Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΑΓΑΘΟΝΗΣΙ (Νησί) ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΣ
  Το Αγαθονήσι είναι η βορειότερη νησίδα του δωδεκανησιακού συμπλέγματος.
  Ο θαλάσσιος διαμελισμός του νησιού είναι εντυπωσιακός: Σχηματίζει ωραίους απάνεμους όρμους, όπως τη Χοχλιά, τον Αγιο Γεώργιο, τον Πόρο και το Μαΐστρο και αντίστοιχα μικρά ακρωτήρια.
  Το έδαφος του νησιού αποτελείται από βραχώδεις και άγονους λόφους. Τα καλλιεργήσιμα εδάφη είναι ελάχιστα. Η βλάστηση φτωχή και θαμνώδης, αραιά και τα δέντρα, ελιές, χαρουπιές, αμυγδαλιές, συκιές και φραγκοσυκιές.
  Πηγές δεν υπάρχουν εκτός από λίγα πηγάδια με υφάλμυρο νερό. Η ύδρευση των κατοίκων γίνεται με ομβροδεξαμενές, που σε περιόδους ανομβρίας τις γεμίζουν υδροφόρα πλοία.
  Το Αγαθονήσι είναι η αρχαία Υετούσα. Κατά τους ερευνητές οφείλει το σημερινό όνομά του σε παρετυμολογία από το φυτωνύμιο Αγκαθονήσι.
  Λίγα αρχαία λείψανα, που βρέθηκαν στο νησί, μας επιτρέπουν να πιθανολογήσουμε ότι η Υετούσα είχε κατοίκους από τα πολύ παλιά χρόνια.
  Το νησί μάλλον εποικίστηκε μόνιμα στα μέσα του 19ου αιώνα από Πάτμιους και Φουρνιώτες. Μαρτυρείται ότι το έτος 1895 είναι εγκατεστημένες στο νησί πέντε ή έξι οικογένειες.
  Ο πληθυσμός ανέρχεται σήμερα στους 112 κατοίκους. Με την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα υπάγεται διοικητικά στο Δήμο Πάτμου της επαρχίας Καλύμνου με το όνομα Αγκαθονήσι ή Γάδαρος (επειδή το σχήμα του μοιάζει με γάιδαρο που καλπάζει προς τον ποταμό Μαίανδρο). Το 1953 ανακηρύχθηκε σε χωριστή κοινότητα και έτσι παραμένει μέχρι σήμερα.
  Ο παλαιότερος οικισμός είναι το Μεγάλο Χωριό με 80 κατοίκους, που για λόγους προφύλαξης από τους πειρατές είναι χτισμένο σε σημείο που να μη φαίνεται από τη θάλασσα. Αθέατο από τη θάλασσα είναι και το Μικρό Χωριό με 15 κατοίκους. Ο τρίτος και νεότερος οικισμός, ο Αης Γιώργης, με 15 κατοίκους, βρίσκεται στο μυχό του ομώνυμου όρμου. Ορμος και οικισμός πήραν το όνομά τους από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, που είναι και ο ενοριακός ναός του νησιού. Υπάρχουν και άλλα πέντε ξωκλήσια σε διάφορα σημεία του νησιού.
  Η ήσυχη ζωή στο νησί, η ηρεμία, η φιλόξενη διάθεση των κατοίκων, η καθαρότητα των παραλιών και της θάλασσας και τα φρέσκα ψάρια, που μπορεί ο επισκέπτης να απολαύσει μαγειρεμένα με όλους τους παραδοσιακούς τρόπους, κάνουν το Αγαθονήσι ιδεώδη τρόπο για κείνους που θέλουν ήσυχες διακοπές, μακριά από τον κοσμικό τουρισμό.
Κείμενο: Μανώλης Μακρής
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Φεβρουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Δωδεκανήσου.