Εμφανίζονται 14 τίτλοι με αναζήτηση: Ιστορία στην ευρύτερη περιοχή: "ΠΕΛΛΑ Νομός ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ" .
ΠΕΛΛΑ (Αρχαία πόλη) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
(...) and by the acquisition in Paeonia of a narrow strip along the river Axius extending to Pella and the sea; the district of Mygdonia, between the Axius and the Strymon, being also added by the expulsion of the Edonians.
This extract is from: Thucydides. The Peloponnesian War (ed. Richard Crawley, 1910). Cited Mar 2003 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς χτίστηκε το χωριό και ποια ήταν η ελληνική
του ονομασία. Οι Τούρκοι το αποκαλούσαν "Ντορτ Αρμούτ", δηλαδή Τέσσερις
Αχλαδιές, πιθανώς λόγω της ύπαρξης τεσσάρων πανύψηλων δέντρων που υπήρχαν στο
χωριό. Η παλιά του θέση βρισκόταν στην περιοχή "βουδολίβαδο". Πάνω στο
δρόμο υπήρχε ένα φημισμένο χάνι Καστοριανού Χατζή, όπου όλοι οι ταξιδιώτες ήταν
καλοδεχούμενοι. Ερείπιά του σώζονταν μέχρι το 1954, οπότε και καταστράφηκαν με
τη διανομή των χωραφιών. Στη σημερινή θέση της Εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου ήταν
το κονάκι του Αρβανίτη Μπέη και γύρω από αυτό χτίστηκε το χωριό από κατοίκους
των γειτονικών οικισμών. Λόγω της εξουσίας του μπέη, η οποία υπερείχε μέχρι και
της τουρκικής αστυνομίας, στο χωριό βρίσκανε άσυλο κυνηγημένοι χριστιανοί. Στη
συνέχεια όμως, ήρθαν κλέφτες και κακοποιοί, οι οποίοι προς αντάλλαγμα της προστασίας
τους εργάζονταν στα κτήματα του μπέη.
Τόσο ένας Aγγλος (1876), όσο και ένας Γερμανός περιηγητής αναφέρουν
την ύπαρξη του χωριού με το χάνι και το νεκροταφείο, το οποίο ήταν το μοναδικό
στην περιοχή. Η καταστροφή του νεκροταφείου το 1989 έφερε στην επιφάνεια επιτάφια
πλάκα με ημερομηνία 1800 και ελληνικά ονόματα. Μαρτυρίες των γερόντων αναφέρουν
και την ύπαρξη τριών λόφων ύψους 3 μέτρων, σε απόσταση 200 μέτρων η μια από την
άλλη. Εικάζεται ότι επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας χρησίμευαν στη μετάδοση πληροφοριών
με φωτιές. Σήμερα σώζονται οι δύο, εκ των οποίων η μια καταστραμμένη.
200 μέτρα από το χωριό βρισκόταν η Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, περιτριγυρισμένη
από πανύψηλα δέντρα. Κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο Τούρκοι έφεδροι των γειτονικών
πόλεων, στην πορεία τους προς την Αδριανούπολη,
φιλοξενήθηκαν στο χωριό. Στις λεηλασίες που διέπρατταν στην πορεία τους, οφείλεται
και η καταστροφή της Εκκλησίας το 1877. Την εποχή εκείνη στο χωριό κατοικούσαν
λίγες οικογένειες, καθώς η χολέρα είχε αποδεκατίσει τον πληθυσμό. Γενάρχης του
χωριού θεωρείται ο Παπαντωνίου από τη Νότια
Αλμωπίας, ο οποίος για να αποφύγει τον εξισλαμισμό κατέφυγε στο Βαλτολίβαδο μαζί
με άλλους χριστιανούς από την Αριδαία
και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στον Αγιο Γεώργιο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
ΓΑΛΑΤΑΔΕΣ (Κωμόπολη) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Ο οικισμός των Γαλατάδων είναι ένας από τους παλαιότερους της περιοχής,
όπως επιβεβαιώνει η παλαιά εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, η οποία υπολογίζεται
ότι χτίστηκε πριν το 1806, χρονολογία που αναγράφεται στην εικόνα του Ευαγγελισμού
της Θεοτόκου. Το χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο μεγαλύτερο από αυτό των γύρω
περιοχών και ήταν προστατευμένο από τα νερά του βάλτου που υπήρχε στη νότια πλευρά
του. Έτσι, όταν το 1979 πλημμύρισε η περιοχή από τα νερά του ποταμού Μογλενίτσα,
οι Γαλατάδες ήταν σαν ένα νησί μέσα σε μια λίμνη.
