Πληροφορίες τοπωνυμίου

Ναός Αναλήψης, 16ου αι.

ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ (Χωριό) ΕΔΕΣΣΑ

Αγιος Γεώργιος

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
  Κρυμμένη στα πανύψηλα καραγάτσια κι αθέατη από τούρκικο μάτι υψωνόταν, στις αρχές του 19ου αιώνα, η μοναδική εκκλησία της περιοχής. Στην εκκλησία αυτή, αφιερωμένη στον Αγιο Γεώργιο, εκκλησιάζονταν οι κάτοικοι όλων των γύρω χωριών. Κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο, το 1877, διερχόμενες ομάδες τούρκων εφέδρων έκαψαν την εκκλησία και όλα τα κειμήλιά της. Από γραπτές σημειώσεις των ιερέων σε εκκλησιαστικά βιβλία, μαθαίνουμε ότι μέσα σε λίγα χρόνια, η εκκλησία ξανακτίστηκε στον ίδιο χώρο, αλλά μικρότερη και με τη συνδρομή των κατοίκων αγοράστηκαν βιβλία (1885).
  Το εσωτερικό του ναού διακοσμήθηκε με εικόνες, προσφορά των κατοίκων, στις οποίες αναγράφεται η χρονολογία 1898. Οι έρανοι των ετών 1899, 1901 και 1904 βοήθησαν στην αποπεράτωση του ναού, του οποίου το όνομα άλλαξε, εντελώς αδικαιολόγητα, σε Αγιος Δημήτριος. Στην εκκλησία υπήρχε μια πλάκα με επιγραφή, η οποία ανέφερε ότι η εκκλησία κάηκε στο Ρωσοτουρκικό πόλεμο και ξανακτίστηκε με τη συνδρομή των κατοίκων όλων των γειτονικών χωριών. Τόσο το πανέμορφο σκαλιστό τέμπλο, όσο και ολόκληρος ο ναός κατεδαφίστηκαν. Οι κάτοικοι του χωριού το 1957 έκτισαν την καινούρια εκκλησία του Αγίου Δημητρίου με δικά τους έξοδα, στο σημείο όπου βρισκόταν το κονάκι του μπέη.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου

• http://www.dimos-meg-alexandrou.gr/greek/agios_nao... (1 φωτ.)

Αγιος Αθανάσιος

ΓΑΛΑΤΑΔΕΣ (Κωμόπολη) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Στο νεκροταφείο των Γαλατάδων βρίσκεται ο ναός του Αγίου Αθανασίου. Υπολογίζεται ότι χτίστηκε πριν το 1806, χρονολογία που αναγράφεται στην εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Είναι βασιλικού ρυθμού, τρίκλιτη με ξυλόγλυπτο τέμπλο. Στα υπέρθυρα φέρει τοιχογραφίες των Αγίων Αθανασίου και Νικολάου, αντιστοίχως στο νότιο και δυτικό υπέρθυρο. Στα επιστήλια εικονίζονται παραστάσεις από την Παλαιά Διαθήκη. Ακόμη, υπάρχουν φορητές εικόνες των Δώδεκα Αποστόλων, του Αγίου Δημητρίου, της Θεομήτορος, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, του Χριστού, του Αγίου Αθανασίου, του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (1806) και του Αγίου Γεωργίου. Ο ναός έχει δύο εισόδους, στη νότια και δυτική πλευρά του, ενώ φωτίζεται από φεγγίτες που βρίσκονται στην ανακαινισμένη οροφή. Σήμερα ο ναός χρησιμοποιείται για την τέλεση των νεκρώσιμων ακολουθιών.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου

• http://www.dimos-meg-alexandrou.gr/greek/gala_naoi... (2 φωτ.)

Η νέα εκκλησία του Αγίου Αθανασίου

Στο κέντρο του χωριού, δίπλα από το Δημοτικό Σχολείο βρίσκεται ο νέος Ι.Ν. Αγίου Αθανασίου. Πρόκειται για μια επιβλητική εκκλησία βυζαντινού ρυθμού με τρούλο και σύγχρονο κωδωνοστάσιο με πέντε καμπάνες, οι οποίες χτυπάνε με ηλεκτρονικό μηχανισμό. Ο ναός θεμελιώθηκε το 1949 και εγκαινιάστηκε το 1961. Στο εσωτερικό του φέρει αγιογραφίες. Δίπλα του υπάρχει το πνευματικό κέντρο του ναού, το οποίο λειτουργεί και ως αίθουσα δεξιώσεων.

