Πληροφορίες τοπωνυμίου

Προϊστορική εποχή
  Στα προϊστορικά χρόνια ο Αστακός απαντά με το ίδιο όνομα. Όνομα που οι ρίζες του ανάγονται στην εποχή των προελλήνων. Κατοίκηση της περιοχής έχουμε από την νεολιθική εποχή μέχρι το τέλος της μυκηναϊκής εποχής. Αυτό το συμπεραίνουμε από τα ευρήματα στο σπήλαιο του Αγίου Νικολάου (κεραμικά και όστρακα υστερομυκηναϊκά) και του σπηλαίου βόρεια του κάστρου (Γράβα, υστερομυκηναϊκά κεραμικά) από την αγγλίδα αρχαιολόγο S.Benton καθώς και τα νεώτερα στοιχεία που ήρθαν στο φως από τα ευρήματα του Πλατυγιαλιού κατά τη διάρκεια κατασκευής του λιμανιού. Στο Πλατυγιάλι εντοπίστηκαν λείψανα τοίχων, όστρακα, τεμάχια αγγείων, παιδικές ταφές μέσα σε αγγεία με τους σκελετούς σε συνεσταλμένη στάση, κρανία, λεπίδες από οψιανό και πυριτόλιθο, μυλόλιθοι και τριπτήρες.
Κλασσική εποχή
  Στην κλασσική εποχή έχουμε διάφορες αναφορές για την πόλη. Αναφορές που μας δείχνουν ότι ο Αστακός εξακολουθούσε να υπάρχει την περίοδο της κλασσικής εποχής. Η πρώτη αναφορά γίνεται από τον γεωγράφο Σκύλακα τον Καρυανδέα τον 6ο αιώνα. Στη συνέχεια ο Θουκυδίδης τον αναφέρει στην εξιστόρηση των γεγονότων του Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π.Χ.) στο πλευρό των Σπαρτιατών. Τύραννος της πόλης ήταν ο Εύαρχος, ο οποίος εκδιώχθηκε από τους Αθηναίους κατά το πρώτο έτος του πολέμου (Θουκ. Β' 30). Ο εκδιωχθείς τύραννος Εύαρχος επανέρχεται με τη βοήθεια των Κορινθίων (40 πλοία και 1.500 οπλίτες) και καταλαμβάνει την εξουσία (Θουκ. Β' 33, 25).
  Στο τρίτο έτος του πολέμου οι Αθηναίοι επανέρχονται στην Ακαρνανία υπό τις διαταγές του Φορμίωνα. Σκοπός τους η διάλυση των εχθρικών καθεστώτων. Ο στόλος τους καταπλέοντας στο κόλπο του Αστακού αποβίβασε 800 οπλίτες (400 Αθηναίους και 400 Μεσσήνιους) και επανέφεραν τον Αστακό στο πλευρό των Αθηναίων. Ο Αθηναίοι συνέχισαν την εκστρατεία τους προς τον Κόροντα (σημερινή Χρυσοβίτσα) τον οποίο κατέλαβαν. (Θουκ. Β' 103)
  Κατά την Μακεδονική κυριαρχία ο Αστακός (350 π.Χ ) είχε το δικό του νόμισμα, όπου εικονίζεται το γνωστό οστρακόδερμο, πράγμα το οποίο ενισχύει την διατυπωθείσα εκδοχή περί του ονόματός του, και τα αρχικά γράμματα ΑΣ. Επίσης συμμετείχε στο κοινό των Ακαρνάνων με γνωστούς αντιπροσώπους του τον "Αγήσαρχον του Αριστοκλέους" και " Ευρύλοχον του Αγησιλάου, για να τιμήσουν του Ρωμαίους Πόπλιον και Λεύκιον.
Ρωμαϊκή εποχή
  Υπό την αρχηγία του Λεύκιου Φλαμινίνου οι Ρωμαίοι υποχρεώνουν σε ήττα τους Έλληνες (Κυνός Κεφαλές). Όλη η Ακαρνανία υποτάσσεται στους Ρωμαίους, και ο Αστακός ακολουθεί την τύχη της Ακαρνανίας.
  Στα χρόνια της ρωμαϊκής κυριαρχίας 3 συγγραφείς αναφέρουν τον Αστακό. Η πρώτη αναφορά γίνεται από τον Στράβωνα, ο οποίος έζησε στα χρόνια του Αυγούστου (18 π.Χ.). Η δεύτερη από τον Αππιανό (έζησε τον 1ο αιώνα) ο οποίος γράφοντας για τον Αστακό της Συρίας αναφέρεται και σε μια άλλη ελληνική πόλη με το ίδιο όνομα στον ελλαδικό χώρο. Επομένως γνώριζε την ύπαρξη του Αστακού, γιατί άλλη πόλη πλην της αποικίας των Μεγαρέων στην Βιθυνία δεν αναφέρεται πουθενά αλλού. Η τρίτη αναφορά γίνεται από τον Κλαύδιο Πτολεμαίο (125-161 π.Χ.) και στη συνέχεια ο Αστακός εξαφανίζεται για 6 αιώνες.