Η παλιά ονομασία των Γαλατάδων ήταν Καδίνοβο. Το όνομα αυτό οφείλεται
σε έναν Τούρκο δικαστή (καντής στα τούρκικα), ο οποίος έμενε στο χωριό. Το Καδίνοβο
αναγνωρίστηκε ως κοινότητα στις 28-6-1918 με έδρα την Καρυώτισσα και περιελάμβανε
τους οικισμούς Μπαρίνοβο (Λιπαρό),
Πρίσνα (Κρύα Βρύση), Πλούγκαρ (δεν υπάρχει σήμερα), Καρυώτισσα
και Λοζάνοβο (Παλαίφυτο).
Σύμφωνα με την απογραφή του 1920 το Καδίνοβο είχε 390 κατοίκους, οι οποίοι ασχολούνταν
με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Σημαντική ήταν η συμβολή τους στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα,
κατά τον οποίο οι χωριανοί Μακεδονομάχοι των οικογενειών Στογιαννίδη και Χαρισιάδη
συγκεντρώνονταν στο σπίτι του Νασιρίδη και υπό την ηγεσία του οπλαρχηγού Γκόνου
Γιώτα, καθορίζανε τη δράση τους κατά των Τούρκων και των Βουλγάρων. Ο πατέρας
του οπλαρχηγού Γκόνου Γιώτα, καταγόταν από τους Γαλατάδες και ο ίδιος είχε καλύβα-ορμητήριο
στο βάλτο, στη θέση Πρίσνα. Κατά την απελευθέρωση του χωριού στις 18-10-1918 οι
Τούρκοι σκότωσαν δύο Έλληνες έφιππους στρατιώτες. Οι κάτοικοι τους θάψανε στο
χωριό και αφιέρωσαν ηρώο στη μνήμη τους.
Το 1924 εγκαταστάθηκαν στο χωριό πρόσφυγες από το χωριό Εξαμήλι της
χερσονήσου της Καλλιπόλεως
της Ανατολικής Θράκης. Το όνομα του χωριού άλλαξε σε Γαλατάδες λόγω της μεγάλης
παραγωγής γάλατος που υπήρχε, καθώς η απέραντη περιοχή του βάλτου προσφερόταν
για τη βόσκηση των 9.000 βοοειδών και πολλών περισσότερων αιγοπροβάτων που είχαν
οι κάτοικοι. Οι Γαλατάδες αναγνωρίστηκαν ως αυτόνομη κοινότητα στις 25-8-1933
και παρουσιάζουν σταθερή αύξηση του πληθυσμού. Στην απογραφή του 1928 είχαν 846
κατοίκους, το 1940 είχαν 1286, το 1961 είχαν 1684 και το 1991 είχαν 2039 κατοίκους.
Σήμερα, είναι το μεγαλύτερο χωριό του Δήμου με περίπου 2300 κατοίκους.
Στους Γαλατάδες λειτουργούσε σχολείο από τα τέλη του 19ου αιώνα με
πρώτο δάσκαλο, όπως αναφέρουν οι κάτοικοι, τον Χρήστο Δούμη, ενώ από πολύ νωρίς
λειτούργησε και ιατρείο με ιατρό τον κ.Τσέλιο από τη Θεσσαλονίκη.
Μετά την αποξήρανση της λίμνης των Γιαννιτσών, στα μέσα του '30 οι κάτοικοι του
οικισμού Πλούγκαρ εγκατέλειψαν το χωριό τους και εγκαταστάθηκαν εξίσου στους Γαλατάδες
και την Κρύα Βρύση.
Η ιστορία των Γαλατάδων άλλαξε ριζικά τα τελευταία 35 χρόνια. Η εισαγωγή
της καλλιέργειας του σπαραγγιού στους Γαλατάδες από τον Φιλοποίμην Γκράτσιο το
1970, αποτελεί ορόσημο στην εξέλιξη του χωριού. Η επιτυχής καλλιέργεια και η ανώτερη
ποιότητα του σπαραγγιού, μετέτρεψαν τους Γαλατάδες σε "πρωτεύουσα" παραγωγής
και εμπορίας του Ελληνικού σπαραγγιού και πρωτοπόρο στην εξαγωγή του σε χώρες
της Ευρώπης. Τέλος, το 1998 είναι ακόμη ένα σημείο αναφοράς για τους Γαλατάδες
καθώς, με βάση το σχέδιο Καποδίστρια περί συνενώσεων των κοινοτήτων, ορίστηκαν
ως έδρα του νεοσύστατου Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου, συγκεντρώνοντας το σύνολο των
υπηρεσιών του Δήμου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ (Πόλη) ΠΕΛΛΑ
Τα Γιαννιτσά είναι μια πόλη που βρίσκεται επί της οδού ΕΓΝΑΤΙΑ, κοντά
στην αποξηραμένη πλέον λίμνη των Γιαννιτσών. Στη σύγχρονη φάση της ιστορίας της
χτίστηκε από τους Οθωμανούς το 1380. Η ονομασία τους σημαίνει «Νέα Πόλη». Πάντως
ο Ελληνας γλωσσολόγος Γιώργος Χατζηδάκης υποστήριξε ότι η προέλευση του τοπωνυμίου
είναι ελληνική και προέρχεται από το όνομα Γιάννης
Όμως πρόσφατες ανασκαφές έδειξαν ότι η περιοχή των Γιαννιτσών κατοικείται
από τα τέλη της 7ης χιλιετίας π.Χ. και κατά τη διάρκεια των μεταγενέστερων εποχών
του χαλκού, του Σιδήρου, και στην Ιστορική Εποχή. Συγκεκριμένα βρέθηκαν σπουδαίοι
αρχαίοι οικισμοί στον Πενταπλάτανο και στο Αρχοντικό. Στη βυζαντινή εποχή στη
θέση Παλαιά Αγορά των Γιαννιτσών υπήρχε σημαντικός οικισμός, που εκτεινόταν βορείως
της Εγνατίας οδού. Ο οικισμός αυτός πιθανότατα ονομαζόταν Βαρδάρι.