Ιστοσελίδα Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
• http://www.dimos-meg-alexandrou.gr/greek/gala_naoi... (3 φωτ.)

Κοίμησις της Θεοτόκου ή Ιερά Μητρόπολις Γιαννιτσών

ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ (Πόλη) ΠΕΛΛΑ
1862
  Ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή Ιερά Μητρόπολη Γιαννιτσών, τύπος τρίκλιτης βασιλικής, ο οποίος περατώθηκε το 1860 και σύμφωνα με την παράδοση, κατά την ανέγερσή του στην κατασκευή της λάσπης συχνά χρησιμοποιήθηκε κρασί αντί για νερό.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Πέλλας.

  Είναι ο πιο παλιός και ο πιο ιστορικός ναός της πόλης των Γιαννιτσών. Χτίστηκε το 1867. Για την κατασκευή της εκδόθηκε σουλτανικό φιρμάνι το 1858. Όμως η εκκλησία έγινε πολύ πιο μεγάλη από αυτή που όριζε το φιρμάνι. Το καμπαναριό με την καμπάνα λειτούργησαν για πρώτη φορά το 1880. Από το 1924 έως το 1932 λειτούργησε ως Μητροπολιτικός ναός έδρα της Μητρόπολης Γιαννιτσών και Γουμενίσσης. Είναι τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με γυναικωνίτη, αλλά χωρίς νάρθηκα. Το μεσαίο κλίτος είναι πολύ μεγαλύτερο από τα δυο πλευρικά. Ιδιαίτερα αξιόλογη είναι η εικόνα της Παναγίας ένθρονης.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Γιαννιτσών

Municipality of Giannitsa WebPage
• http://www.giannitsa.gr/axiotheata/koimiseos%20the... (1 φωτ.)

Αγιος Αθανάσιος

ΓΥΨΟΧΩΡΙ (Οικισμός) ΠΕΛΛΑ
Στο νεκροταφείο του Γυψοχωρίου βρίσκεται ο Ιερός Ναός του Αγίου Αθανασίου, ο οποίος χρονολογείται τον 19ο αιώνα. Σε σωζόμενη επιγραφή αναγράφεται η χρονολογία 1851. Ο ναός είναι τρίκλιτος βασιλικού ρυθμού με ξύλινη οροφή και νάρθηκα, χαρακτηριστικά που σπανίζουν σήμερα σε εκκλησίες. Οι τοιχογραφίες που τον περιβάλλουν εσωτερικά θεωρούνται σπάνιας ομορφιάς και τέχνης.
Οι κάτοικοι αναφέρουν με ενθουσιασμό τον σημαντικό και καθοριστικό ρόλο του ναού κατά την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα, καθώς υπήρχαν πολλοί χωριανοί αγωνιστές Μακεδονομάχοι. Δίπλα από αυτόν τον ναό και στον ίδιο χώρο βρίσκεται η καινούρια εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, η οποία θεμελιώθηκε το 1965 και λειτούργησε το 1972. Ημέρα εορτασμού της είναι η 18η Ιανουαρίου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου

• http://www.dimos-meg-alexandrou.gr/greek/gypso_nao... (2 φωτ.)

Αγιος Γεώργιος

ΔΡΟΣΕΡΟ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
  Στο νεκροταφείο του χωριού βρίσκεται ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Δροσερού. Ο ναός χτίστηκε το 1863 στο οικόπεδο κάποιου Aγγλου ονομαζόμενου Aμποτ, όταν Μητροπολίτης Μογλενών (Αριδαίας) ήταν ο κ.Ιωάννης Ραμπατζάκης, ο οποίος αργότερα εξισλαμίστηκε. Είναι βασιλικού ρυθμού με νάρθηκα και γυναικωνίτη. Υπάρχει εγχάρακτη επιγραφή με χρονολογία 1863. Εσωτερικά σώζει τοιχογραφίες στα δύο επιστύλια κιονοστοιχιών. Το τέμπλο, το οποίο είναι σκαλισμένο στο Aγιο Όρος, έχει ξυλόγλυπτο και γραπτό λαϊκό διάκοσμο και εικόνες χρονολογημένες στα 1863 και 1864. Πλούσια διακόσμηση διατηρείται στην οροφή, στο νάρθηκα και στο πολύχρωμο θωράκιο του γυναικωνίτη.
  Στην Ωραία Πύλη του τέμπλου υπάρχει η χρονολογία "1890". Φορητές εικόνες, βιβλία και κειμήλια του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, σώζονται στον χώρο του Ιερού Βήματος. Εξωτερικά έχει επιχρισθεί με παχύ στρώμα ασβέστη και έχει κατεδαφιστεί το παλιό καμπαναριό του. Ο πρώτος ιερέας του ναού ήταν ο πατέρας Ιωάννης Ζαβλάρης. Ο ναός διατηρείται ως έχει και λειτουργεί περιστασιακά.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου

Ιστοσελίδα Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
• http://www.dimos-meg-alexandrou.gr/greek/dro_naoi_... (1 φωτ.)

Παλαιά Μητρόπολη - Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου

ΕΔΕΣΣΑ (Πόλη) ΠΕΛΛΑ
  Τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική του 14ου αιώνα, αφιερωμένη στο Χριστό, Σοφία και Λόγο του Θεού. Ο βόρειος και ο νότιος τοίχος της εκκλησίας είναι επισκευασμένος στα μέσα του 17ου αιώνα, ενώ ο μεταγενέστερος νάρθηκας είναι κτίσμα της δεκαετίας του 1920. Τοιχογραφίες διατηρούνται στο ιερό βήμα, στις επιφάνειες επάνω από τις κιονοστοιχίες, στα εσωρράχια των τόξων και τους πεσσούς. Οι παλαιότερες τοιχογραφίες χρονολογούνται γύρω στα 1380. Αξιόλογο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, των μέσων του 18ου αιώνα, με εικόνες του ζωγράφου Αποστόλη Λογγιανού Βοδενιότη (1761).
  Την δεκαετία του 1970 έγιναν εκτεταμένες αναστηλωτικές εργασίες, κατά τις οποίες απομακρύνθηκαν από τον κυρίως ναό προσθήκες του 1920, που αλλοίωναν τη μορφή του. Στο ίδιο πνεύμα, έγιναν εργασίες και στο νάρθηκα που ολοκληρώθηκαν το 1997.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.

Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
• http://www.culture.gr/2/21/212/21211n/g212kn10.htm...

