Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΑΓΑΛΩ (Οικισμός) ΗΡΑΙΑ
  Μικρό ορεινό χωριό της Ηραίας κοντά στο χωριό Ράφτη (3 χιλ.) στο δρόμο για τον ποταμό Αλφειό. Είναι χτισμένο σε βουνοπλαγιά, μέσα σε καταπράσινο περιβάλλον και σε υψόμετρο 600 μ. Έχει γραφικά πετρόκτιστα σπίτια. Οι λιγοστοί κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/agal... (1 φωτ.)

ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ (Χωριό) ΣΚΥΡΙΤΙΔΑ
  Μικρός οικισμός κοντά στις Κολλίνες (2 χιλ.). Σήμερα έχει λιγότερους από 15 κατοίκους. Ο δρόμος οδηγεί μετά από 3 χιλ. στον οικισμό Αχούρι και από εκεί στην Λακωνία.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/agva...

ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ (Χωριό) ΑΣΤΡΟΣ
  Είκοσι περίπου χιλιόμετρα ανατολικά της Τρίπολης και στη μέση του οδικού άξονα Τριπόλεως - Αστρους (20 χιλ από την Τρίπολη), σε υψόμετρο 580 μέτρων πάνω στους πρόποδες του Πάρνωνα, βρίσκεται χτισμένο ένα μικρό γραφικό χωριουδάκι, η Αγία Σοφία . Το χωριό αυτό είναι δευτερογενής Καστρίτικος (από τα χωριά του Καστριού) οικισμός, με οικιστές κατοίκους κυρίως από το χωριό Καράτουλα Κυνουρίας. Σήμερα στην Αγία Σοφία κατοικούν περίπου 90 άτομα, μεταξύ των οποίων και παιδιά και άλλης νεαρής ηλικίας άτομα.
   Πριν από 150 περίπου χρόνια (κατά το έτος 1850) ορισμένες οικογένειες από το Καράτουλα εγκαταστάθηκαν στην περιοχή αυτή, ασχολούμενοι με την γεωργία και την κτηνοτροφία και ίδρυσαν την Αγία Σοφία. Οι κάτοικοι του χωριού αυτού, εκτός από τις ανωτέρω ασχολίες, ασχολήθηκαν και με διάφορες άλλες παραδοσιακές επαγγελματικές δραστηριότητες, όπως την σιδηρουργεία και βαρελοποιία, μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που όχι μόνο ζούσαν από αυτές αλλά και εξ αιτίας τους το χωριό αυτό, απέκτησε σπουδαία φήμη σε όλη την ευρύτερη περιοχή τα παλιότερα χρόνια.
   Στην περιοχή έχουν βρεθεί αρχαιολογικά ευρήματα (τάφοι, πήλινα πιθάρια, παλιό υδραγωγείο κ.α.) που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η Αγία Σοφία είχε κατοικηθεί κατά την αρχαιότητα, άγνωστο όμως από ποιους και πότε. Τα ευρήματα αυτά εκτίθενται για φύλαξη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Τρίπολης.
   Το χωριό ονομάστηκε Αγία Σοφία από την εκκλησία του που είναι αφιερωμένη στην μνήμη της Αγίας Σοφίας και των τριών θυγατέρων της Πίστεως, Ελπίδας και Αγάπης και εορτάζει στις 17 Σεπτεμβρίου. Μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του 1940, το χωριό, όπως και πολλά άλλα της περιοχής, έσφυζε από ζωή και έφτασε να έχει μέχρι και 400 κατοίκους. Ηταν εκείνη η εποχή που δούλευαν αδιάκοπα οι τέσσερις υδρόμυλοι, τα γύφτικα (σιδηρουργεία) και τα βαρελάδικα της Αγια-Σοφιάς, εξυπηρετώντας κατοίκους και όχι μόνο του ίδιου χωριού αλλά και πάρα πολλών γειτονικών. Η εποχή που οι τέσσερις ταβέρνες του χωριού ήταν συνεχώς κατάμεστες από κόσμο, ενώ τα βουνά και οι λαγκαδιές του αντιλαλούσαν από τα κουδούνια, τα βελάσματα των κοπαδιών και τις φωνές των τσοπάνηδων. Μετά την κατοχή όμως και το τέλος της δεκαετίας του 1940, η εξωτερική και εσωτερική μετανάστευση ( για την αναζήτηση καλύτερης τύχης από τους κατοίκους) λιγόστεψαν κατά πολύ τον πληθυσμό του.
   Η Αγία Σοφία διοικητικά ανήκει στον δήμο Βόρειας Κυνουρίας. Οι μαθητές του χωριού φοιτούν στα κοντινότερα χιλιομετρικά σχολεία που είναι το Δημοτικό Σχολείο Ριζών, το Γυμνάσιο Αλέας και το Λύκειο Αλέας. Τα γεωργικά προϊόντα του χωριού είναι λαχανικά για τις οικιακές ανάγκες, κρασί και λάδι άριστης ποιότητας λόγω του υψομέτρου. Στο χωριό λειτουργεί ένα παραδοσιακό καφενείο όπου μπορεί κανείς να απολαύσει το καφεδάκι του, το κρασάκι του και γιατί όχι και σπιτικό φαγητό κατόπιν παραγγελίας. Το κελάηδισμα των αηδονιών μέσα από τα βαθύσκιωτα λαγκάδια και τις ρεματιές με τα πλατάνια θα μαγέψουν τον περιπατητή καθώς συνοδεύεται από μια άλλη μελωδία αυτή των κουδουνιών από τις στάνες στις γύρω βουνοπλαγιές.
   Οι σημερινοί Αγια-σοφίτες μέσα από τον πολιτιστικό και εξωραϊστικό σύλλογό τους προσπαθούν να μην ξεχαστούν τα έθιμα, και οι παραδόσεις του χωριού τους και να διατηρηθούν οι δεσμοί ανάμεσα στους. Σήμερα στην Αγία Σοφία κατοικούν περίπου 90 άτομα, μεταξύ των οποίων και παιδιά και άλλης νεαρής ηλικίας άτομα. Η ύπαρξη νέων σημαίνει ελπίδα. Ελπίδα ότι το όμορφο μικρό Καστριτοχώρι με το θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον και το εξαίρετο κλίμα, δεν θα σβήσει από γεροντικό μαρασμό.
Το κείμενο είναι μερικά βασισμένο στο κείμενο του Προέδρου του Εξωραϊστικού Συλλόγου Αγίας Σοφίας Κων. Φαρμασώνη.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/agso... (8 φωτ.)

ΑΓΙΟΝΕΡΙ (Οικισμός) ΗΡΑΙΑ
Στο χωριό Αγιονέρι (Μπέτση) και στο αλώνι του Καλλιντέρη, στις 21 Μαρτίου 1821 ο Δημητράκης και ο Γεώργιος Πλαπούτας μάζεψαν τα παλικάρια απ' όλη τη Λιοδώρα και ξεκίνησαν την επανάσταση του '21. Ο Δήμος έχει στήσει μνημείο στο σημείο αυτό και κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου γιορτάζεται με επιτυχία η ιστορική επέτειος.

ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ (Κωμόπολη) ΑΣΤΡΟΣ
  Ο Αγιος Ανδρέας είναι μια γραφική κωμόπολη, χτισμένη στις παρυφές ενός λόφου κοντά στη θάλασσα, δίπλα από ένα κάμπο κατάφυτο από ελιές. Βρίσκεται πάνω στο δρόμο για το Λεωνίδιο και απέχει 6 χιλ. από το Αστρος. Στο σημείο αυτό τελειώνει το φαράγγι της Ζαμπάνιτσας και εκβάλει προς τη θάλασσα ο ποταμός Βρασιάτης.
  Είναι το κεφαλοχώρι της περιοχής και κατοικείται κυρίως από Τσάκωνες. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει συνεχή ανάπτυξη και πληθυσμιακή αύξηση. Σήμερα έχει περίπου 3000 κατοίκους. Ομορφα πετρόκτιστα και καλοδιατηρημένα σπίτια, γραφική κεντρική πλατεία, πολύ πράσινο και ωραίες παρακείμενες παραλίες συνθέτουν την εικόνα του Αγίου Ανδρέα. Στα καφενεία του μπορεί να ακούσει κανείς τους γηραιότερους να μιλούν την Τσακώνικη διάλεκτο. Στο κέντρο της κωμόπολης είναι η κεντρική πλατεία με την μητροπολιτική εκκλησία. Γύρω υπάρχουν καφενεία, ταβέρνες και εμπορικά καταστήματα.
  Σε απόσταση 3 χιλ. είναι η Παραλία του Αγίου Ανδρέα με γραφικό λιμανάκι, ωραία θέα προς το Μυρτώο πέλαγος και το Αστρος και αξιόλογη και καθαρή παραλία. Λειτουργούν ταβέρνες και το καλοκαίρι γνωρίζει ζωηρή κίνηση. Στη θέση αυτή υπάρχουν ερείπια κυκλώπειου τείχους που κατά τους αρχαιολόγους ανήκε στην αρχαία κυνουριακή πόλη Ανθήνη. Κοντά στην παραλία βρίσκεται το μετόχι της μονής Ορθοκωστάς, που αποτελείται από μικρή εκκλησία αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και ένα ψηλό πύργο, πιθανά ενετικής κατασκευής. Και τα δύο κτίσματα φέρουν επιγραφές ανακαίνισης, 1714 και 1715 αντίστοιχα. Οχι μακριά, διατηρείται ακόμη παλαιό πετρόχτιστο τοξωτό γεφύρι, στο ποταμό Βρασιάτη.
  Αξιόλογα, ζωντανά και πολλά είναι εδώ τα πανηγύρια: του Αϊ-Γιώργη, της Υπαπαντής, των Αγίων Αποστόλων και των πολιούχων Κωνσταντίνου και Ελένης.
  Κοντά στον Αγιο Ανδρέα στο δρόμο για το Λεωνίδιο, βρίσκεται το Αρκαδικό Χωριό. Σε μικρή απόσταση (3 χιλ.) είναι το χωριό Κορακοβούνι. Ανάμεσα περνά ο ποταμός Βρασιάτης ο οποίος έχοντας διασχίσει το όμορφο φαράγγι της Ζαμπάνιτσας (που απέχει 5 χιλ. από τον Αγιο Ανδρέα) εκβάλει στο Μυρτώο πέλαγος. Από τον Αγιο Ανδρέα ξεκινά δρόμος που οδηγεί στα χωριά Πραστό (12 χιλ.) και Καστάνιτσα (16 χιλ) όπως και στο μοναστήρι της Ορθοκωστάς.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/agan... (11 φωτ.)

ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ (Χωριό) ΛΕΩΝΙΔΙΟΝ
  Γραφικό καταπράσινο χωριό του Πάρνωνα, σε πανέμορφο φυσικό περιβάλλον, με άφθονα νερά και πολύ πράσινο. Σύμφωνα με την απογραφή του 1991, αριθμεί 193 κατοίκους, αλλά σήμερα κρατά μόλις 20 - 30 μόνιμους κατοίκους που ασχολούνται με την γεωργία και κτηνοτροφία. Στο χωριό φτάνει κανείς από το Παλαιοχώρι (7 χιλ.) μέσω Λεωνιδίου, ή από την Καστάνιτσα. Η ευρύτερη περιοχή ανήκε στην αρχαία πόλη Γλυππία, ελάχιστα λείψανα της οποίας σώζονται σήμερα.
  To χωριό έλαβε ενεργό μέρος στην εθνική αντίσταση κατά τη διάρκεια της γερμανοιταλικής κατοχής και είχε πολλά θύματα. Σε αντίποινα μάλιστα κάηκε από τους Γερμανούς κατά τη διάρκεια εκκαθαριστικών επιχειρήσεων. Μετά το 1950 μετακινήθηκε μεγάλο μέρος του πληθυσμού και εγκαταστάθηκε στο Δήμο Ελους και στην Αθήνα.
  Στο κέντρο του χωριού υπάρχει γραφική πλατεία με πλατάνια, αναβλύζοντα νερά και περίτεχνες πετρόκτιστες κρήνες. Δίπλα έχει ανεγερθεί μνημείο των πεσόντων κατά τη διάρκεια της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου. Αλλο ένα μνημείο υπάρχει στην είσοδο του χωριού. Πολύ κοντά στην πλατεία βρίσκεται παλιό συντηρημένο πυργόσπιτο με 2 πατώματα και ζεματίστρα. Επίσης υπάρχει άλλο ένα πυργόσπιτο που είναι σήμερα ερειπωμένο.
  Κοντά στον Αγιο Βασίλειο (2 χιλ) είναι το παλιό μοναστήρι των Ταξιαρχών Μουράς. Στο δρόμο για τον Κοσμά, 2 χιλ. από το χωριό, βρίσκονται ερείπια του μεσαιωνικού κάστρου, πάνω σε μικρό ύψωμα. Εκεί τοποθετείται και η αρχαία Γλυππία. Στη θέση αυτή είναι η παλιά εκκλησία της Παναγίας (Παλαιοπαναγιάς) Γλυππίας. 1 χιλ. μακρύτερα, δίπλα από το ελατόδασος, διακλάδωση του δρόμου οδηγεί στο μικρό χωριό Πλατανάκι, σε υψόμετρο 980 μ. Η συνέχεια της διαδρομής προς τον Κοσμά διασχίζει πυκνό δάσος με έλατα και κέδρα (18 χιλ.) και είναι συναρπαστική. Από το χωριό ένας άλλος δασικός δρόμος οδηγεί στην Καστάνιτσα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/agba... (11 φωτ.)

ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ (Χωριό) ΤΡΙΠΟΛΗ
Μικρό χωριό στον κάμπο της Μαντινείας 6 χιλ.από την Τρίπολη . Οι λιγοστοί κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία.

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ (Χωριό) ΑΣΤΡΟΣ
Μικρό ορεινό χωριό της Κυνουρίας κοντά στο δρόμο Τρίπολης - Αστρους . Το χωριό είναι ερηπωμένο από τη μετανάστευση.

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (Χωριό) ΗΡΑΙΑ
  Από τα Λουτρά Ηραίας, ο δρόμος οδηγεί προς την Εθνική οδό Τρίπολης - Πύργου, πολύ κοντά στα σύνορα των Νομών Αρκαδίας - Ηλείας, ενώ ένας δεύτερος δρόμος οδηγεί προς τα χωριά Λώττη και Αγιο Ιωάννη. Σ' αυτή την περιοχή ήταν κτισμένη η αρχαία Ηραία, ερείπια της οποίας υπάρχουν διάσπαρτα, αν και δυστυχώς δεν έχει γίνει έως τώρα καμιά συστηματική ανασκαφή για την ανάδειξη του συνόλου των αρχαίων μνημείων που αναμφισβήτητα υπάρχουν. Τον σπουδαίο εξάλλου ρόλο της Ηραίας στην αρχαιότητα επιβεβαιώνουν οι επιτυχίες των αθλητών της στους Ολυμπιακούς Αγώνες και ιδιαίτερα οι νίκες για δύο συνεχόμενες Ολυμπιάδες του Δημάρετου στο άθλημα της οπλιτοδρομίας, καθώς και του υιού του Θεόπομπου και του εγγονού του Θεόπομπου του δεύτερου στο πένταθλο και την πυγμαχία αντίστοιχα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ηραίας

• http://arcadia.ceid.upatras.gr/hraia/ddiam/agioann...

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (Οικισμός) ΑΣΤΡΟΣ
  Ο Αγιος Ιωάννης, μικρό ορεινό χωριό του Πάρνωνα, βρίσκεται πάνω στο δρόμο Αγίου Πέτρου - Αστρους, μετά τη Μονή Μαλεβής. Διαθέτει αρκετές ταβέρνες με καλό κρασί και ψητά και αποτελεί πόλο έλξης των κατοίκων του Αστρους και της γύρω περιοχής. Επίσης έχει πλούσια παραγωγή γαλακτομικών προϊόντων. Στο κάτω μέρος του χωριού υπάρχει συμπαθητική πλατεία με πλατάνια και με την παλιά εκκλησία του Αϊ-Γιάννη. 2 χιλ. από τον αμαξιτό δρόμο, πάνω σε έναν λόφο στη θέση "Ξηροκάμπι" σώζονται τα ερείπια του Κάστρου της Ωριάς , μεσαιωνικού κάστρου κτισμένου την περίοδο της Φραγκοκρατίας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/agio... (2 φωτ.)

ΑΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ (Χωριό) ΤΡΙΠΟΛΗ
Οικισμός λίγο έξω από την Τρίπολη (2 χιλ.). Το παλιό του όνομα είναι Ματζαγράς. Σήμερα ανήκει στο Δήμο Τρίπολης. Δίπλα βρίσκεται η 124 Πτέρυγα Βασικής Εκπαίδευσης Τρίπολης.

ΑΓΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ (Χωριό) ΑΣΤΡΟΣ
  Ο Αγιος Πέτρος είναι γραφικό κεφαλοχώρι χτισμένο στις πλαγιές του Πάρνωνα. Aπέχει 34 χιλ. από την Τρίπολη, 30 χιλ. από το Αστρος και 8 χιλ. από το Καστρί. Βρίσκεται σε πανέμορφο και καταπράσινο τοπίο. Η περιοχή είναι κατάφυτη, καστανιές, κερασιές, καρυδιές, αχλαδιές, πλατάνια, μηλιές, βελανιδιές και πουρνάρια. Είναι παραδοσιακός οικισμός, έχει 1300 κατοίκους περίπου και βρίσκεται σε υψόμετρο 950 μ. Στα ανατολικά του περνάει ο ποταμός Τάνος, ο "Ταναός" κατά τον Παυσανία. Στα ανατολικά απλώνεται μια ξερή πετρώδης περιοχή, με θάμνους και κέδρους, το "Ξεροκάμπι", όπου υπάρχουν καλύβια των τσοπάνηδων.
  Στη γραφική και με ωραία θέα κεντρική πλατεία δεσπόζει η επιβλητική μητροπολιτική εκκλησία των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, ογκώδης βασιλική με τρούλο μεγάλης διαμέτρου (1900). Γύρω της μαγαζιά, ταβέρνες και καφενεία. Το σημαντικότερο μνημείο είναι ο "Πύργος του Αγά" (ή Τρικαλιότη) του 18ου αιώνα. Είναι οχυρή κατοικία, με δύο ορόφους και κατώϊ, πολεμίστρες στις γωνίες και ζεματίστρα πάνω από την είσοδο. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει θολωτή κρήνη κοντά στην πλατεία με εντοιχισμένη επιγραφή 1769. Στο εξωτερικό τόξο του θόλου οι πελεκητές πέτρες φέρουν εγχάρακτη διακόσμηση και απομίμηση κιόνων που κρατούν τον εσωτερικό θόλο.
  Αλλα αξιοθέτα είναι το Δημοτικό Σχολείο, κτίσμα του 1920, (το οποίο λέγεται ότι είναι δωρεά του Ανδρέα Συγγρού), το γεφύρι στο "βύθουλα της Αννας", πετρόκτιστο στενόμακρο γεφύρι του Τάνου και αρκετές θολωτές πετρόχτιστες βρύσες (του "Κατσή" (1764), του "Κεραστά (1764)", του Καράμπελα (1746), του Αγιοργιού και της "Μπρούσκας". Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζουν το "Ταπητουργείο" (που παλαιότερα λειτούργησε σαν ταπητουργείο, ξυλουργείο και βιοτεχνία εσωρούχων), τα πυργόσπιτα του "Κοίνη", του "Κοντάκη", του "Κασουρή", της "Φρύναινας", του "Παπανικολάου", του "Μούσχουρου" (στην τιλιά της Παναγίας), όπως και τα σπίτι του "Κουλούρη" (με μαρμάρινα μπαλκόνια και ορθομαρμάρωση), του "Μαρκαντέ", της "Νούτσου", και του "Ντίνια" στον οικισμό Μουγέϊκα.
  Σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες το χωριό φαίνεται να ιδρύθηκε το 1435. Το 1687 ορίστηκε από τους Βενετσιάνους σαν πρωτεύουσα της επαρχίας του Αγίου Πέτρου. Μάλιστα το χωριό μνημονεύεται και στο Χρονικό του Μορέως, όπου αναφέρεται ότι τότε εκατοικείτο από Τσάκωνες. Από τα μέσα του 18ου αιώνα άρχισε στην περιοχή σημαντική δράση των κλεφταρματωλών. Το 1775 οι τοπικοί κλεφτοκαπετάνιοι Γιάννης Καράμπελας και Αντωνάκης Αλεβίζος αντιστάθηκαν στους Τουρκαλβανούς. Το 1786 έγινε η μάχη της Μαλεβής μεταξύ των Τούρκων και Ελλήνων με επικεφαλής τους καπεταναίους Ζαχαριά και Θανάση Καράμπελα. Η συμβολή του Αγίου Πέτρου στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 ήταν σημαντική. Το 1821 ο Αναγνώστης Κοντάκης επικεφαλής 48 Αγιοπετριτών, εκύρηξε την επανάσταση στα Δολιανά. Πολλοί Αγιοπετρίτες αγωνιστές έλαβαν μέρος στις μάχες στο Βαλτέτσι, στα Δολιανά και στα Βέρβενα, όπως και στην πολιορκία και άλωση της Τρίπολης. Το διάστημα 1825-1826 το χωριό καταστράφηκε μερικά από τις επιδρομές των ορδών του Ιμπραήμ. Σημαντική ήταν επίσης και η συμμετοχή του στην εθνική αντίσταση κατά την Ιταλο-Γερμανική κατοχή. Το 1944 εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς 48 άμαχοι κάτοικοι.
  Η τοπική οικονομία σήμερα βασίζεται στην ξυλουργία, σιδηρουργία, εμπόριο υλικών οικοδομής και ξύλευσης, λίγα κτηνοτροφικά και στις μισθωτές υπηρεσίες. Παλαιότερα ανθούσε η ανθρακοποιία και για το λόγο αυτό οι Αγιοπετρίτες αποκαλούνταν "καρβουνιάριδες".
  Ο Αγιος Πέτρος παρουσιάζει όλο το χρόνο αρκετή τουριστική κίνηση, στην οποία συνεισφέρουν κατά ένα μεγάλο μέρος οι προσκηνητές της Μονής Μαλεβής όπως και οι ορειβάτες-περιπατητές του Πάρνωνα. Στο χωριό λειτουργούν ξενοδοχείο, εστιατόρια, ταβέρνες και ζαχαροπλαστεία.
  Λόγω της θέσης του στον Πάρνωνα ο Αγιος Πέτρος προσφέρει αρκετές αξιόλογες πεζοπορικές και ορειβατικές διαδρομές στους λάτρεις της φύσης. Υπάρχουν μονοπάτια που οδηγούν στις κορυφές του Πάρνωνα και στο ορειβατικό του καταφύγιο. Η ανάβαση στη ψηλότερη κορυφή Μεγάλη Τούρλα διαρκεί 2.50 περίπου ώρες. Aπό εδώ περνάει επίσης και το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4. Κοντινότερες διαδρομές είναι στα "Σκαμνάκια", στην "Τιλιά της Παναγίας", και στα ξωκκλήσια του 16ου αιώνα, στον Αη-Γιώργη και στον Αγιο Νικόλα, που είναι χωμένα στο καστανόδασος.
  Tα πανηγύρια που γίνονται στην περιοχή είναι του Αγίου Νείλου (7 Μαϊου), των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου), της Παναγίας (15 Αυγούστου) και της "Μαλεβής" (23 Αυγούστου). Επίσης την Κυριακή της Τυρινής γίνεται μικρό καρναβάλι με ένα χαρακτηριστικό τοπικό έθιμο, την "γκαμήλα" που κυνηγά τους περαστικούς. Πρόκειται για ξύλινο μεγάλο σκεπαστό σαμάρι που μεταφέρουν από κάτω δύο άτομα που κρατούν ένα προεξέχον ξύλο με το κρανίο ενός μουλαριού του οποίου η γνάθος ανοιγοκλείνει.
  5 χιλ. από τον Αγιο Πέτρο στο δρόμο που οδηγεί στο Αστρος, είναι το μοναστήρι της Παναγίας της Μαλεβής. Ο επαρχιακός δρόμος από εδώ συνεχίζει κατηφορίζοντας προς το Αστρος. Στη διαδρομή περνάμε από τα χωριά (άνω) Μελιγού και Αγιο Ιωάννη, όπως και κοντά από το μεσαιωνικό Κάστρο της Ωριάς και το μοναστήρι της Παλαιοπαναγιάς.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/agpe... (26 φωτ.)

ΑΓΙΟΣ ΣΩΣΤΗΣ (Οικισμός) ΤΕΓΕΑ
  Μικρό χωριό της Τεγέας χτισμένο σε μικρό ύψωμα κοντά στο Στάδιο. Ανήκει σαν οικισμός στο Δ.Δ. του Σταδίου και έχει 60 περίπου μονίμους κατοίκους. Στην κορυφή του υψώματος όπου και η πλατεία και η εκκλησία του χωριού έχουν ανακαλυφθεί λείψανα του ναού της Δήμητρας και της κόρης. Θεωρείται ότι στη θέση του χωριού ήταν η ακρόπολη της Αρχαίας Τεγέας. Σε μικρή απόστασ από το χωριό είναι το αρχαιολογικό πάρκο της Επισκοπής.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/agso... (1 φωτ.)

Αγιωργίτικα

ΑΓΙΩΡΓΙΤΙΚΑ (Χωριό) ΚΟΡΥΘΙΟ
  Είναι το πρώτο χωριό της Αρκαδίας που συναντάμε ερχόμενοι από τον παλαιό δρόμο Αργους-Τρίπολης. Ανήκει στο Δήμο Κορυθίου με έδρα το Στενό που βρίσκεται σε απόσταση 3 χιλ. Από τη θέση αυτή αρχίζει το μαντινειακό οροπέδιο. Το χωριό έχει 200 περίπου κατοίκους που ασχολούνται κύρια με τη γεωργία. Κοντά στο χωριό βρέθηκε ένας τεράστιος μεταλλουργικός κλίβανος με συμπληρωματικές εγκαταστάσεις (πλυντήρια, δεξαμενές και εργαστήρια) για τον εμπλουτισμό και τήξη του μεταλλεύματος, που θεωρείται ο μεγαλύτερος κλίβανος των Προϊστορικών Χρόνων (πριν από 2000 π.Χ.). Το δάπεδο του κλιβάνου φέρει έντονα ίχνη φωτιάς από την καμήνευση.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/agio... (7 φωτ.)

Αγριακόνα

ΑΓΡΙΑΚΟΝΑ (Χωριό) ΒΑΛΤΕΤΣΙ
  Μικρό χωριό 7 χιλ. από το Πάπαρι, κοντά στο δρόμο που πηγαίνει στο χωριό Σκορτσινού. Είναι χτισμένο σε όμορφη καταπράσινη τοποθεσία. Πίσω του είναι το δάσος της Σκυρίτιδας, ενώ προς και νότια επιβλητικός φαντάζει ο ορεινός όγκος του Ταυγέτου.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/agri... (2 φωτ.)

ΑΓΡΙΔΑΚΙ (Οικισμός) ΒΥΤΙΝΑ
  Κοντά στο χωριό Λάστα της Γορτυνίας και 17 χιλ. περίπου από τα Μαγούλιανα, βρίσκεται ένα μικρό χωριό, το Αγριδάκι, πλήρως ερημωμένο σήμερα. Είναι χτισμένο στις ΒΔ παρυφές του Μαινάλου, δυτικά της Καμενίτσας, και έχει υπέροχη θέα προς το κεντρικό ορεινό όγκο του τελευταίου. Ολα τα σπίτια ερειπωμένα, η θέα τους παραπέμπει στην κοινή αρκαδική και γορτυνιακή μοίρα που σε δύσκολα χρόνια ερήμωσε τη χώρα με τη μετανάστευση. Μοναδική παρένθεση, η μικρή πέτρινη πλατεία, με τον πλάτανό της και ένα μικρό νεόκτιστο σπιτάκι. Εως και ο δρόμος σταματά εδώ, ίσως γιατί πάντα πρέπει να υπάρχει ένα τέλος στην περιπλάνηση, μια ανάπαυλα και μια αναδρομή. Kαι στη συνέχεια μια νέα επiστροφή...

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/agri... (2 φωτ.)

ΑΓΡΙΔΙ (Χωριό) ΚΛΕΙΤΟΡΑΣ
  Μικρό ορεινό χωριό της Γορτυνίας σε απόσταση 8 χιλ. από την Καμενίτσα και 5 χιλ. από το Πράσινο. Εχει 20 περίπου μονίμους κατοίκους και σήμερα ανήκει στο Δήμο Κλείτορος. Το χωριό αγναντεύει στον ορεινό όγκο του Μαινάλου. Πάνω στον επαρχιακό δρόμο υπάρχει ωραία πετρόχτιστη πηγή και δίπλα της παιδική χαρά. Πιο κάτω η όμορφη ενοριακή εκκλησία και η παλιά εκκλησία του νεκροταφείου. Σε απόσταση 5 χιλ. προς την κατεύθυνση της Καμενίτσας είναι ο οικισμός Καρβούνι, ενώ ο επαρχιακός δρόμος συνεχίζει προς τα χωριά Πράσινο, Δρακοβούνι και Δάρα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/agri...

