Πληροφορίες τοπωνυμίου

Ερμούπολη, η θαλασσινή πολιτεία

ΣΥΡΟΣ (Πόλη) ΚΥΚΛΑΔΕΣ
  Η Ερμούπολη δημιουργήθηκε μέσα απ' τις φλόγες της επανάστασης του 1821, από πρόσφυγες οι οποίοι προήλθαν από περιοχές που κατέστρεψαν οι Τούρκοι. Ναυτικοί και έμποροι από τη Χίο, την Κάσο, τα Ψαρά κ.α. δημιούργησαν αυτό το "οικονομικό θαύμα". Μέσα σε λίγα χρόνια η έρημη παραλία του νησιού μετατράπηκε σε πρώτο λιμάνι της χώρας με έντονη καλλιτεχνική και πολιτιστική κίνηση. Οι οικιστές της έδωσαν στην πόλη το όνομα του Κερδώου και Λόγιου Ερμή. Ερμούπολη σημαίνει "η πόλη του Ερμή", που ήταν ο αρχαίος θεός του εμπορίου και των γραμμάτων. Το όνομα της πόλης το πρότεινε ο Λουκάς Ράλλης από τη Χίο το 1826.
  Μετά την κήρυξη του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους, η Ερμούπολη έφτασε να έχει 13.805 κατοίκους. Το 1833 έγινε πρωτεύουσα του νομού Κυκλάδων και οργανώθηκε σαν κέντρο διοικητικών και δικαστικών αρχών. Η ίδρυση του Ελληνικού Κράτους συμπίπτει χρονικά με την ανάδειξη της Ερμούπολης ως διεθνές κέντρο εμπορικών και ναυτικών συναλλαγών μεταξύ της Δυτικής Ευρώπης, της Μεσογείου και της Ανατολής. Πρώτος δήμαρχος υπήρξε ο Ιωάννης Πετρίτζης το 1835. Ιδιαίτερη κίνηση παρουσίασε το διαμετακομιστικό εμπόριο, κύρια προς την Τουρκία, το οποίο οδήγησε στην ίδρυση ελεύθερης ζώνης στο λιμάνι στα 1837.
  Ιδρύθηκαν τράπεζες, ατμοπλοϊκές και ναυτιλιακές εταιρίες, ναυπηγεία, σωματεία, τυπογραφεία, κ.ά. Το 1839 ιδρύθηκε το Γυμνάσιο από το Νεόφυτο Βάμβα. Το 1845 εγκαθίσταται στη Ερμούπολη υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας. Αναπτύσσονται βιομηχανικοί κλάδοι (βυρσοδεψεία, σαπωνοποιεία, σιδηρουργεία, κ.λπ.). Η ναυτιλιακή δραστηριότητα είναι τόσο μεγάλη που κατασκευάζονταν στο νησί 60-80 πλοία το χρόνο. Γύρω στα 2.000 άτομα δουλεύουν στα ναυπηγεία το 1835.
  Το 1835 υπάρχουν στην Ερμούπολη τέσσερα τυπογραφεία. Το 1836 κυκλοφορούν οι εφημερίδες "Ερμής της Σύρου" και "Ερμής των Κυκλάδων".
  Το 1853 η Ελλάδα είχε μόνο τρεις πόλεις με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων: την Αθήνα, την Πάτρα και την Ερμούπολη.
  Το 1854 κατασκευάζεται, σε ιδιωτικό ναυπηγείο, το πρώτο ελληνικό ατμόπλοιο. Ιδρύεται η πρώτη στην Ελλάδα ατμοπλοϊκή εταιρεία, η "Ελληνική Ατμοπλοΐα" το 1856, με συμμετοχή του δημοσίου, της Εθνικής Τράπεζας και 102 άλλων μετόχων. Η Ελληνική Ατμοπολοϊκή Εταιρεία απέκτησε ατμόπλοια, επιβατηγά και εμπορικά, εφάμιλλα προς τα τότε αυστριακά, ιταλικά και γαλλικά. Ακόμη, κατασκεύασε αποβάθρες, ναυπηγηκές εγκαταστάσεις, εργοστάσια επισκευής πλοίων, αποθήκες, κ.ά.
  Ιδρύεται το Δημοτικό Ναυπηγείο, στα 1866 μ.Χ. Πάρα πολλά πλοία επισκέπτονται τα ναυπηγεία και το λιμάνι της Ερμούπολης, για επισκευή, ανεφοδιασμό ή εμπόριο και αφήνουν στο νησί άφθονο συνάλλαγμα. Η Ερμούπολη γίνεται το εμπορικό κέντρο ολόκληρης της Ανατολικής Μεσογείου και διεθνές κέντρο εμπορικών συναλλαγών μεταξύ της Δυτικής Ευρώπης, της Μεσογείου και της Ανατολής.   Αργότερα ιδρύονται πολλά κλωστοϋφαντουργεία που διατήρησαν τη δυναμικότητά τους μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Εδώ ξέσπασε η πρώτη εργατική απεργία το 1879.
