Πληροφορίες τοπωνυμίου

Μονή Ζερμπίτσης

ΜΟΝΗ ΖΕΡΜΠΙΤΣΑΣ (Μοναστήρι) ΦΑΡΙΔΑ
Τηλέφωνο: +30 27310 35091
  Η Μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και επονομάζεται της Ζερμπίτσας.
  Βρίσκεται πάνω σε ένα από τα ανατολικά προβούνια του Ταύγετου σε υψόμετρο 700 , νότια από το Ξηροκάμπι, την ωραία κωμόπολη. Από τη Σπάρτη φτάνει κανείς στη Μονή με αυτοκίνητο, έπειτα από διαδρομή 20 χιλιομέτρων.
  Ο επισκέπτης μπορεί να πάρει μια ιδέα για το παρελθόν, τον πλούτο και την πνευματική ακτινοβολία της Μονής αν, μετά το καθολικό με τις ενδιαφέρουσες αγιογραφίες, επισκεφθεί το μικρό μουσείο της, όπου εκτίθενται θυμιατήρια, χρυσοκέντητες παραστάσεις, άμφια, αληθινά κειμήλια από το 1500 και ύστερα, όπως το Λάβαρο της Μονής και ο Επιτάφιος.
  Η Μονή από την όλη αρχιτεκτονική διάταξη των κτισμάτων της και φυσικά από τα χαρακτηριστικά του καθολικού ανήκει στο λεγόμενο αγιορείτικο ή αθωνίτικο τύπο με βυζαντινή καταγωγή και χαρακτηριστικά μικρογραφίας πόλης. Το ωραίο καθολικό της του 1639, σύμφωνα με την κτιτορική επιγραφή, αγιογραφήθηκε το 1669. Ο ναός είναι σταυροειδής και το εσωτερικό του χωρίζεται σε τρία κλίτη από τέσσερις πεσσούς. Η ιδιοτυπία του οφείλεται στις δύο, εκτός από εκείνην του ιερού, ημικυκλικές κόγχες, που ονομάζονται χοροί επειδή εκεί στέκεται ο χορός των ψαλτών και διαθέτει ευρύχωρο νάρθηκα ή λιτή όπως λέγεται.
  Οι αγιογραφίες της Μονής είναι εξαίσιες και παρατηρώντας τες θα διαπιστώσει κανείς ότι ο αγιογράφος του καθολικού της Ζερμπίτσας φρόντισε ιεραρχικά να ζωγραφίσει πρώτα την ποδέα με τα γεωμετρικά σχήματα, έπειτα τις μορφές των ολόσωμων αγίων, πιο πάνω τη ζώνη με τα μαρτύριά τους, ψηλότερα τους οίκους του Ακαθίστου ΄Υμνου και τελευταία τη ζώνη με τα Θαύματα του Κυρίου. Φυσικά ο αγιογράφος δεν είναι ένας αλλά περισσότεροι, και απ' ό,τι φαίνεται πρόκειται για μαθητές του Δημητρίου Κακαβά.
  Μεγάλη ήταν η πνευματική ακτινοβολία της Μονής, από το 1690 και μετά, ειδικότερα στον τομέα της χειρόγραφης παράδοσης, με την παρουσία ενός αξιόλογου βιβλιογράφου από την Αναβρυτή, του ιερομόναχου Γαλακτίωνα, ο οποίος γράφει τον «Κώδικα Νομικής ΄Υλης» καθώς και σπουδαία ποιήματα.
  Ο πλάτανος της Μονής, μοναχικός, μεγαλοπρεπής, με το βαρύ καθιστό κορμό του απλώνει τους κυκλώπειους βραχίονές του με την άνεση υπερφυσικού όντος. Σίγουρα πρέπει να έχει την ηλικία του καθολικού (350 χρόνων) και τον κορμό του αγκαλιάζουν πέντε άνδρες.