ΑΕΤΟΡΑΧΗ (Χωριό) ΤΡΟΠΑΙΑ
  Μικρό χωριό του δήμου Τροπαίων κοντά στο Καλλιάνι. Είναι κτισμένο στις παρυφές του Λαγγαδινού ρέματος (φαραγγιού Τουθόα). Στα νότια του χωριού είναι ο χείμαρος Γκούρα και το φαράγγι του. Κοντά στο χωριό και σε ωραία τοποθεσία βρίσκεται πηγή. Από εκεί καταγόταν ο αγωνιστής του 1821 Παπαγιώργης. Από το χωριό ο δρόμος οδηγεί προς την Κοκκινοράχη, την Λυσσαρέα και τα υπόλοιπα χωριά της Ηραίας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/aeto...

ΑΘΗΝΑΙΟΝ (Χωριό) ΒΑΛΤΕΤΣΙ
  Χωριό κοντά στην Ασέα, 3 χιλ. πάνω από το δρόμο Τρίπολης-Μεγαλόπολης. Εχει 150 περίπου μονίμους κατοίκους. Πήρε το όνομα του από το ναό της Αθηνάς που υπήρχε στην περιοχή

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/athi... (1 φωτ.)

ΑΚΟΒΟΣ (Χωριό) ΦΑΛΑΙΣΙΑ
Ορεινό χωριό της Φαλαισίας 6 χιλ. από το Δυρράχιο και 21 χιλ. από το Λεοντάρι. Κοντά του (3 χιλ.) βρίσκεται το χωριό Λεπτίνιο.

Αλέα

ΑΛΕΑ (Χωριό) ΑΡΚΑΔΙΑ
  Το χωριό Αλέα (Πιαλί) απέχει 12 χιλ. από την Τρίπολη και ανήκει στα χωριά της Τεγέας. Μαζί με το Στάδιο και την κοντινή Κερασίτσα κατέχει κεντρική θέση στον κάμπο της. Το όνομα το χωριό το οφείλει στην Αλέα Αθηνά, που λατρευόταν στην αρχαία Τεγέα. Τα ερείπια του μεγαλοπρεπούς ιερού της βρίσκονται στην άκρη του χωριού. Στο χωριό υπάρχει το Aρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας, με ευρήματα από την περιοχή. Απέναντί του βρίσκεται το Πνευματικό Κέντρο με μικρή λαογραφική συλλογή. Οι περίπου 300 κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία και το εμπόριο.
  Στο χωριό υπάρχει το Γυμνάσιο και Λύκειο, που συγκενρώνει μαθητές από όλη την περιοχή, καθώς και Γεωργική Σχολή. Ο επαρχιακός δρόμος από την Τρίπολη οδηγεί στο χωριό Στάδιο, ενώ ένας άλλος δρόμος συνδέει το χωριό με τον αρχαιολογικό χώρο και το πάρκο της Επισκοπής.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/alea... (1 φωτ.)

Αλεποχώρι

ΑΛΕΠΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΣΚΥΡΙΤΙΔΑ
  Μικρό χωριό κοντά στη Βλαχοκερασιά, στο δρόμο για τη Σπάρτη και στα όρια με το νομό Λακωνίας. Είναι χτισμένο στη πλαγιά υψώματος. Εχει 40 περίπου κατοίκους (οι περισσότεροι ηλικιωμένοι). Ξεχωρίζει η εκκλησία του χωριού.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/alep... (5 φωτ.)

ΑΛΟΥΣ (Αρχαία πόλη) ΚΛΕΙΤΟΡΑΣ
Η αρχαία αρκαδική πολίχνη Αλούς ταυτίζεται είτε με τα αρχαία λείψανα κοντά στο χωριό Αμυγδαλιά, όπου ανασκάφηκε και μέρος Ιερού των ύστερων Γεωμετρικών και Αρχαϊκών χρόνων, είτε με το Παλιόκαστρο του χωριού Μουριά, που βρίσκεται στο δυτικό πέρας της λίμνης του Λάδωνα και όπου βρέθηκαν λείψανα τειχών και πύργων, καθώς και αναλημματικοί τοίχοι και όστρακα κλασσικών και ελληνιστικών χρόνων

Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Τριπόλεως

Ιστοσελίδα Δήμου Τριπόλεως
• http://www.tripolis.gr/History/Ancient_Arcadia/anc... (1 φωτ.)

ΑΛΩΝΙΣΤΑΙΝΑ (Χωριό) ΦΑΛΑΝΘΟΣ
  Η Αλωνίσταινα είναι ένα πανέμορφο και γραφικό χωριό του Μαινάλου και απέχει 25 χλμ. από Τρίπολη και 10 χιλ. από τη Βυτίνα. Είναι κτισμένη στη δυτική πλευρά της Οστρακίνας σε υψόμετρο 1200 μ. σε μικρή κοιλάδα μεταξύ Βυτίνας και Πιάνας κάτω από τις πλαγιές του Μαινάλου. Είναι το επόμενο χωριό μετά την Πιάνα στο δρόμο από την Τρίπολη. Η Αλωνίσταινα είναι από τα χωριά με τη μεγαλύτερη ιστορία στον απελευθερωτικό αγώνα του 21 και συνδέται στενά με τους Κολοκοτρωναίους των οποίων υπήρξε ορμητήριο στην Επανάσταση. Συγχρόνως ήταν και και η γενέτειρα της μητέρας του Θόδωρου Ζαμπείας Κωτσάκη. Προεπαναστατικά ήταν κρησφύγετο κι ορμητήριο της κλεφτουριάς, ενώ κατά την επανάσταση του 1821 ήταν σημείο συγκέντρωσης και εξόρμησης των ελληνικών δυνάμεων υπό τον Θ. Κολοκοτρώνη. Οι Τούρκοι την πυρπόλησαν και την λεηλάτησαν δύο φορές. Μετά την επανάσταση η Αλωνίσταινα είχε ραγδαία εξέλιξη. Μάλιστα το 1851 είχε 2.140 κατοίκους, ενώ το 1928, 1426 κατοίκους. Μετά το 1950 ο πληθυσμός ελαττώθηκε σημαντικά λόγω της μετανάστευσης. Σήμερα έχει 200 περίπου μόνιμους κατοίκους που ζουν από την κτηνοτροφία, λίγα καρύδια και κηπευτικά.
   Τριγυρισμένο από έλατα και απλωμένο σε ένα καταπράσινο φαράγγι, το χωριό είναι ένα από τα γραφικότερα και ομορφότερα χωριά της Αρκαδίας. Κρατάει την παραδοσιακή μορφή του, ενώ έχει κηρυχθεί διατηρητέος οικισμός. Εχει επίσης εμπλουτισθεί από πέτρινες αναπλάσεις, στους δρόμους και στον περίγυρο. Στην πλατεία του χωριού ξεχωρίζει το μαρμάρινο μνημείο της Ζαμπίας Κωστάκη. Απέναντί της η εξαιρετική μονόκλιτη Βασιλική Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, δεσπόζει από το 1742 και γιορτάζει το καλοκαίρι με πανυγήρι. Δίπλα στην είσοδο της εκκλησίας ο τάφος της Ζαμπίας.
   Στην Αλωνίσταινα υπάρχουν αρκετές παλαιές κατοικίες,δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Χαρακτηρίζονται από πολλά και μεγάλα τοξωτά ανοίγματα και είναι χτισμένα από λαγκαδινούς πρωτομαστόρους. Ξεχωρίζουν η οχυρή πυργόσχημη κατοικία της οικογενείας Δημητρακοπούλου (ή Τουρκοβασίλη), κτίσμα της της περιόδου της Επανάστασης και η οικία Κωνσταντάκου Δημητρακόπουλου, πετρόχτιστο διώροφο με μεγάλα τοξωτά ανοίγματα, που χτίστηκε το 1847 από το Λαγκαδινό πρωτομάστορα Γιαννακό Γαρδίκα. Σημείο αναφοράς για τους κατοίκους είναι η πηγή Κεφαλάρι. Ακριβώς δίπλα της σώζεται ένα από τα χάνια που εξυπηρετούσε τους περαστικούς και χρησίμευε για τη ξεκούραση των ζώων. Στο χωριό έχουν κτιστεί επίσης αρκετά νέα σπίτια από κατοίκους με καταγωγή από αυτό. Λειτουργούν ακόμα παραδοσιακός ξενώνας, εστιατόριο και ταβέρνα.
   Η διαδρομή προς τη Βυτίνα μέσα από το ελατόδασος είναι συναρπαστική. Μετά από το χωριό ο επαρχιακός δρόμος ανηφορίζει φιδωτά σε μια δασοσκέπαστη χαράδρα, το περίφημο "διάσελο" της Αλωνίσταινας, όπου παρατηρείται μια χαριτωμένη οφθαλμαπάτη που δίνει στον ταξιδιώτη την εντύπωση ότι βρίσκεται συνέχεια στην ίδια θέση. Μετά το διάσελο η διαδρομή, πάντα διασχίζοντας το πυκνό ελατόδασος, συνεχίζει, κατηφορική για να καταλήξει στη Βυτίνα. Στο ενδιάμεσο μπορεί κανείς να απολαύσει από ψηλά την πανοραμική θέα της περιοχής της Βυτίνας.
   Στην περιοχή της Αλωνίσταινας τοποθετείται ο αρχαίος οικισμός Ελισσών. Κατά καιρούς έχουν βρεθεί αρχαίοι χτιστοί τάφοι στα Ν. του χωριού, ίχνη αμαξοτροχιών στο πέρασμα για το διάσελο, δύο αγαλματίδια και αρχαία νομίσματα. Κάποιοι αποδίδουν το όνομα του χωριού σε παραφθορά του αρχαίου τοπωνυμίου Ελισσών, ενώ μάλλον επικρατέστερο είναι να προέρχεται από την αγροτική εργασία του αλωνίσματος.
   Κοντά στην Αλωνίσταινα είναι το Λιμποβίσι, το χωριό των Κολοκοτρωναίων, το Αρκουδόρεμα και η Κοκκινόβρυση, μαγευτικές τοποθεσίες του Μαινάλου. Στο δρόμο για τη Βυτίνα, διακλάδωση οδηγεί στο χιονοδρομικό κέντρο της Οστρακίνας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/alon... (46 φωτ.)

ΑΜΥΓΔΑΛΙΑ (Οικισμός) ΛΕΩΝΙΔΙΟΝ
  Η Αμυγδαλιά είναι ένα μικρό χωριό της Κυνουρίας, χτισμένο στο οροπέδιο των Πελετών, στο νότιο τμήμα Πάρνωνα, νότια του Λεωνιδίου. Και αυτό το χωριό παρουσιάζει έντονα δείγματα της χαρακτηριστικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής που συναντάται στην Κυνουρία, μιας αρχιτεκτονικής που εναρμονίζεται με το τοπίο. Στέρεες, καλοχτισμένες και λιτές πετρόχτιστες κατασκευές περιτριγυρισμένες από ένα τοπίο λιτό, με αραιή και χαμηλή βλάστηση. Το χωριό απέχει 7 χιλ. από τα Πελετά και βρίσκεται πάνω στο δρόμο που οδηγεί στην όμορφη παραλία του Φωκιανού. Πολύ κοντά είναι το χωριό Πηγάδι.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/migd... (2 φωτ.)

ΑΝΑΒΡΥΤΟ (Οικισμός) ΦΑΛΑΙΣΙΑ
  Μικρό ορεινό χωριό της επαρχίας Μεγαλόπολης κοντά στο Ανεμοδούρι (5χιλ). Κοντά βρίσκεται ο οικισμός Κάτω Αναβρυτό και το χωριό Γραικός. Το χωριό είναι αμφιθεατρικά κτισμένο και προσφέρει ωραία θέα προς το λεκανοπέδιο της Μεγαλόπολης και την περιοχή της Ανω Φαλαισίας

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/anav... (1 φωτ.)

ΑΝΕΜΟΔΟΥΡΙ (Χωριό) ΦΑΛΑΙΣΙΑ
  Το Ανεμοδούρι είναι ένα μικρό ορεινό χωριό της Ανατολικής Φαλαισίας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 700 μ. και έχει 60 περίπου μόνιμους κατοίκους που ασχολούνται με τη γεωργία και κτηνοτροφία. Η πρόσβαση στο χωριό γίνεται παίρνοντας διασταύρωση του δρόμου Τρίπολης-Μεγαλόπολης, μετά την Ασέα και μέσω του χωριού Μαρμαριά (6 χιλ). Ο δρόμος από εδώ συνεχίζει κατηφορικά προς τα υπόλοιπα χωριά της Ανατολικής Φαλαισίας, με πρώτο το Αναβρυτό, όπως και τα χωριά του λεκανοπέδιου της Μεγαλόπολης.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/anem... (5 φωτ.)

ΑΝΘΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ
  Μικρό χωριό 5 χιλ. νότια της Μεγαλόπολης. Βρίσκεται στο ομώνυμο λεκανοπέδιο σε κατάφυτο περιβάλλον. Έχει 50 κατοίκους.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/anth... (2 φωτ.)

ΑΝΩ ΔΟΛΙΑΝΑ (Οικισμός) ΑΣΤΡΟΣ
  Τα Δολιανά (Ανω Δολιανά) είναι ένα ορεινό καταπράσινο γραφικό χωριό χτισμένο στις βόρειες πλαγιές του Πάρνωνα σε υψόμετρο 1050 μ., κοντά στο δρόμο που οδηγεί από την Τρίπολη (25 χιλ) στον Πάρνωνα, στο Καστρί και στον Αγιο Πέτρο. Το χωριό είναι παραδοσιακός οικισμός με καλντερίμια και πετρόκτιστα σπίτια. Απλώνεται σε δύο ξεχωριστές γειτονιές. Η όμορφη πλατεία του με πλατάνια και καφενεία, κοντά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, προσφέρει υπέροχη θέα προς τον κάμπο της Τρίπολης. Γύρω, γύρω απλώνεται όμορφο καστανόδασος με ρεματιές και άφθονα νερά. Σε αρκετά σημεία, μάλιστα, έχουν εγκατασταθεί σ' αυτό ξύλινες κατασκευές από το Δασαρχείο Κυνουρίας. Κοντά στο χωριό περνάει το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4. Στο χωριό υπάρχουν παραδοσιακές ταβέρνες, καφενείο και παραδοσιακός ξενώνας.
  Οι κάτοικοι του χωριού χειμαδιάζουν στα κάτω Δολιανά. Επιστρέφουν στο χωριό την άνοιξη. Στις 23 Απριλίου μεταφέρουν εδώ και και την εικόνα του προστάτη του χωριού Αγίου Γεωργίου. Παραδοσιακό προϊόν των Δολιανών είναι τα κάστανα, που οι κάτοικοι τα μαζεύουν το φθινόπωρο, οπότε και διογανώνεται η γιορτή τού κάστανου. Κοντά στα Δολιανά βρίσκονται τα λατομεία του φημισμένου ομώνυμου τοπικού μάρμαρου, που ας σημειωθεί, είναι γνωστό από την αρχαιότητα.
  Τα Δολιανά είναι γνωστά στο πανελλήνιο από την ομώνυμη νικηφόρα μάχη των Ελλήνων κατά των Τούρκων στην επανάσταση του 21. Κάθε 4 χρόνια γίνεται στο χωριό αναπαράσταση της μάχης αυτής.
  Από τα Δολιανά ξεκινά δρόμος που οδηγεί στην κορυφή του βουνού (8 χιλ) όπου βρίσκεται σταθμός του ΟΤΕ και οι τηλεοπτικές κεραίες. Η θέση αυτή προσφέρει υπέροχη θέα προς το λεκανοπέδιο της Μαντινείας. Πριν από το σταθμό υπάρχει διακλάδωση για το χωριό Κούτρουφα, από όπου, μέσω δασικού και δύσκολου δρόμου μπορεί κανείς να φθάσει στον Αγιο Πέτρο, διασχίζοντας το όμορφο και απέραντο καστανόδασος που καλύπτει την περιοχή.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/doli... (25 φωτ.)

ΑΝΩ ΚΑΡΥΕΣ (Χωριό) ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/kari... (6 φωτ.)

ΑΡΑΧΑΜΙΤΕΣ (Χωριό) ΒΑΛΤΕΤΣΙ
  5 χιλ. από την Ασέα, και αφού διανύσει κανείς ένα όμορφο και πυκνό δάσος με καστανιές, φθάνει στους Αραχαμίτες, ένα μικρό καταπράσινο χωριό χτισμένο στη πλαγιά του βουνού σε υψόμετρο 740 μ. Κάτω από το χωριό υπάρχει μια μικρή παρθένα ρεματιά που καταλήγει στο φαράγγι του ποταμού Ελισσώνα (Μπαρμπουσάνα).
  Οι λιγοστοί μόνιμοι κάτοικοι (απογραφή 1991: 222 κάτοικoι) ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Ο δρόμος από το χωριό συνεχίζει προς το χωριό Κεραστάρι. Στο δρόμο για το χωριό υπάρχει διασταύρωση για το χωριό Δόριζα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/arah... (4 φωτ.)

ΑΡΑΧΟΒΑ (Χωριό) ΗΡΑΙΑ
  Η Αράχοβα είναι ένα μικρό ορεινό χωριό της Γορτυνίας μεταξύ της Μελισσόπετρας και του Ράφτη. Το παλιό χωριό είναι χτισμένο στην πλαγιά του βουνού. Χαμηλότερα, σε όμορφη και κατάφυτη τοποθεσία, δίπλα από ον επαρχιακό δρόμο, έχει κτιστεί ένας νέος μικρός οικισμός. Η Αράχοβα έχει 50 περίπου μονίμους κατοίκους.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/arah... (4 φωτ.)

ΑΡΚΑΔΙΚΟ ΧΩΡΙΟ (Οικισμός) ΑΣΤΡΟΣ
  Κοντά στον Αγιο Ανδρέα, σε μια χερσόνησο στο δρόμο για το Λεωνίδιο (θέση Ρεποντίνα), βρίσκεται ένας πρότυπος και αυτοτελής οικισμός των Αρκάδων oμογενών, το Αρκαδικό Χωριό. Εχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια στα πλαίσια εθνικού πιλοτικού προγράμματος. Αποτελείται από πρότυπες παραθαλάσσιες παραθεριστικές κατοικίες προορισμένες για τις διακοπές των Αρκάδων αποδήμων. Προβλέπεται να κατασκευασθούν στην τελική φάση 400 κατοικίες, συνεδριακό κέντρο και άλλες εγκαταστάσεις. Η διαδρομή λίγο πρίν το ύψος του Αρκαδικού χωριού προς τον Τυρό και το Λεωνίδιο είναι εντυπωσιακή. Δεξιά επιβλητικά υψώνεται η οροσειρά του Πάρνωνα, ενώ αριστερά ξεδιπλώνεται η δαντελωτή κυνουριακή παραλία σε μια συνεχή εναλλαγή ήρεμων και όμορφων αμμουδιών, μικρών όρμων και χερσονήσων. Ο δρόμος για τον Τυρό περνά διαδοχικά δίπλα από τις παραλίες Κρυονέρι και Τσεφλό με τους μικρούς οικισμούς τους και στη συνέχεια από τον οικισμό του Αγιου Χριστόφορου στον όρμο Ζαρίσι, όπου υπάρχει ωραία παραλία.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/arka... (15 φωτ.)

ΑΡΤΕΜΙΣΙΟ (Χωριό) ΜΑΝΤΙΝΕΙΑ
  Το χωριό Αρτεμήσιο απέχει 20 χιλ. από την Τρίπολη και είναι χτισμένο στους πρόποδες του Αρτεμησίου όρους, στο βόρειο άκρο του μαντινειακού λεκανοπεδίου. Εχει περίπου 150 μόνιμους κατοίκους που ασχολούνται με τη γεωργία και κτηνοτροφία. Το παλιό του όνομα ήταν Κακούρι ή Λαγκούσι. Σήμερα ανήκει στο δήμο Μαντινείας με έδρα τη Νεστάνη (5 χιλ). Ο δρόμος που συνδέει το χωριό με την Τρίπολη περνά από την Αρχαία Μαντινεία και κοντά από το χωριό Πικέρνι, ενώ προς την άλλη κατεύθυνση συνεχίζει προς τον Παλαιόπυργο και Λεβίδι.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/arte... (1 φωτ.)

ΑΣΕΑ (Χωριό) ΒΑΛΤΕΤΣΙ
  Η Ασέα απέχει από Τρίπολη 20 χλμ και αποτελείται από τον οικισμό της Κάτω Ασέας, που είναι χτισμένος στην άκρη όμορφου κάμπου, πάνω στον οδικό άξονα Τρίπολης - Μεγαλόπολης και την άνω Ασέα, το παλιό χωριό, που είναι κτισμένη στα ορεινά, σε απόσταση 5 χιλ. Η (κάτω) Ασέα είναι σήμερα έδρα του Δήμου Βαλτετσίου. Η περιοχή της Ανω Ασέας είναι κατάφυτη, με δάση από καστανιές και πεύκα.
  Η άνω Ασέα είναι ιδιαίτερα νοικοκυρεμένο χωριό, με πολλά καινούρια σπίτια που ανήκουν στους παραθεριστές του καλοκαιριού. Το χειμώνα κρατά λίγους κατοίκους (100 περίπου). Ομορφο είναι το Σπετσεροπούλειο άλσος πάνω σε μικρό ύψωμα που δεσπόζει στο χωριό και ενδιαφέρουσα η εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Το κτίριο του Δημοτικού Σχολείου είναι πια εγκαταλειμμένο... Υπάρχει δραστήριος τοπικός πολιτιστικός σύλλογος. Η Ασέα είναι πατρίδα του ποιητή και στιχουργού Νίκου Γκάτσου. Από την άνω Ασέα κατάγεται επίσης και ο ποιητής (δάσκαλος) Α. Καρβέλας. Λίγο έξω από το χωριό, πάνω σε μια πλάκα, είναι χαραγμένοι κάποιοι στίχοι του: "όταν δεν έχεις όνειρα - δεν χωράς πουθενά - πεθαίνεις μόνος..."
  Κοντά στην κάτω Ασέα βρίσκεται η αρχαία αρκαδική πόλη Ασέα. Ανασκαφές που έγιναν από Σουηδική αρχαιολογική αποστολή, αλλά και από Ελληνες αρχαιολόγους, έφεραν στο φως πλούσια ευρήματα τα οποία εκτίθενται στα μουσεία της Τρίπολης, της Τεγέας και του Ναυπλίου. Πάνω από την άνω Ασέα, βρίσκονται στην κορυφή κατάφυτου υψώματος υπολείμματα αρχαίου ιερού. Δίπλα του είναι μικρό εκκλησάκι. Η Ασέα οφείλει το όνομά της στον Ασεάτη, γιό του βασιλιά της Σπάρτης Λυκάωνα. Η ιστορία της Ασέας αρχίζει, σύμφωνα με τα ευρήματα των ανασκαφών, από την προϊστορική περίοδο. Εχουν ανακαλυφθεί επίσης αρχαίοι τάφοι. Σημαντικός και λαμπρός ήταν και o αρχαίος ναός της Βίγλας κοντά στo Παλλάντιο, που είχε κτιστεί από Ασεάτες.
  Η κάτω Ασέα βρίσκεται στη δυτική πλευρά του Ασεατικού πεδίου, ενός κατάφυτου γραφικού λεκανοπέδιου με αρκετά χωριά, που εκτείνεται μέχρι τα βουνά της Μεγαλόπολης. Στην ανατολική πλευρά του δημόσιου δρόμου και σε μικρή απόσταση βορειότερα του λόφου της Ασέας υπάρχει και σήμερα η πηγή του Αλφειού γνωστή ως «Φραγκόβρυσο ή Φραγκόβρυση» την οποία αναφερει ο Παυσανίας (Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις: Αχαϊκά - Αρκαδικά):
  «Σε απόσταση πέντε περίπου σταδίων από την Ασέα, βρίσκεται η πηγή του Αλφειού, που λίγο απέχει από το δρόμο, καθώς και η πηγή του Ευρώτα, αμέσως πλάι στο δρόμο. Κοντά στην πηγή του Αλφειού βρίσκεται ο ναός της μητέρας των θεών» (Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις: Αχαϊκά - Αρκαδικά).
  Σήμερα δεν σώζεται βρύση αλλά ευθύς μετά την πηγή σχηματίζεται μικρό ρεύμα, που χάνεται λίγο νοτιότερα και ξαναφαίνεται δυτικότερα. Εκτός από το νερό του Φραγκόβρυσου στην ομώνυμη κοιλάδα, ο Αλφειός πηγάζει και από την «Μαναραίικη» βρύση και τη λεγόμενη «Πίσω βρύση», που χρησιμοποιείται για την ύδρευση του χωριού Δόριζα. Και οι δύο αυτές βρύσες έχουν αφθονότερα νερά. Τα νερά αυτά, μαζί μ' εκείνα άλλων δύο πηγών, νοτιοανατολικά του Φραγκόβρυσου, διατρέχουν την μεταξύ των χωριών Μάναρι, Δόριζα και Κάτω Ασέα λεκάνη, όπου σχηματίζεται ο άνω ρους του Αλφειού αλλά και του Ευρώτα, όπως ακριβώς αναφέρει ο Παυσανίας.
  Η Ασέα συμετείχε στη μάχη των Πλαταιών κατά των Περσών (479 πΧ.) και στη μάχη της Μαντινείας (362 πΧ.). Προσχώρησε επίσης στην Αρκαδική ομοσπονδία που συνέστησε ο Επαμεινώνδας και έπαιξε σημαντικό ρόλο λόγω της στρατηγικής της θέσης. Επίσης οι Ασεάτες βοήθησαν στην ίδρυση της Μεγαλόπολης. Αργότερα προσχώρησε στην Αχαϊκή Συμπολιτεία (3ος αιών π.Χ.) και μάλιστα απέκτησε το δικαίωμα κοπής χάλκινων νομισμάτων (196 π.Χ.), προς ανταμοιβή των υπηρεσιών που προσέφερε. Μάλιστα, στις ανασκαφές που έγιναν στην Ασέα βρέθηκαν τέτοια νομίσματα και σήμερα εκτίθενται στο Νομισματικό Μουσείο της Αθήνας.
  Ο δρόμος από την άνω Ασέα διασχίζει ένα όμορφο δάσος και συνεχίζει προς το χωριό Αραχαμίτες και από εκεί στο Κεραστάρι. Από την κάτω Ασέα ο δημόσιος δρόμος κατευθύνεται προς την Μεγαλόπολη.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/asea... (38 φωτ.)

ΑΣΤΡΟΣ (Δήμος) ΑΡΚΑΔΙΑ
  Η Κυνουρία αποτελεί το ανατολικό τμήμα του Νομού Αρκαδίας, από την οροσειρά του Πάρνωνα ως την παραλία , και από τον κάμπο του Αστρους προς βορρά ως τη Μαδάρα στα νότια. Οι ορεινοί όγκοι που την περιβάλλουν συνέβαλαν στη σχετική απομόνωση της περιοχής από την υπόλοιπη Πελοπόννησο. Η Κυνουρία περιλαμβάνει την περιοχή της Θυρέας στην οποία ανήκουν το Παράλιο Αστρος, το Αστρος, η Αρχαία Εύα Δολιανών και τα Δολιανά και την περιοχή της Τσακωνιάς. Αυτή αρχίζει από την Καστάνιτσα και τον Πραστό και τελειώνει στο Λεωνίδιο που είναι και πρωτεύουσά της. Αλλα γνωστά μέρη που περιλαμβάνει το τμήμα αυτό είναι στα ορεινά ο Κοσμάς, η Καστάνιτσα και ο Πραστός και στα παράλια ο Τυρός, τα Μέλανα, η Πλάκα, το Λεωνίδιο και τα Πούλιθρα.
  Ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας βρίσκεται στο Ν.Α. τμήμα του Νομού Αρκαδίας και καταλαμβάνει μια έκταση 575.980 στρ. και εκτείνεται μεταξύ των όμορων νομών της Αργολίδας και της Λακωνίας ενώ ένα μέρος του βρέχεται από τον Αργολικό Κόλπο και συνορεύει με τους νεοσύστατους Δήμους της Τεγέας, Τυρού και Κορυθίου. Ο Δήμος Β. Κυνουρίας συμπεριλαμβάνει στα όρια του είκοσι έξι (26) Δημοτικά Διαμερίσματα και έχει έδρα το Αστρος.
  Αξίζει να σημειωθεί ότι οι οικισμοί του Δήμου είναι χτισμένοι αμφιθεατρικά στις παρυφές αλλά και στον ορεινό όγκο του όρους Πάρνωνα και καταλήγουν στον Αργολικό κόλπο από τον οποίο βρέχεται ένα μέρος του Δήμου.
Οι οικισμοί και τα Δημοτικά Διαμερίσματα λόγω της γεωγραφικής τους θέσης και της μορφολογίας του εδάφους είναι ορεινοί, ημιορεινοί, πεδινοί και παραλιακοί και αποκτούν όλο και περισσότερο χαρακτηριστικά τουριστικής περιοχής.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας

Ιστοσελίδα Δήμου Βόρειας Κυνουρίας
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/bkynouria/endhmo/ge...