Παλαιά Μητρόπολη

  Στους βυζαντινούς χρόνους ανάμεσα στις πόλεις-κάστρα που ξεχώρισαν για την θέση και την ικανότητά τους είναι και η Εδεσσα "Το θεοφρούρητο κάστρο των Βοδενών". Απο τις πολλαπλές καταστροφές μόνο δύο μνημεία σώζονται απο τους βυζαντινούς χρόνους, ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου (Παλαιά Μητρόπολη και ο ναός του Πέτρου και Παύλου).
  Η παλαιά Μητρόπολη βρίσκεται στην συνοικία Βαρόσι, ανάμεσα στο Μητροπολιτικό Μέγαρο και το Παρθεναγωγείο. Η ανέγερσή της τοποθετείται στο δεύτερο μισό του 14ου αι, λίγο πριν την κατάληψη της Εδεσσας απο τους Τούρκους. Είναι μία περίοδος που ανθεί η παλαιολόγεια τέχνη και παρατηρείται ανέγερση μεγάλου αριθμού ναών και κτιρίων.
  Το κτίσμα είναι Τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική του 14ου αιώνα, αφιερωμένη στο Χριστό, Σοφία και Λόγο του Θεού. Ο βόρειος και ο νότιος τοίχος της εκκλησίας είναι επισκευασμένος στα μέσα του 17ου αιώνα, ενώ ο μεταγενέστερος νάρθηκας είναι κτίσμα της δεκαετίας του 1920. Τοιχογραφίες διατηρούνται στο ιερό βήμα, στις επιφάνειες επάνω από τις κιονοστοιχίες, στα εσωρράχια των τόξων και τους πεσσούς. Οι παλαιότερες τοιχογραφίες χρονολογούνται γύρω στα 1380. Αξιόλογο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, των μέσων του 18ου αιώνα, με εικόνες του ζωγράφου Αποστόλη Λογγιανού Βοδενιότη (1761).
  Την δεκαετία του 1970 έγιναν εκτεταμένες αναστηλωτικές εργασίες, κατά τις οποίες απομακρύνθηκαν από τον κυρίως ναό προσθήκες του 1920, που αλλοίωναν τη μορφή του. Στο ίδιο πνεύμα, έγιναν εργασίες και στο νάρθηκα που ολοκληρώθηκαν το 1997.
  Αρχικά ο ναός ήταν αφιερωμένος στον Ιησού Χριστό με το όνομα Αγία Σοφία. Αργότερα όμως, τον 17ο αι, μετονομάστηκε σε Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου για να αποτραπεί η μετατροπή της σε τζαμί (σσ. Εδεσσαίοι πρόκριτοι είπαν ψέματα στους Τούρκους για το όνομα της εκκλησίας διότι είχε εκδοθεί διαταγή απ' τον Σουλτάνο όποια εκκλησία λέγεται Αγία Σοφία να μετατρέπεται σε τζαμί). Στους νεώτερους χρόνους αποκαλείται Μητρόπολη ως Μητροπολιτικός Ναός. Αξιόλογοι θεωρούνται οι κίονες, οι οποίοι προέρχονται απο παλαιότερο ναό. Ειδικά ο ανατολικός κίονας έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ενώ παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με αντίστοιχο της Ραβέννας. Επίσης αξιόλογα θεωρούνται τέμπλο και ο επισκοπικός θρόνος (18ος αι). Σημαντικές ακόμα είναι οι τοιχογραφίες οι οποίες παρουσιάζονται σε δύο στρώματα με τις παλαιότερες να χρονολογούνται τον 14ο αι. ενώ οι νεώτερες τον 17ο αι. Τέλος σώζεται κτητορική επιγραφή ανάμεσα στις τοιχογραφίες του 14ου αι. με τα ίχνη (Η ΣΟ)ΦΙΑ ΤΟΥ Θ(ΕΟ)Υ που επαληθεύουν την παράδοση και επιβεβαιώνουν τα ιστορικά στοιχεία για αφιέρωμα του ναού στην Σοφία του Θεού.
Τα Στοιχεία είναι απο άρθρο της κας Κλεοπάτρας Θεολογίδου-11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και απο το Υπουργείο Πολιτισμού

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Εδεσσας

Municipality of Edessa WebPage
• http://www.edessacity.gr/tourism/ed800-13_el.htm (5 φωτ.)

O ναός του Πέτρου & Παύλου

Ιστοσελίδα Δήμου Εδεσσας
• http://www.edessacity.gr/tourism/ed800-12_el.htm (2 φωτ.)

Η Κοίμηση της Θεοτόκου

ΚΑΡΥΩΤΙΣΣΑ (Κωμόπολη) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Η εκκλησία της Παλαιάς Καρυώτισσας ήταν αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Οι γέροντες θυμούνται με νοσταλγία τον διώροφο ναό χτισμένο με σκαλιστή πέτρα, τον βυζαντινό τρούλο και τις βυζαντινές εικόνες, το ξυλόγλυπτο τέμπλο του, καθώς και τον άμβωνα, ξυλόγλυπτος επίσης, περιτριγυρισμένο από χρυσά περιστέρια. Μία εσωτερική ξύλινη σκάλα οδηγούσε στον γυναικωνίτη. Όταν οι κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό για να εγκατασταθούν στη Νέα Καρυώτισσα η εκκλησία ερειπώθηκε. Στη θέση της έχει κτιστεί ένα παρεκκλήσι αφιερωμένο στην Ζωοδόχο Πηγή.

Ιστοσελίδα Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
• http://www.dimos-meg-alexandrou.gr/greek/kario_nao... (1 φωτ.)

Η νέα εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου

Με την εγκατάσταση των προσφύγων στη Νέα Καρυώτισσα το 1924, οι κάτοικοι πραγματοποιούσαν τις θρησκευτικές τελετές σε μία πρόχειρα κατασκευασμένη παράγκα. Τη μεγάλη τους όμως επιθυμία για ένα ναό την έκαναν σύντομα πραγματικότητα με την ανέγερση του Ιερού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Το 1998 ολοκληρώθηκε η επέκταση του ναού, ενώ συνεχίζονται εργασίες ανακαινίσεώς της έως σήμερα.

