Πληροφορίες τοπωνυμίου

Μονή Καταφυγιωτίσσης

ΑΝΩΓΕΙΑ (Χωριό) ΦΑΡΙΔΑ

Μονή Γόλας

ΓΟΡΑΝΟΙ (Χωριό) ΦΑΡΙΔΑ
Τηλέφωνο: +30 27310 75298
  Το μοναστήρι είναι κτισμένο στην περιοχή της Γόλας στην ομαλή πλευρά του Μύτικα. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.000, σε περιοχή με κλίμα υγιεινό, γεμάτη υπεραιωνόβιες καστανιές, πεύκα, έλατα αλλά και γκρίζους απότομους βράχους.Το μοναστήρι από το 1912 ανήκει στην κοινότητα Γοράνων. Παλαιότερα ανήκε στο δήμο Φάριδος με προσδιορισμένη θέση την Κουμουστά. Γιορτάζει της Ζωοδόχου Πηγής ή Χρυσοπηγής και μαζί με το μοναστήρι του Κούμπαρη και της Καταφυγιώτισσας, που βρίσκονται σε μια νοητή ευθεία, καθώς και με της Ζερμπίτσας και της Φανερωμένης είναι όλα αφιερωμένα στην Παναγία.Αν ληφθεί υπόψη ότι η Κουμουστά κατοικείται από την αρχαία εποχή και ότι η βασιλική οδός, που συνέδεε στα χρόνια του Αυγούστου τη Σπάρτη με την Καρδαμύλη, διερχόταν από είναι το γεφύρι της Ρασίνας κοντά στο Ξηροκάμπι, θα υπέθετε κανείς ότι το μοναστήρι ίσως είναι κτισμένο σε θέση αρχαίου ναού όπως πολλά άλλα.
  Μορφολογικά όμως στοιχεία οικοδομής δεν υπάρχουν, παρά την εύρεση Θραυσμάτων πήλινων αγγείων. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας και την εποχή των καταφυγίων του Ταϋγετου κτίστηκαν τα περισσότερα μοναστήρια και σ' αυτή την εποχή έχει τις ρίζες του και το μοναστήρι της Γόλας.Πρώτη μαρτυρία είναι η κτητορική επιγραφή στην εσωτερική πρόσοψη της θύρας διά χειρός Δημητρίου Κακαβά, που αναφέρει ότι ανακτίστηκε και αποπερατώθηκε το 1632.Είναι μια εποχή που ο Ελληνισμός έχει ανακάμψει και είναι σε θέση να κτίσει έργα στην περιοχή, όπως ο ναός Κούμπαρη ( 1602), Αγίων Τεσσαράκοντα (1620), Αγίων Αναργύρων ( 1621), Γόλας ( 1632) και Ζερμπίτσας ( 1639). Κατά τους προεπαναστατικούς χρόνους αποτελεί σημείο συνάντησης των κατοίκων όλων των γύρω χωριών και στα τέλη του 18ου αιώνα δοκιμάστηκε σκληρά από τους μουσουλμάνους Βαρδουνιώτες. Δεν είναι γνωστό αν στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας λειτούργησε στο μοναστήρι σχολείο, επειδή όμως δεν βρίσκεται μακριά από τα χωριά των Γοράνων και της Κουμουστάς μπορούμε να υποθέσουμε ότι χρησίμευε ως σχολείο. Το 1830 όμως στέγασε το πρώτο αλληλοδιδακτικό σχολείο της Κάτω Ρίζας, και στο νάρθηκά του εικονίζονται οι μορφές των Ομήρου, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Θουκυδίδη και άλλων αρχαίων σοφών που βρίσκονται και σε άλλα μοναστήρια που υπήρξαν εστίες παιδείας.
  Στη διάρκεια της Αντιβασιλείας ( 1833-35) η Γόλα και η Ζερμπίτσα υπάγονται στην επισκοπή Λακεδαίμονος. Το 1834 διαλύεται και η περιουσία της Μονής εκποιείται. Στη συνέχεια ιο 1844 δέχεται επιδρομή ληστών και λεηλατείται. Στη διαδρομή του χρόνου γνώρισε και νέα δεινά. Το 1922 προσαρτήθηκε στη Ζερμπίτσα και ενώ οι μοναχοί διασκορπίστηκαν, ο ηγούμενος Ιερόθεος αρνήθηκε την υπαγωγή και παρέμεινε εκεί μόνος ως το 1943. Κατά τα έτη 1962-68 ο ηγούμενος της Ζερμπίτσας Θεόφιλος Σιμόπουλος αγωνίζεται για τη διάσωσή του και καταφέρνει ώστε τα μοναστήρια Γόλας και Ζερμπίτσας να χαρακτηριστούν διατηρητέα μνημεία. Το 1974 επισκευάστηκαν τρία κελιά και ακολούθησε ανακεράμωση του Καθολικού.Το Καθολικό, ο ναός και ο νάρθηκας της Μονής, είναι γεμάτο από τοιχογραφίες που σώζονται σε καλή κατάσταση και σύμφωνα με τις υπάρχουσες μαρτυρίες το εικονογραφικό έργο δεν ανήκει στον ίδιο αγιογράφο και στην ίδια χρονική περίοδο.Ο αγιογράφος, λοιπόν, του ναού είναι ο ζωγράφος Δημήτριος Κακαβάς, ο οποίος είναι επηρεασμένος από την Κρητική σχολή. Είναι γνωστός στη Λακωνία σπουδαίος ζωγράφος και σύμφωνα με μαρτυρίες εικονογραφεί το 1590 τη Μονή της Θεοτόκου στη Λοκρίδα, το 1607 την Αγία Μαρίνα στην Κορινθία, το 1611 τον " Αγιο Δημήτριο στην Κορινυία, το 1621 τους Αγίους Αναργύρους στη Λακεδαίμονα και τον "Αγιο Βλάση στα Τσίντζινα, το 1625 τον " Αγιο Νικόλαο και Δημήτριο στην Αναβρυτή, το 1632 τη Γόλα. Αμφισβητείται η μαρτυρία του Κόντογλου για την εργασία του στη Μονή Κούμπαρη το 1602 και στη Ζερμπίτσα το 1639.Πάντως το έργο του είναι ωραιότατο, αρκετά καλά διατηρημένο και αξίζει να επισκεφθεί κανείς τη μονή και γι' αυτό .