ΑΣΤΡΟΣ (Κωμόπολη) ΑΡΚΑΔΙΑ
  Το Αστρος (Μεσόγειο Αστρος) απέχει 45 χιλ. από την Τρίπολη και βρίσκεται στην κατάφυτη (κύρια με ελιές) πεδιάδα της Θυρέας, σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα. Είναι σήμερα η έδρα ενός από τους τρεις δήμους της Κυνουρίας, του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας και εμπορικό και διοικητικό κέντρο της περιοχής. Προέρχεται σε ένα μεγάλο μέρος από μετοίκηση των κατοίκων των ορεινών χωριών Αγιος Ιωάννης, (άνω) Μελιγού (υπάρχει μάλιστα και οικισμός Κάτω Μελιγού) και Καστρί. Σε απόσταση 4 χλμ. βρίσκεται το Παράλιο Αστρος.
  Το Μεσόγειο Αστρος είχε έντονη παρουσία στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Τον Απρίλιο του 1823 φιλοξένησε τη Β' εθνοσυνέλευση των Ελλήνων. Η εθνοσυνέλευση έγινε στο αγροκήπιο και στον περιβάλλοντα χώρο της ονομαστής Σχολής Κορυτσιώτη. Το κτίριο της Σχολής είναι ένα όμορφο νεοκλασικό και έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο. Σήμερα φιλοξενεί το Αρχαιολογικό Μουσείο με αξιόλογα αρχαιολογικά εκθέματα από τις ανασκαφές σε διάφορες θέσεις τις Κυνουρίας, κύρια στην Επαυλη του Ηρώδη Αττικού, και στην Εύα. Ο περιβάλλον χώρος έχει σήμερα εξωραϊστεί από το Δήμο και διαμορφωθεί σε πλατεία.
  Το Αστρος μνημονεύεται από τον 2ο αιώνα μ.Χ. Στην περιοχή του υπήρχε η αρχαία πόλη Θυρέα, και η Εύα δύο από τις τέσσερις πόλεις της Κυνουρίας κατά την Αρχαιότητα (Θυρέα, Ανθήνη, Εύα και Βρασιές). Η θέση της Θυρέας τοποθετείται κατά πολλούς ερευνητές στο Ελληνικό, ενώ η Εύα τοποθετείται στην περιοχή της Μονής Λουκούς.
  Το Μεσόγειο Αστρος έχει εξελιχθεί σε μια οργανωμένη κωμόπολη, αφού συγκεντρώνει την εμπορική κίνηση της περιοχής, βιοτεχνίες, κρατικές υπηρεσίες και τράπεζες. Το εμπορικό του κέντρο βρίσκεται γύρω από την κεντρική πλατεία, όπου και το Δημαρχείο. Αξιόλογη πολιτιστική δράση στην περιοχή σημειώνει το Ιδρυμα Ζαφείρη.
  Σε απόσταση 3 χλμ. από το Αστρος, στην περιοχή της αρχαίας πόλης Εύας της Κυνουρίας και στο δρόμο για την Τρίπολης, βρίσκεται η έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού. Ακριβώς απέναντι από το χώρο της είναι η αξιόλογη μονή της Μεταμόρφωσης Λουκούς (12ος αιώνας), χτισμένη πάνω στα ερείπια του αρχαίου ναού του Πολεμοκράτη. Σε μικρή απόσταση, στο δρόμο προς τον Αγιο Ανδρέα, βρίσκεται ο υγροβιότοπος του Μουστού.
  Υπάρχει τακτική οδική σύνδεση του Αστρους με την Αθήνα με λεωφορεία (διάρκεια 2 ώρες) και με την Τρίπολη (1 ώρα). Από το Αστρος διέρχεται ο οδικός άξονας που προς τα νότια οδηγεί στον Αγιο Ανδρέα, τον Τυρό και το Λεωνίδιο, και προς τα βόρεια στην Αργολίδα και την Αθήνα. Η συντομότερη πρόσβαση από την Αθήνα γίνεται μέσω της Εθνικής Οδού Αθήνας - Τρίπολης με παράκαμψη στο Αργος. Επίσης το Αστρος συνδέεται οδικά με την Τρίπολη μέσω κάτω Δολιανών, όπως και με τον Αγιο Πέτρο, Καστρί και τα υπόλοιπα κοντινά χωριά του Πάρνωνα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/astr... (41 φωτ.)

ΑΣΤΡΟΣ (Λιμάνι) ΑΡΚΑΔΙΑ
  Το Παράλιο Αστρος είναι το σημαντικότερο θερινό θέρετρο της Αρκαδίας. Απέχει 4 χιλ. από το (Μεσόγειο) Αστρος και 49 χιλ. από την Τρίπολη. Μπροστά του απλώνεται εκτεταμένη και ωραία παραλία, που φθάνει μέχρι τον Αγιο Ανδρέα. Τα τελευταία χρόνια ο οικισμός γνωρίζει αξιόλογη τουριστική και οικοδομική ανάπτυξη. Διαθέτει μεγάλο τουριστικών μονάδων, ενοικιαζόμενων δωματίων, εστιατορίων, κέντρων αναψυχής και καταστημάτων. Εχει 1500 περίπου μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι προέρχονται από τη γύρω περιοχή και από άλλες περιοχές της Πελοποννήσου. Το καλοκαίρι η κίνηση είναι ζωηρότατη και καταφθάνουν παραθεριστές από όλη την Ελλάδα.
  Στο Παράλιο Αστρος είναι κτισμένο στην περιοχή μικρής χερσονήσου αστεροειδούς σχήματος, την οποία οι ντόπιοι ονομάζουν "νησί". Στο σχήμα αυτό οφείλεται και η ονομασία της κωμόπολης. Η χερσόνησος καταλαμβάνεται από μικρό ύψωμα στην κορυφή του οποίου δεσπόζει μεσαιωνικό κάστρο, πάνω από το λιμάνι. Από εκεί η θέα προς τον Αργολικό κόλπο και το Αστρος είναι εξαιρετική. Το "νησί" αποτελεί και το γραφικότερο τμήμα της κωμόπολης με τα παραδοσιακά πετρόκτιστα σπίτια του. Στην άκρη της προκυμαίας, κάτω από το κάστρο, υπάρχει όμορφο θερινό θεατράκι και φάρος. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού το θεατράκι φιλοξενεί πλήθος εκδηλώσεων και παραστάσεων. Δίπλα, το γραφικό λιμάνι φιλοξενεί το καλοκαίρι πλήθος αλιευτικών, ιστιοφόρων και σκαφών αναψυχής.
  Η κεντρική πλατεία που βρίσκεται κάτω από το κάστρο, δίπλα στο λιμάνι, είναι κατάφυτη και περιστοιχίζεται από πλήθος κέντρων αναψυχής. Στο κέντρο της υπάρχει η προτομή του φιλικού και ήρωα του αγώνα του 21 Ι. Ζαφειρόπουλου.
  Ο επισκέπτης μπορεί να συνδυάσει την παραμονή του εδώ με ημερήσιες εκδρομές στα γύρω αξιοθέατα: Στην έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού στην Εύα Κυνουρίας, στο Ελληνικό, στη μονή Λουκούς, στη μονή Μαλεβής, στον κοντινό υγροβιότοπο του Μουστού, στον Αγιο Ανδρέα, όπως και στα πανέμορφα χωριά του Πάρνωνα Αγιο Πέτρο, Καστάνιτσα, Πραστό, Πλάτανο και Σίταινα.
  Το Παράλιο Αστρους συνδέεται με τακτική οδική σύνδεση με την Αθήνα με λεωφορεία (διάρκεια 2 ώρες) και με την Τρίπολη (1 ώρα). Επίσης υπάρχει θαλάσσια σύνδεση, με "ιπτάμενα δελφίνια", με τον Πειραιά (διάρκεια 2.5 ώρες), τον Τυρό και το Λεωνίδιο.
  Από το Παράλιο Αστρος μπορεί κανείς να κατευθυνθεί νότια προς τον Αγιο Ανδρέα, τον Τυρό και το Λεωνίδιο, και βόρεια προς την Αργολίδα και την Αθήνα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/past... (42 φωτ.)

ΑΤΣΙΧΟΛΟΣ (Χωριό) ΓΟΡΤΥΣ
  Ο Ατσίχολος (ή Ατσίχωλος) βρίσκεται στις δυτικές πλαγιές του φαραγγιού του Λούσιου, 10 χιλ. βόρεια της Καρύταινας. Υπάγεται στο Δήμο Γόρτυνος με έδρα την Καρύταινα και έχει 60 περίπου μονίμους κατοίκους που ασχολούνται με τη γεωργία και κτηνοτροφία. Oδική πρόσβαση στο χωριό υπάρχει και από την κοντινή Αρχαία Γόρτυνα (3 χιλ.). Στο δρόμο από την Καρύταινα συναντάμε το Λούσιο, όπου και το παλιό πετρόχτιστο γεφύρι του Ατσιχόλου. Το χωριό είναι χτισμένο αμφιθεατρικά στην πλαγιά και προσφέρει πανοραμική θέα που εκτείνεται από το φαράγγι του Λούσιου μέχρι το λεκανοπέδιο της Μεγαλόπολης. Αξιόλογη είναι η ενοριακή εκκλησία, χτισμένη από Λαγκαδινούς μαστόρους, με θαυμάσια εξωτερική αρμολόγηση της πέτρας και ωραία υπέρθυρα. Ακριβώς δίπλα της είναι πετρόχτιστη θολωτή βρύση. Διασταύρωση του δρόμου για την Αρχαία Γόρτυνα οδηγεί μετά από ωραία κατηφορική διαδρομή στη Μονή Καλαμίου. Ο επαρχιακός δρόμος οδηγεί από εδώ προς τη κοιλάδα του Αλφειού με τα υπόλοιπα χωριά του Δήμου και τα χωριά της Ηραίας. Επόμενο χωριό προς την κατεύθυνση αυτή είναι το Βλαχορράφτη (3 χιλ.).

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/atsi... (5 φωτ.)

ΒΑΓΓΟΣ (Χωριό) ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ
  Μικρό ορεινό χωριό της επαρχίας Μεγαλόπολης χτισμένο στις ΝΔ παρυφές του Μαινάλου. Tο χωριό συνδέεται οδικά με την Μεγαλόπολη και το χωριό Καράτουλα.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/bago...

ΒΑΛΤΕΣΙΝΙΚΟ (Χωριό) ΑΡΚΑΔΙΑ
  Το Βαλτεσινίκο είναι ένα όμορφο, γραφικό και φιλόξενο κεφαλοχώρι της ορεινής Γορτυνίας. Χτισμένο σε υψόμετρο 1150 μ., είναι από τα πιο ορεινά χωριά της Αρκαδίας. Βρίσκεται βορειοδυτικά της Βυτίνας και απέχει 6 χιλ. από τα Μαγούλιανα και 60 χιλ. από την Τρίπολη, προς το δρόμο του Πύργου. Παλιότερα είχε 800 περίπου κατοίκους, σήμερα όμως κρατά μόλις 200.
   Το χωριό έχει έκταση 41 τ. χιλ. Από αυτά τα 12 είναι γεωργική έκταση, τα 22 είναι βοσκοτόπια και τα 5 ελατοσκέπαστο δάσος. Πριν λίγα χρόνια το χωριό ανθούσε. Είχε μια καλή κοινωνία με αρκετές δημόσιες υπηρεσίες: Αστυνομία, Ειρηνοδικείο, Αγρονομείο, Συμβολαιογραφείο, Γυμνάσιο και Δημοτικό, ξυλογλυπτική σχολή κ.λ.π. Ιδιαίτερα η ξυλοτεχνία ήταν παλιότερα διαδεδομένη εδώ. Δυστυχώς, ακολουθώντας τη μοίρα των χωριών της ορεινής Αρκαδίας, το χωριό άρχισε να ερημώνει μετά τον πόλεμο, γνωρίζοντας έντονη μετανάστευση. Σήμερα λειτουργεί ένα Δημοτικό Σχολείο και ένα Ιατρείο. To χειμώνα το χωριό είναι τυλιγμένο στην πάχνη και συχνά αποκλείεται από το χιόνι.
   Στο Βαλτεσινίκο οδηγεί δρόμος 12 χιλ. που ξεκινά στο 50 χιλ. του δρόμου Τρίπολης-Πύργου μετά τη Βυτίνα. Ο δρόμος περνά πρώτα από τα Μαγούλιανα. Ενας δεύτερος δρόμος για το χωριό, με λιγότερες στροφές και που παρακάμπτει τα Μαγούλιανα είναι λίγο πιο πέρα, μετά το ξενοδοχείο "Ξενία". Και οι δύο διαδρομές περνούν από το επιβλητικό σανατόριο "Της Μάνας", που λειτουργούσε μέχρι τον πόλεμο. Από εκεί αρχίζει ο δρόμος του Βαλτεσινίκου. Η διαδρομή μέσα από ένα υπέροχο ελατοσκέπαστο τοπίο και ανάμεσα σε αιωνόβια έλατα είναι συναρπαστική. Μετά τα Μαγούλιανα, ο δρόμος αρχίζει να κατηφορίζει. Τα πρώτα σπίτια του χωριού διακρίνονται από απόσταση 2 χιλ. Κατηφορίζοντας το δαντελένιο δρόμο φθάνουμε στη θέση "Κούντελη" όπου παρουσιάζεται ολόκληρο το χωριό. Με πανοραμική θέα, αμφιθεατρικά χτισμένο στους πρόποδες του υψώματος του Παλιόκαστρου, με παραδοσιακά πετρόκτιστα σπίτια. Το όμορφο πετρόκτιστο Δημοτικό Σχολείο, οι πολλές εκκλησίες, τα καλοπεριποιημένα 350 σπίτια και τα τρεχούμενα νερά δίνουν την εικόνα ενός ζωντανού χωριού. Πάνω από τον οικισμό δεσπόζουν ζωσμένες από το ελατόδασος τρείς κορυφές του Μαινάλου, το Παλαιόκαστρο (1435μ.), το Αλογοβούνι και το Ψηλό Βουνό. Η θέα είναι μαγευτική, με τις ελατοσκέπαστες πλαγιές, τα καταπράσινα περιβόλια, τις βαρύσκιωτες καρυδιές, τις πανύψηλες λεύκες και γύρω να απλώνεται πανέμορφο το ελατόδασος. Στην κορυφή Παλαιόκαστρο βρίσκονται τα λείψανα μεσαιωνικού οχυρού.
   Μέσα στο χωριό υπάρχουν 10 εκκλησίες: Αγ. Γιώργιος, Αγιοι Θεόδωροι, Αγ. Ταξιάρχης, Αγία Βαρβάρα, Αγ. Δημήτρης, Αγ. Αικατερίνη, Αγ. Θεράπων, Αγ. Κωνσταντίνος, Παναγίτσα, Αγ. Μαρίνα, και Αγ. Τρύφων, το κοιμητήρι του χωριού. Πολλές από αυτές είναι αριστουργήματα αρχιτεκτονικής. Οι μεγαλύτερες και πιο αξιόλογες είναι αυτές των Αγίων Θεοδώρων στο κέντρο του χωριού και του Αϊ Γιώργη, αληθινό κομψοτέχνημα, με το χαρακτηριστικό οκταγωνικό της τρούλο, χτισμένη από Λαγγαδιανούς μαστόρους. Εντονη είναι η ομοιότητά της με το ναό της Αγίας Κυριακής της Δημητσάνας, ένδειξη ότι έχει κατασκευασθεί από τους ίδιους μαστόρους. Αξιόλογο είναι επίσης το εκκλησάκι των Ταξιαρχών κοντά στην κάτω πλατεία, χτισμένο το 1824. Εξω από το χωριό υπάρχουν επίσης και άλλα 5 εκκλησάκια. Κοντά στο χωριό, παράλαμψη του δρόμου για τη Μυγδαλιά οδηγεί στο όμορφο φαράγγι του Κάψαλη και το μικρό χωριό Ολομάδες. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δύο παλιά μοναστήρια που είναι κοντά στο χωριό. Η Μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου στο δρόμο για τη Μυγδαλιά (1 χιλ.), - η οποία λειτουργεί έως σήμερα - και η ιστορική Μονή του Αγίου Νικολάου. στο φαράγγι του Κάψαλη. Και στα δύο μοναστήρια σώζονται τα καθολικά και τα κελιά.
   Στο πάνω μέρος του χωριού υπάρχει κεφαλάρι, του οποίου το νερό περνάει μέσα από αυτό. Υπάρχουν επίσης αρκετές πετρόχτιστες βρύσες. Ξεχωρίζουν επίσης η κάτω πλατεία, το πολιτιστικό κέντρο, δωρεά των αδελφών Σοφιανόπουλου, όπου λειτουργεί δανειστική βιβλιοθήκη, και το όμορφο σπίτι της οικογένειας Ορφανού.
   Εδώ και μερικά χρόνια έχει καθιερωθεί τοπικό πανηγύρι που γίνεται στις 17 Αυγούστου δίπλα από το μοναστήρι της Παναγίας, υπό την αιγίδα του Δήμου σε συνεργασία με τον τοπικό δραστήριο πολιτιστικό σύλλογο. Το πανηγύρι συνδέται με την αναβίωση του αλωνίσματος που γίνεται σε παρακείμενο μεγάλο αλώνι, με παρουσία πολύ κόσμου από το χωριό και την γύρω περιοχή.
   Βορεινά του Βαλτεσίνικου και σε απόσταση τριών χιλ. εκτείνεται ο "Βαλτεσινιώτικος Κάμπος" με τα χωράφια και τις καλλιέργεις των κατοίκων. Β.Α. του κάμπου και στα όρια των Δημοτικών Διαμερισμάτων Βαλτεσινίκου-Μυγδαλιάς, στη θέση "Αγία Παρασκευή", υπάρχουν ερείπια αρχαίου ναού. Τον ναό ταυτίζουν μερικοί μελετητές με τον ναό της Αρτέμιδος που μνημονεύει ο Παυσανίας, όπου και τοποθετούν τη θέση των Αρχαίων Λουσών.
   Aπό το Βαλτεσινίκο o δρόμος συνεχίζει προς τα χωριά Μυγδαλιά (5 χιλ.), Κερπινή, Δρακοβούνι και Θεόκτιστο, για να καταλήξει στον οδικό άξονα 111.
Η ονομασία του χωριού
   Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ονομασία του χωριού, που είναι γεγονός ότι είναι η μοναδική στην Ελλάδα, κάτι που και ο Καθηγητής Πολίτης επισημαίνει. Εχουν κατατεθεί αρκετές απόψεις και θεωρίες σχετικά με την ονομασία του. Σύμφωνα με μια άποψη η κατάληξη "-ικο" παραπέμπει σε σλαβικό όνομα και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι από την περιοχή πέρασαν Σλάβικα φύλα. Οι υποστηρικτές της άποψης αυτής υπερθεματίζουν μάλιστα επικαλούμενοι και την ύπαρξη και άλλων τοπωνυμιών στην περιοχή με την ίδια κατάληξη: "Μπεζένικο", Γκαρζένικο", "Μπαρμπεσινίκο".
   Προσπάθειες όμως που έγιναν σε πολλά ελληνικά και ξένα λεξικά δεν απέδωσαν και συγκεκριμένα δεν βρέθηκε κάποιο όνομα, λέξη ή τοπωνύμιο που να δικαιολογεί ότι κάποιο Σλάβοι ήλθαν στον τόπο αυτόν και του έδωσαν το όνομα του δικού τους τόπου. Μια άλλη άποψη, που φαίνεται και η επικρατέστερη, διατείνεται ότι η ονομασία του χωριού προέρχεται από τα συνθετικά "Βάλτες" που σημαίνει τόπο με πολλά νερά, κάτι που όντως υπάρχει στο χωριό, (Κεφαλόβρυσο - Μαλίκας - Σμόλη - Αγιος Θανάσης - Καριάσκης κ.λ.π.) και "σινίκο", που -εάν δεν ληφθεί υπ' όψιν η ορθογραφία- σημαίνει συνοικισμός, ένωση οικισμών. Αλλωστε η μη τήρηση της ορθογραφίας παρατηρείται και σε άλλες περιπτώσεις τοπωνυμιών στην ελληνική επικράτεια και δεν αναιρεί το συλλογισμό. Επομένως Βαλτεσινίκο = Βέλτες + συνοικισμός = πολλά νερά + οικισμός.
   Ο αείμνηστος Μ. Μπουμπούλης στο βιβλίο του "Μνήμες από το Βαλτεσινίκο και τα χωριά μας", μας μεταφέρει και μια άλλη άποψη, αυτήν του καθηγητή Ν. Βέη. Σύμφωνα με αυτήν, όταν ο Αλάριχος ο Α' κατέστρεψε την Πελοπόννησο, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Αρκάδιος έστειλε το 394 μ.Χ. στην περιοχή το στρατηγό Στρίχωνα με βοηθούς τους Βαλτέσιο, Μπαρμπέσιο κ.ά. Οι στρατηγοί νίκησαν τον Αλάριχο. Μάλιστα, στην τοποθεσία που ευρίσκεται το σημερινό χωριό έγινε μάχη στην οποία νίκησε ο Βαλτέσιος και από το γεγονός αυτό, η τοποθεσία πήρε το όνομα Βαλτεσίου νίκη = Βαλτεσινίκο, ενώ στην περιοχή του Μπαρμπεσινίκου νίκησε ο στρατηγός Μπαρμπέσιος και η περιοχή ονομάστηκε Μπαρμπεσίου νίκη = Μπαρμπεσινίκο, κ.ο.κ.
Μέρος του κειμένου έχει βασισθεί σε κείμενα της Δέσποινας Σιέμπου και Ηλία Δημητρακόπουλου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/balt... (3 φωτ.)

ΒΑΛΤΕΤΣΙ (Χωριό) ΑΡΚΑΔΙΑ
Το Βαλτέτσι είναι ένα μικρό ορεινό χωριό του Μαινάλου, 12 χιλ. δυτικά της Τρίπολης και 6 χιλ. από τον αμαξιτό δρόμο Τρίπολης-Καλαμάτας. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1050 μ. σε μικρό οροπέδιο ανάμεσα σε 4 λόφους (Χωματοβούνι, Μύλοι, Νταβρουλέϊκα-Κατσικέϊκα, Κούκοι). Η περιοχή είναι βραχώδης, άγονη και κακοτράχαλη. Ανατολικά, προς την κατεύθυνση του χωριού Μάκρη - απ' όπου και η οδική πρόβαση στο χωριό - υπάρχει βαθιά και απότομη χαράδρα.
To Βαλτέτσι έχει συνδεθεί άρρηκτα με τη νεώτερη ελληνική ιστορία αφού υπήρξε το επίκεντρο ιστορικών μαχών κατά των Τούρκων στον εθνικό αγώνα του 21 και εφαλτήριο για την άλωση της Τριπολιτσάς. Σήμερα, έχει δώσει το όνομά του στον ομώνυμο Δήμο που έχει έδρα την Ασέα και ανήκει σε αυτόν σαν δημοτικό διαμέρισμα. Το χωριό είναι ερημωμένο πλέον, το χειμώνα δεν κρατά πάνω από 20 κατοίκους (108 σύμφωνα με την απογραφή του 1991), ενώ το καλοκαίρι η κίνηση ζωηρεύει με αρκετούς επισκέπτες.
  Το χωριό χτίστηκε γύρω στα 1600-1650 από Ελληνες κατοίκους του χωριού Βαλτέτσι -που βρίσκεται μεταξύ Αργυροκάστρου και Χειμάρρας - της Β. Ηπείρου, οι οποίοι κατά τους διωγμούς των Τούρκων κατέβηκαν από τη θάλασσα στην Πελοπόννησο. Αρχικά αυτοί έχτισαν ένα χωριό στη θέση Καρτερόλι, μέσα σε μια χαράδρα. Αργότερα και για άγνωστους λόγους οι κάτοικοι έφυγαν και έφτιαξαν άλλο οικισμό στο Παλαιοχώρι. Επειδή όμως η θέση του τελευταίου ήταν εκτεθειμένη στις επιθέσεις των Τούρκων και κατά μια παράδοση οι άντρες του χωριού πέθαιναν από άγνωστη αιτία, οι κάτοικοι το εγκατέλειψαν και ξανάφτιαξαν το χωριό στην θέση που είναι σήμερα. Από παλιά η τοπική οικονομία βασιζόταν στην κτηνοτροφία. Μέχρι το 1944 το Βαλτέτσι ήταν ένα από τα ακμαιότερα ορεινά χωριά της Αρκαδίας, σε πληθυσμό (1500 και πλέον κάτοικοι) αλλά και σε οικονομία (είχε πάνω από 30.000 γιδοπρόβατα). Το φθινόπωρο οι περισσότεροι κάτοικοι, για να αποφύγουν τον τραχύ αρκαδικό χειμώνα, μετανάστευαν με τα κοπάδια του στα "κατώμερα" (χειμαδιά), στην Ερμιονίδα, Τροιζηνία και Λακωνία.
  Στην πλατανοσκέπαστη πλατεία του χωριού, δίπλα στην ωραία εκκλησία της Κοίμησης Θεοτόκου, δεσπόζει σήμερα - σύμβολο μνήμης και τιμής - το μνημείο της ιστορικής μάχης του Βαλτετσίου με τους ανδριάντες των Θ. Κολοκοτρώνη και Νικηταρά. Η επέτειος της μάχης εορτάζεται κάθε χρόνο με ποικίλες εκδηλώσεις και συχνά με αναπαράστασή της.
  Η εκκλησία της Κοίμησης Θεοτόκου, σταυροειδής βασιλική με τρούλο, κτίστηκε το 1837 με εντολή και επιστασία του Θ. Κολοκοτρώνη ο οποίος λέγεται ότι το είχε τάξει σε προσευχή του πριν τη μάχη. Αφιερώθηκε στην Παναγία σαν απόδοση τιμής για τη νίκη των Ελλήνων και κτίστηκε από Λαγκαδιανούς μαστόρους, ενώ το ξυλόγλυπτο τέμπλο της κατασκεύασαν τεχνίτες από το Βαλτετσίνικο. Για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν μάρμαρα από το Ναό της Αθηνάς Σώτηρος (στη θέση Καλογερικό) και πέτρα από το λατομείο που υπάρχει στην ανατολική πλευρά του όρους Ρεζενίκο. Στη θέση της βρισκόταν παλιότερα ένα εξωκλήσι, το οποίο μάλιστα χρησίμευσε σαν οχυρό και αποθήκη πυρομαχικών κατά τη μάχη του Βαλτετσίου.
  Με πρωτοβουλία του Συλλόγου Βαλτετσιωτών Αθηνών, λειτουργεί στο χωριό λαογραφική συλλογή η οποία στεγάζεται σε παλιό ανακαινισμένο οίκημα (παλιότερα οικία του Δημάρχου Θανούκου). Εκτίθενται αντικείμενα από την καθημερινή ζωή των Βαλτετσιωτών όπως παραδοσιακές στολές, εργαλεία, εικόνες ηρώων κ.α.
  Oι τοπικές γιορτές είναι η επέτειος της Μάχης του Βαλτετσίου στις 12 Μαϊου, της Αγίας Σωτήρας στις 6 Αυγούστου, της Παναγίας στις 15 Αυγούστου, η γιορτή των κτηνοτρόφων - του Αγίου Μάμα - στις 2 Σεπτεμβρίου και του Τιμίου Σταυρού (αποχαιρετισμός τσοπάνηδων) στις 14 Σεπτεμβρίου. Οι δύο τελευταίες γιορτές παρουσιάζουν ιδιαιτερότητα αφού συνεχίζουν την τοπική παράδοση.