  Στην περιοχή του Αστακού τα ευρήματα της ρωμαϊκής εποχής είναι ελάχιστα.
  Βρέθηκε μια ρωμαϊκή οπτόλιθος με σφραγίδα ΑΣΠ, η οποία βρίσκεται στο μουσείο του Αγρινίου, ένα κιονόκρανο κορινθιακού ρυθμού και μια επιγραφή. Για την επιγραφή υπάρχουν αμφιβολίες αν είναι της Ρωμαϊκής εποχής, καθώς ο Heuzey, χωρίς ο ίδιος να την έχει δει, μας αναφέρει ότι είναι της εποχής αυτής, αλλά κατέληξε στο συμπέρασμα αυτό από την περιγραφή των κατοίκων. Το τελευταίο εύρημα ήταν μια ρωμαϊκή έπαυλη που βρέθηκε κατά την ανέγερση των αποθηκών της Αγροτικής Τράπεζας, η οποία θάφτηκε χωρίς να αξιοποιηθεί.
Βυζαντινή εποχή και Φραγκοκρατία
  Στη βυζαντινή εποχή ο Αστακός επανεμφανίζεται με διαφορετικό όνομα, ως πόλη Βυζαντινή, "Δραγαμεστός" (Δ. Ζακυνθινός, "Αγιος Βάρβαρος", 1960 σελ..448) μεταξύ των ετών 827-829. Όλη η περιοχή της Ακαρνανίας δέχεται τις επιθέσεις πειρατών. Πρώτη δέχεται τις επιθέσεις η Νικόπολη η οποία και πέφτει στα χέρια των πειρατών, έπειτα η Αμβρακία (Αρτα) προς βοήθεια της οποίας προσέτρεξε ο Αστακός και μάλιστα οι Αστακιώτες διακρίθηκαν στη μάχη αυτή. Η βοήθεια αυτή του Αστακού προς την Αμβρακία στάθηκε η αφορμή να δεχθεί η πόλη τη λυσσαλέα επίθεση των Αγαρηνών. Η Αμβρακία έτρεξε προς βοήθεια και η επίθεση αποκρούσθηκε και οι Σαρακηνοί αποδεκατίστηκαν. Ανάμεσα σ'' αυτούς ήταν και ο Αγιος Βάρβαρος, που κρύφτηκε στην πεδιάδα του Αστακού για να γλιτώσει τη σφαγή. Μετά την τέταρτη σταυροφορία δημιουργήθηκε από τη δυναστεία των Αγγέλων το δεσποτάτο της Ηπείρου (1204-1296). Σ' αυτό συμπεριλήφθηκε η Ακαρνανία και μαζί της ο Αστακός. Το 1318 το δεσποτάτο περιήλθε στην κυριαρχία του Ιταλού Νικηφόρου Β' Ορσίνι. Αυτός ηττήθηκε από τους εξεγερμένους Αλβανούς της Αιτωλοακαρνανίας στη μάχη του Αχελώου ποταμού και φονεύθηκε το1358 μ.Χ. (Κ. Παπαρρηγόπουλος). Μετά το θάνατο του Νικηφόρου Β' το δεσποτάτο διαλύθηκε και ο Σέρβος ηγεμόνας Σ. Ούρεσις παρεχώρησε την Ακαρνανία στον Αλβανό Γκίν Μπούα Σπάτα (1362 μ.Χ.). Αυτός έδωσε το κάστρο του Δραγαμέστου ως προίκα στην κόρη του Στερίνα την οποία είχε παντρέψει με τον Ενετό Φραγκίσκο. Μετά το θάνατο του Μπούα (1400 μ.Χ) η Ακαρνανία πέρασε στον αδερφό του Μορίκιο Μπούα Σγουρό (Κ. Παπαρρηγόπουλος). Αυτός ερχόμενος σε σύγκρουση με τον Κάρολο Α' Τόκο, ηγεμόνα του Δουκάτου Μπενεβέντο της Νεάπολης, (1405 μ.Χ) έχασε το Αιτωλικό και το Δραγαμέστο (Βακαλόπουλος). Μέχρι το έτος 1425 παρέμεινε στον Κάρολο. Ύστερα αυτό διεκδικήθηκε από τον γιο του Φραγκίσκου, Φίλιππο. Όπως διαπιστώνεται και από τα παραπάνω ο Αστακός δεν υφίσταται ως πόλη , αλλά το κάστρο του Δραγαμέστου ήταν ιδιόκτητο και λειτουργούσε στα πρότυπα των φέουδων της Δύσης. Από το 1425 μέχρι το 1684 εξαφανίζονται τα ίχνη του Δραγαμέστου, καθώς η Ακαρνανία πέφτει στα χέρια των Τούρκων. Το σημαντικότερο γεγονός αυτή την εποχή ήταν η ναυμαχία του Lepando που διεξήχθη στον κόλπο του Αστακού και συγκεκριμένα στο θαλάσσιο χώρο των Εχινάδων νήσων που περιβάλλουν τον κόλπο του.