Τα Γιαννιτσά θεωρούνταν από τους μουσουλμάνους ιερή πόλη, διότι εκεί
τάφηκε ο Τούρκος στρατηγός Χατζή Εβρενός μπέης και οι απόγονοί του, καθώς και
ο σείχης Ιλαχή. Η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή σε όλη τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας.
Η οικονομία της στηριζόταν στη γεωργική παραγωγή, στην αλιεία από τη λίμνη και
το εμπόριο. Πληροφορίες αναφέρουν ότι στις αρχές του 19ου αι. η πόλη είχε 10.000
κατοίκους, ενώ στα τέλη του ίδιου αιώνα κατοικούνταν από 7.500 μουσουλμάνους και
5.600 χριστιανούς, συγκεντρωμένους κυρίως στην Ανω Πόλη. Η βυθοκόρος "Αξιός" κατά
την αποξήρανση της λίμνης των Γιαννιτσών.
Στις αρχές του 20ου αι. και κυρίως στο διάστημα 1904-1908 η λίμνη
των Γιαννιτσών αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα πεδία του ελληνοβουλγαρικού
ανταγωνισμού. Η Πηνελόπη Δέλτα στο βιβλίο της "Τα Μυστικά του Βάλτου" αφηγείται
τα γεγονότα της εποχής. Μάλιστα πολλοί Γιαννιτσιώτες είχαν ενταχθεί και πολέμησαν
στα ελληνικά σώματα. Η πόλη απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό στις 20 Οκτωβρίου
1912, στη διάρκεια του Α' Βαλκανικού Πολέμου, μετά από διήμερη αποφασιστική μάχη
με τον οθωμανικό στρατό.
Μεγάλη ώθηση στην οικονομία της πόλης και της γύρω περιοχής έδωσε
η εγκατάσταση προσφύγων από τη Μικρασία του Πόντου, την Ανατολική Θράκη και την
Ανατολική Ρωμυλία, το 1922, καθώς και η αποξήρανση της λίμνης στο διάστημα 1933-1936
από την εταιρία Foundation Company. Η αποξήρανση έδωσε για καλλιέργεια 290.000
στρέμματα γης στα οποία εγκαταστάθηκαν 6.850 οικογένειες.
Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, πολλοί κάτοικοι της πόλης και
της γύρω περιοχής έλαβαν μέρος στην Εθνική Αντίσταση, κυρίως μέσα από τις τάξεις
του 30ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Όμως η αντιστασιακή δράση προκάλεσε την αντίδραση
των Γερμανών, οι οποίοι στις 14 Σεπτεμβρίου 1944 εκτέλεσαν 120 περίπου κατοίκους
και έκαψαν μεγάλο μέρος της πόλης. Τα Γιαννιτσά απελευθερώθηκαν από τους Γερμανούς
στις 17-18 Οκτωβρίου 1944.
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Γιαννιτσών
ΓΥΨΟΧΩΡΙ (Οικισμός) ΠΕΛΛΑ
Το Γυψοχώρι, όπως μαρτυρείται και από την εκκλησία του Αγίου Αθανασίου
(1851), είναι παλαιός οικισμός. Δυστυχώς όμως, δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία
για την ιστορία του. Κανείς δεν γνωρίζει με ακρίβεια πώς δόθηκε το όνομα "Γυψοχώρι"
στο χωριό. Σύμφωνα με μια εκδοχή, το όνομα αποδίδεται στην κόρη του Μπέη της περιοχής,
την Γιουψάν, η οποία κατοικούσε στο χωριό. Με το όνομα αυτό προσδιόριζαν και ολόκληρο
τον οικισμό. Αργότερα, το χωριό ονομάστηκε Γιούψοβο. Στο σημείο όπου βρίσκεται
σήμερα η πλατεία του χωριού, υπήρχε το κονάκι του Μπέη. Ήταν ένα μεγάλο διώροφο
κτίριο, το οποίο κατεδαφίστηκε στα μέσα του προηγούμενου αιώνα. Εικάζεται ότι
υπήρχε και δεύτερο κονάκι στην είσοδο του χωριού.