Ιστοσελίδα Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
• http://www.dimos-meg-alexandrou.gr/greek/kario_nao... (1 φωτ.)

Το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής

Στο ανατολικό τμήμα του χωριού βρίσκεται το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής. Σύμφωνα με τους κατοίκους του χωριού, χτίστηκε με την προτροπή μιας γριούλας, η οποία επέμενε στα μηνύματα της Αγίας και αποτελεί από τότε τον φύλακα Αγγελο του χωριού. Το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής χτίστηκε αρχικά με πλιθιά και αργότερα με πέτρες που της προσδίδουν την σπάνια ομορφιά της.

Ιστοσελίδα Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
• http://www.dimos-meg-alexandrou.gr/greek/kario_nao... (1 φωτ.)

Ιερός Ναός Αποστόλου Παύλου

ΛΙΠΑΡΟ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
  Ο Ιερός Ναός Αποστόλου Παύλου Λιπαρού θεμελιώθηκε το 1952 και εγκαινιάστηκε στις 27 Μαΐου του 1962. Στο νεκροταφείο του χωριού υπάρχει βυζαντινή εκκλησία αναγόμενη στις αρχές του 606 μ.Χ. Σε χρονολογία που δεν είναι καθορισμένη και στον τόπο που βρέθηκε η εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου από έναν γεωργό, κτίσθηκε ναός αφιερωμένος στη μνήμη του. Εδώ εκκλησιάζονταν οι κάτοικοι όλων των γύρω χωριών και υπάρχουν μαρτυρίες ότι λειτουργούσε και σαν κρυφό σχολειό.
  Ο ναός ήταν μεγαλύτερος από ότι είναι σήμερα, όμως γκρεμίστηκε η μια του πλευρά και οι αγιογραφίες καλύφθηκαν με ασβέστη, καθώς και το αγιογραφημένο τέμπλο καλύφθηκε με λαδομπογιές. Είναι τρίκλιτος βασιλικού ρυθμού με ζωγραφικό διάκοσμο στα επιστήλια, όπου οι Ευαγγελικές σκηνές εναλλάσσονται με παραστάσεις Ευαγγελιστών. Αξιόλογος είναι ο ξυλόγλυπτος, χρυσωμένος επισκοπικός θρόνος, με διακόσμηση σε ανάγλυφη και διάτρητη τεχνική. Τα θέματα είναι κυρίως φυτικά και εν μέρει ζωικά, με δράκοντες, λέοντες και υδρόβια πτηνά. Ο ναός κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού και συμπεριλαμβάνεται (μαζί με την τούμπα) στον χάρτη αρχαιοτήτων και βυζαντινών μνημείων του νομού.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου

• http://www.dimos-meg-alexandrou.gr/greek/lip_naoi_... (5 φωτ.)

Αγία Παρασκευή

ΠΑΛΑΙΟΣ ΜΥΛΟΤΟΠΟΣ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
1756

Ναός Τιμίου Προδρόμου

ΠΑΛΑΙΦΥΤΟ (Κωμόπολη) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
  Όταν ήρθαν στο Παλαίφυτο οι μετανάστες από τη Θράκη το 1924, έκτισαν τον Ιερό Ναό Τιμίου Προδρόμου σε ανάμνηση του ναού που υπήρχε στην πατρίδα τους. Ο ναός είναι βασιλικού ρυθμού και διαθέτει πολλές εικόνες που έφεραν οι μετανάστες μαζί τους από τη Θράκη.
   Το 1981 ανεγέρθηκε ο καινούριος Ιερός Ναός Τιμίου Προδρόμου στην ίδια αυλή με τον παλαιό ναό. Είναι μεγάλο κτίσμα, βυζαντινού ρυθμού και περιλαμβάνει νάρθηκα και γυναικωνίτη. Ο ναός εγκαινιάστηκε το 1998, οπότε και σταμάτησε η λειτουργία του παλαιού ναού. Στο νεκροταφείο του χωριού υπάρχει το παρεκκλήσι της Αγίας Κυριακής.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου

Ιστοσελίδα Μεγάλου Αλεξάνδρου
• http://www.dimos-meg-alexandrou.gr/greek/pale_naoi... (1 φωτ.)

