Πληροφορίες τοπωνυμίου

  Ο Παυσανίας στα "Φωκικά" του περιγράφει ιερά και μνημεία της πόλης: του ναού του Ποσειδώνα, του ιερού και του αγάλματος της θεάς Αρτεμης Αιτωλής, του Απολλωνίου ιερού, του ιερού της Πολιάδος Αθηνάς, του σπήλαιου της Αφροδίτης, του Ασκληπιείου. Κατά την περίοδο του μεγάλου αποικισμού (8ος - 6ος π.Χ. αιώνας) και της εν συνεχεία εμπορικής επικοινωνίας με τη Δύση, ο υδάτινος δρόμος του Κορινθιακού χρησιμοποιεί τη στρατηγική θέση της Ναυπάκτου με τον ασφαλή λιμένα της, για τον έλεγχο της οποίας σημειώνεται η έναρξη της διαμάχης των Κορινθίων και των Λακεδαιμονίων με του Αθηναίους, που τελικά κατέλαβαν τη Ναύπακτο το 456 π.Χ. και εγκατέστησαν σ’ αυτή τους προστατευομένους τους Μεσσήνιους.
  Στην περιοχή τη προ της Ναυπάκτου έλαβαν χώρα ναυμαχίες με αποτέλεσμα την εδραίωση της κυριαρχίας των Αθηναίων.
  Ακολούθησε η κάθοδος των Μακεδόνων, και τελικά η Διακήρυξη στα Κοίλα της Ναυπάκτου, το 217 π.Χ. που με το λόγο του Αγέλαου του Ναυπάκτιου καλούνταν οι Έλληνες να ενωθούν εν όψει της επερχόμενης θύελλας των Ρωμαίων, που τελικά έθεσαν υπό την κατοχή τους την πόλη και την περιοχή της.
  Κατά την περίοδο της Αιτωλικής Συμπολιτείας, μετά την καταστροφή του Θέρμου και λόγω της στρατηγικής της θέσης, στη Ναύπακτο πραγματοποιείται πλέον το συμβούλιο των Αιτωλών.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Ναυπάκτου.

Σύντομη χρονολογική ανασκόπηση

1104 π.Χ. Κάθοδος Δωρικών φυλών.
553 π.Χ. Μεγάλοι σεισμοί καταστρέφουν ολοσχερώς τη μεγάλη και πλούσια τότε πόλης της Ναυπάκτου.
454-396 π.Χ. Εμπλοκή της Ναυπάκτου στον Πελοποννησιακό πόλεμο.
338 π.Χ. Ο Φίλιππος Β της Μακεδονίας, παίρνει τη Ναύπακτο από τους Αχαιούς και την παραδίδει στους Αιτωλούς.
218 π.Χ. Η Ναύπακτος κέντρο της Αιτωλικής Συμπολιτείας.
146 π.Χ. Η Ναύπακτος όπως και όλη η Ελλάδα, κυριεύεται από τους Ρωμαίους.
197 μ.Χ. Η Ναύπακτος έδρα της Χριστιανικής Επισκοπής με πρώτο Έξαρχο πάσης Αιτωλίας τον Καλλικράτη.
1204-1294 μ.Χ. Η Ναύπακτος εντάσσεται στο Δεσποτάτο της Ηπείρου.
1407-1499 μ.Χ. Η πόλη αποικία των Βενετών. Οι Βενετσιάνοι ενίσχυσαν την οχύρωση και έκαναν τη Ναύπακτο ισχυρό εμπορικό κέντρο.
1499 μ.Χ. Η Ναύπακτος καταλαμβάνεται από τους Τούρκους.
1571 μ.Χ. Η ιστορική Ναυμαχία της Ναυπάκτου, στην οποία συγκρούσθηκε ο Δυτικός Χριστιανικός στόλος με τον Οθωμανικό, με αποτέλεσμα την ήττα του Οθωμανικού στόλου και την ανακοπή της πορείας των Τούρκων κατά της Ευρώπης.
1571-1687 μ.Χ. Η Ναύπακτος οχυρό Αλγερινών πειρατών, οι οποίοι λεηλατούν την ευρύτερη περιοχή.
1700 μ.Χ. Η πόλη παραδίνεται στους Τούρκους με την υπογραφή της συνθήκης του Κάρλοβιτς.
1821 μ.Χ. Αναποτελεσματική προσπάθεια από στεριά και θάλασσα απελευθέρωσης της πόλης.
1829 μ.Χ. Απελευθέρωση της Ναυπάκτου από τον Τουρκικό ζυγό.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Ναυπάκτου.