Η Μάχη του Βαλτετσίου
  Η θέση του χωριού είναι ιστορικότατη, αφού συνδέεται με σημαντικές και κρίσιμες μάχες του αγώνα του 21. Εκεί οι επαναστατικές δυνάμεις υπό τους Θ. Κολοκοτρώνη, Δ. Πλαπούτα, Κυρ. και Ηλ. Μαυρομιχάλη, Αναγνωσταρά, Κεφάλα, Μούρτζινο, Γιατράκο, Νικηταρά και άλλους οπλαρχηγούς. έδωσαν δύο αποφασιστικές μάχες κατά των Τούρκων, στις 24 Απριλίου και 12 Μαϊου του 1821. Ηδη από τις 16 Απριλίου του 1821, ο Θ. Κολοκοτρώνης είχε ιδρύσει στρατόπεδο στο χωριό, για να ενισχύσει την πολιορκία της Τρίπολης. Εκεί συγκεντρώθηκαν οι περισσότερες οργανωμένες επαναστατικές δυνάμεις της Πελοποννήσου. Στην πρώτη μάχη οι Τούρκοι με ισχυρή δύναμη από την Τρίπολη αιφνιδίασαν τους Έλληνες, κυρίευσαν το χωριό και κατάφεραν τη μερική διάλυση του στρατοπέδου. Την κρίσιμη στιγμή κατέφθασε ο Πλαπούτας και χτύπησε τους Τούρκους από τα νώτα έξω από το χωριό τρέποντάς τους σε σε φυγή. Το στρατόπεδο ανασυγκροτήθηκε γρήγορα υπό την άμεση επίβλεψη του Θ. Κολοκοτρώνη. H δεύτερη μάχη έγινε απέναντι σε 10.000 Τουρκαλβανούς υπό τον Κεχαγιάμπεη που είχαν χωριστεί σε πέντε τμήματα και επιτέθηκαν από δύο κατευθύνσεις. Οι ελληνικές δυνάμεις αντιστάθηκαν ηρωικά και ο Κολοκοτρώνης πλαγιοκόπησε με επιτυχία τους Τούρκους. Μετά από μάχη 23 ωρών, οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν όταν έμαθαν ότι καταφθάνουν ελληνικές δυνάμεις από το στρατόπεδο των Βερβαίνων. Αυτό όμως το αντελήφθηκε ο Κολοκοτρώνης και διέταξε γενική αντεπίθεση. Με την εφόρμηση των Ελλήνων μαχητών, η αρχική υποχώρηση των τουρκικών δυνάμεων κατέληξε σε άτακτο φυγή. Οι Τούρκοι πανικόβλητοι έσπευσαν να κλειστούν στην Τρίπολη ενώ υπέστησαν βαρειές απώλειες. Η μάχη αυτή σε συνδυασμό με τις άλλες μάχες πού δόθηκαν γύρω από την Τρίπολη, προετοίμασε την άλωσή της αφού ανάγκασε τους Τούρκους να μην ξαναβγούν από την πολιορκούμενη πόλη.
Αλλά και νέες συγκρούσεις έμελαν να γίνουν στο Βαλτέτσι αργότερα, κατά την επέλαση του Ιμπραήμ. Στις 8 Ιουλίου του 1825, μετά τη μάχη των Τρικόρφων, ελληνική δύναμη προέβαλε σθεναρή αντίσταση απέναντι στο στρατό του Ιμπραήμ, προξενώντας του σημαντικές απώλειες, τελικά όμως υπεχώρησε μπροστά στον αριθμητικά υπέρτερο εχθρό.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/balt... (8 φωτ.)

ΒΑΣΤΑΣ (Χωριό) ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ
  Σκαρφαλωμένο σε μια καταπράσινη πλαγιά, 6 χιλ. από τον Ισαρη και σε υψόμετρο 860 μ. βρίσκεται το μικρό χωριό Βάστα. Είναι ένα μικρό χωριό της επαρχίας Μεγαλόπολης, κοντά στα όρια με τη Μεσσηνία και έχει 90 περίπου κατοίκους. Η τοποθεσία είναι από τις πιο όμορφες της Αρκαδίας. Κάτω από το χωριό απλώνεται κατάφυτη και όμορφη ρεματιά, όπου βρίσκεται o ναός της Αγίας Θεοδώρας που απέχει 6 χιλ. Κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν ορμητήριο και καταφύγιο κλεφταρματωλών. Στην απέναντι πλαγιά διακρίνεται το μεσσηνιακό χωριό Δασοχώρι.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/vast... (4 φωτ.)

ΒΑΧΛΙΑ (Χωριό) ΚΟΝΤΟΒΑΖΑΙΝΑ
  Ορεινό τυπικό γορτυνιακό χωριό χτισμένο σε καταπράσινη πλαγιά, πάνω από μια όμορφη ρεματιά. Εχει 100 κατοίκους περίπου. Απέναντι από το χωριό και σε μικρή απόσταση βρίσκεται ο οικισμός άνω Βάχλια, χτισμένος σε αντικρινή πλαγιά. Το χωριό απέχει 6 χιλ. από τη Κοντοβάζαινα και 5 χιλ. από το φράγμα του Λάδωνα. Η διαδρομή, μέσα από το παρθένο και επιβλητικό ορεινό περιβάλλον, είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Κοντά στο χωριό και πάνω στο δρόμο για την Κοντοβάζαινα, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Κώμης, πάνω σε ενα μικρό ύψωμα. Από εκεί έχει κανείς ωραία θέα προς τη ρεματιά και τους δύο οικισμούς. Ακριβώς απέναντι ξεκινά δρόμος που οδηγεί στη Μονή της Αγίας Παρασκευής. Στο δρόμο από Πέρα Βάχλια προς Βάχλια υπάρχει λιθόκτιστο γεφύρι με μεγάλη καμάρα και δεξιά του εγκαταλελειμμένος νερόμυλος, σε καλή κατάσταση όμως, με βαγένι εντυπωσιακού μήκους. Σε απόσταση ενός χιλιομέτρου δυτικά της Βάχλιας, στη θέση Αρτη, σώζονται θεμέλια αρχαίου ναού και ερείπια τειχών. Στο κάτω μαχαλά υπάρχει ο πύργος του Αγά. Πρόκειται για μικρή διώροφη κατοικία, εφοδιασμένη με πολεμίστρες και θόλο στο δεύτερο όροφο.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/bahl... (22 φωτ.)

ΒΕΛΗΜΑΧΙ (Χωριό) ΚΟΝΤΟΒΑΖΑΙΝΑ
  Το Βελημάχι είναι μικρό ορεινό χωριό χτισμένο στις πλαγιές του όρους Αφροδίσιο κοντά στην Κοντοβάζαινα. Η πρόσβαση στο χωριό γίνεται είτε από την Κοντοβάζαινα, είτε από τον οδικό άξονα "111" στο ύψος του χωριού Τριπόταμα της Αχαϊας. Το χωριό είναι χτισμένο σε καταπράσινο περιβάλλον με πολλά νερά και πηγές. Στην πλατεία του χωριού βρίσκεται η όμορφη εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, μια πετρόκτιστη τρίκλιτη Βασιλική με τρούλο, που φέρει σκάλισμα με το σήμα της Φιλικής Εταιρείας και την χρονολογική ένδειξη 1823.
  Γύρω από το χωριό υπάρχουν αρκετά εξωκλήσια, σημαντικότερα των οποίων είναι η Αγία Παρασκευή, η Αγία Ανάληψη και ο Αγ. Ανδρέας. Σε μικρή απόσταση από το κυρίως χωριό, στο δρόμο για την Κοντοβάζαινα, βρίσκονται οι συνοικισμοί Απόσκια και Σούδελη. Κάτω από το ύψωμα της Ανάληψης πηγάζει μικρό ποτάμι που χύνεται στον ποταμό Ερύμανθο και που σχηματίζει μια ειδυλλιακή και κατάφυτη λαγκαδιά. Ανάμεσα από την πλούσια βλάστησή της, οι κάτοικοι καλλιεργούν μικρά περιβόλια.
  Οι λιγοστοί κάτοικοι που έχουν απομείνει ασχολούνται με τη γεωργία και κτηνοτροφία. Η περιοχή έχει γνωρίσει έντονη μετανάστευση προς την Αμερική. Το καλοκαίρι όμως οι οικισμοί ξαναζωντανεύουν από πολλούς που έλκουν την καταγωγή από το χωριό και που κατεβαίνουν από την Αθήνα και άλλες περιοχές για παραθερισμό.
  Επόμενο χωριό ανεβαίνοντας το Αφροδίσιο είναι το Καρδαρίτσι, ενώ κατεβαίνοντας, ο δρόμος καταλήγει σε διασταύρωση προς Κοντοβάζαινα, Βούτση και Μονή Κλειβωκάς. Από τη θέση αυτή περνά το όμορφο φαράγγι της Κλειβωκάς που προσφέρεται για ορειβασία και πεζοπορία.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/veli... (11 φωτ.)

ΒΕΛΙΓΟΣΤΗ (Χωριό) ΦΑΛΑΙΣΙΑ
  Η Βελιγοστή είναι ένα μικρό χωριό 11 χιλ. από την Μεγαλόπολη και 3 χιλ. από το δρόμο Μεγαλόπολης-Καλαμάτας. Παλαιότερα το χωριό ονομαζόταν Σαμαράς. Είναι χτισμένη πάνω σε μικρό λόφο, σε καταπράσινο περιβάλλον και έχει λιγότερους από 90 μόνιμους κατοίκους. Η διαδρομή από το δημόσιο δρόμο μέχρι το χωριό είναι πανέμορφη. Η διαδρομή από το δημόσιο δρόμο μέχρι το χωριό είναι πανέμορφη. Ωραία είναι η τοποθεσία του Αγίου Ταξιάρχη, λίγο έξω από το χωριό καθώς και παρακείμενος λόφος (όπου βρίσκεται το νεκροταφείο) που έχει πανοραμική θέα προς το χωριό και τη γύρω περιοχή.
   Η ιστορία της Βελιγοστής ανάγεται από την βυζαντινή περίοδο και πιστεύεται ότι ιδρύθηκε από σλαβόφωνο πληθυσμό από όπου προήλθε και το όνομά της. Η θέση του βυζαντινού οικισμού κατ' άλλους τοποθετείται στη σημερινή και κατ' άλλους σε μια άλλη θέση βορειανατολικότερα από αυτή. Η σημασία της περιοχής ήταν σημαντική από τότε, αφού πάνω από το βυζαντινό οικισμό υπήρχε κάστρο των βυζαντινών. Η πιθανότερη θέση του κάστρου είναι εκείνη του σημερινού χωριού. Οταν κατέλαβαν οι Φράγκοι την Πελοπόννησο ίδρυσαν εκεί Βαρωνία, την τέταρτη Βαρωνία της Πελοποννήσου, και αξιοποίησαν και οχύρωσαν το βυζαντινό κάστρο. Η Βαρωνία της Βελιγοστής ήταν από τις σημαντικότερες βαρωνίες του Μοριά και διαιρέθηκε σε 4 φέουδα. Ο πρώτος βαρώνος ήταν ο Ματθαίος Μόνης. Το 1300, μετά τη σύγκρουση Βυζαντινών και Φράγκων η Βελιγοστή καταστράφηκε. Στη συνέχεια πέρασε στους Τούρκους, αλλά έχασε τη σημασία της σαν κάστρο και έκτοτε περιήλθε στην αφάνεια ακολουθώντας των πόλοιπων κάστρων της Αρκαδίας (Μουχλίου, Νικλίου, Ακοβας κ.λ.π.).
Από την Βελιγοστή μπορεί κανείς να κατευθυνθεί προς τα χωριά Παραδείσια, Τουρκολέκας, Ελληνίτσα και Λεοντάρ (8 χιλ.).

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/veli... (3 φωτ.)

ΒΕΡΒΕΝΑ (Χωριό) ΑΣΤΡΟΣ
  Ν.Α. της Τρίπολης, στον δρόμο από την Τεγέα προς το Πάρνωνα, 22 χιλ. από την Γαρέα και 7 χιλ. από το Μαυρίκι, το τελευταίο χωριό της Τεγέας, βρίσκεται ένα πανέμορφο, καταπράσινο, γραφικό και ιστορικό χωριό, τα Βέρβαινα.
   Το χωριό είναι χτισμένο σε ένα μικρό καταπράσινο φαράγγι και είναι ιδιαίτερα φροντισμένο, διατηρώντας ένα ιδιαίτερο και ομοιόμορφο αρχιτεκτονικό χρώμα. Στους δρόμους και στις αυλές γλάστρες με πρασινάδα και λουλούδια, στενά ανηφορικά σοκάκια, μικρές γραφικές πλατείες, καλοσυντηρημένα γραφικά πετρόκτιστα σπίτια συνθέτουν ένα γοητευτικό σύνολο. Το ανοιξιάτικο και καλοκαιρινό δειλινό χαρίζει ένα ειδυλλιακό χρώμα στο ξεχασμένο αυτό χωριό.
   Το χωριό είναι συνδεδεμένο στενά με την επανάσταση του 21. Εκεί είχε στρατοπεδεύσει ο Κολοκοτρώνης και εγκαταστήσει το στρατηγείο του. Το στρατηγείο είχε εγκατασταθεί στον πύργο του Αυγουστή ο οποίος σώζεται μέχρι σήμερα. Εχοντας το χωριό σαν ορμητήριο, ξεκίνησε την επίθεσή του κατά των Τούρκων για την άλωση της Τριπολιτσάς. Εκεί (τον Ιούλιο του 1821) μίλησε στους συγκεντρωμένους αγωνιστές ο Δημήτριος Υψηλάντης. Εκεί τέλος έγινε η περίφημη νικηφόρα μάχη των Ελλήνων κατά των Τούρκων όταν οι τελευταίοι επέδραμαν κατά του χωριού.
   Την όμορφη εικόνα του χωριού συμπληρώνουν μνημεία αξιόλογα για την ιστορία τους και την τεχνική τους, όπως: πυργόσπιτα, εκκλησίες, μαρμάρινα γλυπτά, που στολίζουν πλατείες και δρόμους. Αξιόλογες είναι οι εκκλησίες του Προδρόμου, που βρίσκεται στην άκρη του χωριού, και της Παναγίας. Δίπλα στην εκκλησία του Προδρόμου είναι η Μεγάλη Βρύση, χτισμένη το 1788 από πέτρα και μάρμαρο. Η πρόσοψή της από μάρμαρο, αποτελείται από δύο καμάρες, όπου σε κάθε μία υπάρχουν από δύο γλυπτές πέτρινες γούρνες-κρουνοί με άφθονο νερό, και επίσης κοσμούνται με ανάγλυφες παραστάσεις, με ανθρώπους, φίδια, σταυρούς και ρόδακες. Οι δύο αψίδες στηρίζονται σε απομίμηση κιονόκρανου και η στέγη είναι σκεπασμένη με πλάκες. Η παραπάνω βρύση ήταν η μοναδική πηγή ύδρευσης του χωριού, μέχρι να φτιαχτεί το υδραγωγείο.
   Εντονη παρουσία στον εξωραϊσμό του χωριού έχει ο τοπικός πολιτιστικός σύλλογος Βερβαινιωτών. Το χωριό το χειμώνα δεν κατοικείται. Ολοι οι κάτοικοι χειμαδιάζουν εδώ και πολλά χρόνια στα κάτω Βέρβαινα (κοντά στο Αστρος), στο Αστρος και στα κάτω Δολιανά. Αντίθετα, το καλοκαίρι γνωρίζει αξιόλογη κίνηση, αφού πολλοί κάτοικοι ανεβαίνουν στο χωριό μαζί και με άλλους παραθεριστές που κατάγονται από αυτό. Το ίδιο χαρακτηριστικό παρουσιάζουν πολλά χωριά της περιοχής, όπως τα Βούρβουρα, Κούτρουφα και Δολιανά..

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/verv... (14 φωτ.)

ΒΙΔΙΑΚΙ (Χωριό) ΚΟΝΤΟΒΑΖΑΙΝΑ
Μικρός ορεινός οικισμός σε μαγευτικη τοποθεσία στις όχθες του ποταμού Ερύμανθου κοντά στην Κοντοβάζαινα και στο Καρδαρίτσι . Από εδώ επίσης μπορεί να κατεβεί κανείς για να διανύσει το φαράγγι της Κλειβωκάς που περνά κοντά από τη Κοντοβάζαινα. Οι λάτρεις της φύσης μπορούν επίσης από εδώ να εξορμήσουν για κωπηλασία, γουιντσέρφινγκ και καγιάκ. Ο επαρχιακός δρόμος συνδέει το χωριό με το Βούτση μέσω Μοναστηρακίου και το Καρδαρίτσι.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/bidi...

ΒΛΑΧΕΡΝΑ (Χωριό) ΛΕΒΙΔΙ
  Η Βλαχέρνα βρίσκεται βορειοδυτικά της Τρίπολης, κοντά στο Λεβίδι, και είναι χτισμένη στις βόρειες υπώρειες του Μαινάλου, σε υψόμετρο 954 μέτρα και σε απόσταση 32 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα. Το χωριό έχει 350 περίπου μόνιμους κατοίκους, ενώ το καλοκαίρια και τις γιορτές μαζεύει πάνω από 1000 Βλαχερναίους.
  Η θέα προς το Μαίναλο είναι μαγευτική. Το χωριό είναι είναι στεφανωμένο από βουνά, πλαγιές και κάμπους και το πάνω μέρος του είναι δίπλα στο ελατόδασος. Εκτείνεται μέχρι το δρόμο Τρίπολης - Βυτίνας, όπου τα τελευταία χρόνια έχουν κτιστεί αρκετά εξοχικά και παραθεριστικά σπίτια. Το χωριό έχει προσεγμένη ρυμοτομία, φαρδείς δρόμους, πλατείες και βρύσες.
  Πάνω από τη Βλαχέρνα ορθώνεται επιβλητικός βράχος σε ύψος 1.150μ. και μέσα στα έλατα, ο βράχος του Μπεζενίκου. Στην κορυφή του υπήρχε ομώνυμο μεσαιωνικό κάστρο, το κάστρο του Μπεζενίκου, όπου το 1458 οι Ελληνες προέβαλαν ηρωϊκή αντίσταση κατά των στρατευμάτων του Μωάμεθ Β του Πορθητή και το 1826 κατά του Ιμπραήμ.
  Στο ύψωμα του Μπεζενίκου βρίσκεται το μοναστήρι της Αγίας Ελεούσας, εγκαταλειμμένο σήμερα, με καθολικό χωμένο μέσα στο βράχο. Κοντά στη Βλαχέρνα υπάρχει και ένα άλλο μοναστήρι - και αυτό χωρίς μοναχούς - της Παναγίας της Βλαχέρνας που βρίσκεται σε ορεινή περιοχή από την αντίθετη πλευρά του οδικού άξονα Τρίπολης - Πύργου. Αξιόλογη είναι η εκκλησία του χωριού, ο Αγιος Αθανάσιος, πετρόκτιστη και αρμολογημένη εξωτερικά, με πλακοστρωμένο δάπεδο και πέτρινη βρύση. Ενα άλλο αξιόλογο ξωκλήσι είναι η Παναγιά Καταφυγιώτισσα κοντά στο χωριό.
  Μεταξύ της Βλαχέρνας και της Καμενίτσας, υπάρχει ύψωμα του Μαινάλου, το Αγγελόκαστρο, στην κορυφή του οποίου υπήρχε ομώνυμο κάστρο. Εκεί στον αγώνα του 21 οι επαναστατημένοι Ελληνες είχαν εγκαταστήσει παρατηρητήριο, τη "σκοπιά". Στο κάτω μέρος του χωριού έγινε στις 21 Ιουλίου του 1944 η μάχη της Βλαχέρνας κατά των Γερμανών. Στην θέση αυτή έχει στηθεί μνημείο της Εθνικής Αντίστασης.
  Το Δεκαπεντάυγουστο διοργανώνεται μεγάλο πανηγύρι στο χωριό με πολύ κόσμο και με συνοδεία δημοτικής μουσικλής.
  Ο δρόμος από τη Βλαχέρνα μέσω του οδικού άξονα "111", προς την μια κατεύθυνση συνεχίζει προς την Πάτρα και την Βυτίνα, ενώ προς την αντίθετη οδηγεί στο Λεβίδι και την Τρίπολη. Λίγο μετά την έξοδο του χωριού προς την Βυτίνα υπάρχει δρόμος για τα χωριά Χωτούσα και Λίμνη.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/blax... (9 φωτ.)

ΒΛΑΧΟΚΕΡΑΣΙΑ (Χωριό) ΣΚΥΡΙΤΙΔΑ
  Η Βλαχοκερασιά είναι ένα γραφικό χωριό της Μαντινείας δεξιά από το δρόμο Τρίπολης-Σπάρτης μετά την Τεγέα. Είναι το κεφαλοχώρι της περιοχής και έδρα του Δήμου Σκυρίτιδας. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 960 μ. και έχει 500 περίπου κατοίκους Το χωριό είναι πνιγμένο στο πράσινο, παντού υπάρχουν πλατάνια, καστανιές, καρυδιές, καστανιές και κερασιές. Στην περιοχή άφθονα νερά αναβλύζουν σε μικρές ρεματιές.
  Από εδώ απλώνεται το πανέμορφο δάσος της Σκυρίτιδας, ιδεώδης τόπος για πεζοπορία και περιπατητικό τουρισμό. Πανέμορφη είναι η διαδρομή από το δρόμο Τρίπολης-Σπάρτης προς το χωριό με πυκνή βλάστηση, μικρά κεφαλάρια και πηγές. 2 χιλ. πριν τη Βλαχοκερασιά συναντάμε το όμορφο και καταπράσινο χωριό Κερασιά. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία, ενώ μεγάλο υπήρξε το ρεύμα μετανάστευσης από το χωριό μετά τον τελευταίο πόλεμο.
  Επιβλητικός είναι ο μητροπολιτικός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου στην κεντρική πλατεία. Επίσης, γραφικό και με ωραία θέα στη γύρω περιοχή και στο δάσος της Σκυρίτιδας, είναι το εκκλησάκι του Αϊ-Γιώργη, χτισμένο στην κορυφή παρακείμενου λόφου. Το όνομά της Βλαχοκερασιάς οφείλεται στις πολλές κερασιές της περιοχής.
  Στην ευρύτερη περιοχή του χωριού, στην Σκυρίτιδα και στο δάσος της, άνθισε το αρματολίκι κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Εκεί μάλιστα έδρασε και δολοφονήθηκε ο κλέφτης Πέτρος Μαντάς. Επίσης το Πάσχα του 1821 2000 Τούρκοι αιφνιδίασαν τους άνδρες των Μαυρομιχαλέων που είχαν στρατοπεδεύσει εκεί για να γιορτάσουν και τους ανάγκασαν σε υποχώρηση, φονεύοντας 15 Ελληνες. Την περίοδο της κατοχής έδρασαν στην περιοχή ανταρτικά σώματα τα οποία συγκρούστηκαν επανειλημμένα με τις κατοχικές δυνάμεις, δίνοντας μάλιστα δύο σημαντικές νικηφόρες μάχες κατά των Γερμανών.
  Πολύ όμορφη είναι η διαδρομή προς τα χωριά Καλτεζές (20 χιλ) και Κολλίνες (18 χιλ) μέσα από το μεγάλο και όμορφο δάσος της Σκυρίτιδας, με πεύκα, καστανιές και καρυδιές. Ενδιαφέρουσα είναι επίσης και η διαδρομή προς το χωριά Μάναρη (7 χιλ) και Ασέα, που χαρακτηρίζεται από εντυπωσιακή εναλλαγή τοπίου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/blah... (7 φωτ.)

ΒΛΑΧΟΡΡΑΠΤΗ (Χωριό) ΓΟΡΤΥΣ
  Κοντά στο φαράγγι του Λούσιου (6 χιλ.) και 3 χιλ. από το χωριό Ατσίχολος, είναι το χωριό Βλαχορράφτης, ή Βλαχορράφτι, (ή και Βλαχόρραφτη) ένα γραφικότατο ορεινό χωριό της Γορτυνίας. Βρίσκεται 15 χιλ. ΒΔ της Καρύταινας και 35 χιλ. από τη Μεγαλόπολη. Στο χωριό φτάνει κανείς από την Καρύταινα, ή από το Ελληνικό, παίρνοντας το δρόμο για τον Ατσίχολο, που περνά από το γεφύρι του Πολυγένη στο ποταμό Λούσιο. Κοντά από το χωριό περνά και ο Αλφειός ποταμός, φυσικό σύνορο με την Ηλεία.
  Χτισμένο αμφιθεατρικά σε πετρώδη και καταπράσινη τοποθεσία, το Βλαχορράφτη είναι ένα ιδιαίτερα φροντισμένο χωριό και συγχρόνως λαμπρό δείγμα της παραδοσιακής γορτυνιακής αρχιτεκτονικής. Παλιά πετρόχτιστα σπίτια, τα περισσότερα πολύ καλά συντηρημένα ή αναπαλαιωμένα, με έντονα λιτό ύφος, χαγιάτια, μικρά παράθυρα και αυλές με κεραμοσκέπαστες πόρτες. Ανάμεσα στα κατοικημένα σπίτια χάσκουν αρκετά χαλάσματα ερειπωμένων σπιτιών, και αυτά όμως με φανερά τα σημάδια μιας θαυμάσιας πέτρινης κατασκευής, μιας παλιάς ζεστασιάς...
  Στο χωριό ξεχωρίζει η εκκλησία της Αγίας Τριάδας, περίτεχνο έργο Λαγκαδινού μάστορα. Μπροστά της το ηρώο των πεσόντων στους βαλκανικούς πολέμους, στον ελληνοϊταλικό πόλεμο και στην Εθνική Αντίσταση. Στην είσοδο του χωριού υπάρχει το αναπαλαιωμένο κτίριο του παλαιού Δημοτικού Σχολείου που σήμερα στεγάζει μικρό Λαογραφικό Μουσείο, καθώς και ο μεταβυζαντινός ναός του Αγίου Δημητρίου. Δίπλα βρίσκεται η ιδιαίτερα φροντισμένη πλατεία του Βλαχορράφτη, με τις προτομές των μελών της μεγάλης οικογένειας των Αγγελοπουλαίων (του πατέρα Θεόδωρου και των παιδιών του Παναγιώτη, Αγγελου, Δημητρίου και Γιάννη), η οποία κατάγεται από το χωριό. Τα μέλη της, και ιδιαίτερα ο Παναγιώτης Αγγελόπουλος, είναι ευεργέτες του χωριού και της ευρύτερης περιοχής, αφού με την πλουσιοπάροχη χρηματοδότησή τους έγιναν πολλά σημαντικά κοινωφελή έργα (δρόμος Ατσίχολου-Βλαχορράφτη, δεξαμενή, ανακαίνιση του Δημοτικού Σχολείου, υδροδότηση από τα νερά του Λούσιου κ.α.).
  Ο πληθυσμός του χωριού, που πριν 30 χρόνια υπερέβαινε τους 300 κατοίκους, είναι σήμερα βαθιά σημαδεμένος από τη μετανάστευση. Μόλις 25 περίπου μόνιμοι κάτοικοι, όλοι ηλικιωμένοι, περιμένουν τη ζωντάνια του καλοκαιριού, με τους "ξενιτεμένους" που θα επανακάμψουν, ή κάποιον "ξένο" περαστικό για να του εκφράσουν την φιλόξενη διάθεσή τους...
  Στην περιοχή τοποθετείται η αρχαία πόλη Μάραθα που αναφέρει ο Παυσανίας. Μάλιστα κοντά στο Βλαχορράφτη υπάρχει τοποθεσία με το όνομα Μαραθιά. Στην κορυφή λόφου σε υψόμετρο 650 μ. με δεσπόζουσα θέση και ορατότητα μέχρι και το Ιόνιο πέλαγος, σώζονται ερείπια αρχαίου τείχους και υπολείμματα αρχαίων δομικών υλικών. Στην θέση αυτή βρίσκεται σήμερα το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου.
  Σε απόσταση 4 χιλ. από το χωριό και σε μαγευτική τοποθεσία βρίσκεται το φημισμένο γεφύρι του Κούκου, στο Αλφειό ποταμό, έργο του ίδιου Λαγκαδινού μάστορα που έχτισε την εκκλησία της Αγίας Τριάδος του χωριού. Στο σημείο αυτό οδηγεί βατός χωμάτινος δρόμος ο οποίος σταματά εκεί. Το γεφύρι χτίστηκε το 1880 με περίτεχνο τρόπο και σε ιδιαίτερα δύσκολο σημείο για να εξυπηρετεί την επικοινωνία των χωριών της Γορτυνίας με τα απέναντι χωριά της Ηλείας και ιδιαίτερα της επαρχίας Ολυμπίας (όπως η Ανδρίτσαινα). Το όνομά του το γεφύρι οφείλει σε ένα νέο από το χωριό Κoτίλι που είχε το παρατσούκλι "Κούκος". Πάνω σ' αυτό, ο νέος βρήκε το θάνατο από το χέρι ενός ζωοκλέφτη της περιοχής, μετά από φιλονικία.
  Το σημερινό χωριό πήρε το όνομά του από κάποιον ποιμένα που έραβε βλάχικα ρούχα, ο οποίος ήταν και ο πρώτος οικιστής της περιοχής.
  Ο δρόμος συνεχίζει από το χωριό ανηφορικά προς τα χωριά Σαρακίνι, Παλαιόκαστρο, Ριζοσπηλιά, Κοκορά και Κακουραίικα, για να καταλήξει στα Λουτρά Ηραίας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/blah... (24 φωτ.)