Παρεκκλήσι της Αγίας Κυριακής

Στο νεκροταφείο του χωριού.

Ζωοδόχος Πηγή

Ο ξεριζωμός των Μικρασιατών προσφύγων από την πατρίδα τους, ήταν βίαιος και δεν είχαν την ευκαιρία να πάρουν τα ιερά κειμήλια του ναού τους. Η ανάμνησή του προκαλούσε πάντα λύπη. Πρόσφατα όμως, εκπλήρωσαν το όραμά τους για έναν ναό σε ανάμνηση αυτού που είχαν στα Κύδεια της Μικράς Ασίας, με την ανέγερση του Ιερού Ναού Ζωοδόχου Πηγής.

Ιστοσελίδα Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
• http://www.dimos-meg-alexandrou.gr/greek/pale_naoi...

Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου

ΠΕΝΤΑΠΛΑΤΑΝΟ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
  Βρίσκεται στον οικισμό του Πενταπλάτανου, λίγα χλμ. μακριά από τον κέντρο της πόλης των Γιαννιτσών. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα, γυναικωνίτη και ημικυκλική κόγχη του Ιερού Βήματος, που χρονολογείται στις αρχές του 19ου αι. Χτίστηκε με μη επεξεργασμένες λίθους και αγκωνάρια στις γωνίες. Από την αρχική ξύλινη οροφή διατηρείται ένας ψευδοτρούλος με παράσταση του Παντοκράτορα του 1886. Το πολυγωνικής κάτοψης τέμπλο έχει ενυπόγραφες εικόνες του 1846.

Ιστοσελίδα Δήμου Γιαννιτσών
• http://www.giannitsa.gr/axiotheata/ag_athanasios.h... (1 φωτ.)

Αγίου Γεωργίου και Υπαπαντής

ΤΡΙΦΥΛΛΙ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
  Όπως προκύπτει από τα ιστορικά στοιχεία, επί τουρκικής κατοχής, οι λιγοστοί κάτοικοι του Τριφυλλίου τελούσαν τα θρησκευτικά μυστήρια στην εκκλησία του γειτονικού χωριού του Αγίου Γεωργίου. Μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας, το 1913, οι κάτοικοι του χωριού διαμόρφωσαν ένα εγκαταλειμμένο τούρκικο οίκημα σε Ιερό Ναό, αφιερωμένο στον Αγιο Γεώργιο. Το 1960 χτίστηκε καινούριος ναός στην πλατεία, από όπου διέρχεται και ο κεντρικός δρόμος του χωριού.
  Ο ναός αυτός είναι χτισμένος σε Βυζαντινό ρυθμό, τον πιο σπάνιο ρυθμό στις μέρες μας, και είναι αφιερωμένος στον Αγιο Γεώργιο και στην Υπαπαντή του Κυρίου. Η επιβλητική του εμφάνιση οφείλεται στην κατασκευή του εξολοκλήρου από πέτρα, πωρόλιθο, χάρη στην οποία παρέμεινε ανέπαφος από το πέρασμα των χρόνων. Εσωτερικά είναι πλαισιωμένος από πολλές τοιχογραφίες, οι οποίες ζωγραφίστηκαν από δωρεές των κατοίκων. Στο γυναικωνίτη του ναού διασώζονται κάποιες μικρές παλιές εικόνες. Η ημέρα εορτασμού του είναι στις 2 Φεβρουαρίου, της Υπαπαντής του Κυρίου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου

• http://www.dimos-meg-alexandrou.gr/greek/trif_naoi... (2 φωτ.)

Ευαγγελιστής Λουκάς

ΓΑΛΑΤΑΔΕΣ (Κωμόπολη) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Λίγο έξω από τους Γαλατάδες βρίσκεται το παρεκκλήσι του Ευαγγελιστή Λουκά, το οποίο έχτισαν οι κάτοικοι του χωριού το 1930 στη θέση όπου βρέθηκε η εικόνα του Ευαγγελιστή Λουκά. Σήμερα, ο ναός λειτουργεί περιστασιακά, ενώ την 1η Μαΐου και την Καθαρά Δευτέρα, τη λειτουργία ακολουθεί πανηγύρι στην αυλή του ναού.

Ιστοσελίδα Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου
• http://www.dimos-meg-alexandrou.gr/greek/gala_naoi... (1 φωτ.)

Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ Αριδαίας

ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ (Χωριό) ΠΕΛΛΑ
Τηλέφωνο: +30 23840 73499

Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ

1184
Μονή με φρουριακή κατασκευή.

Μονή Αγίου Γεωργίου Ανύδρου Παιονίας

ΑΣΒΕΣΤΑΡΕΙΟ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 23820 29899
  Το Ησυχαστήριο ιδρύθηκε το έτος 1991 και βρίσκεται σε τοποθεσία όπου παλαιότερα υπήρχε το χωριό Ανυδρο, το οποίο είχε εγκαταλειφθεί μετά την γερμανική κατοχή. Την αρχή του Ησυχαστηρίου απετέλεσε η παλαιά εκκλησία του χωριού, ο ναός του Αγίου Γεωργίου (18ος αιώνας). Το καθολικό (κεντρικός ναός) τιμάται επ' ονόματι της Παναγίας Παραμυθίας.
  Στα ιερά κειμήλια και λείψανα περιλαμβάνονται: αντίγραφο θαυματουργού εικόνος της "Παναγίας του Καζάν" εκ Μόσχας, ευλογία του στάρετς Ηλία της Όπτινα, τεμάχια ιερών λειψάνων των Αγίων Αποστόλων Ανδρέα και Φιλίππου, του Αγίου Ραφαήλ, της Αγίας Αναστασίας της Ρωμαίας, των Αγίων Πέντε Μαρτύρων, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Νεκταρίου, της Οσίας Μεθοδίας της εν Κιμώλω, του Αγίου Παντελεήμονος.
  Στο Ι. Ησυχαστήριο λειτουργούν εργαστήρια αγιογραφίας, χρυσοκεντήματος και ψηφιδωτού.
  Το Ι. Ησυχαστήριο πανηγυρίζει:
α) στην μνήμη του προστάτου του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου ή την Δευτέρα του Πάσχα), και
β) στην εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15 Αυγούστου), οπότε γίνεται λιτανεία της θαυματουργού εικόνος της Παναγίας Παραμυθίας του Ανύδρου.
Το Ησυχαστήριο παραμένει ανοικτό κάθε μέρα, από την ανατολή έως την δύση του ηλίου. Η πρόσβαση γίνεται από την πόλη των Γιαννιτσών, μέσω του χωριού Πενταπλάτανος. Η απόσταση από τα Γιαννιτσά είναι περί τα 10 χιλιόμετρα.

Μονή Αγίας Παρασκευής Γιαννιτσών

ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ (Πόλη) ΠΕΛΛΑ
Τηλέφωνο: +30 23820 22842

Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Λάκκας Γιαννιτσών

ΛΑΚΚΑ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ

Μονή Υψώσεως Τιμίου Σταυρού Μεσημερίου

ΜΕΣΗΜΕΡΙ (Χωριό) ΕΔΕΣΣΑ

Ιερό Ησυχαστήριο Αγ. Γεωργίου Ανυδρου Γουμένισσας

ΠΕΝΤΑΠΛΑΤΑΝΟ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
  Ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 1991 και είναι σχετικά αυτοδύναμο με υψηλή επιστασία του Μητροπολίτη Γουμένισσας. Η δύναμη του ησυχαστηρίου είναι 10 μοναχές.
  Βρίσκεται στα ερείπια του εγκαταλειμμένου οικισμού του Ανυδρου, σε μια ήρεμη λοφώδη περιοχή με πυρήνα τον παλιό ναό του Αγίου Γεωργίου. Ο ναός, κλασσική βασιλική, κτίσθηκε μεταξύ του 1800 και 1830 και διατηρεί ιδιαίτερα αξιόλογο Βυζαντινό διάκοσμο με ξυλόγλυπτα και εικόνες της εποχής στο τέμπλο και την οροφή.
  Στο συγκρότημα της Μονής ανήκει η νέα εκκλησία της Παναγίας Παραμυθίας, με δυο παρεκκλήσια. Λειτουργεί διώροφος ξενώνας με δυο αρχονταρίκια, χώρος έκθεσης εικόνων και χειροποίητων αντικειμένων από τις μοναχές και αίθουσα φιλοξενίας και φαγητού. Η νέα πτέρυγα περιλαμβάνει τα εργαστήρια και τα κελιά των μοναχών.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Κιλκίς.