Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΚΟΣΜΑΣ (Χωριό) ΚΥΝΟΥΡΙΑ
  Ο Κοσμάς είναι από τα ομορφότερα χωριά της Πελοποννήσου. Είναι ο τελευταίος σταθμός στην Αρκαδία στο δρόμο για την Λακωνία. Αποτελεί σήμερα η μοναδική κοινότητα της Αρκαδίας. Το χωριό είναι χτισμένο στις νοτιοανατολικές παρυφές του Πάρνωνα σε υψόμετρο 1150 μ.σε καταπράσινο και πανέμορφο τοπίο, με υπέροχα ελατοδάση. Απέχει 32 χιλ. από το Λεωνίδιο και είναι πάνω στο δρόμο που συνδέει την Αρκαδία με την Λακωνία. Παντού άφθονα νερά, πηγές και ρεματιές, μια παρθένα φύση σε όλο της το μεγαλείο. Η διαδρομή από το Λεωνίδιο είναι συναρπαστική. Ο δρόμος διασχίζει πρώτα το επιβλητικό φαράγγι του ποταμού Δαφνώνα, όπου συναντάμε το μοναστήρι της Παναγιάς της Ελωνας και στη συνέχεια ανεβαίνει στον Πάρνωνα και μπαίνει σε ένα πανέμορφο ελατόδασος. Εξ' ίσου εξαιρετική είναι και η διαδρομή προς το κοντινό πανέμορφο οροπέδιο του Πάρνωνα, στα όρια με την Λακωνία. Και οι δύο διαδρομές, από το Λεωνίδιο προς τον Κοσμά και από τον Κοσμά προς το οροπέδιο του Πάρνωνα, θεωρούνται από τις ομορφότερες ορεινές διαδρομές της Ελλάδας.
  Η κεντρική πλατεία του χωριού, σκεπασμένη με θεώρατα πλατάνια (που φυτεύτηκαν το 1883), με γραφικά καφενεία και ταβέρνες και με μαγευτική θέα, είναι πανέμορφη. Στο κέντρο της δεσπόζει η ωραία εκκλησία των Αγίων Αναργύρων. Πίσω από το ιερό της εκκλησίας τρείς όμορφες κρήνες χύνουν αδιάκοπα τα νερά τους. Τα σπίτια του χωριού είναι πετρόκτιστα και ακολουθούν την τοπική παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Το χωριό έχει θέα στον Αργοσαρωνικό κόλπο και όταν ο ορίζοντας είναι καθαρός φαίνονται τα νησιά Σπέτσες και Υδρα. Στο χωριό ξεχωρίζουν το Δημοτικό Σχολείο και το Κοινοτικό κατάστημα. Στον Κοσμά υπάρχει βιβλιοθήκη που στεγάζεται στο κτίριο της Κοινότητας. Στο ίδιο κτίριο στεγάζεται και μικρή πινακοθήκη και λαογραφική συλλογή.
  Στην περιοχή του Κοσμά κατά την αρχαιότητα υπήρχε η κώμη "Σελινούς". Μάλιστα, στο λόφο του προφήτη Ηλία του χωριού υπήρχε ναός αφιερωμένος στο θεό "Μαλεάτη Απόλλωνα". Ο Κοσμάς πρωτοεμφανίζεται ιστορικά στα 1592 μ.Χ., με το όνομα Αγιος Κοσμάς, σε πατριαρχικό σιγγίλιο και σε γράμμα του μητροπολίτη Μονεμβασίας Γενναδίου. Σημαντική είναι η συμβολή του χωριού στην Επανάσταση του 1821, στην οποία έλαβαν μέρος 195 Κοσμίτες αγωνιστές, Οπλαρχηγοί, Καπεταναίοι και απλοί στρατιώτες. Ενας από τους πρώτους μάρτυρες του Μοριά για την ελευθερία ήταν και ο Κοσμίτης Δημογέροντας Γιαννάκης Ασημάκης, ο οποίος θανατώθηκε (13/4/1821) στις φυλακές της Τρίπολης από τους Τούρκους, μαζί με τους όμηρους δεσποτάδες και προεστούς του Μοριά, πριν την έναρξη της Επανάστασης. Μετά την Επανάσταση του 1821, ο Κοσμάς εμφανίστηκε σαν έδρα του Δήμου Σελινούντος (1890-1914).