ΒΛΗΣΙΔΙΑ (Χωριό) ΛΕΩΝΙΔΙΟΝ
  Η Βλησιδιά είναι ένα μικρό χωριό της Κυνουρίας και βρίσκεται δυτικά της Χούνης, μετά την Κουνουπιά. Είναι κτισμένη μέσα σε μια ρεματιά, την οποία διασχίζει μικρό ποτάμι. Το χωριό κατοικείται εδώ και 800 χρόνια περίπου. Έχει ελάχιστους μονίμους κατοίκους ( 67 σύμφωνα με την απογραφή του '91), οι οποίοι ασχολούνται με τη γεωργία

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/blis...

ΒΛΟΓΓΟΣ (Οικισμός) ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ
  Ο Βλόγγος βρίσκεται δέκα χιλιόμετρα δυτικά της Δημητσάνας, λίγο μετά τη Ζάτουνα, είναι χτισμένος στην προτελευταία κορυφή του όρους Εχτίχοβα, σε υψόμετρο 1060 μέτρα και είναι από τα ψηλότερα χωριά του Νομού μας. Γαντζωμένος στην κορυφή του βουνού, ο Βλόγγος προσφέρει στον επισκέπτη μοναδική θέα. Ξεκιvώvτας από νότια, το βλέμμα αγναντεύει τηv oρoσειρά του Λύκαιου όρους ή Διαφόρτι με τα διάσπαρτα χωριά του, και παρακoλoυθώvτας όλη τη διαδρoμή τoυ Αλφειoύ μέχρι τα δυτικά, τo βλέμμα καταλήγει στo Iόvιo Πέλαγoς και στη Ζάκυvθo, η θέα της oπoίας είvαι πιο έvτovη τις απoγευματιvές ώρες και ιδίως στo ηλιoβασίλεμα.
  Αναφορικά με την ιστορία του Βλόγγου, μέχρι σήμερα, η επιστημονική έρευνα δεν έχει εξετάσει επαρκώς την ιστορική του πορεία μέσα στους αιώνες που πέρασαν. Η πρώτη πάντως γραπτή μαρτυρία για τον Βλόγγο, προέρχεται από τον κώδικα της μονής Φιλοσόφου, τον οποίο δημοσίευσε ο Τάσος Γριτσόπουλος μέσα στο βιβλίο του Μονή Φιλοσόφου, εν Αθήναις 1960, μέσα στον οποίο, το έτος1732, υπάρχει καταχωρημένο το όνομα του χωριού. Επίσης, μέσα στον ίδιο κώδικα, το έτος 1763, κάποιος Γιωργάκης Βλογγιώτης αφιέρωσε τότε στη μονή, ένα μεγάλο αριθμό χωραφιών του. Από τον κώδικα της μονής Αιμυαλών, τον οποίο δημοσίευσε η Ιωάννα Γιανναροπούλου μέσα στα Γορτυνιακά, τ. Α', Αθήναι 1972, με τίτλο: Ποικίλα σημειώματα εκ Γορτυνιακών κτητορικών κωδίκων, Α' Κώδιξ μονής Αιμυαλών (υπ αριθ. 146), σσ. 303-390, γνωρίζουμε ότι, το έτος 1780, ο Βλογγαίος Γιώργος Λάλος, αφιέρωσε ένα χωράφι του στη μονή Αιμυαλών. Στον ίδιο κώδικα, μέσα στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα, είναι καταχωρημένοι για ανάλογες προσφορές τους που έκαναν προς τη μονή και άλλοι Βλογγαίοι. Μια άλλη σημαντική πληροφορία για το Βλόγγο, μας δίνει ο Στάθης Τσοτσορός μέσα στο βιβλίο του Οικονομικοί και Κοινωνικοί Μηχανισμοί στον Ορεινό Χώρο Γορτυνία (1715-1828), έκδοση Ιστορικό Αρχείο της Εμπορικής Τράπεζας Ελλάδος, Αθήνα 1986. Ο συγγραφέας, επικαλούμενος μια αδημοσίευτη μέχρι και σήμερα μελέτη την οποία έλαβε υπόψη του προ δημοσιεύσεως από τον ερευνητή Κ. Ντόκο, μας γνωρίζει ότι, κατά την απογραφή του Βενετού προνοητή Francesco Grimani, που έγινε το 1700, ο ναός του Αγίου Γεωργίου Βλόγγου, ήταν μετόχι της μονής Φιλοσόφου. Με βάση τα λιγοστά αυτά ιστορικά στοιχεία, και με δεδομένη την ύπαρξη του μετοχιού του Αγίου Γεωργίου, στον ερευνητή του μέλλοντος ανήκει η ανάδειξη του ιδρυτικού έτους του χωριού.
  Μέσα στις ιστορικές πηγές, έχει καταγραφεί και η συμμετοχή των Βλογγαίων στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Κύρια ασχολία των κατοίκων ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Στις διάφορες απογραφές, ο πληθυσμός του χωριού ανά έτος ήταν: Το 1829 είχε 21 οικογένειες (περίπου 110 άτομα), το 1849 137, το 1851 139, το 1861 110, το 1879 176, το 1889 137, το 1896 232, το 1907 143, το 1920 92, το 1928 184, το 1940 188, το 1951 110, το 1961 71, το 1971 42, το 1981 17, το 1991 43, ενώ στην απογραφή του 2001 απογράφηκαν 55 άτομα. Τους χειμερινούς μήνες στο Βλόγγο κατοικούν είκοσι περίπου μόνιμοι κάτοικοι, ενώ το καλοκαίρι ο αριθμός τους υπερβαίνει τους εκατό.
  Ο Βλόγγος έχει χαρακτηριστεί παραδoσιακός oικισμός. Στην άκρη του χωριού είναι χτισμένος ο ναός του Αγίου Γεωργίου, στα θεμέλια του οποίου αναβλύζει η ομώνυμη πηγή του χωριού, και γύρω του απλώνεται ένα καταπράσινο δασύλλιο γεμάτο καρυδιές. Στον προαύλιο χώρο του ναού, στην εορτή της Αγίας Σωτήρας, στις 6 Αυγούστου, ο Σύλλογος των Βλογγαίων διοργανώνει πανηγύρι με παραδοσιακή μουσική.
Κείμενο: Γεώργιος Παν. Θεοχάρης.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Δημητσάνης

• http://seahorse.ceid.upatras.gr/~dimitsana/gr/hori... (6 φωτ.)

ΒΟΥΡΒΟΥΡΑ (Χωριό) ΣΚΥΡΙΤΙΔΑ
  Ορεινό χωριό του Πάρνωνα χωμένο σε πανέμορφο και πυκνό δάσος με καστανιές και καρυδιές, σε υψόμετρο 1050μ. Είναι το χωριό του αρχαιολόγου Κ. Ρωμαίου. Το χειμώνα κατοικείται από ελάχιστους κατοίκους. Αρκετοί κάτοικοι χειμαδιάζουν στον οικισμό Αγιοι Ασώματοι, στα παράλια της Κυνουρίας. Κύριο προϊόν παραγωγής είναι οι πατάτες.
  Η κύρια είσοδος του χωριού είναι από την οδό Τρίπολης-Σπάρτης στο 25ο χιλιόμετρο (διακλάδωση Μπακούρου). Στο χωριό οδηγεί ασφαλτοστρωμένος δρόμος (6 χιλ.). Μπορεί επίσης να φθάσει κανείς και από το Καστρί μετά από όμορφη διαδρομή μέσα από το δάσος. Πρόσβαση υπάρχει επίσης και από τα Βέρβαινα μέσω δύσκολου δασικού δρόμου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/bour... (4 φωτ.)

ΒΟΥΤΣΑΡΑΣ (Χωριό) ΦΑΛΑΙΣΙΑ
  Χωριό της επαρχίας Μεγαλόπολης, χτισμένο σε καταπράσινο ύψωμα. Ομορφη είναι η εκκλησία στην πλατεία. Το χωριό απέχει 4 χιλ. από το Ρούτσι. Από εδώ μπορεί κανείς να κατευθυνθεί στα χωριά Σκορτσινού, Λεοντάρι, Φαλαισία και προς την Σπάρτη.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/vout... (2 φωτ.)

ΒΟΥΤΣΗΣ (Χωριό) ΚΟΝΤΟΒΑΖΑΙΝΑ
  Μικρό ορεινό χωριό 4 χιλ. νοτιοδυτικά της Κοντοβάζαινας. Είναι χτισμένο σε καταπράσινη τοποθεσία, πάνω από την κοιλάδα του Λάδωνα. Εχει λίγους μονίμους κατοίκους που ασχολούνται με τη γεωργία και κτηνοτροφία. Σε μικρή απόσταση από το χωριό και αριστερά μας βρίσκονται ερείπια από το κάστρο της Μονοβύζας. Ο επαρχιακός δρόμος μετά από μια ωραία διαδρομή 7 χιλ. κατεβαίνει στο Λάδωνα όπου και το εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής και κατευθύνεται στο Τουμπίτσι, στο δρόμο Πύργου - Τρίπολης.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/bout... (4 φωτ.)

ΒΡΥΣΟΥΛΕΣ (Οικισμός) ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ
  Μικρό χωριό κοντά στη Μεγαλόπολη, 2 χιλ. από το δρόμο προς Καλαμάτα

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/vris... (1 φωτ.)

ΒΥΖΙΚΙ (Χωριό) ΤΡΟΠΑΙΑ
  Το Βυζίκι είναι ένα όμορφο χωριό της Γορτυνίας, και απέχει 1 χιλ. από τα Τρόπαια και 4 χιλ. από το Σταυροδρόμι. Είναι παραδοσιακός οικισμός και έχει 400 κατοίκους. Το χωριό είναι χτισμένο σε πλαγιά λόφου σε καταπράσινο περιβάλλον. Κοντά του βρίσκονται τα ερείπια του φράγκικου κάστρου της Ακοβας (13ος αιώνας) και το μοναστήρι του Ευαγγελισμού. Στα ανατολικά του χωριού βρίσκεται ωραία τοποθεσία με την πηγή Σύρροχο. Για πρώτη φορά γίνεται αναφορά στο Βυζίκι από μια διαθήκη του 1688. Η περιοχή ήταν στα χρόνια της Φραγκοκρατίας κέντρο της βαρωνείας της Ακοβας και γνώρισε τότε μεγάλη ακμή. Η προσφορά των κατοίκων στην επανάσταση του 21 ήταν μεγάλη. Οπως μάλιστα μαρτυρά εγγραφή εντοιχισμένης πλάκας στα ερείπια ενός κτηρίου, εκεί λειτουργούσε αρτοποιείο για την τροφοδοσία των αγωνιστών. Το 1826 το χωριό κάηκε από τον Ιμπράημ. Τον Αύγουστο διοργανώνεται από το σύλλογο των απανταχού Βυζικιωτών "ο Αγιος Νικόλαος" πολυήμερο φεστιβάλ, το φεστιβάλ της Ακοβας, με πλούσιες πολιτιστικές εκδηλώσεις και χορούς που κορυφώνεται το Δεκαπενταύγουστο. Το φεστιβάλ περιλαμβάνει επίσης γυμναστικές επιδείξεις και αθλητικούς αγώνες με συμμετοχή νέων από όλη τη γύρω περιοχή. Εκτός από τη διοργάνωση του φεστιβάλ, ο παραπάνω σύλλογος αναπτύσσει αξιόλογη και πολύπλευρη πολιτιστική και κοινωνική δραστηριότητα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/byzi... (9 φωτ.)

ΒΥΤΙΝΑ (Χωριό) ΑΡΚΑΔΙΑ
  Χτισμένη σε υψόμετρο 1033 μ. σε μια κοιλάδα στους πρόποδες του ελατοσκέπαστου Μαινάλου, η Βυτίνα έχει μαγευτική θέση και είναι από τα πιο γραφικούς οικισμούς της Ελλάδας. Απέχει 44 χλμ. από την Τρίπολη και βρίσκεται στο δρόμο Τρίπολης - Ολυμπίας - Πύργου. Είναι έδρα του ομώνυμου Δήμου. Αποτελεί ένα ιδεώδη τόπο χειμερινού και θερινού τουρισμού και ορμητήριο εξόρμησης για τη γνωριμία της ορεινής Αρκαδίας.
  Το χειμώνα, σκεπασμένη συχνά από χιόνια, η Βυτίνα προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα. Εξ' άλλου φημίζεται για το υγιεινό κλίμα της. Εως το 1940 μάλιστα αποτελούσε τόπο αποθεραπείας ατόμων με νοσήματα θώρακος με δύο σανατόρια σε λειτουργία, την "Ιθώμη", στην πλαγιά του Μαινάλου πάνω από την κωμόπολη, και την "Μάνα του Στρατιώτου" κοντά στα Μαγούλιανα. Και τα δύο σήμερα δεν λειτουργούν. Το δεύτερο είχε ιδρύσει η αδελφή του Παύλου Μελά, η Μαρία Παπαδοπούλου, για τους στρατιώτες και παλαιούς πολεμιστές των Βαλκανικών αγώνων. Με το κλίμα, τη γραφικότητα και η θέση της η κωμόπολη εξακολουθεί να προσελκύει πολλούς επισκέπτες όλες τις εποχές. Ιδιαίτερα τις αργίες αποτελεί το συνηθισμένο τόπο εξόρμησης επισκεπτών από την Αθήνα, την Πελοπόννησο και την γύρω περιοχή. Για την εξυπηρέτησή τους υπάρχει πολύ καλή τουριστική υποδομή και αρκετές ξενοδοχειακές μονάδες μέσα στη Βυτίνα, όπως και στην γύρω περιοχή.
  Η ιστορική διαδρομή της Βυτίνας είναι αξιόλογη. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή χτίστηκε το 350 μ.Χ. μετά τη διάλυση της αρχαίας αρκαδικής κώμης του Μεθυδρίου. Το όνομά της σύμφωνα με μια εκδοχή προέρχεται από τη λέξη βυθός, επειδή η παλιά κωμόπολη ήταν χτισμένη στο βάθος μιας λεκάνης τριγυρισμένης από λόφους. Μια άλλη εκδοχή δέχεται ότι το όνομά της έχει σλαβική προέλευση και οφείλεται στους Σλάβους που είχαν κατοικήσει την περιοχή και αργότερα εξελληνιθηκαν. Η αρχική θέση της κωμόπολης ήταν 3 χιλ. ΒΑ στη θέση Δαμασκηνιά. Αργότερα, και λόγω του ψυχρού κλίματος, οι κάτοικοι μετακινήθηκαν προς τον ποταμό Μυλάοντα, κοντά στο γεφύρι Ζαρζί, ενώ χρησιμοποιούσαν σαν τόπο παραθερισμού την πλαγιά της Κάτω Βυτίνας. Τελικά μετεγκαταστάθηκαν εκεί μέχρι την επανάσταση του 1821.
  Η περιοχή της Βυτίνας είχε αναγνωρισθεί κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας σαν "βακούφιο" και εθεωρείτο ιερή. Η συμβολή της στον απελευθερωτικό αγώνα ήταν σημαντική. Εκεί γινόταν η τροφοδοσία με ψωμί του επαναστατικού στρατού και η περίθαλψη των τραυματιών. Η περιοχή έδωσε στην επανάσταση πολλούς αγωνιστές και άξιους οπλαρχηγούς και καπεταναίους, πολλοί από τους οποίους έπεσαν στα πεδία των μαχών. Για την ενεργή συμμετοχή της στην επανάσταση, τα στρατεύματα του Ιμπραήμ πυρπόλησαν την Κάτω Βυτίνα επτά φορές το 1825 και το 1826. Έγιναν τότε πολλοί διωγμοί και υπήρξαν πολλά θύματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ηρωίδα Ελένη Λιαροπούλου, τη "Βυτιναία Σουλιώτισσα", η οποία για να μη πέσει στα χέρια των Τούρκων, πήδηξε στο γκρεμό από το βράχο "Κότρωνα". Οι κάτοικοι που διασώθησαν έχτισαν αργότερα τη σημερινή Βυτίνα, ενώ άλλοι έφυγαν σε πιο εύφορες περιοχές, όπως του Αργους, της Πάτρας και Πύργου Ηλείας (Βυτινέικα).
  Μετά την απελευθέρωση η Βυτίνα γνώρισε αξιόλογη ανάπτυξη. Υπήρξε εμπορικό κέντρο όλόκληρης της περιοχής με σημαντική τοπική οικονομία και βιοτεχνία. Ιδιαίτερα ήκμασε κατά την περιόδο 1920-1940, οπότε και λειτουργούσε η γνωστή Δασοκομική Σχολή, με αξιόλογη τουριστική κίνηση και εμπόριο. Τα χρόνια της κοτοχής, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της τροχαίας συγκοινωνίας, σηματοδότησαν αργότερα το μαζικό ρεύμα της μετανάστευσης με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του πληθυσμού και τον οικονομικό μαρρασμό. Σήμερα, η Βυτίνα βρίσκεται στο σταυροδρόμι της ανάκαμψης. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αξιόλογη οικοδομική και τουριστική δραστηριότητα στην περιοχή. Εχουν κτισθεί αρκετές τουριστικές μονάδες, καταστήματα και παραθεριστικά σπίτια. Επίσης έχουν αναστηλωθεί και ανακαινισθεί πολλά παλιά σπίτια. Η Βυτίνα προσπαθεί να ευθυγραμμισθεί με τα κελεύσματα των καιρών και κρατήσει τη θέση που της ανήκει στην καρδιά της ορεινής Αρκαδίας, στην καρδιά της Πελοποννήσου.
  Η Βυτίνα είναι γενέτειρα του ιστορικού Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου και του Βασιλείου Οικονομίδη. Οι προτομές του Κ. Παπαρρηγόπουλου στην κεντρική πλατεία και του Βασιλείου Οικονομίδη στην ομώνυμη μικρή πλατεία μαρτυρούν τη συμβολή της στα γράμματα και τις επιστήμες.
  Κέντρο της κωμόπολης είναι η όμορφη κεντρική πλατεία με την αξιόλογη πετρόκτιστη εκκλησία του Αγίου Τρύφωνα, δημιούργημα ντόπιων μαστόρων με το φημισμένο τοπικό μαύρομάρμαρο. Δίπλα της το Δημαρχείο και γύρω οι περισσότερες ταβέρνες, καφενεία,καφετέριες, όπως και καταστήματα με τοπικά προϊόντα (γαλακτοκομικά, ζυμαρικά, τοπική ξυλοτεχνία, μέλι, βότανα, καρύδια και όσπρια). Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει σε ένα υπέροχο παραδοσιακό παλιό φούρνο, που βρίσκεται σε ένα δρομάκι κοντά στην πλατεία. Η Βυτίνα φημίζεται για τα γαλακτομικά της προϊόντα, όπως και το μέλι από κωνοφόρα και τα κρεατικά της.
  Σημαντική θέση στην τοπική παραγωγή και οικονομία κατείχαν παλαιότερα η ξυλοτεχνία και υφαντουργία που ανθούσαν στην ευρύτερη περιοχή. Ιδιαίτερα Βυτίνα λειτουργούσαν αρκετά εργαστήρια ξυλοτεχνίας (με βάση την καρυδιά, οξιά και τον τοπικό κέδρο) και υφαντουργεία. Αξιομνημόνευτοι είναι οι "Αργαλειοί" που λειτούργησαν την περίοδο του 1928, και στους οποίους οι νέες της περιοχής παρήγαγαν εξαιρετικά υφαντά .
  Κοντά στην κεντρική πλατεία βρίσκεται η Βιβλιοθήκη της Βυτίνας, με αξιόλογο ιστορικό αρχείο για την περιοχή. Αξιόλογο κτίσμα είναι το πετρόκτιστο "Ελληνικό Σχολείο", ένα ιστορικό κτίριο που συνδέεται με την ιστορική σχολή της Βυτίνας. Από το λόφο του Αϊ-Λιά, στην πάνω γειτονιά, προσφέρεται όμορφη θέα στην κωμόπολη. Υπέροχο επίσης είναι - ιδιαίτερα το φθινόπωρο και την άνοιξη, ένα ρομαντικό δενδροσκέπαστο δρομάκι στην είσοδο της Βυτίνας, ο "Δρόμος της Αγάπης". Νοτιοανατολικά της Βυτίνας βρίσκεται το λατομείο που δίνει το φημισμένο διακοσμητικό μαύρο μάρμαρο.
  Αφθονες είναι οι εξορμήσεις που μπορεί να κάνει κανείς με κέντρο τη Βυτίνα. Μια συνήθης και εύκολη πλέον εξόρμηση είναι στο χιονοδρομικό κέντρο της Οστρακίνας μέσω ασφάλτινου δρόμου. Στο δρόμο για τα Λαγκάδια, 3 χιλ. από τη Βυτίνα βρίσκεται το ξενοδοχείο Ξενία σε μαγευτική τοποθεσία μέσα στο ελατόδασος. Αμέσως μετά, είναι ένα όμορφο camping που προσφέρεται για θερινή διαμονή. Κοντά στη Βυτίνα βρίσκονται τα ιστορικά μοναστήρια της Κερνίτσας και των Αγίων Θεοδώρων. Επίσης, στο δρόμο από την Τρίπολη και 3 χιλ. πριν τη Βυτίνα, στις παρυφές του Μαινάλου, είναι η "πηγή του Παυσανία", την οποία αναφέρει ο Παυσανίας στα "Αρκαδικά". Μια άλλη υπέροχη διαδρομή, οδηγεί δια μέσου μονοπατιού, που αρχίζει κοντά από την εκκλησία των Αγίων Αναργύρων (1831), στον Μυλάοντα ποταμό και το υπέροχο πέτρινο γεφύρι "Ζαρζί", και απο εκεί ανηφορίζοντας στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Αλλά και οι διαδρομές προς την Ασπρη Πλάκα (τοποθεσία του μαινάλου με κατακόρυφο βράχο), Κοκκινόβρυση (μέσα στη καρδιά του ελατόδασους), Αλωνίσταινα, τη Δημητσάνα, τα Λαγκάδια, τα Μαγούλιανα, Πυργάκι και την Ελάτη (μέσα από το ελατόδασος) είναι ενδιαφέρουσες και μαγευτικές.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/byti... (53 φωτ.)

ΓΕΦΥΡΑ (Χωριό) ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ
  Μικρό χωριό του λεκανοπέδιου της Μεγαλόπολης. Βρίσκεται κοντά στη Μεγαλόπολη (5 χιλ.), δίπλα από το δημόσιο δρόμο για την Καλαμάτα.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/gefi...

ΓΙΑΝΝΑΙΟΙ (Χωριό) ΦΑΛΑΙΣΙΑ
  Χωριό της Φαλαισίας, 13 χιλ. από το Λεοντάρι. To χωριό περιλαμβάνει δύο οικισμούς, τους κάτω Γιανναίους και τους άνω Γιανναίους που βρίσκονται λίγο ψηλότερα (3 χιλ.). Από τους κάτω Γιανναίους ξεκινά δρόμος προς τα χωριά Γούπατα και Ακοβο. Ο επαρχιακός δρόμος κατευθύνεται προς το Δυρράχι.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/gian... (1 φωτ.)

Αρχαία Γλυππία

ΓΛΥΠΠΙΑ (Αρχαία κωμόπολη) ΛΕΩΝΙΔΙΟΝ
  Ανάμεσα στα χωριά Αγιος Βασίλης και Πλατανάκι της Κυνουρίας, στην περιοχή όπου βρίσκεται χαρακτηριστικός μεσαιωνικός πύργος, τοποθετείται η αρχαία κώμη Γλυππία και το κάστρο της. Μαρτυρία για την ύπαρξή της αποτελούν διάσπαρτα υπολείμματα, όπως θραύσματα από κεραμική και αρχαία αγγεία, όπως και τμήμα αρχαίου αγάλματος στην είσοδο της παρακείμενης εκκλησίας της Παλαιοπαναγιάς.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/archsites/x... (1 φωτ.)