Μονή Γολάς

• http://www.immspartis.gr/links/ieres_mones/gola.ht...

Μονή Ζερμπίτσης

ΜΟΝΗ ΖΕΡΜΠΙΤΣΑΣ (Μοναστήρι) ΦΑΡΙΔΑ
Τηλέφωνο: +30 27310 35091
  Η Μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και επονομάζεται της Ζερμπίτσας.
  Βρίσκεται πάνω σε ένα από τα ανατολικά προβούνια του Ταύγετου σε υψόμετρο 700 , νότια από το Ξηροκάμπι, την ωραία κωμόπολη. Από τη Σπάρτη φτάνει κανείς στη Μονή με αυτοκίνητο, έπειτα από διαδρομή 20 χιλιομέτρων.
  Ο επισκέπτης μπορεί να πάρει μια ιδέα για το παρελθόν, τον πλούτο και την πνευματική ακτινοβολία της Μονής αν, μετά το καθολικό με τις ενδιαφέρουσες αγιογραφίες, επισκεφθεί το μικρό μουσείο της, όπου εκτίθενται θυμιατήρια, χρυσοκέντητες παραστάσεις, άμφια, αληθινά κειμήλια από το 1500 και ύστερα, όπως το Λάβαρο της Μονής και ο Επιτάφιος.
  Η Μονή από την όλη αρχιτεκτονική διάταξη των κτισμάτων της και φυσικά από τα χαρακτηριστικά του καθολικού ανήκει στο λεγόμενο αγιορείτικο ή αθωνίτικο τύπο με βυζαντινή καταγωγή και χαρακτηριστικά μικρογραφίας πόλης. Το ωραίο καθολικό της του 1639, σύμφωνα με την κτιτορική επιγραφή, αγιογραφήθηκε το 1669. Ο ναός είναι σταυροειδής και το εσωτερικό του χωρίζεται σε τρία κλίτη από τέσσερις πεσσούς. Η ιδιοτυπία του οφείλεται στις δύο, εκτός από εκείνην του ιερού, ημικυκλικές κόγχες, που ονομάζονται χοροί επειδή εκεί στέκεται ο χορός των ψαλτών και διαθέτει ευρύχωρο νάρθηκα ή λιτή όπως λέγεται.
  Οι αγιογραφίες της Μονής είναι εξαίσιες και παρατηρώντας τες θα διαπιστώσει κανείς ότι ο αγιογράφος του καθολικού της Ζερμπίτσας φρόντισε ιεραρχικά να ζωγραφίσει πρώτα την ποδέα με τα γεωμετρικά σχήματα, έπειτα τις μορφές των ολόσωμων αγίων, πιο πάνω τη ζώνη με τα μαρτύριά τους, ψηλότερα τους οίκους του Ακαθίστου ΄Υμνου και τελευταία τη ζώνη με τα Θαύματα του Κυρίου. Φυσικά ο αγιογράφος δεν είναι ένας αλλά περισσότεροι, και απ' ό,τι φαίνεται πρόκειται για μαθητές του Δημητρίου Κακαβά.
  Μεγάλη ήταν η πνευματική ακτινοβολία της Μονής, από το 1690 και μετά, ειδικότερα στον τομέα της χειρόγραφης παράδοσης, με την παρουσία ενός αξιόλογου βιβλιογράφου από την Αναβρυτή, του ιερομόναχου Γαλακτίωνα, ο οποίος γράφει τον «Κώδικα Νομικής ΄Υλης» καθώς και σπουδαία ποιήματα.
  Ο πλάτανος της Μονής, μοναχικός, μεγαλοπρεπής, με το βαρύ καθιστό κορμό του απλώνει τους κυκλώπειους βραχίονές του με την άνεση υπερφυσικού όντος. Σίγουρα πρέπει να έχει την ηλικία του καθολικού (350 χρόνων) και τον κορμό του αγκαλιάζουν πέντε άνδρες.