  Το χωριό συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση κατά των Ιταλών και Γερμανών κατακτητών κατά τη διάρκεια της κατοχής. Σημαντική ήταν η νικηφόρα μάχη που έδωσαν στις 27/7/1943 οι αντάρτες του ΕΛΑΣ κατά των Ιταλών έξω από το χωριό στη θέση "Σταυρός", βοηθούμενοι και από κατοίκους του Κοσμά. Στο σημείο αυτό έχει ανεγερθεί μνημείο. Στις 29-30/1/1944 όμως οι κατακτητές, με τμήματα των Ταγμάτων Ασφαλείας της Λακωνίας επέδραμαν κατά του χωριού και το κατέκαψαν. Στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου το χωριό λεηλατήθηκε και εγκαταλείφθηκε. Μεταπολεμικά, με την αγάπη των κατοίκων του ανασυγκροτήθηκε και ανοικοδομήθηκε.
  Ο Κοσμάς κρατά πλέον λιγοστούς κατοίκους το χειμώνα. Οι περισσότεροι κάτοικοι χειμαδιάζουν στο Γεράκι και στο Βρονταμά της Λακωνίας. Το καλοκαίρι όμως ζωντανεύει από τους Κοσμίτες που επιστρέφουν και από πολλούς παραθεριστές. Με τον ερχομό του καλοκαιριού οργανώνονται αρκετές γιορτές και εκδηλώσεις. Στο χωριό υπάρχουν ξενώνες και ενοικιαζόμενα δωμάτια.
  Πριν το 1951 το χωριό ήταν τελείως απομονωμένο, και ειδικότερα από το Λεωνίδιο και την υπόλοιπη Αρκαδία. Η διάνοιξη και του δρόμου που συνδέει το χωριό με την Λακωνία και το Λεωνίδιο αποπερατώθηκε το 1951 με πρωτοβουλία και προσωπική εργασία των ίδιων των κατοίκων σε διάστημα 100 ημερών. Γι' αυτό και έχει ονομασθεί "δρόμος των 100 ημερών".
  Μεγάλη ήταν η παράδοση των Κοσμιτών μαστόρων στις πέτρινες κατασκευές. Αρχικά στην περιοχή της Κυνουρίας και του Κοσμά, πολλές κατασκευές έγιναν από τους Λαγκαδιανούς μαστόρους που άφησαν σπουδαία δείγματα της δουλειάς τους και που πολλά από αυτά διατηρούνται σε καλή κατάσταση μέχρι σήμερα. Την τέχνη τους συνέχισαν επάξια οι Κοσμίτες που ειδικεύτηκαν στην τέχνη του λιθοτόμου και του λαγουμιτζή.
  Ο Κοσμάς είναι επίσης ονομαστός για τα ντόπια κρεατικά του και το μέλι που παράγεται εκεί. Οι ταβέρνες του προσφέρουν καλό φαγητό και νόστιμα ψητά. Στα καφενεία μπορεί κανείς να δοκιμάσει θαυμάσια γλυκά, όπως γαλακτομπούρικο, μελομακάρονα και κουραμπιέδες.
  Από τον Κοσμά μπορεί κανείς να επισκεφτεί τα χωριά Πλατανάκι (21 χιλ), Αγιο Βασίλειο και Παλαιοχώρι παίρνοντας τον νέο ασφαλτόδρομο που ξεκινά λίγο πιο πάνω από το χωριό. Η διαδρομή μέσα από δάση με έλατα και κέδρα είναι και αυτή συναρπαστική. Επίσης, κοντά είναι το ιστορικό Γεράκι (17 χιλ).

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/kosm... (51 φωτ.)

Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Ελώνης

ΜΟΝΗ ΕΛΩΝΑΣ (Μοναστήρι) ΚΥΝΟΥΡΙΑ
Τηλέφωνο: +30 27570 22297
  Η Ιερά Μονή Έλωνας βρίσκεται 25χλμ. έξω από το Λεωνίδιο, πάνω στους πελώριους βράχους του Πάρνωνα που αγναντεύει προκλητικά το χρόνο και αποτελεί αιώνες τώρα το καταφύγιο των ψυχών που δεν τις μάρανε η παγωνιά του κόσμου, αλλά τις προσελκύει το Φως και η Χάρις του Θεού.