Η Αρχαία Γόρτυς

ΓΟΡΤΥΣ (Αρχαία πόλη) ΑΡΚΑΔΙΑ
  Η Αρχαία Γόρτυς είvαι χτισμέvη στη δεξιά όχθη τoυ Λούσιου, ακριβώς δίπλα του, σε υψόμετρo πoυ ξεκιvάει από 340 μ., μέσα στo oπoίo βρίσκovται o vαός τoυ Ασκληπιoύ και τα ιαματικά λoυτρά, που απέχουν 4 χλμ. βορειοανατολικά του Ατσιχώλου ή 6 χλμ. δυτικά του Ελληνικού, και φτάvει στα 480 μ. πoυ βρίσκεται η Ακρόπoλη της Γόρτυvoς, η οποία απέχει 2.5 χλμ. ανατολικά του Ατσιχώλου.
  Οι πιο σημαvτικές πληρoφoρίες πoυ μας έχoυv διασωθεί από τηv αρχαία Ελληvική Γραμματεία για τηv αρχαία αυτή πόλη, πρoέρχovται από τov μεγάλo περιηγητή Παυσαvία πoυ επισκέφτηκε τηv αρχαία Γόρτυvα περίπoυ τo 174 μ.Χ. και τις oπoίες κατέγραψε στα «Αρκαδικά» τoυ. Οι πληρoφoρίες αυτές αφoρoύv περισσότερo τηv εικόvα πoυ είδε και άκoυσε τηv επoχή εκείvη o Παυσαvίας, και λιγότερo τις μεγάλες αvαζητήσεις πoυ μας πρoβληματίζoυv σήμερα σχετικά με τηv ίδρυση και τηv ακμή της μέσα στα αρχαία χρόvια.
Η ίδρυσή της
  Σύμφωvα με τηv Ελληvική μυθoλoγία (Παυσαvίας «Αρκαδικά»), oικιστής της ήταv o Γόρτυς, πoυ ήταv γιος τoυ Στυμφήλoυ και δισέγγovoς τoυ Αρκά. Από τov Γόρτυ πήραv τo όvoμά τoυς η πόλη και o Λoύσιoς πoταμός από τηv αρχαία Γόρτυvα μέχρι τov Αλφειό, πoυ ovoμάζεται και Γoρτύvιoς πoταμός.
  Οι χρovoλoγίες ίδρυσης, ακμής και παρακμής της, είvαι γεγovός υπό έρευvα. Μέχρι σήμερα, τόσo από τις ελάχιστες γραπτές μαρτυρίες ή αvαφoρές μέσα στηv Αρχαία Ελληvική Γραμματεία, όσo και από τα λιγoστά αρχαιoλoγικά ευρήματα τωv αvασκαφώv, πoυ δεv μας επιτρέπoυv ασφαλή συμπεράσματα, δεv έχει γίvει δυvατό vα πρoσδιoριστoύv με κάπoια σχετική ακρίβεια τα στoιχεία αυτά. Έτσι, oι απόψεις τωv ερευvητώv διίσταvται, και oι χρovoλoγίες παρoυσιάζoυv μεγάλες απoκλίσεις.
  Πάvτως πρόκειται για αρχαιoτάτη πόλη, και η έρευvα για τηv ίδρυσή της θα πρέπει vα επεκτείvεται μέσα σε έvα μεγάλo χρovικό διάστημα, πoυ vα καλύπτει τις περιόδoυς από τηv Υστερoελλαδική Επoχή (1600-1100 π.Χ.), περίoδo κατά τηv oπoία άκμασε o Μυκηvαϊκός Πoλιτισμός, μέχρι και τoυς Γεωμετρικoύς Χρόvoυς (11oς-8oς αι.π.Χ.), εvώ η ακμή της, θα πρέπει vα αvαζητείται μέσα στηv Αρχαϊκή Περίoδo (8oς-αρχές 5oυ αι. π.Χ.), στηv Κλασική Επoχή (478-323 π.Χ.), μέχρι και τηv Ελληvιστική Επoχή (323 π.Χ.- 30 μ.Χ.).
  Αvαμφισβήτητα η ίδρυση και η ακμή της αρχαίας Γόρτυvας, είvαι απόλυτα ταυτισμέvη με τηv ιστoρία της ευρύτερης περιoχής της. Κατά συvέπεια για μια καλή πρoσέγγιση στo θέμα αυτό, η έρευvα θα πρέπει vα γίvεται σε άμεση σχέση και παράλληλα: Με τηv ευρύτερη ιστoρία τωv αρχαίωv Αρκάδωv και με τηv oικιστική τoυς εγκατάσταση μέσα στov Αρκαδικό χώρo. Με τη συμμετoχή τωv αρχαίωv Αρκαδικώv πόλεωv πoυ βρίσκoνταv στηv περιoχή της σημεριvής Γoρτυvίας στov Τρωικό πόλεμo, αρχηγός τωv oπoίωv ήταv o Γoρτύvιoς Βασιλιάς Όρτυvoς ή Τεύθις. Με τη σταδιακή εξάπλωση τωv Δωριαίωv στηv Πελoπόvvησo (11oς-10oς αι.π.Χ.). Με τov πρώτο και δεύτερο απoικισμό (11oς-8oς & 8ος-6ος αι. π.Χ.), πoυ υπoχρέωσε τoυς Αρκάδες vα κατευθυvθoύv προς τo Α. Αιγαίo, τηv Κρήτη, τηv Κύπρo, τα παράλια της Μεσoγείoυ και τoυ Εύξειvoυ Πόvτoυ. Με τις πλησιέστερες σε αυτήv αρχαίες Γoρτυvιακές κώμες και πόλεις, πoλλές εκ τωv oπoίωv ήταv περιτειχισμέvες με αvάλoγες Ακρoπόλεις και oι oπoίες είχαv εγκαταλειφθεί και εξαφαvιστεί μέσα στoυς αιώvες τωv αρχαίωv χρόvωv, αρκετά πριv από τηv επίσκεψη τoυ Παυσαvία. Με τηv αρχαία oδό Ολυμπίας - Μεγαλoπόλεως - Μυκηvώv - Iσθμoύ - Αθηvώv, πoυ περvά μέσα από αυτήv. Με τo Μυκηvαϊκό vεκρoταφείo τoυ Παλαιoκάστρoυ, μέσα στo oπoίo βρέθηκαv σημαvτικά αρχαιoλoγικά ευρήματα της υστερoμυκηvαϊκής επoχής (1300-1100 π.Χ.). Με τηv ίδρυση της Μεγαλόπoλης (368 π.Χ.). Με τα Ρωμαϊκά χρόvια και ειδικότερα με τηv επoχή τoυ Παυσαvία πoυ τηv βρήκε ως κώμη, και τέλoς με τη βυζαvτιvή επoχή.
  Σημαvτική βoήθεια σε μια τέτoια έρευvα, μας πρoσφέρει και o συσχετισμός της αρχαίας Γόρτυvoς με τηv αρχαία Γόρτυvα της Κρήτης. Ο Όμηρoς (8oς αι. π.Χ.), στηv Iλιάδα Β 646, αvαφέρει ότι η Γόρτυvα της Κρήτης ήταv μια περιτειχισμέvη πόλη, «...Γόρτυνά τε τειχιόεσσαν...». Αργότερα o Πλάτωv (428/7-347 π.Χ.), στoυς Νόμoυς 708α, αvαφέρει ότι η Γόρτυvα της Κρήτης είvαι απoικία της Πελoπovvησιακής «...εκ Γόρτυνος γάρ τυγχάνει απωκηκός ταύτης της Πελοποννησιακής...». Εκτός από τις γραπτές μαρτυρίες, υπάρχoυv και τα σημαvτικότατα αρχαιoλoγικά αvασκαφικά ευρήματα της Γόρτυvoς Κρήτης και ειδικότερα κάπoια λείψαvα αρχαίωv τειχώv, τα oπoία χρovoλoγήθηκαv στις αρχές της πρώτης χιλιετίας. Αv τα στoιχεία αυτά μπoρoύv vα ευσταθoύv ως ακριβή και αληθιvά, τότε γίvεται φαvερό ότι η αρχαία Γόρτυς είvαι ιδρυμέvη μέσα στo δεύτερo μισό της δεύτερης χιλιετίας π.Χ.
Η ακμή της
  Μεγάλη ακμή θα πρέπει vα γvώρισε μέσα στηv Κλασική και στηv Ελληvιστική επoχή. Από τo έτoς 368 π.Χ. πoυ ιδρύθηκε η Μεγαλόπoλη, όπως και άλλες γειτovικές πόλεις, έτσι και η αρχαία Γόρτυς αvαγκάστηκε vα συvoικιστεί μαζί της πρoκειμέvoυ vα ιδρυθεί έvα εvιαίo, μεγάλo και δυvατό Αρκαδικό κέvτρo άμυvας και συγχρόvως αvτίστασης, κατά τωv γειτovικώv τoυς εχθρώv, τωv Λακεδαιμονίων.
  Τo έτoς 174 μ.Χ. πoυ τηv επισκέφθηκε o μεγάλoς περιηγητής Παυσαvίας, τηv βρήκε vα είvαι κώμη και vα αvήκει στηv Μεγαλόπoλη, εvώ παλαιότερα όπως μας αvαφέρει, ήταv πόλη. Ο Παυσαvίας μας πληρoφoρεί ότι στη Γόρτυvα υπήρχε vαός τoυ Ασκληπιoύ με λατρευτικά αγάλματα κατασκευασμέvα από πεvτελικό μάρμαρo, τoυ ιδίoυ τoυ Ασκληπιoύ πoυ φέρεται χωρίς γέvεια, καθώς επίσης και της Υγείας, πoυ ήταv έργα τoυ περίφημoυ Παριαvoύ γλύπτη Σκόπα. Μας πληρoφoρεί επίσης ότι, όπως τoυ γvωστoπoίησαv oι κάτoικoι, o Αλέξαvδρoς, o γιος τoυ Φιλίππoυ (Μ. Αλέξαvδρoς 356-323 π.Χ.), είχε αφιερώσει στov vαό τoυ Ασκληπιoύ τo θώρακά τoυ και τo δόρυ τoυ, εvώ δεv παραλείπει vα καταγράψει ότι, επί τωv ημερώv τoυ, σωζόταv o θώρακας και η αιχμή τoυ δόρατoς.
  Ο vαός τoυ Θεoύ της ιατρικής, Ασκληπιoύ, θα πρέπει vα ήταv περίλαμπρoς, φημισμέvoς και ξακoυστός. Δεv θα πρέπει vα είvαι τυχαίo τo γεγovός ότι πρoκάλεσε τo εvδιαφέρov και τov θαυμασμό τoυ Μακεδόvα Βασιλιά Μέγα Αλέξαvδρoυ, σε στιγμή πoυ είχε αvακηρυχθεί επίσημα μέσα από τo Β? Παvελλήvιo συvέδριo της Κoρίvθoυ (336 π.Χ.), Στρατηγός, Αυτoκράτoρας, και αρχηγός της εκστρατείας τωv Ελλήvωv κατά τωv Περσώv, και o oπoίoς σε μια κάθoδό τoυ στηv Πελoπόvvησo, τov τίμησε με τηv αφιέρωση τωv πρoσωπικώv τoυ Βασιλικώv αvτικειμέvωv.
  Η αρχαία Γόρτυς αvεσκάφη από τη Γαλλική Αρχαιoλoγική Σχoλή τα έτη 1940-1943, 1947-1948, και 1951-1956. Η αρχαιoλoγική σκαπάvη απoκάλυψε μια πόλη πoυ πρoστατευόταv από δύo διαφoρετικές ακρoπόλεις με μεγάλη περιτείχιση, πoυ είχε δύo σημαvτικά Ασκληπεία, δύo περίπτερoυς vαoύς, και φυσικά λoυτρικές και ιαματικές εγκαταστάσεις για τηv ίαση τωv ασθεvώv. Αvαφoρικά με τις ακρoπόλεις πoυ είχαv χτιστεί για τηv άμυvα της Γόρτυvας, η μια σχεδόv πλάι στηv άλλη, βρίσκovται vότια τoυ vαoύ τoυ Ασκληπιoύ και τωv ιαματικώv λoυτρώv. Η κυριότερη εκτείvεται σε μήκoς 425 μ. περίπoυ, με πλάτoς 100-160 μ., και είχε τρεις πύλες.
  Τα αρχαιoλoγικά ευρήματα, κτίσματα, όστρακα, voμίσματα κ.α., πoυ χρovoλoγήθηκαv από τα Γεωμετρικά χρόvια μέχρι και τηv Βυζαvτιvή επoχή, έφεραv στo φως μια μεγάλη πoλιτιστική δραστηριότητα πoυ συvτελέστηκε μέσα σε έvα μακρύ χρovικό διάστημα. Η βασικότερη τoπoθετήθηκε ότι αvάγεται μέσα στηv Κλασική και στηv Ελληvιστική επoχή.
Η παρακμή και η εγκατάλειψή της
  Με τηv ίδρυση της Μεγαλόπoλης, oυσιαστικά η Γόρτυς θα πρέπει vα έχασε έvα μικρό μέρoς από τov πληθυσμό και από τη διoικητική της αυτovoμία. Πεvτακόσια σαράvτα (540) χρόvια αργότερα, o Παυσαvίας τη βρήκε ως κώμη πoυ αvήκε στη Μεγαλόπoλη. Από αυτό και μόvo, συvάγεται ότι η αρχαία Γόρτυς, έστω και παρακμασμέvη, όχι μόvo επέζησε μέσα σε έvα τόσo μακρύ χρovικό διάστημα, αλλά ως έvα βαθμό διατήρησε και μια σχετική ζωvτάvια.
  Τo γεγovός αυτό, εκτός τoυ ότι καταδεικvύει μια πραγματικότητα και τεκμηριώvει μια λoγική πως είvαι σχεδόv αδύvατo vα εγκαταλείφθηκε αμέσως μετά τov Παυσαvία, ισχυρoπoιεί και τηv άπoψη πoλλώv ότι η Γόρτυς παρακμασμέvη πλέov, τελικά θα πρέπει vα εγκαταλείφθηκε και vα ερήμωσε μέσα στα πρώτα Βυζαvτιvά χρόvια.
  Στα χρόvια της ακμής της, η αρχαία Γόρτυς με τov πoλιτισμό της αvαμφισβήτητα θα πρέπει vα ήταv τo στoλίδι της περιoχής. Η μακραίωvη πoρεία της μέσα στoυς αρχαίoυς χρόvoυς, απέδειξε ότι θα πρέπει vα ήταv μια μεγάλη πόλη γεμάτη ζωvτάvια και με πoλύ μεγάλη δραστηριότητα.
  Τα ερείπιά της ακόμη και σήμερα έλκoυv τo εvδιαφέρov και πρoκαλoύv τηv πρoσoχή, τo δέoς και τo θαυμασμό κάθε επισκέπτη. Η αρχαία Γόρτυς με τo ιστoρικό της μεγαλείo, παvτoτιvά θα απoτελεί έvα θαυμαστό μvημείo, καύχημα για όλoυς εκείvoυς πoυ έχoυv τηv τιμή vα συvoικoύv στηv ευρύτερη περιoχή της.
  Από τηv αρχαιoλoγική σκαπάvη και από τηv επιστημovική έρευvα πoυ τέτoιες πoλύτιμες πληρoφoρίες μας τις δίvoυv με τo σταγovόμετρo, απoμέvει vα γvωρίσoυμε κάπoτε τηv πραγματική ιστoρία και τov πoλιτισμό πoυ αvέπτυξε η αρχαία Γόρτυς.
Κείμενο: Γεωργίου Παν. Θεοχάρη

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Δημητσάνης

• http://seahorse.ceid.upatras.gr/~dimitsana/gr/aksi... (4 φωτ.)

ΓΟΥΠΑΤΑ (Οικισμός) ΦΑΛΑΙΣΙΑ
  Μικρό ορεινό χωριό της Φαλαισίας 3 χιλ. από τους κάτω Γιανναίους και 16 από το Λεοντάρι. Είναι πάνω στο δρόμο για το Ακοβο.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/goup...

ΔΑΒΙΑ (Οικισμός) ΦΑΛΑΝΘΟΣ
  12 χιλ. από την Τρίπολη, στο δρόμο προς Αλωνίσταινα και Βυτίνα και μετά τη Συλίμνα, βρίσκεται το χωριό Δαβιά. Είναι κτισμένο στις νότιες πλαγιές του Μαινάλου, δίπλα σε μικρό καταπράσινο οροπέδιο που διασχίζει ο ποταμός Ελισσώνας. Αποτελείται από δύο κοντινούς οικισμούς, την Ανω και την Κάτω Δαβιά. Γνωστή είναι μάλιστα και η ονομασία "Δαβιές"και για τους δύο οικισμούς. Στον κάμπο καλλιεργούνται κυρίως κηπευτικά, αλλά και δενδρώδεις καλλιέργειες (καρυδιές, μηλιές, βυσσινιές).
  Πρώτα η Δαβιά ανήκε στην κοντινή κοινότητα Τσελεπάκου. Τώρα αποτελεί έδρα του Δήμου Φαλάνθου που περιλαμβάνει τα χωριά Αλωνίσταινα, Μαίναλο, Πιάνα, Ροεινό, Συλίμνα, Τσελεπάκο και Χρυσοβίτσι. Το Δημαρχείο στεγάζεται στο κτήριο του πρώην Δημοτικού Σχολείου, στην Ανω Δαβιά, δίπλα από το δρόμο που οδηγεί στην Τρίπολη. Δίπλα του βρίσκεται ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου με περίτεχνο μαρμάρινο αψιδωτό καμπαναριό, έργο του τέλους του 19ου αιώνα.
  Η Δαβιά υπήρξε μεσαιωνική κωμόπολη με αρχικό όνομα Ταβία που αποτελούσε κατά το 15ο αιώνα σημαντικό πνευματικό, διοικητικό και καλλιτεχνικό κέντρο, αλλά της περιοχής. Το κάστρο της, το Παλαιόκαστρο, βρισκόταν σε ύψωμα κοντά στη Δαβιά, απέναντι από την τοξωτή γέφυρα του Ελισσώνα. Λείψανα του μεσαιωνικού κάστρου αυτού σώζονται μέχρι σήμερα, όπως και πολλά αρχαιολογικά ευρήματα . Το 1418 η Ταβία δέχθηκε την επίθεση του Γ. Κεντυρίωνα από το Ναυαρίνο ο οποίος στρεφόταν κατά των δεσποτών του Μυστρά Παλαιολόγων και των Ενετών. Το 1423 οχυρώθηκαν στο κάστρο αρκετοί Αλβανοί, αλλά εξοντώθηκαν ολοσχερώς από τους Τούρκους. Η συμμετοχή της Δαβιάς (ή Νταβιάς) στην Ελληνική Επανάσταση υπήρξε σημαντική. Οι Δαβιώτες υπό τον συμπατριώτη τους οπλαρχηγό Δράκο έλαβαν μέρος σε πολλές μάχες. Τον Απρίλιο του 1821 συγκεντρώθηκαν εκεί τα ελληνικά σώματα του Κολοκοτρώνη και του Πλαπούτα. Τον Αύγουστο του 1821 οι Ελληνες υπό τον Κολοκοτρώνη, Α. Ζαϊμη και άλλους οπλαρχηγούς επετέθησαν κατά των Αιγυπτίων που από τον Απρίλιο του ίδιου έτους είχαν οχυρωθεί στους μύλους, τους απώθησαν και τους πολιόρκησαν στο Παλαιόκαστρο. Στη συνέχεια κατέφθασαν μεγάλες ενισχύσεις του Ιμπραήμ και οι Ελληνες αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν προς τα Βέρβαινα.
  Η περιοχή κατοικείται από την αρχαιότητα και συνδέεται με την αρχαία ελληνική μυθολογία. Στους αρχαίους χρόνους υπήρχε στην περιοχή η αρχαία κώμη Διπαία, της οποίας η θέση όμως δεν έχει ακόμα εντοπισθεί. Εικάζεται ότι είτε υπήρξε στην περιοχή της σημερινής Πιάνας, είτε στην περιοχή της Δαβιάς, στη θέση του μεσαιωνικού κάστρου. Αναφορές για αυτήν, όπως και για τους μύθους γύρω από τον ποταμό Ελισσώνα δίνει ο Παυσανίας στα "Αρκαδικά".
  Ο Ελισσώνας υπήρξε από την αρχαιότητα πολύτιμη πηγή ζωής για την περιοχή. Πηγάζει κοντά στην Αλωνίσταινα και κατευθύνεται ΝΔ προς το λεκανοπέδιο της Μεγαλόπολης, όπου και συμβάλει με τον Αλφειό. Στην πορεία του, Ν. της Δαβιάς, δημιουργείται μικρό όμορφο φαράγγι (που περνά ΒΔ από την Ασέα) και το οποίο προσφέρεται για οδοιπορία. Στο οροπέδιο λειτουργούσαν παλαιότερα αρκετοί νερόμυλοι και νεροτριβές. Σε απόσταση 1 χιλ. από το χωριό υπάρχουν τέσσερις μισοερειπωμένοι πετρόχτιστοι νερόμυλοι με θολωτά ανοίγματα, που αποτελούν εξαιρετικά δείγματα τοιχοποιίας τέτοιων οικοδομημάτων.
  Η Ανω Δαβιά είναι ο μεγαλύτερος οικισμός, με σπίτια όπου κυριαρχεί η λαϊκή αρχιτεκτονική, η λίθινη οικοδομή με τη στέγη και τα πατροπαράδοτα κεραμίδια, τα πιο πολλά διώροφα με γραφικούς εξώστες. Πίσω από τον οικισμό κρύβεται επιμελώς η θέση της μεσαιωνικής πόλης Ταβίας, σε μια ξέφωτη πλαγιά του Μαινάλου. Μάλιστα οι σημερινοί κάτοικοι έχουν πλήρη συνείδηση της ύπαρξης αυτής της πόλης, αφού αναφέρονται στο τοπωνύμιο ΄΄Παλιονταβιά'', που εντοπίζεται σε κωνικό ύψωμα που είναι ορατό από το χωριό.
  Η Κάτω Δαβιά είναι χτισμένη 1 χιλιόμετρο ΝΑ της Ανω Δαβιάς. Οι λιγοστοί κάτοικοί της ασχολούνται με την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Ξεχωρίζει η μεγάλη πλατεία του χωριού με το παραδοσιακό καφενεδάκι και δίπλα η εκκλησία του Αη-Γιώργη. Στους πρόποδες του χωριού και διαβαίνοντας τον ποταμό Ελισσώνα βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας, χτισμένη το 1891.
  Η διαδρομή από τη Δαβιά στην Βυτίνα είναι πανέμορφη. Περνά αρχικά το οροπέδιο και στη συνέχεια διασχίζει μια δασοσκέπαστη κοιλάδα. Το επόμενο χωριό είναι η Πιάνα. Από τη Δαβιά ένας δρόμος οδηγεί στο Χρυσοβίτσι και από εκεί, μετά από μαγευτική διαδρομή μέσα από το ελατόδασος του Μαινάλου, στη Στεμνίτσα. Ομορφη επίσης είναι και η διαδρομή που οδηγεί στο χωριό Ροεινό.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/davi... (9 φωτ.)

ΔΑΡΑΣ (Χωριό) ΛΕΒΙΔΙ
  Ο Δάρας (ή του Δάρα) είναι ένα αρκαδικό χωριό κοντά στα όρια με το νομό Αχαϊας. Βρίσκεται 3 χιλ. από τον οδικό άξονα Τρίπολης - Πάτρας ("111") και απέχει από το Λεβίδι 15 χιλ. Είναι κτισμένο σε πλαγιά βουνού σε υψόμετρο 593 μ. πάνω από μια μικρή καταπράσινη ρεματιά. Παλιό κεφαλοχώρι της περιοχής, σήμερα ανήκει στο Δήμο Λεβιδίου. Εχει 400 μονίμους κατοίκους περίπου (660 με την απογραφή του 1991) που ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και το εμπόριο.
  Το χωριό είναι χτισμένο στην άκρη ενός όμορφου και εύφορου κάμπου, του κάμπου του Δάρα, που τον διατρέχει ο ποταμός Τράγος. Εχει πετρόκτιστα γραφικά και καλοδιατηρημένα σπίτια. Η όμορφη και φροντισμένη πλατεία στο κέντρο συγκεντρώνει τα καταστήματα και την κίνηση του χωριού και προσφέρει ωραία θέα στον κάμπο.
  Στο Δάρα εκδηλώθηκε και η μοναδική αξιόλογη αντίσταση των Ελλήνων κατά των Τούρκων μετά την αποχώρηση των Ενετών. Το 1715, μετά την κατάληψη του Ναυπλίου από τους Τούρκους, ο Δήμος Κολοκοτρώνης με το γιο του Μπότσικα και με 200 άνδρες από το Χρυσοβίτσι, την Αλωνίσταινα και το Αρκουδόρεμα έστησε ενέδρα σε 6000 Τούρκους που κατευθύνοντο από την Πάτρα στην Τρίπολη. Κοντά στο Δάρα και από την άλλη πλευρά του δρόμου "111", 100μ. από τη διασταύρωση προς το χωριό Πράσινο, βρίσκεται παλιό παραδοσιακό πετρόκτιστο γεφύρι. 1 χιλ. νότια, στη θέση Παλιόπυργος, υπάρχουν λείψανα μικρού μεσαιωνικού πύργου. Επαρχιακός δρόμος συνδέει την περιοχή με το χωριό Καμενίτσα (8 χιλ.).

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/dara... (13 φωτ.)

ΔΑΦΝΗ (Χωριό) ΒΑΛΤΕΤΣΙ
  Μικρό χωριό του δήμου Βαλτετσίου μεταξύ των χωριών Πάπαρη και Μανιάτη. Βρίσκεται στον κάμπο της Ασέας. Οι λιγοστοί κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία και κτηνοτροφία.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/dafn...

ΔΗΜΗΤΡΑ (Χωριό) ΚΟΝΤΟΒΑΖΑΙΝΑ
  Η Δήμητρα (πρώην Διβρίτσα), είναι ένα μικρό χωριό της Γορτυνίας και βρίσκεται σε όμορφη τοποθεσία κοντά στην κοιλάδα όπου περνάει ο ποταμός Λάδωνας. Είναι κτισμένη κάτω ακριβώς από το δρόμο που συνδέει την Κοντοβάζαινα με το φράγμα του Λάδωνα. Απέχει 5 χιλ. από την Κοντοβάζαινα και έχει 100 κατοίκους. Η θέα από το δρόμο προς το χωριό και την γύρω περιοχή είναι εξαιρετική.
  Στο δρόμο προς τη Δήμητρα υπάρχει ενδιαφέρουσα κρηνική κατασκευή μέσα σε ξερολιθιά. Στην περιοχή της Δήμητρας τοποθετείται το αρχαίο ιερό της Δήμητρας της Ελευσίνιας. Στην εποχή του Παυσανία βρισκόταν σε καλή κατάσταση, αλλά ακόμη και σήμερα σώζονται κάποια μέρη από το ιερό. Λίγο πιο πέρα σε απόκρημνη τοποθεσία υπάρχει από την εποχή της τουρκοκρατίας οχυρωματική κατασκευή που χρησιμοποιείτο σαν καταφύγιο. Εκτός από τα λείψανα του αρχαίου ιερού της Δήμητρας, σε μικρή απόσταση από τη Δήμητρα, στη θέση Παλαιόπολη, σώζονται θεμέλια αρχαίου οικοδομήματος καθώς και μια βάση αγάλματος στο κέντρο του. και βρίσκεται σε όμορφη τοποθεσία κοντά στην κοιλάδα όπου περνάει ο ποταμός Λάδωνας. Είναι κτισμένη κάτω ακριβώς από το δρόμο που συνδέει την Κοντοβάζαινα με το φράγμα του Λάδωνα. Απέχει 5 χιλ. από την Κοντοβάζαινα και έχει 100 κατοίκους. Η θέα από το δρόμο προς το χωριό και την γύρω περιοχή είναι εξαιρετική. Στο δρόμο προς τη Δήμητρα υπάρχει ενδιαφέρουσα κρηνική κατασκευή μέσα σε ξερολιθιά. Στην περιοχή της Δήμητρας τοποθετείται το αρχαίο ιερό της Δήμητρας της Ελευσίνιας. Στην εποχή του Παυσανία βρισκόταν σε καλή κατάσταση, αλλά ακόμη και σήμερα σώζονται κάποια μέρη από το ιερό. Λίγο πιο πέρα σε απόκρημνη τοποθεσία υπάρχει από την εποχή της τουρκοκρατίας οχυρωματική κατασκευή που χρησιμοποιείτο σαν καταφύγιο. Εκτός από τα λείψανα του αρχαίου ιερού της Δήμητρας, σε μικρή απόσταση από τη Δήμητρα, στη θέση Παλαιόπολη, σώζονται θεμέλια αρχαίου οικοδομήματος καθώς και μια βάση αγάλματος στο κέντρο του.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/dimi... (3 φωτ.)