Την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα, έντονη ήταν η συμμετοχή των κατοίκων
στην προσπάθεια για την απαλλαγή του τόπου από τους Τούρκους και τους Βούλγαρους.
Τεκμήριο αποτελεί το εξαίρετο ιστορικό μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα "Στα
Μυστικά του Βάλτου", όπου αναφέρονται πολλά ονόματα Γυψοχωριτών αγωνιστών.
Το 1928 εγκαταστάθηκαν στο χωριό Πόντιοι πρόσφυγες. Το 1951 συστάθηκε η κοινότητα
Γυψοχωρίου με συνοικισμό το Τριφύλλι.
Όμως, το 1977 οι αρμοδιότητες μετατέθηκαν στο Τριφύλλι και δημιουργήθηκε η κοινότητα
Τριφυλλίου με συνοικισμό το Γυψοχώρι.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
ΔΡΟΣΕΡΟ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Το Δροσερό υπήρχε ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα με το όνομα "Ασάρ
Μπέη", που σημαίνει "Η κρεμάλα του Μπέη". Το αξιοπερίεργο αυτό
όνομα οφείλεται στον Μπέη που είχε την έδρα του στο χωριό και καθώς ήταν αιμοσταγής,
είχε μετατρέψει τους απαγχονισμούς και τις εκτελέσεις σε συχνό φαινόμενο. Το κονάκι
του βρισκόταν στην ανατολική πλευρά του χωριού κοντά στην παλαιά εκκλησία του
Αγίου Αθανασίου. Μέχρι το 1913, οπότε απελευθερώθηκε η Μακεδονία, στο χωριό ζούσαν
πολλές τούρκικες οικογένειες. Στην περιοχή όπου είναι χτισμένο το κτίριο του Δημοτικού
Σχολείου, υπήρχε τούρκικο νεκροταφείο.
Το 1922 εγκαταστάθηκαν στο χωριό πρόσφυγες από τα χωριά Ταϊφίρι της
Ανατολικής Θράκης και Ηράκλειο Νικομήδειας
της Μικράς Ασίας, ενώ
το 1925 εγκαταστάθηκαν και Βλάχοι. Λέγεται ότι το όνομα "Δροσερό" δόθηκε
στο χωριό όταν κάποιοι διερχόμενοι, που κάθισαν στην πλατεία να ξεκουραστούν,
εξύμνησαν τον δροσερό αέρα που φυσούσε εκείνη την στιγμή. Το χωριό υπήρξε διοικητικό
κέντρο από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Από το 1912 λειτουργούσαν στο Δροσερό
Αστυνομικός Σταθμός, Ιατρείο και Δημοτικό Σχολείο.
Το 1940 έφτασαν στο χωριό οι κατοχικές δυνάμεις των Γερμανών. Με την
αποχώρησή τους το 1944, ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος, που επηρέασε άμεσα την τύχη
του Δροσερού. Τον Φεβρουάριο του 1946 οι κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό και εγκαταστάθηκαν
στα γειτονικά χωριά και στα Γιαννιτσά.
Στις 3-7-1947 κάηκε σχεδόν ολόκληρο το χωριό, εκτός από περίπου δέκα σπίτια και
την εκκλησία. Οι κάτοικοι επέστρεψαν το 1950 και ξαναέχτισαν το χωριό από την
αρχή.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
ΚΑΡΥΩΤΙΣΣΑ (Κωμόπολη) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Η Παλαιά Καρυώτισσα βρισκόταν στις όχθες της λίμνης των Γιαννιτσών,
σε απόσταση 5χλμ νοτιότερα από τη σημερινή θέση του χωριού. Η Καρυώτισσα ήταν
η έδρα της κοινότητας Καδίνοβου από τις 28-6-1918. Στο χωριό τότε κατοικούσαν
περίπου 50 οικογένειες με πληθυσμό 293 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του
1920. Η αυτάρκεια ήταν το κύριο χαρακτηριστικό της ζωής τους. Ασχολούνταν με τη
γεωργία και την κτηνοτροφία, ενώ το άφθονο κυνήγι που τους πρόσφερε ο βάλτος,
όπως και η ξυλεία του γειτονικού δάσους, κάλυπταν τις βασικές ανάγκες τους. Στο
χωριό αίσθηση προκαλούσαν τρεις λόφοι ύψους 20 μέτρων, τους οποίους οι Τούρκοι
χρησιμοποιούσαν σαν παρατηρητήρια, και τέσσερις κουλέδες (επαύλεις), από τους
οποίους μόνο ο ένας σώζεται μέχρι σήμερα.