  Η ιστορία της Μονής αρχίζει από παλαιούς χρόνους, κάπου στο 12 αι. Πριν από αυτή την εποχή πρέπει να υπήρχε στο χώρο αυτό κάποιος πρόχειρος ξυλόστεγος, γιατί έχουν βρεθεί λείψανα ειδωλικού ναού. Ανάγλυφα του αρχαίου ιερού βλέπουμε σήμερα εντοιχισμένα στο καθολικό της Μονής ενώ κάποια άλλα βρίσκονται στο μουσείο της. Εδώ οι λάτρεις του Απόλλωνα και της Αθηνάς είχαν κτήσει κάποτε ένα μικρό δωρικό ναό. Οι καιροί όμως άλλαξαν και η Παλλάδα διώχτηκε από μια Δέσποινα άλλη, μοναχική, ξαρμάτωτη, χωρίς κοντάρι και ασπίδα, «μ' ένα παιδί στην αγκαλιά, το χέρι στην καρδιά της / μια σταράτη, μια γλυκειά, μια ταπεινή σα χήρα / Μόνο η ματιά της κοίταζε. κάτω από τη ματιά της / μάρμαρα, ανθρώποι και Θεοί ραγίζανε και λιώναν», για να θυμηθούμε και πάλι τον Κωστή Παλαμά.
  Η ονομασία Ζερμπίτσα, προτού δοθεί στο μοναστήρι, είχε δοθεί στην περιοχή, ίσως μάλιστα πριν από το 12ο αι. Η παράδοση έχει διαφορετικές εκδοχές για το τοπωνύμιο. ΄Αλλοτε το αποδίδει στην εδαφολογική διαμόρφωση και άλλοτε σε ένα φυγάδα, Μεγάλο Διερμηνέα της Πόλης (τον Η. Ζερβό) , ο οποίος και έφυγε στην περιοχή.
  Η Μονή ακμάζει από το 1639 έως το 1770 και μπαίνει σε κρίσιμη περίοδο κατά τους διωγμούς και τις σφαγές που ακολούθησαν τα Ορλωφικά. ΄Οπως και άλλα μοναστήρια, λεηλατήθηκε από τους Αλβανούς και, αφού διασκορπίστηκαν οι μοναχοί και τα κειμήλιά της, πυρπολήθηκε. Αλλά και όταν αποχώρησαν οι Αλβανοί, προβλήματα συνέχισαν να δημιουργούν και οι Βαρδουνιώτες που κατοικούσαν στην περιοχή. Αργότερα, η Μονή συμμετείχε στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 με τον ηρωικό μοναχό Γαβριήλ Ζερμπιτσιώτη, ο οποίος πήρε το όνομά του από τη Μονή.
  Μετά την πυρπόληση του μοναστηριού από τους Αιγύπτιους του Ιμπραήμ το 1826, ο ηγούμενος Γρηγόριος και επτά μοναχοί επισκεύασαν μερικούς χώρους και έτσι η Μονή κατάφερε να στεγάσει το περιφερόμενο σχολείο και να περιθάλψει τα ορφανά. Από το 1928 και μετά λειτουργεί ως ίδρυμα περίθαλψης με σημαντική προσφορά, ακόμη και για παιδιά που έρχονται από την Αίγινα.
  Μετά την Επανάσταση του 1821 συνεχίστηκε χωρίς διακοπή η μοναστική παράδοση. Το 1962 έγινε ηγούμενος της Μονής ο αρχιμανδρίτης Θεόφιλος Σιμόπουλος, που εργάστηκε με ζήλο και συγκέντρωσε όλα τα λείψανα της Μονής, από αρχαία ανάγλυφα έως ιερά άμφια και λειτουργικά σκεύη, και ίδρυσε το μικρό μουσείο της Μονής. Από το 1965 η Μονή ξανάγινε γυναικεία με την οσιολογιωτάτη καθηγουμένη Παρθενία Βασιλάκη. Μια μικρή ομάδα μοναχών καταγίνεται με την αγιογραφία, με αξιόλογα αποτελέσματα. Η κοινοβιακή ζωή ακολουθεί τους αυστηρούς κανόνες της ορθόδοξης παράδοσης του μοναχισμού και το αγιορείτικο τυπικό . Η Μονή εορτάζει στις 23 Σεπτεμβρίου την Απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, οπότε τελείται και λιτάνευση της θαυματουργής εικόνας, η οποία, κατά την παράδοση, είναι του 17ου αιώνα.