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ (Χωριό) ΑΡΚΑΔΙΑ
  Η Δημητσάνα (60 χλμ. από Τρίπολη), τυπικότατο δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής, με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας, με εκπληκτική θέα προς τον κάμπο της Μεγαλόπολης και τον Ταϋγετο, είναι η μεγάλη έκπληξη της Αρκαδίας. Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα, γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια, την αρχοντιά της, τις εκκλησίες της, τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση πάνω από τον ποταμό Λούσιο σε υψόμετρο 1000μ. Είναι έδρα δήμου και έχει 600 κατοίκους. Επίσης είναι διοικητικό και οικονομικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, και πρωτεύουσα της επαρχίας Γορτυνίας.
  Πλούσια είναι η ιστορία της κωμόπολης. Η Δημητσάνα υπήρξε λίκνο, κέντρο και συγχρόνως τροφοδότης σε έμψυχο και άψυχο υλικό του επαναστατικού αγώνα του 21. Ακόμα είναι γενέτειρα του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε' και του Παλαιών Πατρών Γερμανού, των οποίων οι ανδριάντες σήμερα την κοσμούν, καθώς και πολλών αγωνιστών του 21. Μάλιστα το σπίτι του Γρηγορίου Ε' έχει ανακαινισθεί και στεγάζει σήμερα Εκκλησιαστικό Μουσείο. Στη θέση της ονομαστής Σχολής Δημητσάνης, σε κτίριο του 19ου αιώνα στεγάζεται η Βιβλιοθήκη και λαογραφική συλλογή. Η Βιβλιοθήκη της Δημητσάνας περιέχει σπάνιες εκδόσεις (20.000 τόμους), κώδικες και πλούσιο ιστορικό αρχείο. Προεπαναστατικά υπήρχαν πολύ περισσότεροι τόμοι, αλλά κατά την επανάσταση πολλοί καταστράφηκαν για να χρησιμοποιηθούν για τις ανάγκες του αγώνα.   Η Δημητσάνα έχει ακόμη Λαϊκό Μουσείο, στο οποίο, μεταξύ άλλων, εκτίθεται η σέλα του Παπαφλέσσα και η λάρνακα των οστών του Παλαιών Πατρών Γερμανού. Επίσης έχει και έναν Κοινοτικό Ξενώνα.
  Η Δημητσάνα ήταν από το 18ο αιώνα αξιόλογο εμπορικό κέντρο της περιοχής και γνώρισε μεγάλη ακμή. Κινητήρια δύναμη της τοπικής οικονομίας υπήρξε η υδροκίνηση με πηγή τα άφθονα νερά της περιοχής. Οι κάτοικοί της, εκμεταλλευόμενοι τη δύναμη των νερών που έρεαν από πηγές γύρω από το φαράγγι του Λούσιου, κατασκεύασαν διάφορες βιοτεχνικές εγκαταστάσεις όπως αλευρόμυλους, νεροτριβές, βυρσοδεψεία και μπαρουτόμυλους, χρησιμοποιώντας παραδοσιακούς μηχανισμούς. Οι εγκαταστάσεις αυτές συνέβαλαν στην οικονομική άνθηση της Δημητσάνας. Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21, αποτέλεσε το σημαντικότερο κέντρο ανεφοδιασμού σε μπαρούτι της Πελοποννήσου και τη μεγαλύτερη μπαρουταποθήκη της, την "μπαρουταποθήκη του αγώνα για την απελευθέρωση". Συγκεκριμένα, οι μπαρουτόμυλοι της Δημητσάνας τροφοδοτούσαν ασταμάτητα τους μαχητές της Ρούμελης και του Μοριά.
  Aλλα αξιοθέατα της Δημητσάνας είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι γύρω από την πόλη, τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε' και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η θαυμάσια βρύση του Μουσταφά. Επίσης στο Κεφαλάρι του Αϊ-Γιάννη, 1.5 χιλ. από τη Δημητσάνα, σε μια πανέμορφη τοποθεσία, μπορεί κανείς να επισκεφθεί ένα πρότυπο μουσείο, το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας και να θαυμάσει ένα έξοχο δείγμα της λειτουργίας των παραδοσιακών υδροκίνητων εγκαταστάσεων.
  Η Δημητσάνα είναι γεμάτη με βυζαντινές εκκλησίες. Επτά εκκλησίες του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα είναι αριστουργήματα αρχιτεκτονικής και παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον από ιστορική άποψη. Οι πιο αξιόλογες μεταξύ αυτών είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής, απέναντι από τη Βιβλιοθήκη - μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Ιωάννη.
  Η περιοχή κατοικείτο από την αρχαιότητα. Στην "Πλάτσα", στο ένα από τα υψώματα που είναι χτισμένη η Δημητσάνα, υπήρχε στην αρχαιότητα η αρχαία κώμη Τεύθις. Ίχνη της σώζονται μέχρι σήμερα. Μεταξύ των σπιτιών διακρίνονται τμήματα οχυρωματικών τοίχων. Ευρήματα από την αρχαία κώμη εκτίθενται στην τοπική αρχαιολογική συλλογή που στεγάζεται στη Βιβλιοθήκη.
  Η ιστορική, πολιτιστική και οικονομική πορεία της Δημητσάνας είναι στενά δεμένη με το φαράγγι του Λούσιου, μια περιοχή εξαιρετικού φυσικού κάλους και διάσπαρτη από ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία. Η Δημητσάνα είναι η ιδεώδης αφετηρία για τη διάσχισή του. Στα δυτικά, κολλημένη σε απότομο βράχο του φαραγγιού είναι η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, που ιδρύθηκε το 963. Εδώ λειτουργούσε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η περιώνυμη Σχολή της Δημητσάνας, καθώς και το κρυφό σχολειό. Σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό του μοναστηριού. Σε απόσταση 4χλμ. βρίσκεται η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών. Στην απέναντι πλευρά του φαραγγιού και κοντά στην μονή Φιλοσόφου είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου. Η πορεία μέσα από το φαράγγι καταλήξει στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Γόρτυνας, όπου βρισκόταν το ιερό του Ασκληπιού. Η πρόσβαση στο Λούσιο, το φαράγγι και τα αποκαταστημένα μονοπάτια του, μπορεί να γίνει από την ίδια την πόλη, από το κοντινό χωριό Παλαιοχώρι, που βρίσκεται χαμηλότερα, από τη μονή Φιλοσόφου και το χωριό Μάρκος.
  Η πόλη διαθέτει σήμερα άρτια υποδομή για τη φιλοξενία και εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Υπάρχουν ξενοδοχεία, ξενώνες και μονάδες με ενοικιαζόμενα δωμάτια, καθώς και εστιατόρια, ταβέρνες και καφετέριες. Ειδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στο όμορφο νεόδμητο ανοικτό θέατρο που κοσμεί σήμερα την πόλη (κοντά στο κτήριο του Γυμνασίου στην έξοδο προς την Στεμνίτσα), στο νέο Δημαρχείο που στεγάζεται σε ανακαινισμένο αρχοντικό και στο νέο Κολυμβητήριο χτισμένο λίγο χαμηλότερα. Σε εξέλιξη επίσης βρίσκεται η αναπαλαίωση άλλου αρχοντικού στην συνοικία Πλάτσα που θα στεγάσει το νέο Αρχαιολογικού Μουσείο. Τα τοπικά προϊόντα, κρέας, μέλι, παραδοσιακά γλυκά και ζυμαρικά, είναι εξαιρετικής ποιότητας και περιζήτητα.
  Από τη Δημητσάνα μπορεί κανείς να κατευθυνθεί οδικά, από τη μια κατεύθυνση προς τη Βυτίνα και τα Λαγκάδια, και από την άλλη, προς τη Στεμνίτσα (8 χιλ.) και από εκεί, μετά από μια συναρπαστική διαδρομή προς την Τρίπολη. Στην είσοδο της πόλης, υπάρχει δεξιά δρόμος που οδηγεί στην Ζάτουνα και τα χωριά της Ηραίας Παλούμπα, Ράφτη και Λουτρά. Ο δρόμος προς το Παλαιοχώρι επιτρέπει απ' ευθείας οδική πρόσβαση στη μονή Φιλοσόφου, τη μονή Προδρόμου, την αρχαία Γόρτυνα και τα χωριά Ελληνικό και Μάρκος. Συγχρόνως αποτελεί μια θαυμάσια διαδρομή μέσα από το φαράγγι.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/dimi... (52 φωτ.)

ΔΟΛΙΑΝΑ (Κωμόπολη) ΑΣΤΡΟΣ
  Τα κάτω Δολιανά βρίσκονται στην αρχή της πεδιάδας της Θυρέας κοντά στο Αστρος, πάνω στον οδικό άξονα Τρίπολης - Αστρους. Δίπλα κυλά ο ποταμός Τάνος. Αποτελεί τη θερινή διαμονή των κατοίκων των Ανω Δολιανών που τείνει να γίνει πλέον μόνιμη διαμονή τους. Εχουν περίπου 2000 κατοίκους και έχουν αναπτυχθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια. Κοντά στα κάτω Δολιανά και πάνω στο δρόμο Τρίπολης - Αστρους βρίσκεται η Επαυλη του Ηρώδη του Αττικού και απέναντί της η Μονή Λουκούς.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/kato... (2 φωτ.)

ΔΟΞΑ (Χωριό) ΤΡΟΠΑΙΑ
  Μικρό χωριό κοντά στο Σταυροδρόμι Τροπαίων. Πήρε το όνομά του από ομώνυμο βουνό στο οποίο είναι κτισμένο. Το παλιό όνομά του ήταν Βρετεμπούγα. Το χωριό καταστράφηκε απότους Τουρκαλβανούς το 1779. Το 1943 πυρπολήθηκε και λεηλατήθηκε από τους Γερμανούς.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/doxa...

ΔΟΡΙΖΑΣ (Χωριό) ΒΑΛΤΕΤΣΙ
  Ορεινό χωριό με 140 κατοίκους κοντά στην Ασέα. Είναι κοντά στον δρόμο Τρίπολης-Μεγαλόπολης (2χιλ.).

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/dori... (4 φωτ.)

ΔΡΑΚΟΒΟΥΝΙ (Χωριό) ΚΛΕΙΤΟΡΑΣ
  Ορεινό χωριό της Γορτυνίας κοντά στη Μυγδαλιά (20 χιλ.) και στη Κερπινή. Οι λιγοστοί κάτοικοί του αχολούνται με την γεωργία και κτηνοτροφία. Είναι γνωστό από την νικηφόρα μάχη των ανταρτών κατά των Γερμανών το 1944. Το χωριό συνδέεται οδικά με τον δρόμο Τρίπολης-Πάτρας 111. Προς την κατεύθυνση αυτή συναντάμε το Θεόκτιστο. Ενας άλλος δρόμος οδηγεί στο χωριό Πράσινο.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/drak...

ΔΥΡΡΑΧΙΟ (Χωριό) ΦΑΛΑΙΣΙΑ
  Το Δυρράχιο (ή Δυρράχι) βρίσκεται 22 χιλ. βόρεια από το Λεοντάρι. Eίναι ένα πανέμορφο και γραφικό χωριό του Ταυγέτου χτισμένο σε υψόμετρο 800 μ., με 350 κατοίκους. Είναι πνιγμένο στο πράσινο, τριγυρισμένο από έλατα, καρυδιές και μηλιές, με πολλά τρεχούμενα νερά και πηγές. Κοντά βρίσκονται τα παλαιά μοναστήρια της Παναγίας της Ρεκίτσας, ορμητήριο του Παπαφλέσσα και του Αγίου Γεωργίου, όπως και η παλαιά εκκλησία του Αγίου Νικήτα. Το καλοκαίρι το χωριό συγκεντρώνει πολλούς παραθεριστές.
  Στη γύρω περιοχή άνθησε το αρματολίκι και κατά την επανάσταση του 21 ο απελευθερωτικός αγώνας. Στις 10-6-1787 φονεύθηκε εκεί σε μάχη με τους Τούρκους ο Αναγνώστης Κολοκοτρώνης. Στην περιοχή του Δυρραχίου άνθησε επίσης και το αντάρτικο κατά των Γερμανών κατακτητών. Στο χωριό μάλιστα έγινε το 1943 η υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων όλων των τάσεων και εκπροσώπων του Στρατηγείου της Μέσης Ανατολής. Η συμφωνία αυτή στη συνέχεια παραβιάστηκε.
  Ο δρόμος από το Δυρράχιο ακολουθεί ελικοειδή διαδρομή μέσα από το ελατόδασος, ανεβάινοντας τις πλαγιές του Ταυγέτου και κατευθύνεται προς το Νεοχώριο και από εκεί στη Μεσσηνία. Η διαδρομή αυτή είναι από τις ομορφότερες στην Πελοπόννησο και προσφέρει θαυμάσια θέα σε ένα μεγάλο ορίζοντα που φθάνει μέχρι και το λεκανοπέδιο της Μεγαλόπολης. Ενας άλλος δρόμος οδηγεί από το χωριό στα χωριά Λεπτίνι (3 χιλ.) και Ακοβο (6 χιλ.).

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/dyrr... (29 φωτ.)

ΕΛΑΙΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΚΟΡΥΘΙΟ
  Το Ελαιοχώρι απέχει 20 χιλ. από την Τρίπολη βρίσκεται κοντά στα όρια του Νομού Αρκαδίας με το νομό Αργολίδας και στα χωριά Στενό και Παρθένι. Ανήκει στο δήμο Κορυθίου και έχει περίπου 300 κατοίκους. Το παλαιό του όνομα ήταν Μάσκληνα. Τα περισσότερα σπίτια το χωριού είναι ανακαινισμένα και άνετα. Το χωριό δεν προσφέρει πάντως στοιχεία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
  Από εδώ περνά το σιδηροδρομικό δίκτυο Αθήνας-Τρίπολης-Καλαμάτας. Το χωριό συνδέται οδικά με το Παρθένι και με τον οδικό άξονα (σε απόσταση 4 χιλ). Τρίπολης-Αστρους.
  Η περιοχή έχει από πολλούς ελαιώνες και η τοπική αγροτική οικονομία βασίζεται από πολύ παλιά στην ελαιοπαρωγή. Αξιόλογη και με πλουσιότατο διάκοσμο και αγιογραφίες είναι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Γραφικός είναι και ο σιδηροδρομικός σταθμός του χωριού. Στην είσοδο του χωριού απο βορά, σε ύψωμα υπάρχει όμορφο ξωκκλήσι με ωραία θέα σε όλη την περιοχή. Από εδώ περνά το σιδηροδρομικό δίκτυο Αθήνας-Τρίπολης-Καλαμάτας. Το χωριό συνδέται οδικά με το Παρθένι και με τον οδικό άξονα (σε απόσταση 4 χιλ). Τρίπολης-Αστρους. Η περιοχή έχει από πολλούς ελαιώνες και η τοπική αγροτική οικονομία βασίζεται από πολύ παλιά στην ελαιοπαρωγή. Αξιόλογη και με πλουσιότατο διάκοσμο και αγιογραφίες είναι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Γραφικός είναι και ο σιδηροδρομικός σταθμός του χωριού. Στην είσοδο του χωριού απο βορά, σε ύψνμα υπάρχει όμορφο ξωκκλήσι με ωραία θέα σε όλη την περιοχή.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/eleo... (9 φωτ.)

ΕΛΑΤΗ (Χωριό) ΒΥΤΙΝΑ
  Μικρό χωριό κοντά στη Βυτίνα, στο δρόμο που διασχίζει το Μαίναλο με κατεύθυνση προς το Χρυσοβίτσι και την Τρίπολη. Βρίσκεται σε τοποθεσία ιδιαίτερου φυσικού κάλους, περιτριγυρισμένη από πυκνά ελατοδάση και με άφθονα νερά. Κοντά βρίσκεται το υδραγωγείο του Μεθυδρίου που δίνει νερό στα χωριά της περιοχής και εν μέρει στην Τρίπολη. Κοντά επίσης βρίσκεται το αρχαίο Μεθύδριο και η Μονή των Αγίων Θεοδώρων. Η διαδρομή προς το χωριό είναι από τις πιο όμορφες διαδρομές στο Μαίναλο και στην Αρκαδία.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/elat... (4 φωτ.)

ΕΛΑΤΟΣ (Χωριό) ΑΣΤΡΟΣ
   Μικρό χωριό της Κυνουρίας, κοντά στο Καστρί. Είναι ένα από τα Καστριτοχώρια. Κοντά του είναι το χωριό Ωριά

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/elat...

ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ (Χωριό) ΤΡΙΚΟΛΩΝΕΣ
  Το χωριό Ελληνικό, παλαιότερα ονομαζόμενο Μουλάτσι, είναι κεφαλοχώρι του Δήμου Τρικολόνων. Από εδώ περνάει ο αμαξιτός δρόμος που συνδέει τη Στεμνίτσα με την Καρύταινα. Εχει 250 περίπου μονίμους κατοίκους και είναι χτισμένο σε ημιορεινή πράσινη τοποθεσία, σε ένα καταπράσινο λόφο (υψόμετρο 712 μ.) με θέα τον κάμπο της Μεγαλόπολης.
  Kοντά είναι το φαράγγι του Λούσιου. Ετσι το χωριό προσφέρεται σαν αφετηρία για περιηγήσεις στην ευρύτερη περιοχή του φαραγγιού του Λούσιου και διαθέτει μεγάλο σύγχρονο ξενώνα, δωρεά του τοπικού συλλόγου "Ελληνικόν" καθώς και ταβέρνες και καφενεία στην πλατεία. Στη θέση Ανεμόμυλος κοντά στο χωριό υπάρχουν ερείπια αρχαίου ιερού. Κοντά στο Ελληνικό λειτουργεί σχολή της ΔΕΗ, ενώ στο δρόμο για την Καρύταινα, έξω από το χωριό, βρίσκεται το μοναστήρι του Νικοδήμου.
  Σε απόσταση 6 χιλ. από το Ελληνικό βρίσκεται η Αρχαία Γόρτυνα και η αφετηρία των αναπλασμένων μονοπατιών του Λούσιου. Ο δρόμος από την Αρχαία Γόρτυνα κατευθύνεται στα χωριά Ατσίχολος (3 χιλ.) και Βλαχορράφτη (6χιλ.) καθώς και στην Μονή Καλαμίου (4 χιλ.).

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/elli... (7 φωτ.)

ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ (Οικισμός) ΑΣΤΡΟΣ
  Το Ελληνικό είναι τοποθεσία στην Κυνουρία, 8 χιλ. ΝΔ του Αστρους, στο δρόμο Αστρους - Αγιου Πέτρου, με ελάχιστα σπίτια. Σε παρακείμενη θέση "Τειχιό" και πάνω στο λόφο υπάρχουν λείψανα αρχαίου οικισμού ο οποίος πιθανόν ταυτίζεται με την πόλη Θυρέα. Σώζονται τμήματα τειχών του 5ου, του 4ου και του 3ου αιώνα π.Χ. Επίσης σώζονται κατάλοιπα κτηρίων και δεξαμενές της ίδιας εποχής. Υπάρχουν επίσης ίχνη κατοίκησης από τη μυκηναϊκή περίοδο.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα Δήμου Βόρειας Κυνουρίας
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/bkynouria/aksiothea...

ΕΥΑΝΔΡΟ (Χωριό) ΤΡΙΠΟΛΗ
  Ο Εύανδρος είναι ένας μικρός οικισμός της Μαντινείας, νότια της Τρίπολης και κοντά στα χωριά Θάνα και στο Παλλάδιο. Εχει ελάχιστους μόνιμους κατοίκους. Το όνομά του οφείλει στον Εύανδρο, αρχαίο ηγεμόνα του Παλλαντίου και εποικιστή της Ρώμης. Δίπλα του είναι η λίμνη της Τάκας, απ' όπου αρχίζει ο κάμπος της Τεγέας. Το χωριό είναι κτισμένο σε καταπράσινη περιοχή του μαντινειακού κάμπου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/evan... (1 φωτ.)

ΖΑΤΟΥΝΑ (Χωριό) ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ
  Σε κατάφυτη πλαγιά, 4 χιλ. δυτικά από τη Δημητσάνα και πάνω από το φαράγγι του Λούσιου, σε υψόμετρο 1050 μ., βρίσκεται η Ζάτουνα, ένα πανέμορφο και γραφικότατο χωριό της Γορτυνίας. Τα σπίτια του αποτελούν τυπικά δείγματα της τοπικής αρχιτεκτονικής παράδοσης. Στο χωριό διασώζονται, όχι πάντα σε καλή κατάσταση, παλιά γραφικά κτίσματα. Ομορφη είναι η κεντρική πλατεία του χωριού με την επιβλητική πετρόκτιστη εκκλησία της Παναγίας, το ωραίο πέτρινο Δημοτικό Σχολείο δίπλα της και το μικρό πάρκο με τα πανύψηλα πλατάνια. Ενδιαφέρουσα είναι επίσης η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με το υπέροχο πετρόχτιστο καμπαναριό της. Πιο ψηλά, στην κορυφή του υψώματος που δεσπόζει πάνω από το χωριό είναι το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία με πανοραμική θέα σε ολόκληρη την περιοχή.
  Από το χωριό που είναι κτισμένο αμφιθεατρικά, προσφέρεται πανοραμική θέα προς τη Δημητσάνα και το φαράγγι του Λούσιου. Ιδιαίτερα μάλιστα η θέα είναι υπέροχη σε δύο αντικρυστές τοποθεσίες. Μια λίγο πριν το χωριό, ακριβώς απέναντι από τη Δημητσάνα, στο χείλος του φαραγγιού, και μια 1.5 χιλ. μετά το χωριό, από όπου διαγράφονται πανοραμικά και οι δύο οικισμοί.
  Η Ζάτουνα καταστράφηκε ολοκληρωτικά κατά τη διάρκεια των Ορλωφικών (Απρίλιος του 1779) από τους Αλβανούς. Το χωριό κάηκε, πολλοί κάτοικοι σφάγηκαν ή πουλήθηκαν σαν δούλοι και όσοι κατάφεραν να διαφύγουν, κατέφυγαν στις σπηλιές του Λούσιου και στα γύρω βουνά. Στoν απελευθερωτικό αγώνα τoυ 1821, η Ζάτoυνα ανέδειξε αρκετούς αξιόλογους αγωνιστές και ιστoρικά πρόσωπα. Κoρυφαίοι εξ' αυτών είναι o ήρωας Στάικoς Σταϊκόπoυλoς, πoρθητής των κάστρων τoυ Παλαμηδίoυ τoυ Ναυπλίoυ και της Ακρoκoρίνθoυ, o μπαϊρακτάρης (σημαιoφόρoς) και έμπιστoς τoυ Θεόδωρου Κoλoκoτρώνη Νικόλας Καραχάλιoς,, o Φιλικός Στέφανoς I. Στεφανόπoυλoς-Ρoλωγάς, που συνέγραψε απoμνημoνεύματα για την Επανάσταση του 21, και o Γ. Γιωτόπoυλoς, γραμματέας τoυ Πλαπoύτα. Επίσης η Ζάτoυνα ανέδειξε και πολλούς επιφανείς κληρικoύς, κατά την περίoδo της Τoυρκoκρατίας αλλά και τα μεταγενέστερα χρόνια.
  Ιδιαίτερη ακμή γνώρισε η Ζάτουνα από τoν 17o αιώνα με την ανάπτυξη της χρυσoχoΐας, υφαντoυργίας, εργαστήριων αγιoγραφίας και επεξεργασίας μπαρουτιού. Κατά τoν 18o και 19o αιώνα σημαντική άνθηση γνώρισε και η βυρσoδεψία, με αρκετά "ταμπάκηκα" στο χωριό. Οπως μάλιστα έγραφε ο γραμματικός του Κολοκοτρώνη, ο Φωτάκoς, "η Ζάτoυνα τρoφoδότησε την Επανάσταση με πετσιά, όπως η Δημητσάνα με μπαρoύτι...". Η παράδοση αυτή συνεχίστηκε μέχρι το 1966, οπότε και έκλεισε και τo τελευταίo βυρσoδεψείo. Κατά τον 19o αιώνα βασικό ρόλο στην τοπική οικονομία έπαιξε και το εμπόριο, με αρκετά μεγάλα και γνωστά στην περιoχή εμπoρικά καταστήματα. Κατά την περίοδο αυτή και μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα, το χωριό ήταν σε πλήρη ακμή και ζωντάνια. Συγκέντρωνε γύρω στους 1000 κατοίκους και είχε Νηπιαγωγείo, Συμβoλαιoγραφεία, Δικαστήρια, Αστυνoμία, παράρτημα Τράπεζας, δημοτικό σχολείο καθώς και πολλές ταβέρνες και καφενεία. Το μεταναστευτικό ρεύμα, κυρίως στην Αμερική, στον Καναδά και στην Αυστραλία, έπληξε το χωριό κυρίως τα μεταπολεμικά χρόνια και κορυφώθηκε την δεκαετία του 1960. Σήμερα η Ζάτουνα έχει μόλις 30-40 μονίμους κατοίκους, με 75 απογραφέντες στην απογραφή του 2001. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία και γεωργία.
  Τόπος τραχύς και δυσπρόσητος τα παλαιότερα χρόνια, η Ζάτουνα χρησίμευσε και σαν τόπος εξορίας... Το 1967 εκτοπίστηκε εκεί από τη απριλιανή δικτατορία ο μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο χωριό ο συνθέτης εμπνεύστηκε και έγραψε το έργο του "Αρκαδίες". Στις 9 Δεκεμβρίoυ 1995 η τότε Κoινότητα Ζάτουνας τον τίμησε ανακυρήσσοντάς τον επίτιμο δημότη της. Επίσης, το δημοτικό σχολείο του χωριού έβγαλε και ο σκηνοθέτης Κ. Γαβράς.
  Ο δρόμος από τη Ζάτουνα ακολουθεί μια ορεινή διαδρομή και παιρνόντας από τα χωριά Μελισσόπετρα, Αράχοβα και Ράφτη, κατευθύνεται προς τα χωριά της Ηραίας. Λίγο μετά το χωριό υπάρχει διακλάδωση προς το χωριό Μάρκου και τη μονή Φιλοσόφου, ενώ χαμηλότερα ένας άλλος δρόμος οδηγεί στα χωριά Παναγιά και Ριζοσπηλιά.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/zato... (17 φωτ.)

ΖΕΥΓΟΛΑΤΕΙΟ (Χωριό) ΚΟΡΥΘΙΟ
  Πεδινό χωριό του δήμου Κορυθίου, στους πρόποδες του Αρτεμησίου. Κοντά του είναι η Μονή Βαρσών. Στην κορυφή του παρακείμενου βουνού βρίσκεται η εκκλησία της Αναλήψεως που γιορτάζει με διοργάνωση πανηγυριού.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/zeug... (4 φωτ.)

ΖΥΓΟΒΙΣΤΙ (Χωριό) ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ
  Το Ζυγοβίστι είναι από τα πιο ορεινά και γραφικά χωριά της Γορτυνίας. Σκαρφαλωμένο στο Μαίναλο σε υψόμετρο 1240μ είναι από τα ψηλότερα χωριά της Αρκαδίας. Περιτριγυρίζεται από πυκνό και παρθένο ελατόδασος και έχει μια απέραντη και εξαιρετική θέα στην περιοχή. Απέχει 5 χιλ. από τη Δημητσάνα. Στο χωριό οδηγεί ανηφορικός ασφαλτόδρομος που ξεκινά από το δρόμο Δημητσάνας-Στεμνίτσας. Από το χωριό περνά επίσης το εθνικό μονοπάτι 32.
  Αρχικά η τοποθεσία λεγόταv Ζυγός, αλλά με τηv πάρoδo τoυ χρόvoυ έφτασε στη σημεριvή τoυ ovoμασία. Ο περιηγητής Παυσαvίας τoπoθετεί στην περιοχή τov τάφo της Καλλιστώς και τo ιερό της Καλλίστης Αρτεμης. Παλαιότερα μάλιστα oι κάτoικoι έδειχvαv στo χωριό λείψαvα αρχαίoυ τείχoυς. Οι πρώτoι κάτoικoι και ιδρυτές τoυ ήταv oι Κovτoγιαvvαίoι, πoυ ήλθαv στα τέλη τoυ 16oυ αιώvα από τo χωριό τωv Αιμυαλώv της Μεσσηvίας, για vα απoφύγoυv τις διώξεις τωv Τoύρκωv αλλά και τις αρπαγές τωv πειρατώv της Αλγερίας, πoυ ρήμαζαv τότε τα παράλια της Πελoπovvήσoυ. Οι Κovτoγιαvαίoι, μεταξύ άλλων, έχτισαv και πoλλές εκκλησίες. Τα αδέλφια Γρηγόριoς και Ευπραξία ή Παϊσία Κovτoγιάvvη πoυ αφιερώθηκαv στov μovαχικό βίo, ίδρυσαv τo 1608 τη Μovή Αιμυαλώv, με πρώτo ηγoύμεvo τoν Γρηγόριo Κovτoγιάvvη. Στηv κεvτρική πλατεία τoυ χωριoύ, τo 1630 έχτισαv τηv πρώτη τoυς εκκλησία. Στo χώρo αυτό σήμερα βρίσκεται o μητρoπoλιτικός Ναός πoυ είvαι αφιερωμέvoς στη Μεταμόρφωση τoυ Σωτήρoς και o oπoίoς σύμφωvα με τηv παράδoση, χτίστηκε μέσα σε 40 ημέρες τo 1810. Εχει ωραίo τoιχoγραφικό διάκoσμo, θαυμάσιo ξυλόγλυπτo τέμπλo και ενδιαφέρουσες δεσποτικές εικόνες. Εδώ βρίσκεται και έvας πoλυέλαιoς από τo σαράι τoυ Χoυρσίτ Πασά, λάφυρo τωv Ζυγoβιστιvώv κατά τηv άλωση της Τρίπoλης, στα 1821.
  Τα σπίτια τoυ χωριoύ είvαι πετρόχτιστα και παραδoσιακά, αν και αρκετά ερειπωμένα. Γραφική είναι η κεντρική πλατεία με την εκκλησία του Σωτήρος. Κόσμημα τoυ χωριoύ είvαι και τo παλιό δημοτικό σχoλείo (1830), το καπoδιστριακό διδακτηριο, πoυ λειτoύργησε μέχρι τo 1957, και τo oπoίo έχει χαρακτηριστεί διατηρητέo μvημείo. Το κτίριο έχει συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί και πρόκειται σύντομα να αξιοποιηθεί.
  Στηv είσoδό του χωριού είναι ο μονόκλιτος ναός του Άγίου Νικολάoυ, κτίσμα τoυ 1638, με δίρριχτη κεραμοσκεπή στέγη και σύγχρονα επιχρίσματα. Στο στo κάτω μέρoς τoυ είναι τo εκκλησάκι τoυ Αγίου Iωάvvη του Προδρόμου, μονόκλιτη βασιλική με ημιεξαγωνική κόγχη στο ιερό, κτίσμα τoυ 1643. Και οι δύo εκκλησίες σώζουν έvα μεγάλo μέρoς από τo θαυμάσιo αρχικό τoιχoγραφικό τoυς διάκoσμo. Στov περίγυρo τoυ χωριoύ, βρίσκονται τα εκκλησάκια τωv Αγίων Απoστόλωv, κτίσμα τoυ 1811, με ξυλόγλυπτo τέμπλo και εvδιαφέρoυσες δεσπoτικές εικόvες, τoυ Προφήτη Ηλία, κτίσμα του 1906, της Αγίας Βαρβάρας, της Παvαγίτσας πoυ χτίστηκε στα 1990 στη θέση όπoυ παλαιότερα υπήρχε o vαός της Κoίμησης της Θεoτόκoυ, τoυ Αγίου Αθαvασίoυ 1911, και τoυ Αγίου Γεωργίoυ, κτίσμα πιθαvόv τoυ 1897. 700 μ. πριν το χωριό βρίσκεται ο ναός των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, μετόχι της μονής Αιμυαλών. Είναι κτίσμα του 1811, με ωραίες δεσποτικές εικόνες και αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο, έργο τεχνιτών από το Βαλτεσινίκο.
  Το Ζυγοβίστι διεδραμάτισε σημαντικό ρόλο στov αγώvα του 21. Οι Ζυγoβιστιανoί ήταv από τoυς πρώτoυς πoυ έτρεξαv κovτά στov Κoλoκoτρώvη και έδειξαv μεγάλη γεvvαιότητα στις μάχες. Ετσι αυτός ίδιος τoυς ξεχώρισε για σωματoφύλακές τoυ και τoυς ovόμασε "Αθάvατo Σώμα". Σε αvάμvηση τωv αγώvωv και της θυσίας τoυς, oι vεότερoι Ζυγoβιστιvoί ovόμασαv τηv πλατεία τoυ χωριoύ "Πλατεία Αθαvάτωv". Το καλοκαίρι του 2001 ο Σύλλογος του χωριού με δωρεές όλων των Ζυγοβιστινών έστησε στην είσοδο του χωριού μαρμάρινο μνημείο (σε μορφή ανοιχτού βιβλίου), πάνω στο οποίο αναγράφονται τα ονόματα όλων των αγωνιστών.
  Οι ασχολίες των κατοίκων μέχρι και σήμερα είvαι η γεωργία, εμπόριο λαδιoύ, κτηνοτροφία, και oικoδομικές εργασίες. Κατά την απογραφή του 2001 απογράφηκαν στο χωριό 140 άτομα. Οι κάτοικοι διακρίνονται για τη φιλοξενία τους αλλά και για την ξεχωριστή αγάπη για τo χωριό τoυς, που εκδηλώνεται με προσφορές και δωρεές για τον εξωραϊσμό τoυ. Γι' αυτό και τo Ζυγoβίστι είvαι έvα φροντισμένο και όμορφo χωριό. Στην πλατεία του λειτουργούν καφενεία και ταβέρνες με καλό φαγητό.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/zigo... (7 φωτ.)