Κατά την ναυμαχία αυτή, ο ενωμένος χριστιανικός στόλος που αποτελείτο από 285 πλοία των Ενετών,των Ισπανών και του Πάπα Πίου του Β', με 25.000 πεζούς, εκ των οποίων οι 8.000 ήταν Έλληνες, συνέτριψε τον τουρκικό στόλο. Ακόμη και σήμερα ψαράδες ανασύρουν παλιές άγκυρες και διάφορα άλλα αντικείμενα από τα βυθισμένα πλοία. Στη ναυμαχία αυτή έλαβε μέρος και ο διάσημος Ισπανός συγγραφέας του "Δον Κιχώτη", Θερβάντες. Το 1684 η περιοχή της Ακαρνανίας γίνεται τόπος διαμάχης Ενετών και Τούρκων. Οι ντόπιοι κάτοικοι εξεγέρθηκαν ελπίζοντας σε βοήθεια των Ενετών, αλλά οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν για ακόμη μία φορά. Ο Μοροζίνι αποβίβασε στρατό στο νησί Πεταλά προς βοήθεια των επαναστατημένων Ακαρνάνων. Ύστερα ο ίδιος παρέμεινε στο λιμάνι του Αστακού και το επόμενο έτος 1685 αποβιβάσθηκαν οι δυνάμεις του Πάπα και της Φλωρεντίας για να προωθηθούν αργότερα στην Πελοπόννησο (Σάθας, "Τουρκοκρατούμενη Ελλάς"). Από δω και στο εξής ο Αστακός δεν εμφανίζεται ξανά.
  Με το όνομα του μεσαιωνικού Αστακού "Δραγαμέστο" εμφανίζεται ένα νέο χωριό στις πρόποδες της Βελούτσας. Αυτό δημιουργήθηκε από τους κατοίκους του Αστακού, οι οποίοι για να αποφύγουν τις τουρκικές επιδρομές κατέφυγαν σ' αυτό.
Τουρκοκρατία
  Η περιοχή κατακτήθηκε από του Τούρκους μετά το 1449 μ.Χ. Στην περίοδο της τουρκοκρατίας οι πληροφορίες μας για τον Αστακό είναι πάλι από διάφορες αναφορές από εφημερίδες της εποχής, από επιστολές σημαντικών προσώπων και από διάφορους συγγραφείς. Ο Κουσταλέξης στο βιβλίο του μας γράφει ότι στα βόρεια της πόλης βρίσκονταν κάτι σπηλιές από την αρχαιότητα και οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν από τους Καλλαρύτες και Συρρακιώτες ως καταλύματα. Αυτοί έφθασαν εδώ μετά την καταστροφή των χωριών τους από τις δυνάμεις του Χουρσίτ πασά.
  Κατά την εποχή του Αλή πασά (1804-1820) το εμπόριο του βελανιδιού ήταν στις προτεραιότητες του σατράπη. Εξάλλου ο Αλής, διορατικός καθώς ήταν, είχε διαμορφώσει δασική πολιτική για την περιοχή, γι' αυτό και φρόντισε να υπαγάγει υπό τη δικαιοδοσία του δασικές εκτάσεις και βελανιδοτοπους. Στον Αστακό που τότε άρχισε να συγκροτείται οικιστικά - ήταν σκάλα, επίνειο της μεσαιωνικής πόλης "Δραγαμέστο" της ενδοχώρας - είχε οικοδομήσει μεγάλες αποθήκες για την αποθήκευση του βελανιδιού. Τον καρπό από όλα τα βελανιδοδάση συνέλεγε για λογαριασμό του ο Αλη πασάς με το μόχθο των κατοίκων της Αιτωλοακαρνανίας αντί μικρής αμοιβής. Οι αποθήκες είχαν κτιστεί στην τοποθεσία "Λούτσαινα", όπου βρίσκονταν τα Τσακέϊκα και τα Καραγιαννέϊκα. Μάλιστα ένα από εκείνα τα οικοδομήματα θεωρείται κατάλοιπο εκείνης της εποχής.