  Η ονομασία της κατά μια εκδοχή οφείλεται στο γεγονός ότι όταν το 1582 οι κάτοικοι του Έλους Λακωνίας κατέφυγαν στην Τσακωνιά κυνηγημένοι από τους Σλάβους, έφεραν μαζί τους και μία εικόνα της Παναγίας, η οποία από τον τόπο καταγωγής της πήρε και το όνομά της, δηλαδή από το Έλος ονομάστηκε Παναγία η Ελώνα. Η εικόνα αυτή βρέθηκε από βοσκούς της Βασκίνας που τα βράδια έβλεπαν να λάμπει ένα δυνατό φως στο βράχο απέναντι από τις στάνες τους. Έτσι τελικά είδαν ότι το φως αυτό προερχόταν από μία εικόνα που μπροστά της είχε ένα αναμμένο καντήλι. Μετά από πολλές και αγωνιώδεις προσπάθειες και με τη βοήθεια της Παναγίας, κατόρθωσαν να κατεβάσουν την εικόνα της και να δοξάσουν το Θεό για την αποκάλυψή Του αυτή. Ακόμα και σήμερα ψηλά στο βράχο σώζεται το ξύλο που ήταν κρεμασμένη η Αγία εικόνα.
  Στο σημείο που βρέθηκε η Θαυματουργός εικόνα της Παναγίας μας, δύο μοναχοί που μόναζαν στην περιοχή, ο Καλλίνικος και ο Δοσίθεος, έκτισαν ένα μικρό Εκκλησάκι και δύο κελιά, που είναι και ο αρχικός πυρήνας της Μονής. Οι μοναχοί αυτοί είναι οι κτήτορες και οι πρώτοι μοναχοί της. Οι μοναχοί αυτοί με τα δάκρυα, τις προσευχές και τη χάρη της Θεοτόκου, κατόρθωσαν να αναδείξουν το Μοναστήρι της Ελώνης σε πνευματική φωλιά πίστεως και σε πνευματικό κέντρο της περιοχής. Πότισαν όμως με το αίμα τους και τους βράχους της Τσακωνιάς, αφού κατεσφάγησαν από δύο Τούρκους.
  Το 1785 αρχίζει να ακμάζει η μοναστική αδελφότητα και ανέρχεται σε 40 μοναχούς. Ιδιαίτερα από την περίοδο 1798-1811 ακμάζει στo μέγιστo. Ανοίγεται δρόμος προς το μοναστήρι, κτίζεται ο Ναός και νέα κτίρια για τους μοναχούς και τους επισκέπτες.
  Η Ιερά Μονή Ελώνης λόγω της πνευματικής της ακτινοβολίας ανεκηρύχθη Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατόρθωσε να επιζήσει και να δίνει κουράγιο και δύναμη στους ραγιάδες, με την πνευματική, χρηματική και οποιαδήποτε άλλη βοήθεια που προσέφερε για την απελευθέρωση του Έθνους από τη σκλαβιά των Τούρκων.
  Ο αρχαιότερος γνωστός ηγούμενος είναι ο Αγαθάγγελος Χιαρτζής το 1769 και ο τελευταίος άνδρας ηγούμενος είναι ο Γαβριήλ Μηλαίος έως το 1972. Έκτοτε το Μοναστήρι μετατρέπεται σε γυναικείο με πρώτη ηγουμένη τη Λαυρεντία Βλάχου.
  Η Ιερά Μονή είναι ένας απλός Ναός με τέμπλο από σκαλιστό ξύλο καρυδιάς, με παραστάσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη και με εικόνες παλαιές. Η εικόνα της Παναγίας είναι μία από τις 70 του Ευαγγελιστή Λουκά.
  Ο Ιερός Ναός κτίστηκε με άδεια του διοικητού του Μωριά Βελή Πασά, και επί Αρχιεπισκόπου Ρέοντος Πραστού Ιακώβου. Σήμερα η Ιερά Μονή Ελώνης λειτουργεί ως γυναικεία, της οποίας η αδελφότητα αποτελούμενη από την Ηγουμένη Παρθενία Πήλλιουρα και 5 αδελφές ανακαίνισε τη Μονή και την επανέφερε στην παλαιά επιβλητικότητα και πνευματική λαμπρότητά της.
  Η Ιερά Μονή Έλωνας γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.