ΗΡΑΙΑ (Δήμος) ΑΡΚΑΔΙΑ
  Στη δυτική Γορτυνία, με τον Αλφειό να τον χωρίζει από τον Ν. Ηλείας, απλώνεται ο Δήμος Ηραίας.
  Το πεδινό τμήμα της Κάτω Ηραίας, μοιάζει πολύχρωμο χαλί με σπάνια σχέδια, όταν το αντικρίζεις κατηφορίζοντας τον ελικοειδή δρόμο από τη Ζάτουνα.
  Η Ανω Ηραία είναι ημιορεινή, στολισμένη με πετρόχτιστους παραδοσιακούς οικισμούς. Είκοσι επτά χωριά και οικισμοί συνθέτουν το Δήμο Ηραίας που πήρε την ονομασία του από την Αρχαία Πόλη Ηραία, κτισμένη τότε στη δεξιά πλευρά του Αλφειού Ποταμού, εδώ που σήμερα βρίσκεται το χωριό "Αη Γιάννης". Το όνομά της αποδίδεται στη θεά Ηρα, παραστάσεις της οποίας εικονίζονται σε νομίσματα της αρχαίας Ηραίας του 6ου π.Χ. Αιώνα. Τα Δημοτικά Διαμερίσματα του Δήμου είναι ο Αγιος Ιωάννης, η Αράχοβα, τα Κακουραίικα, η Κοκκινοράχη, ο Κοκκοράς, η Λιοδώρα, τα Λουτρά Ηραίας, του Λυκουρέση, η Λυσσαρέα, τα Οχθια, το Παλούμπα, ο Πυρρής, του Ράφτη, το Σαρακίνι Ηραίας, του Σέρβου, το Χρυσοχώρι και το Ψάρι.
  Η πρόσβαση στο Δήμο μπορεί να γίνει από διάφορες οδούς. Για όσους έρχονται από Τρίπολη η είσοδος γίνεται είτε από Δημητσάνα, είτε από Καρκαλού - γέφυρα Σερά - Σέρβου. Επίσης μπορεί να γίνει και από Λαγκάδια - Σταυροδρόμι - Κοκκινοράχη. Για όσους έρχονται από Πύργο η είσοδος γίνεται από Κοκλαμά - Γέφυρα Λάδωνα - Λιοδώρα - Λουτρά. Επίσης υπάρχει και η νότια είσοδος μέσω της γέφυρας του Αλφειού στο χωριό Σέκουλα, για όσους ταξιδεύουν από Ανδρίτσαινα.
  Μικρά και μεγάλα, όλα τα χωριά του Δήμου Ηραίας, συνδυάζουν την "άγρια" ομορφιά της ορεινής τους καταγωγής με την καμπίσια κελαρυστή από τα νερά τους μελωδία, όλα άρρηκτα "δεμένα" με μια πλούσια βλάστηση, που δεσπόζει στους βράχους, στις πλαγιές, στα επιβλητικά φαράγγια, στις κοιλάδες και στα πλούσια σε αναφλύζοντα νερά κεφαλάρια τους.
  Τα κτισμένα ορεινά Δημοτικά Διαμερίσματα είναι ιδεώδη για τους λάτρεις του χιονιού, ενώ τα χωριά του κάμπου, με το γλυκό και μαλακό κλίμα τους, μαγεύουν και γοητεύουν τους πεζοπόρους, χειμώνα-καλοκαίρι.
  Τα δροσερά κεφαλάρια ξεδιψούν το επισκέπτη σε κάθε Ηραιάτικο χωριό και τον ξεναγούν στο πλούσιο τοπίο με την πολυσύνθετη και ποικιλόμορφη παρθένα Αρκαδική Φύση. Το καλό κρασί, το ντόπιο τσίπουρο και οι φιλόξενοι κάτοικοι με τις ιστορίες τους είναι μια ευχάριστη έκπληξη για τον επισκέπτη, που πρέπει να γευθεί το ντόπιο βραστό, το τυρί και τον τραχανά. Η τουριστική υποδομή είναι επαρκής στα περισσότερα χωριά αλλά και εκεί που απουσιάζει, υπάρχουν οι 3.044 μόνιμοι κάτοικοι του Δήμου που αιχμαλωτίζουν κάθε επισκέπτη - περιηγητή, με την απαράμιλλη φιλοξενία τους, στην Γορτυνιακή Γη τους, την ΗΡΑΙΑ την ΩΡΑΙΑ.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ηραίας

• http://arcadia.ceid.upatras.gr/hraia/genika/hraiag... (4 φωτ.)

ΘΑΛΙΑΔΕΣ (Αρχαία πόλη) ΚΟΝΤΟΒΑΖΑΙΝΑ
Με την κώμη Θαλιάδες ταυτίζεται το Παλιόκαστρο της Βάχλιας, στη θέση Αρτη. Στη Βάχλια ο Β. Λεονάρδος, αποκάλυψε ναό, που αποτελείται από απλό σηκό, διαστάσεων 8,70χ5,90 μ.

Ιστοσελίδα Δήμου Τριπόλεως
• http://www.tripolis.gr/History/Ancient_Arcadia/anc...

ΘΑΝΑΣ (Χωριό) ΤΡΙΠΟΛΗ
  Το χωριό Θάνα βρίσκεται νότια της Τρίπολης και απέχει από αυτήν 4 χιλ. Είναι κτισμένο σε μικρό ύψωμα. Από το χωριό ο δρόμος συνεχίζει για τα χωριά Παλλάδιο, Εύανδρο, Περπατάρης και τον αρχαιολογικό χώρο του αρχαίου Παλλαντίου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/than... (3 φωτ.)

ΘΕΙΣΟΑ (Αρχαία πόλη) ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ
  Κοντά στο χωριό Καρκαλού, στη θέση Παλαιοκάτουνα, και στο δρόμο για το χωριό Ράδου βρίσκονται διάσπαρτα τα ερείπια της αρχαίας πολίχνης Θεισόας. Αρχαιολογικές ανασκαφές που έγιναν το 1911 αποκάλυψαν υπολείμματα της ακρόπολής της αρχαίας κώμης, λείψανα οχυρωματικού περιβόλου, του αρχαίου ιερού του "Μεγάλου Θεού" (αφιερωμένου μάλλον στον Δία που σχετίζεται άμεσα με τον Λούσιο), δύο άλλων οικοδομημάτων κοντά στο ιερό, όπως επίσης και οικοδομημάτων ρωμαϊκών και ελληνιστικών χρόνων. Επίσης στο χώρο βρέθηκε ένα χάλκινο ειδώλιο του 3ου αι. π.Χ.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/archsites/x...

ΘΕΟΚΤΙΣΤΟ (Χωριό) ΚΛΕΙΤΟΡΑΣ
  Ορεινό χωριό της Γορτυνίας, 8 χιλ. νότια του δρόμου "111", Τρίπολης - Πάτρας, στο ύψος της διασταύρωσης για τα Μαζέικα και Καλάβρυτα. Οι λίγοι μόνιμοι κάτοικοι αχολούνται με την γεωργία και κτηνοτροφία. Ο επαρχιακός δρόμος συνεχίζει για τα χωριά Δρακοβούνι και Κερπινή.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/theo... (1 φωτ.)

Μονή Λουκούς

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΛΟΥΚΟΥΣ (Μοναστήρι) ΑΡΚΑΔΙΑ
Τηλέφωνο: +30 27550 41260
  Βρίσκεται ΒΔ του ΄Αστρους, στο χώρο της Αρχαίας Θυρεάτιδος, σε περιοχή κατάσπαρτη από αρχαιότητες. Πιθανόν οικοδομήθηκε στη θέση παλαιοχριστιανικού ναού του 5ου αιώνα μ.Χ. Το Καθολικό ανήκει στον τύπο του σύνθετου τετρακιόνιου εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο, με τοιχογραφίες καλής τέχνης του 17ου αιώνα και δάπεδο από πολύχρωμα μαρμαροθετήματα. Είναι κτισμένο σε μίμηση αμελούς πλινθοπερίκλειστου, με εντοιχισμένα αρχαία μέλη και κεραμοπλαστικά κοσμήματα. Στο τέμπλο υπάρχουν δεσποτικές εικόνες του 17ου αιώνα. Πρώτη μνεία της Μονής γίνεται στα "Γεωγραφικά" του Μελέτιου, Μητροπολίτη Αθηνών (1690). Το 1805 την επισκέπτεται ο ΄Αγγλος περιηγητής Leake.
  
  Για την προέλευση του ονόματος "Λουκού" έχει υποτεθεί ότι:
•η Μονή ήταν αφιερωμένη στην Αγ. Λουκία,
•έλαβε το όνομά της από τη λατρεία της ΄Ηρας ("Juno Lucina"),
•λόγω ύπαρξης λύκων ονομάστηκε η θέση Λυκού,
•πρόκειται περί Μονής του Οσίου Λουκά,
•ότι σχετίζεται με το Lucus Feroniae (δάσος θηραμάτων) στο οποίο ήταν η έπαυλη του Ηρώδη Αττικού κ.α.
  Σήμερα λειτουργεί ως γυναικεία Μονή.
  Στο μνημείο έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες ανακεράμωσης της στέγης του καθολικού, στερεωτικές εργασίες στον διώροφο πύργο της Μονής και εργασίες συντήρησης των κελλιών. ΄Εγιναν συστηματικές εργασίες συντήρησης του ζωγραφικού διακόσμου του ναού στη δεκαετία του 1980. Το 1994 και στις αρχές του 1995 συντηρήθηκε το ψηφιδωτό δάπεδο του καθολικού.

ΙΣΑΡΗΣ (Χωριό) ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ
  Είναι από τα πιο όμορφα και γραφικά χωριά της επαρχίας Μεγαλόπολης (50 χλμ. από Τρίπολη). Στο χωριό φτάνει κανείς μετά από μια εκπληκτική διαδρομή μέσα σε καταπράσινο και ορεινό τοπίο με δάση δρυών και καστανιών από διακλάδωση του δρόμου Μεγαλόπολης-Καλαμάτας. Χτισμένο αμφιθεατρικά στην ανατολική πλαγιά του βουνού Αγιος Ηλίας, ανάμεσα σε γαλαρίες και σε γεφύρια και πάνω από δασωμένες ρεματιές, το Ισαρι είναι από τα πιο πράσινα χωριά της Αρκαδίας. Ο περίπατος στην οργιώδη βλάστηση του Καστανόλογγου είναι μια πραγματική μαγεία. Αγαπημένη έξοδος των παραθεριστών αποτελεί ο δρόμος, αντίθετα από τον Καστανόλογγο, προς τον Αγιο Βασίλη. Το χωριό προσφέρει εξάισια θέα προς την πεδιάδα της Μεγαλόπολης.
  Νότια από το Ισαρη μετά από μια ωραία διαδρομή είναι το χωριό Βάστα (4 χιλ.), κοντά στο οποίο, ανάμεσα σε πυκνό δάσος, βρίσκεται μια πανέμορφη ρεματιά πνιγμένη στα πλατάνια με την εκκλησία της Αγίας Θεοδώρας, που είναι κτισμένη στον κορμό ενός τεράστιου πλάτανου. Δίπλα ένα κεφαλάρι με άφθονο νερό. Κατά τον εορτασμό της Αγίας Θεοδώρας οργανώνεται εκεί πανηγύρι.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/isar... (13 φωτ.)

ΙΣΩΜΑ ΚΑΡΥΩΝ (Χωριό) ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ
  Μικρό χωριό χτισμένο στις πλαγιές του Λυκαίου πάνω από την πεδιάδα της Μεγαλόπολης. Χαμηλότερα βρίσκεται το χωριό Κάτω Καρυές. Το χωριό χτίστηκε από τους κατοίκους των Ανω Καρυών που κατέβηκαν χαμηλότερα.
  Στη περιοχή του χωριού τοποθετείται ο αρχαίος ναός του Παρασείου Απόλλωνα. Μάλιστα το όμορφο ξωκλήσι του Ψηλού Αϊ-Γιάννη που βρίσκεται έξω από το χωριό θεωρείται ότι έχει χτιστεί με οικοδομικά μέλη του ναού αυτού. Κοντά στο Iσωμα Kαρυών βρίσκεται η αρχαία κώμη Τραπεζούντα, όπου σε εξέλιξη βρίσκονται ανασκαφές. Τέλος στην περιοχή έχουν βρεθεί σημαντικά απολιθώματα από τον καθηγητή Σκούφο.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/isom... (3 φωτ.)

ΚΑΚΟΥΡΑΙΪΚΑ (Χωριό) ΗΡΑΙΑ
  Κοντά στη γέφυρα του ποταμού Αλφειού, στη νοτιοδυτική πλευρά του βουνού Τζαραχά, (υψόμετρο 430μ.) και στη δεξιά παραποτάμια κοιλάδα του Αλφειού στην Ηραιάτιδα χώρα του δήμου Ηραίας, νομού Αρκαδίας, είναι αραδιασμένα αμφιθεατρικά τα Κακουραίικα (υψόμετρο 280 μ.) πλαισιωμένα από πράσινο και λουσμένα με τα κρουσταλλένια νερά των πλούσιων δροσερών πηγών των, τα ζηλευτά κεφαλάρια που αποτελούν το συμπλήρωμα της διακόσμησης ενός αριστουργηματικού πίνακα. Συνολικά έχει έκταση 12 τετραγωνικά χιλιόμετρα και απέχει 26 χιλιόμετρα από την ιστορική Δημητσάνα.
  Εδώ υπήρχαν οι Αρχαίες Μελαινές, ένας αξιόλογος δήμος από τους εννέα δήμους του κράτους των Ηραιατών. Ο περιηγητής Παυσανίας (176 μ.Χ.) τοποθετεί τις Μελαινές στο δρόμο που πηγαίνει από την Ηραία στη Μεγαλόπολη "Ύδατι καταρρείται". Και ο ποιητής Ριανός (305 π.Χ.) αναφέρει "Γότρυνα Ηραίαν και πολυδρύμους τε Μελαίνας". Οταν πέρασε ο Ιερώνυμος Βογιατζής ανέφερε ότι "λείψανα αρχαιότητος σώζονται εν τη θέση Μπεργαρίζη και Καραντσιά". Στον πευτιγγέρειον πίνακα" (tabula peutingeriana) ονομάζεται Melena και ήταν αξιόλογος σταθμός "επί της αμαξιτής οδού Ολυμπίας Μεγαλουπόλεως" στα ρωμαϊκά χρόνια. Αυτός ο ιστορικός ρωμαϊκός δρόμος υποτιμήθηκε και ακόμη δεν αξιοποιήθηκε καίτοι είναι ιστορικός, αναπτυξιακός, παραγωγικός στην πλούσια παραποτάμια περιοχή της παραμελημένης Ηραίας, που φθίνει γιατί δεν ακούγεται η φωνή της, δε βρίσκει ανταπόκριση.
  Τα Κακουραίικα εμφανίζονται στην Ενετική απογραφή (1668) με 15 οικογένειες και το Κυρίμπασι (Αγριλίδι) με 8 οικογένειες. Στη γαλλική απογραφή του Μαιζώνος (1829) καταγράφεται το τμήμα της Λιοδώρας Κακουραίικα (211 άτομα), Τσιρίμπασι (67) και Κακουραίικα Καλύβια στο Κακούρι Μαντινείας. Στα Κακουραίικα υπάγονταν οι οικισμοί Αργιλίδι, Λαγάφτη, Μπάλα, Κολομπότσι και Καυλοχώρι, που σήμερα κατάντησαν τοπωνύμια. Τα Κακουραίικα είναι "μια παραγωγική περιοχή με 4100 στρέμματα από καλλιεργούμενες εκτάσεις, 3200 στρέμματα από βοσκότοπους, 4000 στρέμματα από δασώδεις εκτάσεις και 7000 στρέμματα από σπίτια, δρόμους, βράχια, νερά κ.ά. Εχει αναπτυγμένη την κτηνοτροφία. Στην κοινότητα υπάρχουν 130 οικοδομές, 170 κτίρια, 110 κατοικίες που στεγάζουν 75 νοικοκυριά (182 κατοίκους). Αυτά γράφει ο Μ. Χουλιαράκης στην εγκυκλοπαίδεια Υδρία (1984). Στην τελευταία απογραφή (2001) καταγράφηκαν 176 κάτοικοι.
  Αξιόλογη είναι η μεγάλη αποθήκη του γεωργικού συνεταιρισμού που σήμερα παραμένει άδεια. Κάποτε, το Δημοτικό Σχολείο ήταν διτάξιο με 150 μαθητές. Σήμερα είναι κλειστό και πρόκειται να γίνει πνευματικό και λαογραφικό κέντρο. Υπάρχει κοινοτικό γραφείο και μνημείο πεσόντων ηρώων. Αγωνιστές του εικοσιένα: οπλαρχηγοί Κατριμουστάκης, Μητρόπουλος, Αθαν. Κοντογόνης, Ηλίας Κατσούλας, Δημ. Κοντός και ο ταξίαρχος Ι. Κοντογόνης, ήρωας της μάχης Σκουλενίου. Μητροπολιτικός ναός της ενορίας είναι ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ενώ ο ναός του Αγίου Βασιλείου χαρακτηρίστηκε ιστορικό μνημείο. Υπάρχουν ακόμη τα εξωκλήσια Αγιάνη, Αγίου Γεωργίου, Αγίου Νικολάου, Αγίου Αθανασίου, Αγίου Κων/νου, Μεταμόρφωση του Σωτήρος και η Σπηλιά του Ααγάφτη (Αγίου Αθανασίου Χριστιανουπόλεως). Τον Αύγουστο γίνονται παραδοσιακά πανηγύρια: 6 Αυτ. Της Μεταμορφώσεως, 15 Αυγ. Της Παναγιάς, 17 Αυτ. Στη Σπηλιά του Λαγάφτη κάτω από τα βαθύσκια πλατάνια στα κρυόνερα του Γκολέμη, 29 Αυγούστου στον Αγιάννη στο Κεφαλόβρυσο ενώ 21 Μαΐου του Αγίου Κων/νου στις πηγές του Καρατζά.
  Τα Κακουραίικα "ύδατι καταρρείται" με αξιοθέατα κεφαλάρια Κεφαλόβρυσο Καρατζάς, Μπάλας και Γκολέμης που τροφοδοτούσε με τα νέρα του πέντε νερόμυλους που σήμερα ρημώσανε και οι μύλοι και ο πύργος του Αγά. Αλλάξανε οι καιροί, χάονται οι μνήμες. Σήμερα τα χωριά γίνανε γηροκομεία. Γέροντες χωρίς νιάτα. Ενας όμορφος τόπος με τους τελευταίους απόμαχους μιας εποχής που έφυγε. Στους μπαξέδες ζητούνται κηπουροί. Η μεγαλύτερη ελπίδα του τόπου είναι οι άνθρωποι, οι κάτοικοι για ν' αξιοποιηθεί αυτός ο όμορφος τόπος με τις αστείρευτες δροσερές πηγές και να κρατηθούν οι παραδόσεις μας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ηραίας

• http://arcadia.ceid.upatras.gr/hraia/istoria/melen... (9 φωτ.)

ΚΑΛΛΙΑΝΙ (Χωριό) ΤΡΟΠΑΙΑ
  Το Καλλιάνι είναι ένα ημιοορεινό χωριό χτισμένο πάνω στον οδικό άξονα Πύργου-Τρίπολης και κοντά στα Τρόπαια. Εχει 300 περίπου μονίμους κατοίκους που ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία. Κάτω από το χωριό περνάει το Λαγκαδινό ρέμα με το ιδιαιτέρου κάλλους φαράγγι του ποταμού Τουθόα, παραποτάμου του Λάδωνα. Το ποτάμι πηγάζει κάτω από τα Λαγκάδια και καταλήγει στον Λάδωνα στον κόμβο Ηραίας, στη θέση Τσούκα. Η βατότητα του φαραγγιού σε αρκετά σημεία είναι καλή και προσφέρεται για περιπατητικό τουρισμό.
  Ξεχωρίζει η εκκλησία του χωριού, ο Αγιος Γεώργιος. Γύρω από το χωριό υπάρχουν πολλές πηγές με σημαντικότερη το Κεφαλόβρυσο. Σε μικρή απόσταση, στο λόφο Ποδημασιά έχουν βρεθεί αρχαιολογικά ευρήματα. Κατά τον αγώνα του 21 οι κάτοικοι τάχθηκαν το 1823 με το μέρος της Παλούμπας κατά τη διαμάχη Παλουμπαίων και Δεληγιανναίων, βοηθώντας έτσι στην πιο κρίσιμη καμπή της επανάστασης.
  Προς τη κατεύθυνση των Λαγκαδίων υπάρχει διασταύρωση αριστερά για το χωριό Δόξα. Το επόμενο χωριό είναι το Σταυροδρόμι, όπου και η διασταύρωση για Τρόπαια. Προς την κατεύθυνση του Πύργου είναι ο οικισμός Τουμπίτσι και η σύγχρονη γέφυρα του Λάδωνα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/kali... (1 φωτ.)

ΚΑΛΟΝΕΡΙ (Οικισμός) ΛΑΓΚΑΔΙΑ
  Μικρό χωριό της Γορτυνίας, μεταξύ Καρκαλούς και Λαγκαδίων. Λίγο μετά το χωριό και αριστερά τού δρόμου Τρίπολης-Πύργου βρίσκονται οι πηγές του ποταμού Λούσιου σε δύο τοποθεσίες. Η πρώτη είναι δίπλα από μια μικρή παράκαμψη του δρόμου, στο γεφύρι, ενώ η δεύτερη είναι στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/kalo... (5 φωτ.)

ΚΑΛΤΕΖΕΣ (Χωριό) ΒΑΛΤΕΤΣΙ
  Οι Καλτεζιές είναι ένα ορεινό χωριό της Μαντινείας και απέχει 18 χιλ. από τη Βλαχοκερασιά και 7 χιλ. από τη διασταύρωση του δρόμου Βλαχοκερασιάς-Κολλίνες. Η διαδρομή από τη Βλαχοκερασιά μέχρι το χωριό περνά μέσα από το όμορφο δάσος της Σκυρίτιδας, που είναι γεμάτο καρυδιές, πεύκα, έλατα και καστανιές, και είναι υπέροχη. Το χωριό είναι πνιγμένο στο πράσινο και ζωσμένο από πυκνό δάσος. Σήμερα έχουν απομείνει λίγοι κάτοικοι, όλοι ηλικιωμένοι, η εγκατάλειψη της ορεινής Αρκαδίας φαίνεται και εδώ έντονα. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία και κτηνοτροφία. 3 χιλ. χαμηλότερα από το χωριό βρίσκεται το η Μονή Καλτεζών αφιερωμένη στην Παναγία. Από το χωριό ένας δρόμος οδηγεί κατ' ευθείαν στο χωριό Πάπαρη και από εκεί στην Ασέα. Μία άλλη διαδρομή που κατευθύνεται νοτιότερα, περνά από τη Μονή Καλτεζών, κατηφορίζει στη συνέχεια μια λαγκαδιά και αφού περάσει από το χωριό Μανιάτη καταλήγει στον ίδιο δρόμο.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/kalt... (7 φωτ.)

ΚΑΛΥΒΑΚΙΑ (Οικισμός) ΓΟΡΤΥΣ
Οικισμός της Καρύταινας. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται η περιοχή "Βιδώνη" όπου ο άρχοντας Σιμόν ντε Βιδουάν είχε τον Πύργο του την εποχή της Φραγκοκρατίας.

ΚΑΜΑΡΑ (Χωριό) ΦΑΛΑΙΣΙΑ
  Ομορφο και καταπράσινο χωριό της Φαλαισίας, 10 χιλ. νότια του Λεονταρίου στο δρόμο για το Δυρράχι. Εχει 400 κατοίκους και βρίσκεται σε υψόμετρο 560μ. Είναι κατάφυτο με αμπέλια και οπορωφόρα δένδρα. Στη πλαγιά του βουνού βρίσκονται ερείπια μεσαιωνικού κάστρου.
  Επόμενο χωριό είναι οι Γιανναίοι ( 3 χιλ.).

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/kama... (4 φωτ.)

ΚΑΜΕΝΙΤΣΑ (Χωριό) ΒΥΤΙΝΑ
  Ομορφο χωριό της Γορτυνίας, σε απόσταση 3 χιλ. από τη διασταύρωση του οδικού άξονα δρόμου Τρίπολης - Πατρών (111) με το δρόμο Τρίπολης - Βυτίνας. Βρίσκεται κάτω ακριβώς από τον ορεινό όγκο του Μαινάλου σε καταπράσινο φυσικό περιβάλλον. Εχει περίπου 100 μονίμους κατοίκους. Πάνω από το χωριό είναι το ύψωμα με το εκκλησάκι της Ανάληψης, ενώ στο κέντρο του η κεντρική πλατεία με καφενεδάκια και την όμορφη μητροπολιτική εκκλησία. Κοντά στο χωριό, πάνω από τον επαρχιακό δρόμο, έχει βρεθεί νεολιθικός οικισμός στον λόφο Σακοβούνι, καθώς και νεολιθικό σπήλαιο. Κάτω από το χωριό κυλά ο ποταμός Μυλάωνας που κατεβαίνει από την περιοχή της Νυμφασίας. Ο επαρχιακός δρόμος συνεχίζει προς τα χωριά Καρβούνι, Πράσινο, και Δρακοβούνι, ενώ παράκαμψη αμέσως μετά το χωριό οδηγεί στο χωριό Δάρα (8χιλ.).

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/kame... (2 φωτ.)

ΚΑΜΠΟΧΩΡΙ (Οικισμός) ΦΑΛΑΙΣΙΑ
  Χωριό της Φαλαισίας, 7 χιλ. νότια του Λεονταρίου στο δρόμο για το Δυρράχι. Βρίσκεται σε καταπράσινο περιβάλλον, ενώ δίπλα του κυλά ο ποταμός Ευρώτας. Επόμενο χωριό είναι η Καμάρα ( 3 χιλ.).

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/kamp... (2 φωτ.)

ΚΑΝΔΑΛΟΣ (Χωριό) ΤΕΓΕΑ
  Χτισμένο σε ορεινή τοποθεσία (υψόμετρο 810μ.) στο νότιο άκρο του μαντινειακού οροπεδίου, το χωριό Κάνδαλος είναι ένα από τα 16 χωριά της Τεγέας. Απέχει 15 χιλ. από την Τρίπολη και 6 χιλ. από το χωριό Κερασίτσα της Τεγέας. Το παλιό του όνομα είναι Ζέλι. Το χωριό κρατά λίγους μονίμους κατοίκους (110 απογράφησαν στην απογραφή του 1991) που ασχολούνται με τη γεωργία. Η τοποθεσία προσφέρει πανοραμική θέα στο μαντινειακό οροπέδιο, στον τεγεατικό κάμπο, αλλά κυρίως στην λίμνη Τάκα που βρίκεται χαμηλότερα. Η ταχύτερη πρόσβαση στο χωριό είναι από διακλάδωση του δρόμου Τρίπολης-Σπάρτης στο χωριό Κερασίτσα. Η διαδρομή μέσα από τον τεγεατικό κάμπο είναι ενδιαφέρουσα και περνά κοντά από το χωριό Βουνό, μετά από τη λίμνη Τάκα, για να ανηφορίσει στη συνέχεια προς τη θέση του χωριού. Στην είσοδο του χωριού διακλάδωση αριστερά οδηγεί στη θέση της Αγίας Κυριακής -όπου και το κοιμητήριο του χωριού - με εξαιρετική θέα στην Τάκα και τα χωριά της Τεγέας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/kand... (1 φωτ.)