  Η ιστορία της Μονής αρχίζει από παλαιούς χρόνους, κάπου στο 12 αι. Πριν από αυτή την εποχή πρέπει να υπήρχε στο χώρο αυτό κάποιος πρόχειρος ξυλόστεγος, γιατί έχουν βρεθεί λείψανα ειδωλικού ναού. Ανάγλυφα του αρχαίου ιερού βλέπουμε σήμερα εντοιχισμένα στο καθολικό της Μονής ενώ κάποια άλλα βρίσκονται στο μουσείο της. Εδώ οι λάτρεις του Απόλλωνα και της Αθηνάς είχαν κτήσει κάποτε ένα μικρό δωρικό ναό. Οι καιροί όμως άλλαξαν και η Παλλάδα διώχτηκε από μια Δέσποινα άλλη, μοναχική, ξαρμάτωτη, χωρίς κοντάρι και ασπίδα, «μ' ένα παιδί στην αγκαλιά, το χέρι στην καρδιά της / μια σταράτη, μια γλυκειά, μια ταπεινή σα χήρα / Μόνο η ματιά της κοίταζε. κάτω από τη ματιά της / μάρμαρα, ανθρώποι και Θεοί ραγίζανε και λιώναν», για να θυμηθούμε και πάλι τον Κωστή Παλαμά.
  Η ονομασία Ζερμπίτσα, προτού δοθεί στο μοναστήρι, είχε δοθεί στην περιοχή, ίσως μάλιστα πριν από το 12ο αι. Η παράδοση έχει διαφορετικές εκδοχές για το τοπωνύμιο. ΄Αλλοτε το αποδίδει στην εδαφολογική διαμόρφωση και άλλοτε σε ένα φυγάδα, Μεγάλο Διερμηνέα της Πόλης (τον Η. Ζερβό) , ο οποίος και έφυγε στην περιοχή.
  Η Μονή ακμάζει από το 1639 έως το 1770 και μπαίνει σε κρίσιμη περίοδο κατά τους διωγμούς και τις σφαγές που ακολούθησαν τα Ορλωφικά. ΄Οπως και άλλα μοναστήρια, λεηλατήθηκε από τους Αλβανούς και, αφού διασκορπίστηκαν οι μοναχοί και τα κειμήλιά της, πυρπολήθηκε. Αλλά και όταν αποχώρησαν οι Αλβανοί, προβλήματα συνέχισαν να δημιουργούν και οι Βαρδουνιώτες που κατοικούσαν στην περιοχή. Αργότερα, η Μονή συμμετείχε στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 με τον ηρωικό μοναχό Γαβριήλ Ζερμπιτσιώτη, ο οποίος πήρε το όνομά του από τη Μονή.
  Μετά την πυρπόληση του μοναστηριού από τους Αιγύπτιους του Ιμπραήμ το 1826, ο ηγούμενος Γρηγόριος και επτά μοναχοί επισκεύασαν μερικούς χώρους και έτσι η Μονή κατάφερε να στεγάσει το περιφερόμενο σχολείο και να περιθάλψει τα ορφανά. Από το 1928 και μετά λειτουργεί ως ίδρυμα περίθαλψης με σημαντική προσφορά, ακόμη και για παιδιά που έρχονται από την Αίγινα.
  Μετά την Επανάσταση του 1821 συνεχίστηκε χωρίς διακοπή η μοναστική παράδοση. Το 1962 έγινε ηγούμενος της Μονής ο αρχιμανδρίτης Θεόφιλος Σιμόπουλος, που εργάστηκε με ζήλο και συγκέντρωσε όλα τα λείψανα της Μονής, από αρχαία ανάγλυφα έως ιερά άμφια και λειτουργικά σκεύη, και ίδρυσε το μικρό μουσείο της Μονής. Από το 1965 η Μονή ξανάγινε γυναικεία με την οσιολογιωτάτη καθηγουμένη Παρθενία Βασιλάκη. Μια μικρή ομάδα μοναχών καταγίνεται με την αγιογραφία, με αξιόλογα αποτελέσματα. Η κοινοβιακή ζωή ακολουθεί τους αυστηρούς κανόνες της ορθόδοξης παράδοσης του μοναχισμού και το αγιορείτικο τυπικό . Η Μονή εορτάζει στις 23 Σεπτεμβρίου την Απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, οπότε τελείται και λιτάνευση της θαυματουργής εικόνας, η οποία, κατά την παράδοση, είναι του 17ου αιώνα.
Κείμενο: από το βιβλίο του Δ. Κατσαφάνα. Το ιερόν και Σεβάσμιον Μοναστήριον. Λακωνικό Ημερολόγιο.

Μονή Παναγίας Ζερμπίτσης

• http://www.immspartis.gr/links/ieres_mones/zerbits...