Τον Ιούλιο του 1924 εγκαταστάθηκαν στην τοποθεσία του σημερινού χωριού
πρόσφυγες από το Νεοχώρι της Επαρχίας Ζέρκου της Ανατολικής Θράκης, σύμφωνα με
όσα καθόριζε η συνθήκη της Λωζάνης (1923) περί ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας.
Τόσο η ζωή τους στο Νεοχώρι, όσο και η οδύσσεια των ξεριζωμένων Θρακιωτών περιγράφονται
εξαίσια στο βιβλίο "1924-1999, 75 Χρόνια Κοινότητας Νέας Καρυώτισσας",
που εκδόθηκε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού. Οι συνθήκες που συνάντησαν
οι 850 περίπου πρόσφυγες στο βαλτώδες αυτό μέρος ήταν τραγικές. Η απαλλαγή του
τόπου από την ελονοσία, που έγινε με την αποξήρανση της λίμνης το 1935, συνέβαλε
στην αύξηση της γεννητικότητας, και έδωσε τη δυνατότητα στους κατοίκους του χωριού
να αποκτήσουν νέα και εύφορη γη. Μετά και την κατοχή από τους Γερμανούς, ο εκσυγχρονισμός
της Καρυώτισσας ήταν συνεχής και με 1798 κατοίκους το 1961 αποτέλεσε το διοικητικό
κέντρο της περιοχής, με Αστυνομικό Σταθμό, Ταχυδρομείο και Αγροτικό Ιατρείο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
ΛΙΠΑΡΟ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Υπάρχουν τεκμηριωμένες πληροφορίες για την ύπαρξη του οικισμού του
Λιπαρού από το 1357, από μια καταγραφή που έγινε στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,
με το όνομα Λιπαρίνο και με 210 κατοικίες. Ο οικισμός βρισκόταν στην περιοχή "Μπέκερ",
όπου υπάρχει και τούμπα των Μακεδονικών χρόνων. Γύρω στο 1840 πλημμύρισε ο παρακείμενος
ποταμός Μογλενίτσας, προκαλώντας μεγάλες καταστροφές και πνιγμούς μωρών. Έτσι,
ο οικισμός μεταφέρθηκε στη σημερινή θέση, σε υψόμετρο 10 μέτρων. Την περίοδο εκείνη
στο χωριό ζούσαν 15 Ελληνικές και 500 Τούρκικες οικογένειες.
Το όνομα "Μπέκερ" είναι η τούρκικη ονομασία του ονόματος
Δημήτριος. Η τοπική παράδοση αναφέρει ότι ο Δημήτριος ήταν Έλληνας χριστιανός,
υπηρέτης του Τούρκου Μπέη. Του έγινε πρόταση να αλλαξοπιστήσει επειδή απέδιδαν
σε αυτόν διάφορα θαύματα και υπήρχε φόβος εξέγερσης των χριστιανών. Ο Δημήτριος
αρνήθηκε και οι Τούρκοι των θανάτωσαν. Τον έθαψαν σε αυτή την περιοχή και μέχρι
σήμερα υπάρχει πίστη για θαυματουργικές ιδιότητες του χώματος του τάφου του για
δερματικές παθήσεις κ.ά.
Την περίοδο 1928-30 εγκαταστάθηκαν στο χωριό Πόντιοι πρόσφυγες και
το 1935 ήρθαν Βλάχοι από την Αετομηλίτσα
της Ηπείρου. Το Λιπαρό, με το όνομα Λιπαρίνοβο ή Μπαρίνοβο και 154 κατοίκους,
στις 28-6-1918 συγκρότησε την κοινότητα Καδίνοβου, μαζί με τα χωριά Πρίσνα, Πλούγαρ,
Καρυώτισσα,
Λοζάνοβο και Καδίνοβο. Στη συνέχεια, αποτέλεσε κοινότητα με τα χωριά Δάφνη
και Αγιος Γεώργιος,
μέχρι το 1967, οπότε και έγινε ανεξάρτητη κοινότητα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
ΠΑΛΑΙΦΥΤΟ (Κωμόπολη) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Λίγο έξω από το σημερινό χωριό υπήρχε το κονάκι του Μπέη και γύρω
του οι καλύβες των τούρκων που είχε στη δούλεψή του. Μέχρι το 1920 το Λοζάνοβο,
όπως ονομαζόταν το Παλαίφυτο, είχε 202 κατοίκους, κυρίως βοσκούς και υπαγόταν
στην κοινότητα Καδίνοβου. Το 1922 ήρθαν στην περιοχή Μικρασιάτες πρόσφυγες από
τα Κύδεια της Προύσας,
κυνηγημένοι από τους Τούρκους, μετά την καταστροφή της Σμύρνης.