Κείμενο: από το βιβλίο του Δ. Κατσαφάνα. Το ιερόν και Σεβάσμιον Μοναστήριον. Λακωνικό Ημερολόγιο.

Το Ξηροκάμπι και το φαράγγι του

ΞΗΡΟΚΑΜΠΙ (Κωμόπολη) ΦΑΡΙΔΑ
  Εξαίσιες διαδρομές προσφέρει η Φύση και νοτιότερα, στο Ξηροκάμπι και τη γύρω περιοχή, από την οποία δεν λείπουν και τα ιστορικά αξιοθέατα. Οι βυζαντινές εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Βασιλείου και του Οσίου Νίκωνος, στο Ξηροκάμπι. Οι αρχαιολογικοί χώροι, που θυμίζουν ότι και εδώ η γη έχει κατοικηθεί από τα προϊστορικά χρόνια. Ένα αρχαίο "ελληνικό γεφύρι", μνημείο από τα ελληνιστικά χρόνια με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική αξία, το μοναδικό σε χρήση στην Ευρώπη. Ο πύργος του Λιακάκου, σημαντικό κέντρο των Ελλήνων κατά την τουρκοκρατία. Ο οικισμός Σωτηρίτσα, παλαιό παραθεριστικό κέντρο, με βυζαντινή εκκλησία.
  Εκείνο, όμως, που πριν από όλα κάνει την περιοχή να ξεχωρίζει είναι το φαράγγι του Ανακώλου, χώρος εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς, προς τον οποίο υπάρχει χωματόδρομος καλής βατότητας ΙΧ. Η πορεία μέσα στο φαράγγι προσφέρει ανεπανάληπτες εμπειρίες. Οι πεζοπόροι θα συναντήσουν πηγές, ένα φυσικό καταρράκτη, μικρές λίμνες - λούμπες - όπου και σήμερα οι νέοι του οικισμού κολυμπούν χειμάρρους, συστάδες δάσους και πετρώδεις σχηματισμούς. Μονοπάτια συνδέουν διάφορα σημεία με μοναστήρια, εκκλησίες και πηγές, ενώ αναπτύσσεται και το διεθνές μονοπάτι Ε4.
  Στο όγδοο χιλιόμετρο του φαραγγιού, σε υψόμετρο 750, περιμένει τους περιηγητές η μεσαιωνική Κουμουστά, όπου εγκαταστάθηκαν πολλοί βυζαντινοί του Μυστρά, όταν καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Ο οικισμός διατηρεί τη φυσική φυσιογνωμία του, που υπογραμμίζεται από τα παραδοσιακά κτίσματα, την πλατεία με τις μαρμάρινες βρύσες και τις πέντε βυζαντινές εκκλησίες - τον Αγιο Κωνσταντίνο, τον Προφήτη Ηλία, την Παναϊτσα, τον Αγιο Παντελεήμονα και τον Αγιο Δημήτριο. Ένα κοινοτικό κτίριο λειτουργεί ως ξενώνας για τους επισκέπτες, που πολλά βράδια του καλοκαιριού έχουν την ευκαιρία να ξεφαντώσουν σε γλέντια με βραστή γίδα, ιδιαίτερα μάλιστα στο πανηγύρι του Προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου.
