσίνι αρχικά, των Ανδηγαυών αργότερα και τελικά των Τόκκων. Οι συνωμοσίες, οι ίντριγκες και οι φόνοι θα χαρακτηρίσουν την εποχή της φράγκικης κυριαρχίας στη Ζάκυνθο αν και κατά την περίοδο της ηγεμονίας των Τόκκων οι συνθήκες καλυτερεύουν, το νησί αρχίζει να αναπτύσσεται και ο πληθυσμός του φτάνει τις 25.000 κατοίκους.
  Όμως το 1479 οι Τούρκοι καταλαμβάνουν και καταστρέφουν τη Ζάκυνθο ενώ ο τελευταίος Τόκκος εγκαταλείπει το νησί ανήμπορος να αντιδράσει στην τουρκική επιδρομή.
4. Ενετοκρατία
  Οι Ενετοί αναγνωρίζοντας τη στρατηγική για την εποχή σημασία της Ζακύνθου και μετά από ένα αξιοθαύμαστο πολεμικό και διπλωματικό παιχνίδι με τους Τούρκους καταλαμβάνουν το νησί το 1485.
  Η ενετική κατοχή προσφέρει στη Ζάκυνθο τη σταθερότητα και τις ευκαιρίες ανάπτυξης που για αιώνες είχε στερηθεί. Ο αποδεκατισμένος, μετά την Τουρκική κατοχή, πληθυσμός ενισχύεται με ενετούς υπηκόους αλλά και Έλληνες που καταφεύγουν ομαδικά εκεί όταν οι περιοχές τους κατακτώνται από τους Τούρκους. Έτσι η Ζάκυνθος μεταβάλλεται σε καταφύγιο για τους υπόλοιπους καταδιωκόμενους Έλληνες και πολύ σύντομα σε ένα κέντρο του Ελληνισμού. Η Ελληνική συνείδηση και παραδόσεις μέσα από τη γόνιμη αλληλεπίδραση με τις εξίσου έντονες Δυτικές επιδράσεις θα οδηγήσουν σε ένα νέο κοινό πνεύμα που θα εκφραστεί με όλες τις μορφές της τέχνης.
  Η ειρήνη που η ισχύς της Βενετίας εξασφαλίζει στο νησί δίνει για πρώτη φορά μετά από αιώνες τη δυνατότητα οικονομικής και πνευματικής άνθησης. Οι κάτοικοι χωρίζονταν σε τρεις τάξεις: στους ευγενείς (nobili), στους αστούς (civili), και το λαό (popolari). Mόνο η τάξη των ευγενών, όσων δηλαδή το όνομα ήταν γραμμένο στη Χρυσή Βίβλο των ευγενών (libro d' oro) είχαν πολιτικά δικαιώματα.
  Η στυγνή εκμετάλλευση του λαού από τους ευγενείς οδήγησε στο ρεμπελιό των ποπολάρων, την πρώτη κοινωνική επανάστασή στην ιστορία της νεώτερης Ελλάδας (1628-1632), που τελικά πνίγηκε στο αίμα. Οι Ζακυνθινοί υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό τα μηνύματα της Γαλλικής επανάστασης(1789).
  H βενετσιάνικη κυριαρχία λήγει, μετά από τρεις αιώνες, τα τελευταία χρόνια του 18ου αιώνα, με την πτώση της Γαληνότατης Δημοκρατίας και την κατάλυσή της από τα στρατεύματα των Γάλλων Δημοκρατών.
5. Γάλλοι και Ρωσσοτούρκοι
  Στις 4 Ιουλίου του 1797 η τρίχρωμη δημοκρατική σημαία αντικαθιστά στη Ζάκυνθο τη σημαία του Αγίου Μάρκου και οι Ζακυνθινοί υποδέχονται με ενθουσιασμό τις ιδέες για ελευθερία, ισότητα και αδελφότητα. Λίγες μέρες αργότερα και με ενθουσιώδεις πανηγυρισμούς καίνε στην πλατεία του Αγίου Μάρκου το Libro d' oro.
  Η Γαλλική κατοχή κρατά μόλις 15 μήνες. Τον Οκτώβριο του 1798 Ρώσοι και Τούρκοι καταλαμβάνουν τα Ιόνια νησιά, μια κατοχή που διαρκεί δύο σχεδόν χρόνια. Τελικά το 1800 οι δύο δυνάμεις αποφάσισαν την ίδρυση ανεξάρτητου κράτους με το όνομα "Επτάνησος Πολιτεία" υπό την ''προστασία'' Ρωσίας και Τουρκίας. Στην τελευταία μάλιστα το νεοϊδρυθέν κράτος ήταν υποχρεωμένο να πληρώνει ετήσιο φόρο.
  Η Επτάνησος Πολιτεία, που απετέλεσε το πρώτο ανεξάρτητο Ελληνικό κράτος της σύγχρονης ιστορίας, διήρκεσε επτά χρόνια. Το 1807 γαλλικά στρατεύματα, αυτοκρατορικά αυτή τη φορά, καταλαμβάνουν τα Ιόνια νησιά. Αλλά ούτε και αυτή η δεύτερη γαλλική κατοχή θα διαρκέσει πολύ. Δύο χρόνια αργότερα, το 1809 ο Αγγλικός στόλος καταλαμβάνει τη Ζάκυνθο.
6. Αγγλική Κατοχή
  Η Αγγλική κατοχή (1809-1864) θα είναι και η τελευταία περίοδος κατοχής πριν από την ένωση με την Ελλάδα. Σημαντικά έργα υποδομής εκτελούνται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όπως δρόμοι, γέφυρες, καθώς και ένα μέρος του λιμανιού.
  Οι ολοένα εντεινόμενες μυστικές προετοιμασίες για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού από την υπόλοιπη Ελλάδα, στις οποίες με ενθουσιασμό παίρνουν μέρος πολλοί Ζακυνθινοί, δημιουργούν πολλές αντιθέσεις μεταξύ των κατοίκων του νησιού και της Αγγλικής διοίκησης. Αντιθέσεις που εντείνονται με το ξέσπασμα, το 1821, της Ελληνικής επανάστασης. Η Αγγλική διοίκηση θέλοντας να διατηρήσει ουδετερότητα χρησιμοποιεί κάθε μέσο για να αποτρέψει τη συμπαράσταση των κατοίκων των επτανήσων προς την επανάσταση. Παρά τις διώξεις, τις φυλακίσεις και τους απαγχονισμούς οι επτανήσιοι στηρίζουν απροκάλυπτα και ενεργά τους εξεγερμένους έλληνες.   Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους και την ίδρυση του Ελληνικού κράτους εμφανίζεται έντονο και το αίτημα της ένωσης των Ιονίων νησιών με την υπόλοιπη Ελλάδα. Παρά τις έντονες αρχικές αντιρρήσεις της η Αγγλία μαζί με τη Γαλλία και τη Ρωσία υπογράφουν στις 5 Ιουνίου του 1863 στο Λονδίνο, συνθήκη σύμφωνα με την οποία η Αγγλία εγκαταλείπει τη θέση της ως προστάτιδας δύναμης των Ιόνιων νησιών.
  Στις 21 Μαΐου 1864 επισημοποιείται η ένωση των Ιόνιων νησιών με την Ελλάδα.
7. Πρόσφατα χρόνια
  Η Ζάκυνθος και τα υπόλοιπα Ιόνια νησιά είναι τώρα τμήμα της Ελλάδας και ακολουθούν σε γενικές γραμμές την τύχη του υπόλοιπου Ελληνισμού.
  Κατά τη διάρκεια του 2ου παγκοσμίου πολέμου το νησί καταλαμβάνεται αρχικά από Ιταλούς και αργότερα από Γερμανούς. Πολλοί Ζακυνθινοί παίρνουν μέρος στην Αντίσταση που θα οδηγήσει, το 1945, στην απελευθέρωση από τη Γερμανική κατοχή.
  Λίγα χρόνια αργότερα το1953 ένας καταστρεπτικός σεισμός που ακολουθείται από εκτεταμένη πυρκαγιά ισοπεδώνει την πόλη της Ζακύνθου. Χάνονται έτσι ιστορικά κτίρια και εκκλησίες μαζί με τους θησαυρούς που περιέχουν. Η πόλη ξαναχτίζεται, αυτή τη φορά σύμφωνα με έναν ιδιαίτερα αυστηρό αντισεισμικό κανονισμό, προσπαθώντας συγχρόνως να διατηρήσει κάτι από τον παλιό της χαρακτήρα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ελατίων