Η παράδοση θέλει τους κατοίκους των Κυδείων και των υπόλοιπων οκτώ
χωριών που βρίσκονταν δίπλα από τη λίμνη, να κατάγονται από αιχμάλωτες οικογένειες
της Μάνης. Η είδηση που λάβανε το 1922 για τον ερχομό των Τούρκων, τους οδήγησε
νοτιοδυτικά, προς τα λιμάνια της Σμύρνης. Όμως, στο δρόμο συνάντησαν μια πανέμορφη
γυναίκα πάνω σε άλογο, που τους απέτρεψε να συνεχίσουν και έτσι, κινήθηκαν προς
την Πάνορμο. Κάποιοι
είπαν ότι ήταν η κόρη του πασά της περιοχής, άλλοι ότι ήταν η Παναγία που τους
έσωσε από βέβαιη σφαγή. Πρόσφατες έρευνες βεβαιώνουν την ύπαρξη της Σουλτάνας,
η οποία ήταν χριστιανή λόγω της Σερβικής καταγωγής της.
Η ανταλλαγή των πληθυσμών Ελλάδας-Τουρκίας το 1924, οδήγησε στο Παλαίφυτο
και τους κατοίκους του Πετροχωρίου της περιοχής της Τσατάλτζα της Ανατολικής Θράκης.
Αρχικά, οι συνθήκες ήταν αβάσταχτες και η συμβίωση δύσκολη. Όμως, ο κοινός σκοπός
για επιβίωση παραμέρισαν κάθε διαφορά και η αφοσίωση όλων των κατοίκων στην καλλιέργεια
της εύφορης γης, έδωσε ώθηση στην εξέλιξη του Παλαιφύτου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
ΤΡΙΦΥΛΛΙ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα το Τριφύλτσοβο, όπως έλεγαν τότε
το Τριφύλλι, είχε ελάχιστα σπίτια και ήταν περιτριγυρισμένο από βάλτους. Οι περιοχές
Τσαΐρα και Νησί, δυτικά του χωριού, αποτελούσαν το Ρουμάνι, με θαμνώδη βλάστηση
και πολλές πηγές νερού. Ο ποταμός Μπαλίτζας περνάει από την ανατολική πλευρά του
χωριού, όπου υπήρχε βάλτος με μεγάλη ποικιλία πανίδας. Μετά την αποξήρανση του
βάλτου, η γη μοιράστηκε στους κατοίκους και μέχρι σήμερα αποτελεί την πιο γόνιμη
περιοχή της κοινότητας. Το 1922 ήρθαν στο χωριό πρόσφυγες από τον Πόντο και το
1924 από τη Θράκη.
Οι κάτοικοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και την καλλιέργεια τριφυλλιού,
σουσαμιού, καλαμποκιού, σιταριού, αμπελιών, μουριών και την παραγωγή κουκουλιών
μεταξιού και κρασιού. Ο οικισμός υπαγόταν στην κοινότητα Δροσερού μέχρι το 1951,
οπότε και περιήλθε στην κοινότητα Γυψοχωρίου. Το 1977 δημιουργήθηκε η κοινότητα
Τριφυλλίου με οικισμό το Γυψοχώρι. Από το 1947, έτος που κάηκε το Δροσερό, ως
το 1955 λειτούργησε στο Τριφύλλι ο Αστυνομικός Σταθμός Δροσερού. Τις δεκαετίες
'60-'70 έντονο ήταν το μεταναστευτικό κύμα των κατοίκων προς Γερμανία, Αμερική
και Αυστραλία.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
ΕΔΕΣΣΑ (Πόλη) ΠΕΛΛΑ
Προϊστορικοί Χρόνοι (4000πχ-3000πχ): Στις περιοχές "Λόγγος" και "Παράδεισος"
(Ηotel Xenia) έχουν ανακαλυφθεί αρχαιολογικά ευρήματα
Ιστορικοί Χρόνοι: Εγκατάσταση των Μακεδόνων - Ελληνικός Πολιτισμός - χρησιμοποίηση
της λέξης ΕΔΕΣΣΑ (παράγεται απο το Feδ που είναι παράλληλος γλωσσικός τύπος του
υδ-(ισσα) και παράγεται από το υδ-ωρ (νερό) και σημαίνει υδατούπολη, πόλη των
νερών. Η Εδεσσα γίνεται πρωτεύουσα του Μακεδονικού Κράτους.
Αρχαίοι Χρόνοι: Η Εδεσσα βρίσκεται σε δύο επίπεδα στην ακρόπολη (σημερινή
θέση) και στην κυρίως πόλη (θέση "Λόγγος). Εικάζεται ότι εδώ ήταν οι ΑΙΓΕΣ όπου
ο Φίλιππος Β' δημιούργησε την αυτοκρατορία που ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ έφτασε μέχρι
τις Ινδίες.