  Η περιήγηση δεν σταματάει όμως, εδώ. Συνέχεια στο φαράγγι απλώνεται σε υψόμετρο 1.000-1.200, η δασική περιοχή Πενταυλοί, χώρος αναψυχής και παραθερισμού κοντά στην κορυφή του Ταϋγετου. Αξίζει να θυμάται κανείς ότι η έκταση σε ύψος πάνω από 400μ. προστατεύεται, έχοντας ανακηρυχθεί ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, καθώς η φυσική ομορφιά εξακολουθεί να κυριαρχεί στο περιβάλλον και το οδοιπορικό συνεχίζεται - τουλάχιστον ως τον οικισμό Γοράνοι, με τις παλιές τοιχογραφίες στους ερειπωμένους ναούς και με το μοναστήρι της Γόλας αφιερωμένο στη Ζωοδόχο Πηγή ή Χρυσοπηγή. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα μοναστήρια, που βρίσκονται σ’ αυτή την πλευρά του Ταϋγετου - Γόλας, Ζερμπίτσας, Κουμπάρη, Καταφυγιώτισσας και Φανερωμένης - είναι αφιερωμένα στην Παναγία. Τα τρία μάλιστα - Γόλας, Κουμπάρη και Καταφυγιώτισσας - αφιερωμένα στη Ζωοδόχο Πηγή βρίσκονται στην ίδια νοητή ευθεία.
(κείμενο: Σωτήρης Μπακανάκης)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Μάρτιο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Λακωνίας.

ΤΑΫΓΕΤΟΣ (Βουνό) ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
  Επιβλητικός και ωραίος ο Ταϋγετος, το "αρσενικό βουνό", όπως τον έχει αποκαλέσει η συγγραφική πένα, καλύπτει με τη μεγαλοπρέπειά του τη δυτική Λακωνία, συνθέτοντας προς το νότο, ως το ακρωτήριο Ταίναρο, τα ανεπανάληπτα τοπία της Μάνης - τα παραδοσιακά μονοπάτια του, λένε μάλιστα οι γνώστες, είναι ο καλύτερος τρόπος για τη γνωριμία με τους ανθρώπους και τα μνημεία της.
  Η ψηλότερη κορυφή του, ο Προφήτης Ηλίας, στα 2.407μ., είναι και η ψηλότερη κορυφή σε όλη την Πελοπόννησο. Σύνορο της Λακωνίας με τη Μεσσηνία, χαμηλώνει στον αυχένα της Αρεόπολης και υψώνεται πάλι στον Κάτω Ταϋγετο, τον σκληροτράχηλο Σαγιά της Μέσα Μάνης, με την ψηλότερη κορυφή του στα 1.214μ.
  Σε όλη της την έκταση, από το βορρά στα όρια με την Αρκαδία ως το κέντρο της πάνω από τη Σπάρτη, αλλά και στις νότιες προεκτάσεις της, η οροσειρά του Ταϋγετου αποκαλύπτει σε κάθε βήμα περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Καλά διατηρημένα καλντερίμια, όπως αυτό που οδηγεί στον οικισμό της Αναβρυτής, συνδυάζουν την εύκολη πρόσβαση με την περιήγηση στο θαυμάσιο περιβάλλον. Τα μεγάλα φαράγγια προσελκύουν κάθε καλοκαίρι πλήθος πεζοπόρους, αλλά και ορειβάτες, καθώς η διάσχισή τους προσφέρει πολλές συγκινήσεις σε αθλητικές δραστηριότητες στην άγρια ορεινή φύση. Η χειμερινή ανάβαση στην κορυφή περιλαμβάνεται στα ετήσια προγράμματα όλων των ορειβατικών συλλόγων στον Ταϋγετο, άλλωστε, έχουν πραγματοποιηθεί και πανελλήνιες ορειβατικές συγκεντρώσεις.
(κείμενο: Σωτήρης Μπακανάκης)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Μάρτιο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Λακωνίας.