• http://www.elation.gr/history.htm (2 φωτ.)

• http://www.zakynthos-net.gr/pag_gr/greek.htm

  Στα τέλη του 12ου αιώνα μ.Χ. Φράγκοι επιδρομείς καταλαμβάνουν τα νησιά του Ιονίου και ιδρύουν τις πρώτες στην Ελλάδα Φράγκικες ηγεμονίες.
  Ιδρύεται έτσι, το 1185, η Παλατινή κομητεία Κεφαλληνίας-Ζακύνθου, που θα διατηρηθεί για τρεις ολόκληρους αιώνες υπό την ηγεμονία της οικογένειας των Ορσίνι αρχικά, των Ανδηγαυών αργότερα και τελικά των Τόκκων.
  Οι συνωμοσίες, οι ίντριγκες και οι φόνοι θα χαρακτηρίσουν την εποχή της φράγκικης κυριαρχίας στη Ζάκυνθο αν και κατά την περίοδο της ηγεμονίας των Τόκκων οι συνθήκες καλυτερεύουν, το νησί αρχίζει να αναπτύσσεται και ο πληθυσμός του φτάνει τις 25.000 κατοίκους.
  Όμως το 1479 οι Τούρκοι καταλαμβάνουν και καταστρέφουν τη Ζάκυνθο ενώ ο τελευταίος Τόκκος εγκαταλείπει το νησί ανήμπορος να αντιδράσει στην τουρκική επιδρομή.
  Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία

• http://www.zakynthos-net.gr/pag_gr/greek.htm (1 φωτ.)