168πχ-130πχ: Κατάκτηση από τους Ρωμαίους - Η Εγνατία οδός περνά από την
Εδεσσα
27πχ-249μχ: Λειτουργεί Νομισματοκοπείο
Πρωτοχριστιανική περίοδος: Αρχίζει η διάδοση του χριστιανισμού μετά απο
περιοδείες του Αποστόλου Παύλου στη Μακεδονία.
4ος αι μχ: Ιδρύεται επισκοπή Εδέσσης υπαγόμενη στην Μητρόπολη Θεσσαλονίκης.
Και οι δύο περιοχές υπάγονται στη δικαιοδοσία του Πάπα της Ρώμης.
τέλη 4ου αι: Η Εδεσσα ανήκει στην περιοχή "Μακεδονία Πρώτη" ως τμήμα της
Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (μετέπειτα βυζαντινής αυτοκρατορίας)
691-692: Ο πρώτος γνωστός επίσκοπος Εδέσσης Ισίδωρος συμμετέχει στην πενθέκτη
οικουμενική σύνοδο και υπογράφει ως "επίσκοπος Εδεσσηνών πόλεως"
731-733: Ο Αυτοκράτορας Λέων Γ' ο Ισαυρος αποσπά την περιοχή από την εκκλησιαστική
δικαιοδοσία του Πάπα της Ρώμης.
913-959: Η Εδεσσα αναφέρεται στο έργο "Περί Θεμάτων" του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου
Ζ' ως περιοχή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.
989: Η Εδεσσα καταλαμβάνεται από το Βούλγαρο Σαμουήλ και γίνεται έδρα του
προσωρινού κράτους του και της βουλγαρικής αρχιεπισκοπής
10ος αι: Αρχίζει στην Εδεσσα η χρήση του ονόματος Βοδενά (σλαβική λέξη
voda=νερό) που σημαίνει υδατούπολη, πόλη με νερά.
1003: Ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β' ο βουλγαροκτόνος απελευθερώνει την Εδεσσα
και εγκαθιστά βυζαντινή φρουρά στην πόλη ενώ εξορίζει τους βουλγάρους
1015: Η πόλη ανακαταλαμβάνεται απο τους βουλγάρους αλλά ο αυτοκράτορας
Βασίλειος Β' εκστρατεύει και ιδρύει νέα φρούρια.
1019: Ιδρύεται η επισκοπή Αχριδών στην οποία υπάγεται η Εδεσσα.
1204: Με την 4η Σταυροφορία η Εδεσσα υπάγεται στο Λατινικό Βασίλειο της
Θεσσαλονίκης υπό τον Βονιφάτιο τον Μομφερατικό
1218-1219: Ο Δεσπότης της Ηπείρου Θεόδωρος απελευθερώνει την Εδεσσα απο
τους Σταυροφόρους και πλέον η πόλη υπάγεται στο δεσποτάτο της Ηπείρου
1239-1252: Ιδρύεται το λεγόμενο Δεσποτάτο των Βοδενών υπό τον Ηπείρου Θεόδωρο
1252-1254: Η Εδεσσα ενσωματώνεται στην αυτοκρατορία της Νίκαιας υπό τον
μετέπειτα αυτοκράτορα Μιχαήλ Η' Παλαιολόγο.
1327-1328: Σε εμφύλιο πόλεμο μεταξύ αυτοκρατόρων η Εδεσσα καταλαμβάνεται
από τον μετέπειτα αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ' Κατακουζηνό.
1341: Η Εδεσσα πολιορκείται από τους Σέρβους υπό τον Στέφανο Ντουσάν. Οι
Βυζαντινοί στρατηγοί Θωμάς και Ανδρόνικος Παλαιολόγος λύουν την πολιορκία
1342: Επιτυγχάνεται κατάληψη της πόλης από τους Σέρβους του Ντουσάν ο οποίος
στο τέλος την παραδίδει στον αυτοκράτορα Κατακουζηνό
1343: Κατάληψη της Εδεσσας από τους Σέρβους
1351: Προσωρινή ανακατάληψη της πόλης από τους Βυζαντινούς
1351-1395: Κατάληψη της πόλης από τους Σέρβους. Καταστρέφονται τα τείχη
της πόλης και πολλά δημόσια και ιδιωτικά κτίρια. Οι Εδεσσαίοι εξανδραποδίζονται.
Η πόλη αρχίζει να χτίζεται στη σημερινή της θέση.