  Γύρω στα 1866, δέχτηκε πολλούς Κρητικούς πρόσφυγες, μεταξύ των οποίων και η οικογένεια του Ελευθερίου Βενιζέλου, που φοίτησε στο Γυμνάσιο της Σύρου. Ιδρύονται ακόμη ναυτικές σχολές, η Ιερατική Σχολή Κυκλάδων, σχολές απόρων παιδιών και γυναικών, το Ελληνικό Μουσείο, κ.λπ.
  Το 1864 ανεγέρθηκε το "Θέατρο Απόλλων", μικρογραφία της "Σκάλας του Μιλάνου", που φιλοξενούσε πλήθος παραστάσεων ξένων και ελληνικών θιάσων. Την ίδια εποχή ιδρύθηκε η "Φιλαρμονική Εταιρεία" και η "Λέσχη Ελλάς".
  Όλη αυτή η οικονομική ευημερία οδήγησε στη δημιουργία ισχυρής αστικής τάξης και στην υιοθέτηση ενός "ευρωπαϊκού" τρόπου ζωής. Ο τρόπος ένδυσης και ο τρόπος διασκέδασης είναι δυτικού τύπου. Στις Λέσχες του νησιού η άρχουσα κοινωνία επιδιδόταν στους χορούς της εποχής (Βάλς, Πόκα, κ.λπ.) ενδεδυμένη με πολυτελείς τουαλέτες αφού "τα συριανά εμπορικά καταστήματα της εποχής ήταν εφάμιλλα των γαλλικών". Πολλοί ξένοι αλλά και ελληνικοί θίασοι επισκέπτονταν το νησί και με τις παραστάσεις τους διασκέδαζαν το συριανό κοινό.
  Τα υπέροχα νεοκλασικά αρχοντικά, δείγματα του Ρομαντικού Κλασικισμού, έδιναν την εντύπωση μιας ευρωπαϊκής πόλης στο κέντρο του Αιγαίου. Ευρωπαίοι και Έλληνες αρχιτέκτονες (Ziller, Sampo, Erlacher, Βλυσίδης, Ελευθεριάδης, κ.λπ.) και τεχνίτες, τοιχογράφοι και ζωγράφοι δημιούργησαν αυτή την πόλη που η αρχιτεκτονική της θεωρείται μνημειακή. Το Δημαρχείο, το Λέσχη "Ελλάς", ο ναός του Αγίου Νικολάου, το θέατρο Απόλλων και τα αρχοντικά στη συνοικία Βαπόρια, είναι μερικά από τα δείγματα αυτής της αρχιτεκτονικής.
  Πολλές σημαντικές προσωπικότητες έζησαν και μεγαλούργησαν σ' αυτό τον τόπο, προϊόντα της εκπληκτικής, για την εποχή αυτή, πνευματικής άνθισης:
•Νεόφυτος Βάμβας.
•Γεώργιος Σερούιος.
•Χρ. Ευαγγελίδης, ο ιδρυτής του "Ελληνικού Λυκείου".
•Εμμανουήλ Ροΐδης (1836 - 1904 μ.Χ.), ο μεγάλος μυθιστοριογράφος.
•Δημήτριος Βικέλας (1835 - 1908 μ.Χ.), που τόσο προσπάθησε για την αναβίωση των Ολυμπιακών αγώνων.
•Γεώργιος Σουρής (1853 - 1919 μ.Χ.), ο μεγάλος ποιητής.
  Η παράδοση συνεχίζεται με τους νεότερους Λέοντα Κουκούλα, Κωστή Μπαστιά, Ρίτα Μπούμη-Παπά, Μάνο Ελευθερίου, Τιμολέοντα Αμπελά, κ.λπ.
  Το 1907 η Ερμούπολη με πληθυσμό 18.100 κατοίκων ήταν η έκτη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, μετά την Αθήνα, τον Πειραιά, την Πάτρα, την Κέρκυρα και το Βόλο.
   Όμως από το τέλος του 19ου αιώνα η "Αρχόντισσα των Κυκλάδων" αρχίζει ν' αποδυναμώνεται. Η ανάδειξη άλλων εμπορικών κέντρων, η εξέλιξη του Πειραιά σε πρώτο λιμάνι της χώρας και η διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου οδηγούν στην αποδυνάμωση της Ερμούπολης.   Παρ' όλα αυτά η πόλη συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα διοικητικά και εμπορικά κέντρα του νοτίου Αιγαίου. Σήμερα στην Ερμούπολη εδρεύει η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και η Νομαρχία Κυκλάδων. Τα νεοκλασικά κτίρια, οι πλατείες, οι πλακόστρωτοι δρόμοι μαρτυρούν την περίοδο της ακμής αλλά η πνευματική και πολιτιστική κίνηση συνεχίζει και σήμερα την πορεία που ξεκίνησε τον προηγούμενο αιώνα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ website, του Πανεπιστημίου Πατρών

• http://www.cyclades-info.gr/a/e93ce7d9e534e3cfc225...