  Είναι αξιοσημείωτο ότι το εμπόριο βελανιδιού παρουσιάζει επίδοση και κατά τη μετεπαναστατική περίοδο. Οι αποθήκες στο Πλατυγιάλι Αστακού που σώζονται ως σήμερα, είναι ένα δείγμα του εύρωστου αυτού εμπορικού κλάδου.
  Το λιμάνι του χρησιμοποιήθηκε κατά την επανάσταση του 1821 πολλές φορές ως επίνειο της μαρτυρικής πόλης του Μεσολογγίου. Στο φύλλο 8 της 26ης Ιανουαρίου 1824, η εφημερίδα "Χρονικά του Μεσολογγίου" γράφει για το αγγλικό πλοίο "Άννα", το οποίο ξεφόρτωσε πολεμοφόδια που ίσως προορίζονταν για την κατασκευή όπλων και την επισκευή κανονιών. Από εδώ πολλές οικογένειες διέφυγαν στα νησιά του Ιονίου. Επίσης, κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα, ο στρατηγός της Ρούμελης Καραϊσκάκης τον επέλεξε για να εγκαταστήσει το στρατόπεδό του. Επίσης στρατόπεδο στον τόπο αυτό συνέστησε και ο στρατηγός Τζώρτζ (Δ. Κόκκινος, τόμος ΙΙ σελίδα 312-317). Σημαντικές ήταν και οι επισκέψεις που δέχθηκε ο τόπος κατά την περίοδο αυτή. Έτσι στις αρχές του Ιουλίου 1828 ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας έκανε περιοδεία στην περιοχή (Σπ.Τρικούπης, τόμος 4ος, σελίδα 284). Ο μεγάλος φιλέλληνας Λόρδος Βύρων κατέφθασε στον Αστακό την 31η Δεκεμβρίου και σε μια επιστολή του στον συνταγματάρχη Στάνχωπ τον χαρακτηρίζει "χαρίεντα λιμενίσκο". Στο "Αναμνήσεις από την επανάσταση του 1821" του Γερμανού φιλέλληνα Ερρίκου Τράιμπερ, πληροφορούμαστε ότι το πρώτο ατμοκίνητο πλοίο "Καρτερία" χρησιμοποιούσε τον κόλπο του Αστακού ως ναύσταθμο τα τελευταία χρόνια της επανάστασης. Από εδώ ο Αστιγξ προετοίμασε την τελευταία επιχείρηση κατά του Βασιλαδιού και η οποία συνέβαλε στην οριστική απελευθέρωση του Μεσολογγίου και τέλος ο Ανδρέας Ζαΐμης με εκατό Καλαβρυτινούς κατέφυγε στον Αστακό για να σωθεί από τη δίωξη της κυβέρνησης Κουντουριώτη.
Νεότερη
  Πρώτη συνοικία που κατοικήθηκε ήταν η Λούτσαινα από οικογένειες κτηνοτρόφων (Τσαρκαίοι, Μπαμπουραίοι, Ταμπραίοι κ.α). Ο άγγλος Leake την αναφέρει ως "Τα Λουτσιανά" Στη θέση της σημερινής παραλίας ήταν το "Σκάλωμα Δραγαμέστου" δηλ. το αγκυροβόλιο. Από εδώ γίνονταν το εμπόριο και η επικοινωνία με τα Επτάνησα. Όπως συμβαίνει σ' αυτά τα μέρη κατασκευάζονταν πρόχειρα καταστήματα για τις ανάγκες των ναυτικών. Το 1704 σε έγγραφο γραμμένο στη τουρκική και στην ελληνική κάποιος Γεώργιος Ματσαβέλης ζητά την άδεια για ένα τέτοιο κατάστημα. Φαίνεται εκ τούτου ότι το σκάλωμα λειτουργούσε ως επίνειο του κεφαλοχωρίου Δραγαμέστου. Σιγά σιγά το επίνειο αυτό μεγάλωσε και αναπτύχθηκε. Ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων είχε οικοδομήσει μεγάλες αποθήκες για τα βελανίδια της περιοχής. Αυτές οι αποθήκες είχαν κτιστεί στην "Λούτσαινα" στο χώρο των παλιών "Τσαρκέικων και Καραγιανέικων "Στη συνέχεια, στα νεότερα χρόνια, έχουμε το μπάζωμα της παραλίας και το χτίσιμο των πρώτων σπιτιών γύρω στα 1809-1885 σύμφωνα με τον Κουτσαλέξη. Το 1838 δημιουργείται ο δήμος Αστακού με έδρα το Δραγαμέστο. Το 1840 γίνεται πάλι δήμος με έδρα το Δραγαμέστο. Το 1912 παίρνει το όνομα Αστακός και γίνεται ανεξάρτητη κοινότητα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας/a>

• http://www.westerngreece.gr/index.php?fmSearch=1&f...