1389: Η πόλη πολιορκείται και προδίδεται στους Οθωμανούς
1395: Ολοσχερή καταστροφή της πόλης της Εδεσσας από ισχυρό σεισμό
1750: Λειτουργεί σχολείο στην Εδεσσα με διδάσκαλους μοναχούς
1767: Αναβαθμίζεται η επισκοπή Έδεσσας σε Μητρόπολη
1782: Ιδρύεται το πρώτο σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης το "ΕΛΛΗΝΟΜΟΥΣΕΙΟΝ"
1789: Ο μητροπολίτης Μελέτιος με πολλούς Εδεσσαίους συμμετέχει στην επανάσταση
του Λευκαδίτη Λουίζη κατά τον 2ο Ρωσοτουρκικό πόλεμο
1821: Πολλοί Εδεσσαίοι συμμετέχουν ενεργά στην επανάσταση του 1821 (Ναούμ,
Γάτσος, Τρούπκος κα)
1862: Λειτουργεί το πρώτο νοσοκομείο απο το σωματείο "Αδελφότης των Νέων"
1862: Λειτουργεί το "Αρρεναγωγείο"
1872-1877: Ιδρύεται ο Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Βοδενών και ανεγείρεται
το "Παρθεναγωγείο" προς φωτισμό των Εδεσσαίων θυγατέρων
1877: Υπόμνημα Εδεσσαίων προς τη συνδιάσκεψη της Κων/πολης όπου δηλώνουν
τη θέλησή τους να αγωνισθούν για τα δίκαια του ελληνισμού.
1891: Συντάσσεται ο πρώτος κανονισμός λειτουργίας της "Ελληνικής Ορθοδόξου
Κοινότητος Βοδενών"
1892: Η Εδεσσα συνδέεται σιδηροδρομικώς με το Μοναστήρι
1895: Λειτουργεί το πρώτο εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας. Κινητήρια δύναμη
ο "Λευκός Ανθρακας" (=νερό). Αρχίζει η περίοδος βιομηχανικής ανάπτυξης της πόλης.
1900: Ανεγείρεται το "Γενί Τζαμί" και το ρολόι της πόλης
1904-1908: Εδεσσαίοι λαμβάνουν ενεργά μέρος στο Μακεδονικό Αγώνα για απελευθέρωση
της Μακεδονίας και ενσωμάτωσή της με την Ελλάδα.
1907: Ιδρύεται στην περιοχή Λόγγος το εργοστάσιο "ΚΑΤΩ ΕΣΤΙΑ"
1912: Η Εδεσσα απελευθερώνεται από τους Τούρκους
1915: Διορίζεται ο πρώτος Ελληνας δήμαρχος και πραγματοποιούνται εθνικές
εκλογές, η Εδεσσα εκλέγει βουλευτή στο κοινοβούλιο
1921: Αρχίζουν Ανασκαφές και αποκαλύπτεται η Αρχαία Εδεσσα απο τον καθηγητή
Ευστράτιο Πελεκίδη
1922: Θεμελιώνεται το γυμνάσιο Εδεσσας (Περικαλλές) και ιδρύεται ο "Φιλοπρόοδος
Σύλλογος Μέγας Αλέξανδρος"
1935: Μεγάλη πυρκαγιά καταστρέφει μεγάλο μέρος της πόλης και πλημμύρες
ολοκληρώνουν την καταστροφή
1936: Ο πρώτος Εδεσσαίος που συμμετέχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου
είναι ο Δημήτριος Γιάκας.
1925-1940: Μεγάλη βιομηχανική ακμή - Η Εδεσσα αποκαλείται Μάντσεστερ της
ανατολής (12000 κάτοικοι 2500 βιομηχανικοί εργάτες)
1940-1944: Η πόλη καταλαμβάνεται από τους Γερμανούς (Ναζί). Καταστρέφεται
μεγάλο τμήμα της συνοικίας Βαρόσι, το Αρρεναγωγείο, και άλλα κτίρια.
1946-1948: Εμφύλιος πόλεμος
Δεκαετίες '50-'60: Φθίνουσα βιομηχανία - Μεταναστευτικό ρεύμα
1962-1968: Απειλούνται με καταστροφή οι Καταρράκτες από τη ΔΕΗ για κατασκευή
υδροηλεκτρικού εργοστασίου της. Η πόλη αντιστέκεται με πρωτοφανείς για την εποχή
"περιβαλλοντικές" διαμαρτυρίες.
Δεκαετίες '70-'80-'90: Πολεοδομική, Τουριστική, Πολιτιστική, Αθλητική και
πνευματική ανάπτυξη. Πολλοί είναι οι συγγραφείς, ποιητές και άνθρωποι της τέχνης
που τα ερίσματά τους ξεκινούν από τους ήχους των νερών της μαγικής πόλης του Βορρά,
την Εδεσσα.
1982: Θεμελιώνεται το Δημαρχείο της πόλης
1991: Ο πληθυσμός της πόλης είναι 17.128 κάτοικοι
1997: Η πόλη αποκτά site στο διαδίκτυο www.edessacity.gr
και ετοιμάζεται να υποδεχθεί με στήριγμα την παράδοση, τις νέες τεχνολογίες και
τους φιλόξενους ανθρώπους της, τον 21ο αιώνα.
Επιμέλεια: Κωνσταντίνου Σταλίδη, Φιλόλογου-Συγγραφέα
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Εδεσσας
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
